TI DÄREBARE kä 1923 yete juta Hemsworth, kä Yorkshire (Inglaterra) yekänti. Ti ngwai umbre kädeka nämä Bob. Kä nämä kwä ökän tibiti ye ngwane, nitre kukwebätä nämä ñaka ja ngwen kwin ye kräke ti rün brukwä nämä, yei tärä ruäre kwanba abokän nämä kukwe metre mike gare kukwe ngwarbe drie nämä yebätä. Tärä yebätä ñäkäbare kwe yekwe töi mikani ñan krütare. Kä rikaba ruäre ta ye bitikäre, ni kädeka nämä Bob Atkinson rükaba gwi aune ja mräkä Rutherford kukwe kädriebare ye mikaba kukwe nuadre kwe nunye gramófono yete. Nitre tärä sribebare ye arabe käkwe kukwe kädriebare ye ükaninte rükaba gare nunye. Bob rabadre nemen käre dere dere mröre nunbe aune nun nämä kukwe keta kabre ngwentari jai Bibliabätä ye rabadre mike gare nunye ti rün aune ti meye nieba ie. Ja mräkä iti nämä nüne mente ye gwirete gätä nuain nämä yebätä niara nun nübaiba. Nun jataba ja ükökrö bengwairebe gätäbätä aune konkrekasion ükateba keteiti kä Hemsworth yekänti. Kä rikaba braibe ta yete, nun jataba nitre siervo de zona (nitre circuito tuabitikä) ye kain ngäbiti ja gwirete aune nitre prekursor nübaire mröre jakänti. Nun nämä kä denkä jai rabakäre jakänti bentre yekwe ti dimikaba krubäte.

Ti mräkätre jataba jondron rürübäine, akwa ti rün nieba ti ngwai ie: “Mä tö ja tuai prekursor ngwane, nikwe ñaka jondron rürübäindre”. Aisete Bob yebiti kä rababa 21 ye ngwane, ja töi mikaba kwe niken sribi prekursor nuainkäre. Kä rikaba kubu ta ye bitikäre, kä rababa 16 tibiti ye ngwane tikwe ja mikaba prekursora arato. Bämän krüte yete ti nämä kukwe driere nitre madabe akwa köbö mada yete käre ti nämä kukwe driere kaibe aune ti nämä niken gramófono bätä tarjeta de testimonio ye ngwena jai. Akwa Jehová köböire tikwe ni iti tötikaba Bibliabätä aune ririaba jötrö kukwe ja üairebiti. Ja känenkäre, ni ye mräkätre kwati käkwe kukwe metre ye kani ngäbiti. Kä rikaba kwati ta yete, ti kädekaba prekursora especial aune Mary Henshall ben tikwe kukwe drieba. Kä Cheshire känti nitre kukwe driekä ñaka nämä yekänti nun juanba.

Ye ngwane Rüba Kri Bobukäre yete, nun merire rabadre ja mike nitre rükä yekri ribeba nunye. Nitre kukwe ükatekä yekwe ñaka nun prekursor especial juandre rübätä ye nun rababa ngübare, ñan ñobätä aune  nun nämä sribire köbö täte Ngöbö kräke aune nitre mada ji ngwanka kukwe ngwarbe yebätä ye ñaka juanba rübätä. Akwa ye erere ñaka rababa bare, ñakare aune sö krati te ti kitaba ngite. Kä rababa 19 tibiti ye ngwane, kä rikaba kwati ta ye bitikäre, ti ñaka tö nämä näin rübätä ye mikakäre gare tikwe ja kä tikaba täräbätä. Kä kukwe ükatekäre ketebu känti ti janama, akwa ti ñaka kitaba ngite. Kä ye jökrä näire Jehová nämä ti kani kisebiti, ti dimike üai deme kwe yebiti aune ti mike dite rababa ruin tie (Is. 41:10, 13).

Kä 1946 yete, Arthur Matthews rababa gare tie. Niara ñaka nikani rübätä, ñakare aune kä Hemsworth yekänti eteba kwe nämene prekursor especial yebe nikani kukwe driere yebätä kitani ngite sö krämä te. Niaratre nämene kia ye ngwane, rünkwe kukwe metre driebare ietre aune nämene monsore ye ngwane, ja ngökani ñöte kwetre. Kä Hemsworth yekänti niara namani ye bitikäre kä nikani braibe ta yete, eteba kwe Dennis ye juani kukwe driere Irlanda. Aune ti rün bätä ti meye ja töi mikani Arthur nübaire nüne jabe, ñan ñobätä aune niara ye ni prekursor sribire krubäte aune nämä ja ngwen kwin yekwe ti rün aune ti meye töi mikani ñan krütare. Ti nämä nikenta basare ti rün aune ti meye ie ye ngwane, Arthur aune ti nämä ja mike blato bätätekäre. Ja känenkäre nun jataba kukwe tike jai. Kä 1948 yete Arthur kitabata ngite sö krämä te, akwa nunkwe ja mäkäteba enero kä 1949 yete. Nun ja töi mikaba sribire jankunu köbö täte Ngöbö kräke. Nun ñaka nämä ngwian kitekä ngwarbe aune kä nämä nemente ngwarbe nunye yete nun nämä niken sribire kri ngokwä ötakäre. Jehová köböire, nunkwe sribi prekursor nuainba jankunu.

Kä rikaba kwati ta ye bitikäre, nun nübaiba kukwe driere Irlanda del Norte yekänti. Nun janama kä Armagh aune Newry yekänti, yete nitre jökrä bäsi nämä kukwe católico yebätä. Nitre ñaka nämä kukwe mada kain ngäbiti yebätä nun nämä ja ngwen töbätä kukwe driekäre. Nun nämä nüne ye bäre mento nitre kristiano gure nämä nüne 16 kilómetro ye gwirete gätä nuain nämä. Nun ni kwä nämä ja ükökrö yete. Nun nämä nemen kübiakäre yete ngwane, nun nämä kübien tibien aune dekä nun nämä mröre ere. Ja mräkätre aune ja ngwaitre tä kwati krubäte kä yekänti ye tä kä mike juto tibätä.

Ti ngwai aune muko kwe Lottie ye nämäna sribi prekursor especial nuainne Irlanda del Norte yekänti. Kä 1952 yete, nun janama gwairebe gätä kri köbömä nuainba Belfast yekänti. Ja mräkä känti nun rababa yekwe ja mräkä Pryce Hughes nämä sukursal Gran Bretaña jie ngwen kä ye näire ye ka ngäbitiba ja gwirete arato. Täräkwata El camino de Dios es el de amor, sribebare nitre irlandés kräke döräiba krire yebätä nunkwe blitaba deu. Nitre católico nämä nüne República de Irlanda yei ñaka nuäre kukwe driedre nieba ja mräkä Hughes yekwe. Ja mräkätre ye juantari nämene mento aune nitre sacerdote nämene nitre töi mike ja mike ja mräkätre rüere. Ye bitikäre nieba kwe: “Nitre gure kwe karo tärä aune tö täräkwata döräidi juta ne jökrä känti ye ribeta nunkwe”. *  Aune kukwe nini kena tikwe ne nunkwe nieba ie: “¡Nun raba niken!”.

Kä Dublín yekänti, nitre prekursor ye nämä nemen käre Rutland ye gwirete, kä kwati krubäte te niarakwe sribibare Jehová kräke. Kä ruäre te nun nibokä nünanba niara gwirete aune nunkwe jondron ruäre nunkwe ye rürübäinba. Ye bitikäre, nun jökrä rikaba motocicleta Bobkwe yete karo kökakäre. Karo ngwanina akwa nämä kwin ye nunkwe kökaba aune karo ngwan ñaka nämä gare nunye yebätä ni karo rürübäinkä ye rikadre karo ngwena nun gwirete ye nunkwe ribeba ie. Karo ngwandre ño palanca yebiti ye derekri Arthur rababa gwi bämike ja töite ja kitakärebätä. Jetebe se kwrere, Arthur nämä ja di ngwen karo ye diankakäre gwi ye ngwane, Mildred Willet ye rükaba (niara nämä misionera abokän käkwe ja mäkäteba John Barr yebe). ¡Karo ngwan nämä gare ie! Karo ngwandre ño ye drieba chi kwe nunye aune ye bitikäre nun rababara juto nänkäre.

Ju rababa känändre nunye. Bäri kwin nunkwe ñaka nünandre ju nuäre ngwandre kwäräkwärä yete nieba nunye, ñan ñobätä aune nitre ja mikaka nun rüere ye raba ju ye kukwe nunkän. Nunkwe ju känänba akwa ñaka kwanba nunye. Aisete nunkwe kübiaba karote. Jetebe se kwrere, ju nuäre ngwandre kwäräkwärä te cama nämä kubu ye aibe kwanba nunye. Yete nun rababa nüne. Nitre sribikä tirete töi kwin ye ruäre käkwe nun tuametreba ju nunkwe mikete kä kwetre yete yekwe nun töi mikaba niä. Nun nämä ju nunkwe nuäre ngwandre kwäräkwärä mikete ye bäre mento nun nämä niken 20 kilómetro kukwe driere. Ye bitikäre, nun nämä kwite kä madakänti aune kä medenkänti nun nämä mikete käne yekänti nun nämä kukwe driere.

Kä Irlanda sureste ye jökrä känti nunkwe kukwe drieba kwin. Nunkwe täräkwata döräiba 20,000 biti bäri aune nitre tö nämä kukwe mikai gare jai ye nunkwe kä bianba surkursal Gran Bretaña yei. Nengwane nitre Testiko niena kwati krubäte kä yekänti ye tä kä mike juto tibätä.

Kä rikaba ta ye bitikäre nun juanba kukwe driere kä mötörikri Londres yekänti. Bämän rikaba braibe ta yete, sukursal Arthur nübaiba circuito tuinbiti. Bämän krati te nun tötikaba ye bitikäre, nun rikaba Escocia circuito tuabitikäre. Kä ñaka rababa Arthur ie ja tötikakäre kukwe nämä kädriedre ie ye kräke, akwa käre niara nämä juto biare sribi ñaka nuäre ye ka ngäbitikäre. ¡Niara nämä kukwe kwin bämike ye nämä ti dimike krubäte! Sribi ye nämä kä mike juto krubäte nunbätä. Kä kwati krubäte te nunkwe kukwe drieba nitre kukwe driekä ñaka nämä yekänti, yebätä nun rababa ja mräkätre aune ngwaitre kwati krubäte yebe ja ngätäite ye rababa kwin krubäte nun kräke.

Kä 1962 yete, Arthur nübaiba ja tötike Kwela Galaad yebätä. Sö kräjätä te nitre tötika nämä aune ti ñaka nübaiba, aisete nunkwe kukwe ñaka nuäre dianba nuaindre jai. Ti rababa kaibe, akwa Arthur kukwe ütiäte krubäte ye ka ngäbitiba. Ti juanbata kä Hemsworth yekänti prekursora especial erere. Arthur rükabata ye bitikäre, nun kädekaba distrito tuabitikä. Nun rababa Escocia, Inglaterra ngwitärikri aune Irlanda del Norte ye tuinbiti.

Kä 1964 yete, sribi mada bianba Arthur ie. Niara rababa sukursal Irlanda ye jie ngwen. Nunkwe circuito aune distrito tuabitiba ye nämä tuin kwin nunye, aisete sribi mada ye jürä nämä tibätä. Akwa tikwe sribiba Betelte yebätä nengwane tita debe bien krubäte. Jehovata sribi ñaka tuin kwin nie ye bien nie, akwa nita kain ngäbiti ngwane, käre niara tä kukwe kwin mike nemen bare ni kräke ye niena gare metre tie. Betelte ti nämä sribire oficinate, ti nämä tärä aune täräkwata mike ngwäte, ti nämä mrö rien aune ti nämä kä ükete gwita tibien. Nane nane nun nämä distrito tuinbiti, ye köböire ja mräkätre juta yete rababa gare nunye. Ne madakäre, nitre ja tötikaka nunbe Bibliabätä ye ririaba kukwe ja üairebiti. Ye köböire nunkwe ja ketaba kwin ja mräkätre Irlanda yebe. ¡Ye kukwe kwin krubäte rababa nunkwe!

Kä 1965 yete, gätä kri känti nitre juta madate nübaita ye nuainba kena kä Irlanda juta Dublín yekänti. * Nitre nämä ja mike kukwe metre ye rüere, akwa gätä ye rababa bare kwin krubäte. Nitre 3,948 rükaba aune nitre 65 ja ngökaba ñöte. Nitre 3,500 juta jene jene te ye nitre nünanka Dublín käkwe ka ngäbitiba ja gwirete. Nitre käkwe ja mräkätre ka ngäbitiba ja gwirete yei täräkwata debe biankäre bianba aune ja mräkätre käkwe ja ngwani kwin ye nitre kwati krubäte käkwe niebare. Gätä yekwe nitre Irlanda ye dimikaba krubäte.

Kä 1966 yete, Irlanda ngwitärikri aune mötörikri ye rababa gare sukursal Dublín ie. Akwa ¡nitre sribikä gobranbe aune nitre kukwe madabätä nämä nüne ngutuä mrente yekänti ye ñaka nämä keteitibe jabe! Nitre católico kukwe metre ka ngäbitiba aune rababa sribire gwairebe ja mräkätre nämene kukwe protestante yebätä ben ye käi rababa juto nunbätä.

Kä 2011 yete, nun ñaka rababara nüne käne ye erere. Sukursal Gran Bretaña aune Irlanda ye dikaba aune nun ja kwitadre Betel Londres yekänti ribeba nunye. Kä ye näire ti nämä ti muko töibikaire krubäte. Nitre doctor nieba nunye, bren Parkinson ye nämä ti muko yebätä. Köbö 20 mayo 2015 yete, nunkwe sribiba gwairebe Ngöbö kräke kä 66 te ye bitikäre, Arthur ti muko tare tikwe krütaba tikän.

Yete ja känenkäre tita ulire krubäte. Käre Arthur nämä ti dimike aune tita niara uliere krubäte. Akwa nita ja tuin kukwe tare ben ye ngwane, nita ja kete bäri kwin Jehovabe. Ne madakäre, ja mräkätre nämä Arthur tarere krubäte ye tä ti töi mike jäme. Ja ketamuko nunkwe, käi Irlanda, Gran Bretaña aune Estados Unidos tä tärä juen tie ye tä ti dimike krubäte. Aune Dennis, Arthur eteba bätä muko kwe Mavis aune ti nürä Ruth bätä Judy ye tä dimike arato; yebätä tita debe bien krubäte ietre.

Texto keteiti tä ti dimike krubäte. Ye abokän Isaías 30:18, tä niere: “Jehová tä kukwe ngübare bätärekä ni dimikakäre aune niara rükai krö ni mikakäre tuin bobre jai. Ñobätä ñan aune Jehová ye Ngöbö kukwe ükatekä metre. Ni jökrä tä mokre niara ngübare ngäbiti yebätä kätä juto”. Kukwe tä ni kisete ye Jehovakwe ükaite ngübata bätärekä kwe aune sribi kwin biain kwe nie kä mrä yete gare tie ye tä ti töi mike jäme.

Kukwe kwin rababa bare ti kräke yebätä tita töbike ngwane, kukwe drieta Irlanda ye Jehová tä jie ngwen aune tä mike nirien ye nüke gare metre tie. Tikwe nitre dimikani siba kukwe ja üairebiti ye käita nemen juto krubäte tibätä. Jehovata dre nuainmana nie ye nita nuainne ngwane, erametre tä kukwe kwin mike nemen bare ni kräke.