1. ¿Ni iti ni mikaka tuin bobre jai yebätä nita töbike ngwane dreta nüke ni töite?

NI ITI ni mada mikaka tuin bobre jai yebätä nita töbike ngwane, ni ye tä ni mada tarere, ni mada ruentari tare ie aune töi mantiame ye tä nüke ni töite. Ni samaritanobätä kukwe bämikani Jesukwe ye raba nüke ni töite raba ruin nie. Ni menteni käkwe ni judío kän gobare ye mikani tuin bobre jai. Ni Samaritano ye ie ni judío “nämäne ruentari tare” aune ni judío nämäne dre dre ribere jai ye erere biandre ie ye ja töi mikani nuainne kwe, ñobätä ñan aune ja tare käkwe töi mikani nuainne (Luc. 10:29-37). Jehová töi kwin bä nuäre ye kite ja tare yekri aune bämikata kwe nie köbö kwatire kwatire aune kukwe keta kabrebiti ye mikata gare kukwe bämikani ni samaritanobätä yebiti ye abokän: tä ni mike tuin bobre jai.

2. ¿Kukwe meden madabiti ni mada mikata tuin bobre jai?

² Kukwe tärä nie ni iti mikakäre ja ngie nuen ye ngwane ni raba ni ye mike tuin bobre jai arato. Ye erere Jehovata nuainne nibätä, niarata ni mike tuin bobre krubäte jai, ni salmo tikaka käkwe niebare erere: “Nita ja mike ngite ye ñan ererebätä tä kukwe nuainne nibätä” (Sal. 103:10). Akwa ruäre ngwane ni ja mikaka ngite yebätä Jehovata mäträre töi kwatibebiti.

3. ¿Kukwe ngwantarita meden nikwe mikai gare jai kukwe ja tötikara nekänti?

³ Bibliabiti kukwe ngwantarita nebätä kukwe mikai gare nie kukwe ja tötikara nekänti: ¿Ñobätä Jehovata ni mike tuen bobre jai? Mäträta nibätä töi kwatibebiti aune ni mikata tuin bobre jai, ¿ye ñobätä bäsi ja erebe? ¿Aune dre raba ni dimike töi kwin ne bämike?

4. ¿Ñobätä Jehovata ni mike tuin bobre jai?

⁴ Ni tare kwe yebätä. Üai deme ye köböire apóstol Pablo käkwe niebare “Ngöbö ni mike tuin bobre krubäte jai”. Jehovata nüna kä kwinbiti käbämike nitre dianinkä ie ye medenbätä nämäne blite kukwe nekänti (Efes. 2:4-7, TNM). Akwa nitre dianinkä nänkäre kä  kwinbiti ye ñan aibe Jehovata mike tuin bobre jai. Davidkwe salmo keteiti yekänti niebare: “Jehová ye töi kwin ni jökrä kräke aune niara tä ni mike tuin bobre jai ye nüke gare jondron jökrä sribebare kwe yebiti” (Sal. 145:9). Jehová tä ni känebätä tarere aune kukwe tärä ie ni mikakäre tuin bobre jai ngwane tä nuainne.

5. ¿Jehová ye ni mike tuin bobre jai ye namani gare ño Jesús ie?

⁵ Ni mada mikadre tuin bobre jai ye tuin kwin krubäte Jehovai ye gare bäri kwin Jesús ie. Rükadre kä tibienbätä ye känenkri, nünanbare kwe kä kwati krubäte te rün kä kwinbiti ben (Prov. 8:30, 31). Ni kä nebätä töi ngite ye Jehovata mike tuin bobre jai ye tuani bä kabre Jesukwe (Sal. 78:37-42). Jehová töi kwin bä nuäre, ye Jesús nämäne mike gare nitre madai nämäne dirire ie ye ngwane.

6. ¿Jehová ye ni mikaka tuin bobre krubäte jai ye rabadre gare nie yekäre Jesukwe kukwe meden bämikani?

⁶ Rababa gare nie kukwe ja tötikara känebätä erere, Jehovata ni mada mike tuin bobre jai ye tuin kwin krubäte ie, ye driekäre Jesukwe kukwe bämikani monso nianinte yebätä. Monso nianintebätä Jesukwe blitabare ye käkwe kä mikaninkä gwi aune “nikani kukwe nuene ngwarbe diän diän. Abtä ngwian ganinte jökrä jakän kwe” (Luc. 15:13). Ja känenkäre, nämäne nemen kämekäme ni mada ben yebätä ja töi kwitani kwe, bikabare tidrä kwe aune jataninta ja gwire kokwäre. ¿Rün käkwe ja töi mikani ño kräke? Kukwe ye rabadre gare monso bati yei yekäre kä ñaka nikani raire ta. Jesukwe niebare: “Nämane mente se kwrere angwane, jatabare rünye amne namani ruen bäri bobre ie, aisete nikani betekä ngäbti, käkwe küde kitani ngärä demaine kwärä”. Ni rüne ye käkwe mikadre tidrä ja kisete näre, akwa ye erere ñaka nuainbare kwe, ñakare aune mikani tuin bobre kwe jai, ngite kitani tabiti kwe aune kani ngäbiti kwe mräkätre kwe ngätäite bobukäreta. Monso ye käkwe ja mikani ngite krubäte, akwa ja töi kwitani kwe yebätä rün käkwe ngite kitani tabiti. Ni rüne käkwe monso mikani tuin bobre jai yebätä blitabare Jesukwe ye abokän tä Jehová bämike. Kukwe ütiäte bämikani yebiti, ni ja mikaka ngite tä ja töi kwite brukwä tätebiti ye Jehová töita mikabätä tuen bobre jai ye mikani gare Jesukwe kukwe bämikani kwe yebiti (Luc. 15:17-24).

7. ¿Jehová töbätä aune tä ni mike tuen bobre jai ye ñobätä bäsi ja erebe?

⁷ Niara töbätä krubäte yebätä. Jehová töbätä ye abokän ñan kukwe gare krubäte ie jerekäbe nie rababätä. “Kukwe töbtä era metre tä kite Ngöbökri” ye tä ni mike ‘ni mada mada mike ruentari tare jai amne nita jändrän kuinkuin nuene ni mda mdakrä’ nieta Bibliakwe (Sant. 3:17). Ni rüne ni tarekä erere, Jehovata monsotre kwe mike tuen bobre jai ye tä nemen kwin kräketre ye  gare Jehovai (Sal. 103:13; Is. 49:15). Ni töi ngite akwa yebiti ta kukwe ne tä tödekara kwin bien nie. Niara töbätä krubäte, yebätä kukwe tärä ie ni mikakäre tuen bobre jai ngwane, tä nuainne. Niara tä ja gobraine kwin ni mikakäre tuin bobre jai. Niara töbätä, yebätä ñan tä käre ni mike tuen bobre jai kä jökrä ngwane aune kukwe käme ye niara ñan tä ketebiti jankunu.

8. ¿Ruäre ngwane dre nuaindre aune ñobätä?

⁸ Ne madakäre, ni iti Ngöbö mikaka täte tädre ja mike ngite nierare. Yebätä ani töbike, ¿ni yebätä dre nuaindre? Üai deme ye köböire, apóstol Pablo kukwe niebare: “Ni ye kwrere abko ben munkwe ñan ja getadre” (1 Cor. 5:11). Ni ja mikaka ngite ñan tä ja töi kwite ye kitakata konkrekasionte. Ye nuainta ja mräkätre ja ngwanka metre kriemikakäre aune Jehová deme bämikakäre. Akwa ni kitakata yebiti Ngöbö ñaka tä ni mike tuen bobre jai nütüta nitre ruärekwe. Akwa kukwe ye metre o ño ye ani mike gare jai.

9, 10. a) Hebreos 12:5, 6 tä niere erere, ¿nitre kitakata yebiti mikata tuin bobre jai ye ñobätä ni raba niere? b) ¿Kukwe meden bämikata tä ni dimike kukwe ye mike nüke gare jai?

⁹ Ni iti tare nikwe ye “ñaka niena testiko Jehovakwe” niedre gätäte ngwane, nita nemen ulire krubäte. ¿Ni ye kitadrekä ya? Ye nita nemen ngwentari jai. ¿Erametre nitre kitakata yebiti mikata tuen bobre jai? Jän, ye erere. Ni itibätä mäträdre tä ribere jai ngwane, nita ja ngwen töbätä, nita mike tuen bobre jai aune tarere ngwane, mäträdrebätä (Prov. 13:24). Ni iti ja mikaka ngite ñan tä ja töi kwite ye kitakata, ¿ye raba niara dimike ja töi kwite? Jän. Nitre kwati ja mikaka ngite ye kräke nitre umbre ji ngwanka kukwe ükaninte töi kwatibebiti ye käkwe niaratre dimikani töbike kwin, nämäne ja ngwen ño ye tuenmetre aune kiteta Jehová kokwäre ye nükani gare ietre (ñäkädre Hebreos 12:5, 6 yebätä).

¹⁰ Ani töbike kukwe nebätä. Ni iti oveja ngibiaka yekän oveja krati tädre bren gadre kwe. Oveja ye kräkäi mikadre yekäre rabadre oveja ye denkä mada mada ye ngätäite mentokwäre ye gare ie. Akwa oveja ye tö ja tuabätä mada mada ye ngätäite. Aune krati diandrekä mentokwäre ngwane, raba nemen ja metekä. Ye medenbätä, ni oveja ngibiaka käkwe oveja bren ye diandrekä mentokwäre kräkäi mikakäre ngwane, ¿tä ja brukwä mike käme kräke nie raba? Ñakare. Oveja bren ye tuanemetre jankunu kwe mada mada ngätäite ngwane, bren ye raba neketekä mada madabätä ye gare ie. Aisete oveja bren ye diainkä kwe mentokwäre mada mada ye kriemikakäre (Levítico 13:3, 4 mikadre ñärärä).

11. a) ¿Ni kitaninkä kukwebätä ye ñobätä keta raba oveja tä bren yebätä? b) ¿Dre dre tärä ni kitaninkä kukwebätä dimikakäre?

¹¹ Ni kitaninkä kukwebätä ye oveja ye kwrere ni raba niere, ñobätä ñan aune tä bren kukwe ja üairebiti (Sant. 5:14). Bren tare raba neketekä ni madabätä ye erere, nire tä bren kukwe ja üairebiti ye raba neketekä ni madabätä. O ruäre ngwane, ni bren ye dianka raba konkrekasionte mentokwäre. Kukwe nuainta yebiti Jehová tä ja mräkätre ja ngwanka metre tarere bämikata aune ye raba ni ja mikaka ngite ye brukwä nuenbätä ja käne aune töi mike ja töi kwite. Tä kitaninkä kukwebätä ngwane, raba niken gätäbätä, ñobätä ñan aune yete mrö ja üaire raba nemen kwe aune tödeka kwe raba nementa dite bobukäreta. Tärä aune täräkwata niara kräke raba nemen kwe aune raba JW Broadcasting^® ye mike ñärärä arato. Ni kitaninkä ye kite ja töi kwite ye tuin nitre umbre jie ngwanka konkrekasionte ie ngwane, nitre umbre ji ngwanka raba mäträrebätä aune kukwe niere ie ne kwe rabadreta räre kukwe ja üairebiti aune rabadreta testiko Jehovakwe. *

12. Ni ja mikaka ngite ñaka tä ja töi kwite ye nitre umbre ji ngwanka tä tarere aune mike tuen bobre jai ngwane, ¿raba dre nuainne?

¹² Ni ja mikaka ngite ñaka tä ja töi kwite ye kitakata  kukwebätä ye nikwe ngwandre törö jai. Kukwe ne ñaka nuäre ye gare nitre umbre ji ngwanka ie, yebätä ñaka tä kukwe ye den nuaindre jötrö ngwarbe jai. Aune “kukwe debe närebiti” Jehovata mäträre ye gare ietre arato (Jer. 30:11). Nitre umbre ji ngwanka tä ja mräkätre tarere aune ja mräkätre tä ja kete Jehovabe ye niaratre ñaka tö kukwe keteiti nuainbätä juankäre ngwarbe. Akwa ruäre ngwane, tä ja mräkätre tarere aune mike tuin bobre jai yebätä tä ni ja mikaka ngite ye denkä konkrekasionte.

13. ¿Ñobätä ni kristiano iti Corinto kitaninkä kukwebätä?

¹³ Ni ja mikaka ngite ñan tö nämäne ja töi kwitabätä siklo kena ye ngwane, ye kräke apóstol Pablo kukwe ükaninte ño ye ani mike ñärärä. Ni kristiano ye nünanka Corinto nämäne nemen kämekäme ni madabe, ñobätä ñan aune nämäne nemen rün muko yebe. ¡Kukwe yekwe kä mikani nokwre! Jehovakwe niebare juta Israel kirabe ye ie: “Ni brare meden tä kübien rün muko yebe ye tä kukwe gaidre nuainne rünbätä. Niaratre nibu ye murie ketadre” (Lev. 20:11). Bäkänä, ni ja mikaka ngite ye murie ketadre ye Pablo ñan ribebare konkrekasion Corinto ie; akwa kitadrekä kukwebätä ye ribebare kwe ietre. Ni nemen kämekäme ni madabe ye jatanina ja mräkätre ruäre konkrekasionte ye töi mike ñaka kwin. Kukwe nuain nämäne ye ñan blo krubäte jatani ruin ja mräkätre ruäre ie arato (1 Cor. 5:1, 2, 13).

14. ¿Ni iti kitaninkä kukwebätä Corinto ye Pablo käkwe mikani tuin ño bobre jai aune ñobätä? (2 Corintios 2:5-8, 11).

¹⁴ Kä nikani ta ye bitikäre, ni ja mikaka ngite ye ñan jatanina ja ngwen käne erere aune ja töi kwitani bökän kwe namani gare Pablo ie. Ni ye käkwe konkrekasion bämikani käme, akwa ñan ja brukwä mikadre ribi kukwe ükatekäre ni ye kräke, ye Pablo niebare nitre umbre ji ngwanka konkrekasionte yete ie. Kukwe ne niebare kwe ietre: “Aisete mtare kukwe btä ja mikani ngite kwe, ye munkwe dianka bti ta amne, munkwe die mikata”. Aune ñobätä nuaindre ye mikani gare kwe: “Niara ñan moto rabadre ulire dikaro abkokäre”. Ni ye käkwe ja töi kwitani yebätä namani tuin bobre krubäte Pablo ie. Ni ye moto rabadre ulire aune ja rabadre ruin bobre krubäte ie ye köböite, ñan ja töi mikadre kwe kukwe üketeta ye ie Pablo ñan tö namani (ñäkädre 2 Corintios 2:5-8, 11 yebätä).

15. ¿Nitre umbre ji ngwanka raba ja töi gobraine ño kukwe ükatekäre töi kwatibebiti aune ni mada mikakäre tuin bobre jai ye raba bämike ño?

¹⁵ Jehová erere, ni mada mikadre tuin bobre jai ye tuin kwin krubäte nitre umbre ji ngwanka ie. Ribeta ngwane, niaratre tä kukwe ükete töi kwatibebiti, aune kukwe tärä aune raba ngwane niaratre tä ni mada mike tuin bobre jai. Ni ja mikaka ngite yebätä niaratre ñaka mäträdre ngwane, ñan tä mike tuin bobre jai aune kukwe käme nuainta, ye niaratre tä kain ngäbiti ye bämikai kwetre. Ne  ben arato, ¿nitre umbre ji ngwanka ye aibe raba ni mada mike tuin bobre jai?

16. Proverbios 21:13 tä niere erere, ¿nire ñaka tä ni mada mike tuin bobre jai ngwane Jehovata dre nuainne?

¹⁶ Ni kristiano jökrä tö ni mada mikabätä tuin bobre jai Jehová erere. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune nire ñaka ni mada mike tuin bobre jai ngwane Jehová ñaka tä orasion kwe kukwe nuen (ñäkädre Proverbios 21:13 yebätä). * Jehovakwe ñaka orasion nikwe kukwe nuadre ye ie ni ñaka tö, yebätä nikwe ja ngibiadrebiti ne kwe nikwe ñan ja brukwä mikadre ribi ni mada kräke. Nireta ja di ribere jai ye kräke ni ñan tö ‘ja olo gudikabätä’, ñakare aune käre nita juto biare ni kristiano tä ja tare nike ye kukwe nuakäre. Ne ben arato, kukwe nieta Bibliakwe ne ni tö mikabätä täte: “Nire nire ie mräkä namani ruentari tare ñakare, ye abko ñan rabadre ruentari tare Ngöböye arato” (Sant. 2:13). Ni töi bobre aune ni mikadre tuin bobre jai ye nita ribere jai ye tädre gare nie ngwane, ni täi juto biare ni mada mikakäre tuin bobre jai. Ni ja mikaka ngite tä ja töi kwite aune tä kiteta konkrekasion kokwäre ngwane, metrere ni tö ni ye mikabätä tuin bobre jai.

17. ¿Ja brukwä tätebiti rei David nämäne ni mada mike tuin bobre jai ye bämikani ño kwe?

¹⁷ Nitre ruäre käkwe ni mada mikani tuin bobre jai aune ñaka ja brukwä mikani ribi kräke ye raba kwen nie Bibliabätä. Rei David, bäsi käre käkwe ni mada mikani tuin bobre jai ja brukwä tätebiti yebätä ani töbike. Saúl tö namani niara kä mikabätä, akwa yebiti ta David käkwe rei kädekani Ngöbökwe ye mikani tuin bobre jai aune ñaka tö namani ja ngie mikabätä aune kukwe tare nuainnebätä (1 Sam. 24:9-12, 18, 19).

18, 19. ¿Kukwe meden ketebu känti David ñaka nitre mada mikani tuin bobre jai?

¹⁸ Akwa, ñaka käre Davidkwe ni mada mikani tuin bobre jai. Ñodre Nabal, ni brukwä rubun nierare, ye käkwe ñäkäbarebätä aune ñaka mrö biani ie aune nitre reketaka niarakri ie ngwane, David namani rubun krubäte aune Nabal bätä nitre brare nünanka gwirete ye jökrä kämikai kwe niebare kwe. Nabal muko Abigaíl, käkwe kukwe nuainbare jötrö ngwarbe, ja töi mikani kwin aune kukwe ngibiabare bätärekä kwe, ye köböire David ñaka ja mikani ngite krubäte (1 Sam. 25:9-22, 32-35).

¹⁹ Köbö mada ngwane, ni Ngöbö kukwei niekä Natán käkwe blitabare David ben kukwe nebätä, ni iti jondron bäkäne krubäte käkwe oveja kratibe nämäne tare ni itikwe ye goibare kwe kän. David namani rubun krubäte aune niebare kwe: “¡Tita niere metre Jehová käbiti, nire käkwe kukwe ye nuainbare ye murie ketadre!” (2 Sam. 12:1-6). Ni iti käkwe oveja krati goidre ye rabadre oveja kräbokä bien ütiäre, nie nämäne kukwe biani Moisés ie yebätä ye nämäne gare David ie (Éx. 22:1). Ni itibätä blitabare Natankwe ye murie ketadre niebare Davidkwe, yebiti kukwe ükadrete brukwä rubunbiti ni ye kräke bämikadre. Davidkwe kukwe bäri käme krubäte nuainbare ye rükadre gare ie yekäre Natán käkwe kukwe ye bämikani. Jehovakwe David mikani tuin bäri bobre krubäte jai abokän erere Davidkwe ñaka nuainbare nibätä blitabare Natankwe yebätä (2 Sam. 12:7-13).

20. ¿Kukwe namani bare Davidbätä ye tä dre driere nie?

 ²⁰ David brukwä namani rubun, yebätä Nabal aune nitre nünanka gwirete ye murie ketadre niebare kwe. Ye bitikäre nibätä blitabare Natankwe ye murie ketadre ye David ñaka töbikabare bati bobu niekäre. Kukwe ketebukäre nekänti ni töi kwin, se ñobätä brukwä rubunbiti kukwe ükaninte kwe ye ni raba nemen ngwentari jai. Akwa kukwe meden nämäne David kisete yebätä ni raba töbike. Ye ngwane kukwe käme nuainbare kwe yebätä töi nämäne nike. Brukwä rubunbiti kukwe ükateta ni mada kräke yebiti ni bren kukwe ja üairebiti tä nemen gare. Kukwe keteitibätä ja ngübadrebiti yebätä Jesukwe ni mikani mokre: “Ngöbökwe ñan kukwe ükadrete mun rüere, abkokäre munkwe ñan bika kri, käkwe ñäkä blo ni mda mda rüere, ñobtä ñan angwane munkwe ñäkädre ño ño ni mda mda rüere, ye kwrere Ngöbökwe kukwe ükadite munkrä” (Mat. 7:1, 2). Aisete nikwe ja ngübadrebiti ñan ja brukwä mikakäre ribi ni mada kräke aune ja di ngwandre ni mada mikakäre tuin bobre krubäte jai Ngöbö erere.

21, 22. ¿Nita nitre mada mike tuin bobre jai ngwane ni raba bämike ño?

²¹ Ñaka ja töi mikadre jerekäbe ni mada mikakäre tuin bobre jai; ñakare aune kukwe nuaindre ni mada kräke. Ni jökrä rabadre ni mada mike tuin ño bobre jai yebätä ni raba töbike. Ñodre, ni mräkätre, konkrekasionte o nita kukwe driere yekänti. Kukwe keta kabre tärä nie ni mada mikakäre tuin bobre jai ye rabai gare nie. ¿Ni iti töi mikadre jäme ribeta kwe jai ye gare nie? ¿Ni raba niken mrö ngwena kräke o kukwe madabiti dimike? Ni iti namaninta kukwebätä ja ketamuko kwe käkwe töi mikadre jäme o kukwe ütiäte niedre ie dimikakäre, ¿ye ribeta kwe jai? ¿Kukwe kwin gobran Ngöbökwe yebätä ye ni raba driere nitre madai? Nita kukwe ne nuainne ngwane, nitre nünanka ni bäre ye nita mike tuin bobre jai bämikata bäri kwin nikwe (Job 29:12, 13; Rom. 10:14, 15; Sant. 1:27).

²² Ni töi täi ni madabätä ngwane, kukwe keta kabre tärä nie nitre nünanka ni bäre ye mikakäre tuin bobre jai, rükai gare nie. Nikwe töi kwin ne bämikai ngwane, ni rün kä kwinbiti ni mada mikaka “tuin bobre krubäte jai”, yebätä nikwe kä mikai juto.