Nikwe ja ngwandre dite aune ñaka kä jürä ngwandre jabätä

“Mäkwe ja ngwan dite krubäte aune ñaka kä jürä ngwan jabätä [...], ñobätä ñan aune Jehová Ngöbö mäkwe tä mäbe mä näin ye jökrä känti” (JOS. 1:7-9).

¿MÄ RABA DRE NIERE?

¿Enoc bätä Noé ñaka kä jürä ngwani jabätä ye bämikani ño kwetre?

¿Meritre ruäre kädekateta Bibliabätä nämene tödeke aune ñaka kä jürä ngwen jabätä ye bämikani ño kwetre?

¿Monsotre meden ñaka kä jürä ngwen jabätä tärä gare mäi?

1, 2. a) ¿Ruäre ngwane nita dre ribere Ngöbö mikakäre metre täte? b) ¿Kukwe ja tötikara nekänti dre mikai gare jai?

NIRE nire tä ja di ngwen krubäte jondron nuainkäre yebätä kä jürä ñaka aune ja nüke törö ie. Ni töi ye erere abokänbätä nikwe töbikadre angwane, ni dite krubäte kä jürä ñakabätä, aune jondron ñan tuabare nuainne rükadre törö nie. Akwa, ruäre kä jürä ñaka nibätä ye bämika raba kukwe kia ñaka tuin yebiti, metrere kukwe tä nemen bare nibätä mantre jetebe abokän raba ni töi mike ñaka ja ngwen metre ye ngwane.

² Nitre ruäre kädrieta Bibliabätä ye ja tuabare kukwe tare ben angwane, ñaka kä jürä ngwani kwetre jabätä. Mada abokän käkwe nuainbare kukwe mada kia yebiti, tä nemen bare nitre Jehová mikaka täte jökrä bäsi yebätä erere. ¿Niaratre kukwe kwin bämikani ye tä dre driere nie? ¿Dre raba ni dimike ñaka kä jürä ngwen jabätä?

NITRE TESTIKO ÑAKA KÄ JÜRÄ NGWEN JABÄTÄ NITRE BLO NGÄTÄITE

3. ¿Dre rabai bare nitre blo yebätä abokän Enoc mikani gare?

³ Ñü Kri ye känenkri nitre blo nämene nüne, ye ngätäite ñaka kä jürä ngwandre jabätä ja mikakäre testiko Jehovakwe ye ribe nämene. Ye erere Enoc, “Adán mräkä ni kükü ja täritäri” nuainbare, niara kukwe Ngöbökwe ne mikani gare ja dibiti: “¡Tuen nete! Angele deme mili kabre kabre krübäte abko ben ni Dänkien jatadi. Angwane nitre [...] moto kämekäme [...] kukwe nuenbare diän diän, erere arato ñäkäbare taretare kwetre Ngöbö rüere, ye dokwäre ni Dänkien [Jehová] jatadi mike ja ngie nuen jökrä” (Jud. 14, 15). Kukwe ne rabadi bare metre nämene gare Enoc ie, yebätä namanina bare ye erere mikani gare kwe. Aune ye erere namani bare: nitre ñaka nämene Ngöbö mike täte ganinte jökrä ñü kri yebiti.

4. ¿Kukwe meden ngätäite Noé nänbare Ngöböbe?

⁴ Enoc Ngöbö kukwei driebare ünä ye bitikäre kä nikani 650 ta, Ñü Kri ye namani bare kä 2370 yete kä 1 ye känenkri  (k.1k.). Kä nikani raire ta yete jondron keta kabre namani bare: Noé därebare, biti mräkätre ngübabare kwe aune arka sribebare kwe monsoitre yebe. Angeletre ruäre ja bä kwitani ni erere, aune meritre bä nuäre ye mikani kwetre jabe köböire nitre krikri (nefilim) ye därebare. Aune nitre töi käme namani krubäte Kä tibienbätä ye köböite nitre namani ja nuainne tare (Gén. 6:1-5, 9, 11). Akwa yebiti ta, ‛Noé nämene [näin] Ngöbö metre yebeʼ aune niarakwe ‛kukwe metre driebareʼ (ñäkädre 2 Pedro 2:4, 5 yebätä). Ye erere, nikwe ñaka kä jürä ngwandre arato jabätä kä krüte nete.

TÖDEKABARE KWETRE AUNE ÑAKA KÄ JÜRÄ NGWANI JABÄTÄ KWETRE

5. ¿Moisés nämene tödeke aune ñaka kä jürä ngwen jabätä ye bämikani ño kwe?

⁵ Moisés tödekabare aune ñaka kä jürä ngwani jabätä, yebiti kukwe kwin bämikani kwe (Heb. 11:24-27). Kä 1513 nemen 1473 k.1k. ye ngwane, Ngöbökwe niara mikani nitre Israel nämene Egipto ye mike kwäre aune jie ngwen kä ngwarbe nötare yekänti. Ja ñaka namani ruin töbätä Moisés ie sribi ye nuainkäre, akwa yebiti ta kani ngäbiti kwe (Éxo. 6:12). Nikani bä kabre eteba kwe Aarón yebe Faraón bikaka kri ye ngwärekri kukwe tare keta jätä ye mikakäre gare ie, kukwe tare yebiti Jehovakwe nitre Egipto ngwani ja tare nike aune juta kwe mikani kwäre kwe (Éxodo, kapitulo 7-12). ¿Drekwe dimikani tödeke aune ñaka kä jürä ngwen jabätä? Käre Ngöbökwe dimikani, tä ni dimike kä nengwane ye erere (Deu. 33:27).

6. Nitre kukwe ükatekä kukwe ngwandretari nie angwane, ¿drekwe ni dimikai ñaka kä jürä ngwen jabätä kukwe driekäre ietre?

⁶ Kä nengwane nikwe ñaka kä jürä ngwandre jabätä Moisés erere, ñobätä ñan aune Jesukwe niebare: “Tödekabtä tibti mun jänäin ngite gobran ngwärekri amne jrei ngwärekri amne ye känti munkwe blitadre tibtä nitre ñakare israelitare ngwärekri”. Ye bitikäre niebare kwe: “Nitre kukwe ükatekä, ngwärekri mun järika ngite angwane, munkwe blitadre ño jakrä amne munkwe dre niedre, yebtä munkwe ñan töbika dikaro, ñobtä ñan angwane mun järabara ja ngwärekri yete angwane, ñan munkwe blitadi kaibe au jakrä akwa, Ngöbö mun Rün abko Üai kwe ara jire käkwe kukwe biandi munye ja kwetakrä jakrä amne blitadi kwe mun köböire munkrä” (Mat. 10:18-20). Nitre kukwe ükatekä kukwe ngwandretari nie angwane, üai deme Jehovakwe ye ni dimikai kukwe mikakäre gare, tödeka yebiti, töi kwinbiti aune ñaka kä jürä ngwen jabätä (ñäkädre Lucas 12:11, 12 yebätä).

7. ¿Drekwe Josué dimikani ñaka kä jürä ngwen jabätä aune sribi mikani kisete ye nuainne kwin?

⁷ Josué, namani Moisés täte, ye käkwe tödekabare aune ñaka kä jürä ngwani jabätä, niarakwe ja tötikabare mantre jetebe Kukwe Ngöbökwe yebätä, ye köböire töi namani ye erere. Kä 1473 yete, Israel namanina jerekäbe nänkäre Kä Käbämikani ietre yekänti. Ngöbökwe niebare Josué ie: “Mäkwe ja ngwan dite krubäte aune ñaka kä jürä ngwan jabätä”. Josué käkwe Kukwe Ngöbökwe ye mikai täte angwane, rabai töbätä aune sribi mikani kisete ye rabai bare kwin ie. Jehovakwe niebare ie arato: “Mä ñaka ja töibika krubäte aune mä ñaka kä jürä ngwan jabätä, ñobätä ñan aune Jehová Ngöbö mäkwe tä mäbe mä näin ye jökrä känti” (Jos. 1:7-9). ¡Kukwe ye niara dimikani krubäte! Jehovakwe kukwe käbämikani ye erere nuainbare kwe, ñobätä ñan aune kä nikani kwä ti  ta kä 1467 yete, Kä Käbämikani ietre ye jökrä bäsi dianbarera kwetre jai.

MERITREBÄTÄ KÄ JÜRÄ ÑAKA KÄKWE JA MIKANI NGÖBÖKRI

8. ¿Tödekadre aune ñaka kä jürä ngwandre jabätä ye Rahab bämikani ño ni kräke?

⁸ Kirabe nükebe kä nengwane, meritre kwati abokänbätä kä jürä ñaka käkwe ja mikani Ngöbökri. Iti abokän ja mike gure bati bati kädeka nämene Rahab, nämene nüne Jericó. Niara tödekabare Jehová ie, ñaka kä jürä ngwani jabätä kwe aune Josué ni juani nibu kä tuinbiti ye ükani kwe, reikwe nitre ni kämikaka ye juani nitre kä tuabitikä ye kain ngite akwa niarakwe juani ji madabiti. Ye köböire, nitre Israel ye juta Jericó ganinte angwane, niara aune mräkätre kwe namaninte nire. Rahab nämene nemen bati bati nitre brare ben ngwian ütiäre ye tuanimetre kwe, Ngöbö mikani täte metre kwe aune namani Mesías ye mräkäre (Jos. 2:1-6; 6:22, 23; Mat. 1:1, 5). Niara tödekabare aune ñaka kä jürä ngwani kwe jabätä, ¡ye köböire kukwe kwin krubäte namani kwe!

9. ¿Barac, Débora bätä Jael ñaka nämene kä jürä ngwen jabätä ye bämikani ño kwetre?

⁹ Josué krütani ye bitikäre, kä 1450 yete, nitre kukwe ükatekä namani jatäri ye käkwe kukwe ükaninte Israel. Kä nikanina gre ketebu ta Jabín rei Canaán nämene nitre Israel ngwen ja tare nike. Yebätä, ni kukwe ükatekä Barac rikadre rüre ye Ngöbökwe Débora juani niere ie. Barac nikani kä Tabor yekänti nitre 10,000 ben aune ja ükaninte kwe rükäre Sísara nitre rükä Jabinkwe jie ngwanka yebe, Sísara nikani kä Cisón yekänti nitre rükä yebe aune karo 900 rükäre jänikani kwe. Nitre Israel nikani kä kiare kokwäre angwane, jötrö ngwarbe Jehovakwe kä mikani niken ñöte aune kä namani dobrokwäre yebätä karo nitre Canaán yekwe namaninkä te. Nitre nämene näin Barac ben ye gananbare, aune ‘nitre rükä Sisarakwe ye jökrä ganinte’. Sísara nikani ja üke Jael gwirete, akwa nikani kübien ye ngwane Jaelkwe kämikani. Débora niebare: ‘nikwe ganain yebätä mä ñan mikai kri’, ye erere namani bare meri Jael ye köböire. Barac, Débora bätä Jael ñaka kä jürä ngwani jabätä ye köböire, nitre Israel ‘ñaka ja tare nikabare jire kä gre ketebu teʼ (Jue. 4:1-9, 14-22; 5:20, 21, 31). Ye erere, kirabe nükebe kä nengwane, nitre brare aune merire Ngöbö mikaka metre täte tödekabare aune ñaka kä jürä ngwani jabätä arato.

NITA KUKWE NIERE YE RABA NITRE MADA DIMIKE

10. ¿Nita kukwe niere ye raba ni mada dimike ye ñokänti gare nie?

¹⁰ Nita kukwe niere ye raba nitre mada Ngöbö mikaka täte ye dimike. Siklo XI k.1k. yete, rei David niebare Monso kwe Salomón ye ie: “Mäkwe ja ngwan dite krubäte aune ñaka kä jürä ngwan jabätä, aune sribi ye nuainne. Mä ñaka ja töibika krubäte aune mä ñaka kä jürä ngwan jabätä, ñobätä ñan aune Ngöbö Jehová, Ngöbö tikwe, tä mäbe. Niarakwe ñaka mä tuainmetre jire kaibe, täi mäbe nememe sribi jökrä tä nuaindre ju Jehovakwe yete rabadre bare ye ngwane” (1 Cró. 28:20). Salomón kukwe ye mikani täte aune templo Jehovakwe sribebare kwe Jerusalén.

11. ¿Monso chi merire Israel ñaka kä jürä ngwani jabätä kukwe niekäre ye ni iti dimikani ño?

 ¹¹ Siklo X k.1k. yete, monso chi merire Israel kukwe niebare ye köböire ni bren lepra kisete kräke kukwe kwin namani bare. Nitre rükä käkwe monso chi merire ye goibare, biti namani sribire klabore nitre rükä Siria jie ngwanka Naamán ye kräke, niara nämene bren lepra kisete. Jehovakwe jondron ñan tuabare nuainbare Eliseo köböire ye nämene gare ie, yebätä niebare kwe Naamán muko ie, Naamán rikadre Israel angwane ni Ngöbö kukwe niekä käkwe mikaita kwin. Naamán kukwei mikani täte, namaninta kwin aune namani Jehová mike täte (2 Rey. 5:1-3, 10-17). Mä tä monsore bätä Ngöbö tare mäkwe monso chi merire ye erere angwane, niarakwe mä dimikai ñaka kä jürä ngwen jabätä kukwe driekäre, dirikä mäkwe ie, monsotre nänkä kwelate mäbe ie aune nitre madai.

12. ¿Rei Ezequías kukwe niebare ye matani ño nitre yebätä?

¹² Ni mada tä ja tuin kukwe tare ben angwane, töbikadre kwin kukwe niekäre ye raba dimike. Nitre rükä Siria nikani Jerusalén ye kokwäre siklo VIII k.1k. yete angwane, rei Ezequías niebare juta kwe ie: “Munkwe ja ngwan dite aune ñaka kä jürä ngwan jabätä. Munkwe ñaka ja töibika krubäte aune ñaka kä jürä ngwan jabätä rei Asiria yebätä, aune nitre kwati tä ben yebätä; ñobätä ñan aune nibe nita bäri kwati nitre tä niarabe ye kräke. Niarabe ni kä nebätä tä, akwa Ngöbö Jehová tä nibe ni dimikakäre aune rükäre ni kräke”. ¿Kukwe niebare kwe ye matani ño nitre yebätä? Niaratre namani dite aune “namani tö ngwen Ezequías kukwe niebare yei” (2 Cró. 32:7, 8). Kukwe ye erere raba ni dimike aune raba ja mräkätre mada dimike ni rüeta nakaninkä ye ngwane.

13. Abdías sribikä bäri ütiäte rei Acab kräke ye ñaka kä jürä ngwani jabätä, ¿ye bämikani ño kwe?

¹³ Ruäre ngwane kä jürä ñaka nibätä ye nita bämike ni ñaka tä blite ye ngwane. Siklo X k.1k. yete, Abdías, sribikä bäri ütiäte rei Acab kräke ye ñaka kä jürä ngwani jabätä, nitre 100 Jehová kukwei niekä ükani kwe ‘50 jene jene kä mäkäte’ ne kwe reina Jezabel töi käme ye ñaka niaratre murie ketadre (1 Rey. 18:4). Abdías Ngöbö mikani täte ye erere, ja mräkätre kwati Ngöbö mikaka metre täte ñaka kä jürä ngwen jabätä ye ja mräkätre mada kukwebätä kriemikanina, aune ñaka kukwe mike gare nitre rüere yei.

REINA ESTER ÑAKA KÄ JÜRÄ NGWANI JABÄTÄ

14, 15. Reina Ester nämene tödeke aune ñaka kä jürä ngwen jabätä, ¿ye bämikani ño kwe aune ye köböire dre namani bare?

¹⁴ Siklo V k.1k. yete, kukwe tare nuain tö namani ye ngwane, reina Ester tödekabare |Jehovai kukwe nuainkäre aune ñaka kä jürä ngwani kwe jabätä: Hamán töi käme ye tö namani nitre Judá nämene nüne Persa ye gaite jökrä. Kä jürä namani nitre Judá yebätä, namanintre ja muaire aune ñaka namani mröre, orasion nuainbare ja nire tätebiti kwetre arato (Est. 4:1-3). Ester namani ulire krubäte. Kukwe ükaninte nitre Judá gatekäre ye Mardoqueo niara ngwaikrä käkwe copia juani ie, aune blitadre kwe rei ben mräkätre Judá ye kriemikakäre käräbare kwe ie. Akwa, rei ñaka ni kärere aune rikadre känti ye ngwane ni ye kämika nämene (Est. 4:4-11).

¹⁵ Akwa yebiti ta, Mardoqueo niebare Ester ie: “Mä rabai kwekebe angwane, ni mada köböire ni mikai kwäre. Akwa ¿mä niena ütiäte gobran yete kukwe ne kräke ye ñokänti gare nie?”. Yebätä Ester ribebare ie, rabadre nitre Judá nämene Susa ye ükökrö, ne kwe rabadre ñaka mröre dibire niara yebätä. Niebare kwe: “Tikwe ñaka mrödi [...] arato, aune ye bitikäre, kukwe ükaninte ye ñaka ne nuainmana akwa, ti näin rei yekänti, yebätä ti murie ketai angwane, ti krütai” (Est. 4:12-17). Reina ye ñaka kä jürä ngwani jabätä aune Ngöbökwe juta kwe mikani ño kwäre ye mikata gare Bibliakwe tärä Ester yebätä. Kä nengwane, nitre dianinkä nänkäre kä kwinbiti aune mräkätre kwe ye ñaka kä jürä ngwen jabätä arato ja tuakäre kukwe tare ben. Ne madakäre, Ngöbö “orasion kukwe nuaka” käre tä ken (ñäkädre Salmo 65:2 aune 118:6 yebätä).

“¡MUNKWE ÑAN KÄ JÜRÄ NGWIAN JABTÄ!”

16. ¿Jesukwe kukwe meden bämikani monsotre kristiano kräke?

¹⁶ Ani ja töi mike siklo I ni näire yete mada. Bati, kä nämene 12 Jesús yebiti angwane, nämene  “täkänintubu ja ken ni Ngöbö kukwei driekä ben. Nämene nitre ye kukwe nuin, angwane nämene kukwe ngwentari ietre arato” kwani rün aune meye ie. Aune “ni jökrä nämene Jesús kukwe nuin, yebrä namani okwä kwekebe bätä, ñobätä ñakare angwane töi kribätä, angwane niara nämene ni dirikä kukwei kain ngäbiti metre” (Luc. 2:41-50, NGT). Jesús nämene chi, akwa nämene tödeke aune ñaka kä jürä ngwen jabätä kukwe ngwantarikäre dirikä krikri templo yete ie. Jesukwe kukwe bämikani ye monsotre ngwandre törö jai angwane, kä jökrä te “nitre näin ngwentari munye, ñobätä munta tödeke Ngöböi; nitre ne ngäbiti, munkwe ja mikadre juto käre blitakäre ja kräke” (1 Ped. 3:15, NGT).

17. ¿Ñobätä nitre ja tötikaka Jesube yekwe ja di ngwandre niebare kwe ietre, aune ñobätä nikwe ye erere nuaindre?

¹⁷ Nitre ñaka kä jürä ngwandre jabätä ye Jesús nämene niere ietre (Mat. 9:2, 22). Nitre ja tötikaka kwe yei niebare kwe: “Käbike kite matare, angwane kä nüra matare biare, ne ngware mun bike ja dikenkä iti iti kwäräkwärä; mun bike ti tuenmetre kaibe. Akwa ñan ti tä kaibe, ñobätä ñan angwane ti Rün tä tibe. Jondron ne tita niere munye, abokän kwe tibätä kä rabadre nuäre munkwe. Mun abrä käkwe ja tare nikadi kä nete. Akwa munkwe tödeka tibiti, ñobätä ñan angwane tikwe kä nebätä kwärbe barera” (Juan 16:32, 33, NGT). Nitre ja tötikaka Jesube kena ye erere ni rüeta nakainkä, akwa nikwe ñaka ja ngwandre nitre ñaka Ngöbö mike täte ye erere. Ngöbö Monsoi ñaka kä jürä ngwani jabätä, yebätä nikwe töbikaitari angwane, nikwe ñaka ja tuainmetre töi kwitadre nitre ñaka Ngöbö mike täte yei. Jesukwe ja di ngwani aune gananbare kwe. ¡Ye erere ni raba nuainne arato! (Juan 17:16; Sant. 1:27).

“¡ÑAN KÄ JÜRÄ NGWIAN JABTÄ!”

18, 19. ¿Pablo nämene tödeke aune ñaka kä jürä ngwen jabätä ye bämikani ño kwe?

¹⁸ Apóstol Pablo ja tuani kukwe keta kabre tare ben. Bati, nitre Judá nämene Jerusalén yekwe bäsi murie ketani, akwa guardiatre Roma köböire namani kwäre. Ye näire deu, “ni Dänkien Jesu nükani ja mike tuadre Pabloye, käkwe niebare ie: [...] makwe ñan kä jürä ngwian jabtä, ñobtä ñan angwane makwe blitabare tibtä Jerusalén nete, ye kwrere makwe blitadi tibtä juta Romate [...] arato” (Hech. 23:11). Aune ye erere Pablokwe nuainbare.

¹⁹ Pablo ñäkäbare “nitre bikaka Jesu kukwei ngwianka krikri” yei, tö namani konkrekasion Corinto töi kwitai yebätä (2 Cor. 11:5; 12:11). Pablo ñaka nämene nitre ye erere, niara kädekani apóstol ye bämikani metre kwe: kitani ngite, metani, nänbare kä tare känti ta kwe, kukwe tare bätäkä ngwarbe, mrönika, tomana, aune ngwätebare kwe, aune mräkätre kukwebätä ye töibikabare krubäte kwe (ñäkädre 2 Corintios 11:23-28 yebätä). ¡Tödekabare kwe aune ñaka kä jürä ngwani jabätä kwe yebiti kukwe kwin bämikani kwe! ¡Ngöbö tä ni dimike ye namani gare metre!

20, 21. a) Kukwe namani bare keteiti abokän tä bämike ni jökrä ñaka kä jürä ngwandre jabätä ye mä raba niere. b) ¿Kukwe meden känti ñaka kä jürä ngwandre jabätä aune dre ie ni raba tö ngwen?

²⁰ Ni kristiano jökrä rüe ñaka tä nakainkä ja erebe, akwa ni jökrä käkwe ñaka kä jürä ngwandre jabätä, ja tuakäre kukwe ruäre tä nemen ni kisete mantre jetebe yebe. Ye bämikakäre, ani töbike monso bati nämene ja kete nitre ni mada kämikaka ben Brasil yebätä. Jatani ja tötike Bibliabätä angwane, ja töi kwitadre kwe nükani gare ie, akwa yete ni tuanmetre ñaka nämene näinta nire jire ye nämene gare ie. Orabare kwe Ngöböi, aune ñobätä ja diandrekä mento kwe ye mikani gare kwe Biblia yebiti ji dokwä ngwanka yei. Tuanimetre näinta aune ñaka nuainbare tare jire, aune namani Gobran Ngöbökwe kukwei driekä.

²¹ Ni ñaka kä jürä ngwandre jabätä kukwe kwin driekäre. Monsotre bati tö ja ngwain metre kwelate angwane rabadre ye nuainne. Arato ni ñaka kä jürä ngwandre jabätä köbö käräkäre ngwarbe sribikänti ne kwe ni tädre gätä kri ye jökrä te. Ni raba blite kukwe keta kabrebätä, akwa kukwe nemen bare nibätä ye jökrä känti Jehovakwe orasion nikwe kukwe nuai ye gare nie (Sant. 5:15). Niarakwe üai deme biain nie ne kwe nikwe ja ngwandre dite, aune ñaka kä jürä ngwandre jabätä yei nikwe tö ngwandre.

[Kukwe ngwantarita]

[Jondron üai bämikani página 11]

Enoc kukwe driebare ja dibiti nitre blo ngätäite

[Jondron üai bämikani página 12]

Jael ja ngwani dite aune ñaka kä jürä ngwani jabätä kwe