1, 2. a) Nitre “käikitakata”, ¿dre gärä nämene kena kukwe yebiti? b) ¿Kukwe meden ngwantarita abokän mikai gare jai nete?

NI MADA käikitakata ye ngwane, ¿dreta nüke mä töite? ¿Mätä nemen töbike jondron sribebare bä nuäre yebätä? (Sal. 19:1.) ¿Mätä nemen töbike nitre jondron bökäne, nitre töbätä o nitre jondron ütiäte nuainkä yebätä? Ni “käikitakata” nie nämene kukwe hebreore angwane ye jondron doboko gärä nämene. Kirabe ngwian sribe nämene jä keta kabre bä nuäre yebiti aune däbä nämene nuäi ye ererebätä mika nämene ütiäte. Ye medenbätä, ni ütiäte, ni kukwe kwin nuainkä o ni töi kwin ye käikitaka jatani.

² Nitre tä kädekani kri, die tärä, o kukwe kwin nuainkä käikitakata. Akwa, ¿ye erere Jehovata nuainne? Nitre töi ño niarata mike tuin ütiäte jai ye Biblia tä mike gare. Proverbios 22:4 tä niere: “Ni töita bobre aune Jehová jürä ngwanta jabätä ye köböire jondron kwin tä nemen nikwe, ni käikitakata aune ja nire tä nemen nikwe”. Arato, ni nänkä Jesube käkwe tikani: “Bika tidrä ni Dänkien ngwärekri munkwe amne niarakwe mun mikadi ütiäte” (Sant. 4:10). Akwa, ¿Jehovata dre nuainne bämikakäre ni ütiäte kräke? ¿Dre köböite ni ñaka raba nemen tuin ütiäte ie? ¿Dre nuaindre ne kwe nitre mada rabadre tuin ütiäte ie?

3-5. ¿Jehovata ni mike ño ütiäte?

³ Ni Salmo 73 tikaka ie nämene gare Jehovakwe niara kadi kise yebiti jie ngwankäre aune mikai ütiäte jai (ñäkädre Salmo 73:23, 24 yebätä). ¿Ni töi bobre tä Jehová mike täte ye niarata mike ño ütiäte? Tä kukwe keta kabre nuainne. Ñodre, niara töita ño ye tä mike gare nie ye kwin krubäte (1 Cor. 2:7). Arato, nita niara kukwe nuin aune mike täte ye ngwane tä ni tuenmetre ja mäke ben (Sant. 4:8).

⁴ Kukwe kwe driedre ye jondron ütiäte mikani kwe nitre niara mikaka täte ye kisete (2 Cor. 4:1, 7). Nita kukwe driere ni Rün kä kwinbätä käikitakakäre aune nitre  mada dimikakäre ye ngwane niarata ni mike ütiäte. Jehová käbämikani: “Nireta ti mike ütiäte jai ye tikwe mikai ütiäte” (1 Sam. 2:30). Ye köböire, niarata ni kain ngäbiti aune ja mräkätre konkrekasionte tä ja kete kwin nibe arato (Prov. 11:16; 22:1).

⁵ Nikwe tö ngwain Jehovai aune nita näin ji kwe yebiti ye ngwane niarakwe ni mikai nüne kwin ja känenkäre, ñobätä ñan aune Biblia tä käbämike: “[Ngöbökwe] mä mikai kri ne kwe kä rabadre mäkwe. Nitre kukwe käme nuainkä ye tikaikä angwane mäkwe tuai ja okwä jeñebiti” (Sal. 37:34). Ne tä mike gare Ngöböta ni mike ütiäte jai yebätä ja nire käre rabai nikwe (Sal. 37:29).

6, 7. ¿Ñobätä nitre kwati ñaka Jesús kani ngäbiti?

⁶ Nibira gare nie Jehová tö ni mikai ütiäte. Akwa, ¿dre köböite ni ñaka raba nemen tuin ütiäte ie? Kukwe keta kabrebätä Ngöbö ñaka raba ni mike ütiäte. Ñodre, nitre ñaka Ngöbö mike täte tä kukwe niere ye nita mike bäri ütiäte jai. Nitre gobranka Jesús näire yebätä kukwe ye namani bare. Apóstol Juan kukwe ne tikani: “Ni ruäre ji dokwäte abko käkwe tödekaba Jesubti siba, akwa ñan tö rababa niei ja ngwärekri jökrä, ñobtä ñan angwane nane nitre bariseo käkwe gadre amne kitadrekä sinagoga bäre mento; ñobtä ñan angwane nitre kä nebtä käkwe mikadre ütiäte jae abko ie tö rababa bäri amne, Ngöbökwe mikadre ütiäte jae, ye abko rababa ütiäte ñakare kräke” (Juan 12:42, 43). Niaratre ñaka fariseo kukwei mikadre ütiäte jai akräke kukwe kwin rabadre kwetre.

⁷ Jesús nämene kukwe driere ye ngwane mikani gare kwe ñobätä nitre kwati ñaka nämene niara kain ngäbiti aune tödekebiti (ñäkädre Juan 5:39-44 yebätä). Juta Israel nämene Mesías o Kristo ngübare ngäbiti kä kwati krubäte te. Daniel mikani gare känenkri ñongwane Mesías rükadi aune köbö ye nükani ye nämene gare nitre judío ruäre yei. Juan Bautista nämene kukwe driere ye ngwane kukwe ne nie nämene: “Ni Dianinkä Ngöbökwe ara nükani” (Luc. 3:15). Ye bitikäre, Jesús ara Mesías ngüba nämene kwetre ye nämene kukwe dirire ietre. Akwa, nitre abokän ie kukwe Ngöbökwe nämene gare ye ñaka niara kani ngäbiti. Ñobätä ja töi mikani ye erere ye Jesukwe mikani gare: “¿Mun rabadre tödeke ño tibti? Ni mda mda jatadre kukwe ükaninte au niere mun moto mikakäre nuäre, ye abko munkwe kadre ngäbti jäme jötrö, akwa ti abko jatani ti Rün käbti, niara kukwei niere metre munye angwane, mun ñan tö ti kain ngäbti”.

8, 9. Kukwe bämikadre mikakäre gare ni kä tibienbätä ni käikitadrekä ye raba nemen tuin bäri kwin nie Jehovakwe ni mikadre ütiäte ye kräke.

⁸ Nitre kä nebätä ni käikitadrekä ye raba nemen tuin bäri ütiäte nie Ngöbökwe ni mikadre ütiäte jai ye kräke. ¿Ye raba nemen bare ño? Ni mikata ütiäte jai ye ani bämike ñotra yebiti. Kä kwin yete kä trä krubäte. ¿Ñongwane mä nikraba kwinta aune muke kwati krubäte tuaba mäkwe ye tä törö mäi? “Jändrän kä käinbti abko bä nuäre nuäre, ye abko bä jen kwetre” ye tä ni mike töi niä (1 Cor. 15:40, 41). Juta te ñotra trä krubäte aune nita nikren kwinta ye ngwane kä trä kwinta ñaka tä nemen tuin kwin nie, ¿ñan ererea? Juta te ñotra trä krubäte, ye ñaka tä ni mike muke trä bä nuäre ye mrusaire. Akwa ye ñaka tä mike gare ñotra keta kabre tä kä nebätä ye bäri bä nuäre kä trä kwinta yebätä. Ñotra trä kä nebätä ye tä bäri ni ken, aisete ñaka ni tuenmetre kä trä kwinta sribebare Jehovakwe ye mrusaire. Ni törba kä trä kwinta ye mrusai deu angwane ñotra trä sribebare krubäte kä nebätä ye ötadre o ñotra trä ñakare yekänti ni rikadre.

⁹ Ye erere arato nitre kä nebätä ni käikitadrekä ye raba nemen tuin bäri kwin nie Jehovakwe ni mikadre ütiäte jai yebätä. Nitre kwati ñaka Gobran Ngöbökwe kukwei kain ngäbiti, ñobätä ñan aune ja ketamuko  o mräkätre dre niedre ye jürätä nemenbätä. ¿Nitre Ngöbö mikaka täte töita ño? ¿Niaratre tö ni mada tuai ja käikitekä? Ani töbike kukwe nebätä, monso bati rikadre kukwe driere aune nitre nünanka kä yekänti ie niara gare, akwa niara testiko Jehovakwe ye ñaka gare nitre yei. ¿Nitre ye niara tuadre kukwe driere ye jürä rabadrebätä? O ni kristiano kötaita niara töita kukwe ja üairebiti yebätä, ¿dre nuaindre kwe? ¿Nitre ñaka töbike kukwe ja üaire yebätä ye niarakwe tuanemetre ja töi kwite? O ja mräkä ja mikadre ngite krubäte ye ngwane, ¿dre nuaindre kwe? Niara kädriedre käme konkrekasionte o mräkätre tare kwe ye niara ñaka törbadre tuai ulire, ¿yebätä ñaka kukwe ye mikadre gare kwe? Ja mäkä Jehovabe ye bäri ütiäte kräke angwane rabadre “nitre ni jie ngwianka [...] kär[ere] blite Ngöböbe” ja kräke (ñäkädre Santiago 5:14-16 yebätä).

10. a) ¿Nitre mada käkwe dre niedre yebätä ni rabadre töbike krubäte angwane dre raba nakainkä? b) ¿Ni töita bobre angwane dre kwin raba nemen nikwe?

¹⁰ Nita ja di ngwen ja ngwankäre kwin, aune ja mräkä mada mäträtre nibätä ye ngwane, ¿nikwe dre nuaindre? Kukwe nieta kwe ye raba ni dimike, akwa ja töi mikadre bobre. Ni ñaka rikadre ñäke ja mräkä ie, ñaka kukwe mikadre jabiti aune ñaka kukwe niedre ja bämikakäre jerekäbe. O, ¿nita sribire ja mräkä madabe ye ngwane ja töi mikadre ño? ¿Nikwe kukwe niebare köböire sribi namani bare kwin bätä nikwe ja di ngwani sribire yebätä ni törbadre ja käikitakamana ni madai? Nikwe ngwandre törö jai “nire töita bobre ye abokän käikitaikä” (Prov. 29:23).

11. ¿Ni käikitakata ye ngwane ja töi mikadre ño, aune ñobätä?

¹¹ Ja mräkätre tä kädekani ji ngwanka konkrekasionte o nire törba sribi ye nuain ye ñaka rabadre nuainne ne kwe käikitadrekä (1 Tes. 2:6; 1 Tim. 3:1;). Akwa, ¿ja mräkä käikitakata töi bökänbiti ye ngwane ja rabadre ruin ño ie? Saúl jondron sribebare ja käikitakakäre ye erere ñaka nuaindi (1 Sam. 15:12). Kukwe kwin ñaka nuain bä kräke akwa Jehovata nuainne kräke ye köböire kukwe kwin tä nemen barebätä ye nüke gare ie (1 Ped. 4:11.) Nitre tä ni käikitekä ye ngwane jata nemen ruin ño nie ye tä mike gare dreta ni töite (Prov. 27:21).

12. ¿Ñobätä nitre judío ruäre ñaka Jesús kukwe nuani?

¹² Ni töita kukwe käme jiebiti, ye medenbätä ja ngwandre kwin ne kwe Ngöbökwe ni mikadre ütiäte jai ye ñaka tä nemen nuäre ni kräke (ñäkädre Juan 8:43-47 yebätä). Jesús mikani gare nitre judío yei niaratre tö namani Diablu kukwei mikai täte, ye medenbätä ñaka niara kukwei nuani kwetre. Niarakwe niebare ietre: “Niara töta nebe dreye, ye erere mun tö nuein”.

13, 14. a) ¿Ni jisai aune nitre mada kukwe nuadre yebätä dre mikata gare? b) ¿Dre käkwe ni töi mikai ni mada kukwe nuin?

¹³ Kukwe meden tuin kwin nie ye erere nita kukwe nuin (2 Ped. 3:5). Jehovakwe ni sribebare ye ngwane ni töi mikani kwe, ne kwe jondron ngö meden ñaka ütiäte ni kräke ye ñaka ngö nuadre. Ñodre, mä raba ne nuainne: jondron ngö ketabe mä raba kukwe nuin gwäune. Jondron ruäre ngö ye mä ñaka nämene töibikare. Jondron ngö keta kabre jene jene raba nemen jökrä mä jisaite, akwa mä jisai ye tä mä töi mike jondron ngö keteitibebätä. Nitre ja tötikaka krikri tä mike gare nitre kwati tä jakäntibe blite gwairebe ye ngwane jondron mada ngö nuadre ye ñaka raba nemen nuäre. Ye medenbätä, nitre nibu tä blite ye ngwane ni ñaka raba niaratre nibu kukwei nuin gwairebe, ñakare aune nita ja töi mike ni itibe kukwe nuin. Ni töta kukwe meden kukwe nuai ye nikwe kukwe nuai. Nitre judío tö nämani Diablu töi nuain, ye medenbätä ñaka ja töi mikani kwetre Jesús kukwe nuin.

¹⁴ Tärä Proverbios tä kukwe bämike ju  kubu yebätä: kwati ni töbätä tä sribere, ju mada ye ni töi ñaka tä nuainne (Prov. 9:1-5, 13-17). Ni töbätä aune ni töi ñaka ye kädekateta gwairebe, ne kwe ni töi rabadre kukwe ketebu yebätä. ¿Meden kukwe nuai nikwe? Ni tö kä mikai juto nirebätä ye ererebätä nikwe kukwe nuai. Jesukwe niebare obeja kwe tä niara kukwe nuin (Juan 10:16). “Nire nire tä nekete kukwe erabtä” ye obeja kwe, aune “ni gare ñakare obejaye [...] abko kukwei gare ñakare” (Juan 10:5; 18:37). Nireta ja töi mike bobre aune ja ngwen ye erere ye Ngöbökwe mikai tuin ütiäte (Prov. 3:13, 16; 8:1, 18).

15. ¿Pablo ja tare nikani ye köböire ja mräkätre namani ño ütiäte?

¹⁵ Nita kä ngwen nüke jai Jehová mikabätä täte ye tä nitre mada dimike, ne kwe Ngöbökwe niaratre mikadre tuin ütiäte arato. Apóstol Pablo kukwe ne tikani nitre kristiano nünanka Éfeso yei: “Tita ja tare nike munkrä, akwa kukwe yebtä mun ñan raba ulire amne mun ñan di krüta abko ti tö ribei munye, ñobtä ñan angwane ja rabadre ruen bäri ütiäte munye, abkokäre tita ja tare nike kore munkrä” (Efes. 3:13). ¿Dre gärä nämene kwe kukwe yebiti? ¿Ja tare nika nämene ye ño rabadre niaratre mike ütiäte? Niarakwe ja tuani kukwe tare ben, akwa ja mräkätre dimikani jankunu kwe bämikakäre Ngöbö mikadre täte ye bäri ütiäte jondron mada yebiti ta. Pablo ñaka kä ngwandre nüke jai akräke bämikadre kwe ja mäkä Jehovabe, kukwe drie, aune tö ngwan nämene kukwe kwin yei ye ñaka nämene ütiäte kräke. Ye erere arato, nita kukwe ruäre nuainne ne kwe ni rabadre ja tötikaka Kristobe ye ni ñaka tä nuainne ngwarbe.

16. ¿Kukwe meden ben Pablo ja tuani juta Listra yete?

¹⁶ Pablo kä ngwani nüke jai, aune sribi Ngöbökwe nuainbare kä jutobiti ye ja mräkätre kwati dimikani. Hechos 14:19, 20 tä niere “nitre israelita nünanka juta Antioquía [...] amne Iconiote nükani juta Listrate ye käkwe ni mda mda töi kwitani Pablo rüere angwane, nikani Pablo täke jäbti [...] bti Pablo krütanina namani tuen ietre angwane, jäkäni mento juta bäre kwetre. Akwa nitre tödekaka Jesubti käkwe ja ükaninkrö Pablo bäre temen angwane, Pablo nükaninta krö, bti nikaninta nebeta jutate. Abti jändrinane angwane, Pablo nikani juta Derbete mda Bernabébe”. ¡Kukwe kwin bämikani kwe! Bäsi murie ketani akwa jetebe se kwrere nänbare 100 kilómetros (60 millas), aune ñaka nuainbare kwe karote.

17, 18. a) Pablo ja tare nikani akwa ¿ñobätä nie raba “kukwe diribare [kwe] amne, [...] nünabare ño” yebätä Timoteo namani töbike? b) ¿Pablo kä ngwani nüke jai ye Timoteo töi mikani ño?

¹⁷ Tärä Hechos ñaka tä mike gare, akwa  ni raba niere nitre ja tötikaka Pablo dimikani ye ngätäite Timoteo nämene siba. Apóstol Pablo kukwe ne tikani: “Tikwe kukwe diribare mae amne, tikwe nünabare ño, ye garera mae [...], juta Antioquíate amne juta Iconiote, erere arato juta Listrate tikwe ja tare nikani kri tödekabtä Jesubti abko garera mae. Tikwe ja tare nikani kri, akwa ti Dänkien Jesukristo käkwe ti dianinkä ti rüe kisete” (2 Tim. 3:10, 11; Hech. 13:50; 14:5, 19).

¹⁸ Pablo ja tuani kukwe tare ben, akwa “kukwe diribare [kwe] amne, [...] nünabare ño” yebätä Timoteo namani töbike krubäte. Kukwe ye matani kwin krubäte Timoteo yebätä, ñobätä ñan aune Pablo nikani Listra ye ngwane Timoteo nämene sribire kwin krubäte aune “ja mräkätre Listrabo amne Iconiobo abko namani blite kuin [...] btä” (Hech. 16:1, 2). Kä nikani ta ye bitikäre sribi mada mikani Timoteo kisete (Filip. 2:19, 20; 1 Tim. 1:3).

19. ¿Nita kä ngwen nüke jai ye raba nitre mada dimike ño?

¹⁹ Nita ja di ngwen Jehová mike täte jankunu ye raba mate kwin nitre madabätä aune raba monsotre bati dimike bäri. Kukwe kwin bämikata ye raba niaratre dimike sribire bäri Ngöbö kräke. Nita blite ño nitre mada okwäbiti, nita kukwe driere ño aune nita ja tuin ño kukwe ruäre ben ye niaratre tä mike ñärärä. Ye medenbätä, Pablo erere nita “ja tare nike bätäkä ngwarbe”, akwa nita kä ngwen nüke jai nitre mada dimikakäre ne kwe “rabadre dianintari jökrä” (2 Tim. 2:10).

20. ¿Ñobätä ja di ngwandre jankunu ne kwe Ngöbökwe ni mikadre tuin ütiäte?

²⁰ Ni rabadre “Ngöbö kanenentari blitak[äre] kwin jabätä” ye bäri ütiäte, ¿ñan ererea? (Juan 5:44; 7:18; ñäkädre Romanos 2:6, 7 yebätä.) “Ni ruäre rabadre [...] mikani ütiäte jae Ngöbökwe amne tö rabai nüne kärekäre” yei Jehovata ja nire käre bien. Nita ja ngwen metre täte ye ngwane nita kukwe kwin bämike ne kwe nitre ja ngwandre metre aune nünandre kärekäre kwetre. Ye medenbätä, ja di ngwandre ne kwe ni rabadre tuin ütiäte Ngöböi.