1. ¿Ni tare Jehovakwe yebätä dre nuainbare kwe?

JEHOVÁ, “Ngöbö [...] nire amne tä kärekäre” tä niere nie nikwe dre nuaindre nünankäre käre. Kukwe nieta kwe ye ñaka kwitai, ñobätä ñan aune “ni Dänkien Ngöbö abko Kukwei tä kärekäre” (1 Ped. 1:23-25). Nita debe bien krubäte ie, ñobätä ñan aune kukwe niebare kwe ye tä mikani Bibliabätä. Yebiti tä bämike ni jökrä tare kwe.

2. ¿Jehovakwe dre mikani Kukwe kwe yebätä ne kwe niara kädekadrete?

² Juta kwe rabadre niara kädekete kä kwe yebiti, yekäre niarakwe ja kä ye mikani Bibliabätä. Ngöbö kä ye kädekateta kena Bibliabätä “kä käinta btä kä tementa dätebare” ye ngwane (Gén. 2:4, Jändrän Jökrä Namani Bare Ño Kena [JK]). Ye bitikäre, Kukwe Keta jätä nämene tikani jä kwatare kubu yebätä, yete niara kä nämene arato. Kukwe keta jätä yete kukwe ne niebare kena: “Ti Jehová Ngöbö munkwe” (Éx. 20:1-17). Satana tä ja di ngwen Ngöbö kä diankakäre, akwa Jehová ni Gobranka Kri kä jökräbiti käkwe Biblia ngübabitibare ne kwe niara kä ñaka diandrekäbätä (Sal. 73:28).

3. ¿Jehovata dre nuainne kä trä mikakäre nie?

³ Jehovata Kukwe kwe yebiti kukwe metre driere nie. Ngöböta ji kwe trä mikekä kukwe metre tä Bibliabätä yebiti, aune nita näin ji yebiti ye käi juto nibätä (ñäkädre Salmo 43:3, 4 yebätä). Nitre mada tä näin ngwarbe kwäräkwärä kä drünente, akwa ni abokän kwe ñotra ja üaire tärä (1 Juan 1:6, 7).

4, 5. ¿Kä 1931 ja känenkäre jondron meden ütiäte namani nikwe?

⁴ Jondron ütiäte krubäte tä nitre kristiano erametre yekwe. Nitre kwe jondron ütiäte tärä ye tä mikete mräkä mada mada jatäri ye kräke. Ye erere arato, jondron ütiäte ja üairebiti tä nikwe. Kukwe metre Ngöbökwe, niara töita ño bätä dre nuaindi kwe ye nüke gare kwin  nie. Arato, jondron mada ja üairebiti tä nikwe.

⁵ Jondron ütiäte ye namani nikwe gätä kri nuainbare kä Estados Unidos juta Columbus (Ohio) kä 1931. Kukwe ükaninte yebätä tärä okwä JW nämene tikani. Ja ngwai käkwe niebare: “Tärä okwä JW ye nämä dre mike gare yebätä nitre rababa kukwe jene jene niere”. Kena ni kädeka nämene Nitre ja Tötikaka Bibliabätä, akwa köbö 26 julio, kukwe mrä ükaninte yekänti mikani gare ni kädekadi testiko Jehovakwe (inglere Jehovah’s Witnesses). Ni kädekani testiko Jehovakwe ye tä Bibliabätä aisete namani kwin krubäte ni kräke (ñäkädre Isaías 43:12 yebätä). Ja mräkä mada tä niere: “Kukwe niebare ja dibiti aune kise metaba ye ngö rababa krubäte kä yekänti ye ti ñaka käi kwitaikä jabiti”. Nitre kukwe madabätä ñaka tö namani ja kädekai ye erere, akwa kä gre ketabäkä biti bäri ni kädekata ye erere. ¡Ni testiko Jehovakwe ye ütiäte krubäte ni kräke!

6. ¿Kukwe meden mada ütiäte ni kräke?

⁶ Jondron mada ja üairebiti tä nikwe ye abokän kukwe ütiäte namani bare kirabe tä tikani Bibliabätä. Ñodre, ani töbike Abrahán, Isaac bätä Jacob yebätä. Jehová mikadre täte ño ye niaratre aune mräkätre kwe kädriebare jabe. Ye medenbätä, José nuaninte merikwe ye ngwane ñaka kani ngäbiti kwe, ñobätä ñan aune “ja mikadre ngite [...] Ngöbö rüere” ye nämene gare ie (Gén. 39:7-9, JK). Siklo kena, kukwe Ngöbökwe mika nämene gare kukwere. Ñodre, ni Däkien Mröbare ye nuaindre ño ye apóstol Pablo niebare konkrekasion kwatire kwatire yei (1 Cor. 11:2, 23). Kä nengwane Ngöbö “mika[käre] täte niara üaibiti bätä kukwe metre yebiti” ye tä tikani Kukwe kwe yebätä (ñäkädre  Juan 4:23, 24 [TNM] yebätä). Kukwe Bibliabätä ye raba nemen gare nitre madai, akwa ni aibe tä kukwe ye mike tuin ütiäte jai.

7. ¿Kukwe meden käbämikata abokän tuin ütiäte nie?

⁷ Kukwe kwin tä nemen bare ye tä mike gare Jehová tä nibe, aune ye kukwe ütiäte ja üairebiti tä nikwe arato (Sal. 118:7). Ja mikata ni rüere, akwa täräkwata sribeta yebätä nita ñäke angwane jata nemen ruin kwin nie. Kukwe keta kabre käbämikata nie ye ütiäte ni kräke. Kukwe keteiti ne tä ni dimike: “‘Jondron keta kabre rükäre yebiti ja mikai mä rüere, akwa kukwe tare ñaka nuaindi mäbätä, aune nitre kukwe keta kabre niedi mä rüere ye mikadi ja ngie nuin. Jondron ne [...] rabadre nitre Jehová mikaka täte yekwe aune tikwe kukwe metre ye nuaindi mä kräkeʼ, niebare Jehovakwe” (Is. 54:17). Jondron keta kabrebiti Satana tä rüre ni rüere, akwa niara ñaka raba ni nuainne tare kärekäre.

8. ¿Dre mikai gare jai ja tötika nebätä aune mada yebätä?

⁸ Satana ja di ngwanina Kukwe Ngöbökwe juankäre ngwarbe, Ngöbö kä diankakäre mento, aune kukwe metre ükakäre.  Akwa Jehovata kukwe ye juen ngwarbe, aisete Satana ñaka raba ja gain ben. Ja tötikai nete aune ja tötika mada yebätä blitai kukwe ketamä nebätä 1) Jehovakwe Biblia ngübabitibare ño, 2) niara kä rabadre gare nie yekäre dre nuainbare kwe, 3) ñokänti kukwe metre kwe ye tä nikwe.

9-11. ¿Kukwe meden tä mike gare nitre ñaka Biblia dianinkä mento?

⁹ Kukwe keta kabre nuainbarera Biblia juankäre ngwarbe, akwa Jehovakwe tärä ye ngübabitibare. Iglesia Católica ja di ngwanina ne kwe nitre ñaka ñäkädre Bibliabätä. Nitre kädekani papa käkwe niebare ñäkädre Bibliabätä ye raba kukwe tare mike nemen bare. Kä 1242 ye ngwane Iglesia Católica kukwe ükaninte ne kwe Biblia nitre kukweire ye jökrä kukwadre. Arato, kä 1816, 1824, bätä 1832 nitre kädekani papa bäsi kukwe ja erebe ükaninte.

¹⁰ Kukwe keta kabre nuainbare Biblia juankäre ngwarbe, akwa tärä ye täbe nikwe kä nengwane. Kä 1382 ye näire John Wyclef aune nitre sribikä ben ja töi mikani Biblia kwite inglere. William Tyndale Biblia kwitani arato, niara kämikani 1536. Niara nämene mäkäni kribätä ye ngwane niebare kwe: “Däkien, rei Inglatera ye okwä ngiante mäkwe”. Biti niara gökaninkä aune kukwani.

¹¹ Nitre kwati ja mikanina Biblia rüere, akwa ñaka juani ngwarbe. Kä 1535 ye ngwane, Miles Coverdale Biblia kwitani inglere. Kukwe Tikani Griekore bätä tärä Génesis nemen Crónicas ye Tyndale kwitani, aune Miles Coverdale ja tötikabare käne tärä yebätä Biblia kwitakäre. Biblia latín aune Biblia kwitani Martín Lutero kukwe Alemania yebiti, yebätä ja tötikabare kwe arato. Kä nengwane nitre kwati tä Biblia Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras mike tuin ütiäte jai, ñobätä ñan aune tä kukwe niere mrebe, kukwe meden nämene tikani texto tikani hebreore ye erere kwitani aune ye nuäre kukwe driekäre. Jehovata Kukwe kwe ngübarebiti ye medenbätä Satana bätä nitre kä nebätä ñan raba denkä mento ye gare nie ye käi juto nibätä.

12. ¿Traducción del Nuevo Mundo yete Ngöbö kä ye mikata gare ño?

¹² Jehovakwe Biblia ngübabare ne kwe niara kä ye ñaka diandrekäbätä, aune ye erere raba kwen Traducción del Nuevo Mundo yebätä. Nitre braibe kukwe kwitaka jie ngwanka käkwe Biblia kwitani kwin suliare. Tärä yebätä kukwe ne nieta: “Tärä ne sribebare suliare angwane Ngöbö kä ye mikadre medente ye erere känti mikani, ye abokän kukwe bäri ütiäte mikata  gare tärä nebätä. Ngöbö kä ye kwitani suliare ‘Jehováʼ aune Kukwe Tikani Hebreore yete tä mikani 6.973 aune 237 Kukwe Kristiano Tikani Griekore yete”. Biblia Traducción del Nuevo Mundo sribebarera kukwe 116 jene jenebiti, ruäre kwitanina jökrä aune ruäre kwita jämi jökrä aune Biblia sribebarera 178.545.862 biti bäri.

13. ¿Ñobätä nie raba Ngöbö kä nämene gare kirabe nükebe kä nengwane?

¹³ Kirabe Ngöbö kädekateta kä kwe yebiti. Ngöbö kä ye nämene gare Adán aune Eva ie, aune Biblia tä mike gare Eva Ngöbö kädekani kä kwe yebiti. Ñü Kri nänkäni tibien, ye bitikäre, Cam, Ñoé monsoi käkwe ñaka rün kwe mikani ütiäte jai. Noé niebare Jehová käikitadrekä niara ye Ngöbö “Sen[kwe] [...] amne Kanan abko, ni kökani käkwe sribi ngwarbe bäkänkäkrä, ye kwrere jire ma raba sribire Senkrä” (Gén. 4:1; 9:26, JK). Ngöbö arabe niebare: “Ti abokän Jehová. Ti kä ye erere; tikwe ñaka ni mada [...] tuainmetre käikitadrekä jire ti erere”. Niebare kwe arato: “Ti abokän Jehová, aune ni mada ñaka tärä ti ne erere. Ngöbö mada ñaka ti täte” (Is. 42:8; 45:5). Niara ja kä ngübabitibare ne kwe niara kä rabadre gare ni jökrä ie. Ni kädekata Testiko kwe ye ütiäte krubäte, ¿ñan ererea? (Sal. 20:5.)

14. ¿Medente Ngöbö kä nämene tikani arato?

¹⁴ Ngöbö kä ye tä mikani Bibliabätä, akwa jondron madabätä kwani arato. Ani blite Estela de Mesá o Piedra Moabita kwani 21 kilómetros (13 millas) mar Muerto yekri, kä kädekata Dhiban (Dibón) yete. Rei Israel Omrí ye kä nämene tikani jä yebätä, aune rei Mesá rübare juta Israel rüere ye ngwane dre niebare kwe ye nämene tikani arato (1 Rey. 16:28; 2 Rey. 1:1; 3:4, 5). Jondron kwani ye ütiäte krubäte, ñobätä ñan aune tärä okwä kobokä abokänbiti Ngöbö kä Jehová tikata kukwe hebreore ye nämenebätä, tärä okwä kobokä ye kädekata Tetragrámaton. Jondron mada kwani juta Israel yete kädekata Cartas de Lakís, aune Tetagrámaton tä tikani bati bobu Cartas de Lakís yebätä.

15. ¿Dre abokän Septuaginta, aune ñobätä sribebare?

¹⁵ Nitre Biblia kwitaka kena ye ñaka Ngöbö kä dianinkä ye köböire Ngöbö kä namani gare. Nitre judío jänikani ngite Babilonia kä 607 nemen 537 kä 1 känenkri, akwa niaratre namani kwäre ye ngwane kwati ñaka nikaninta Judá bätä Israel yete. Siklo III kä 1 känenkri, kä Egipto, juta Alejandría yekänti, nitre judío kwati nämene nüne, aune Kukwe tikani Hebreore ye nämene ribere jai kukwe griekore yebiti. Biblia ye kwitani täte kukwe yebiti siklo II kä 1 känenkri aune kädekani Septuaginta. Tärä yebätä Ngöbö kä Jehová nämene tikani hebreore.

16. Ngöbö kä mikani gare ño tärä sribebare kena kä 1640 yebätä ye mikadre gare.

¹⁶ Bay Psalm Book (Tärä Salmos de la Bahía) yebätä Ngöbö kä ye tä arato; tärä ye kwitani kena inglere nitre nünanka América ngwitärikri kräke. Tärä Salmos nämene hebreore, akwa tärä mrä sribebare kena kä 1640 ye ngwane tärä Salmos kwitani inglere nitre nämene blite ye erere kräke. Ngöbö kä tä mikani Salmo 1:1, 2 yebätä, texto ye tä niere nire ñaka tä näin nitre kukwe käme nuainkä yebe yebätä “kätä juto” aune “kukwe Iehovah ye käi jutobätä”. Täräkwata El nombre divino que durará para siempre yebätä kukwe mikata gare bäri Ngöbö kä yebätä.

17, 18. a) ¿Kukwe metre nieta yebätä mä raba dre niere? b) ¿Dre abokän “kukwe kuin era metre”?

¹⁷ “Ngöbö [...] kukwe metre niekä” ye nita mike täte kä jutobiti (Sal. 31:5). ¿Kukwe metre ye dre gärätä? Ye abokän kukweta  nemen bare metre meden mikata gare. Kukwe hebreore yete nieta “kukwe bökän”, yebiti mikata gare ni raba tö ngwen kukwe yei, ñaka ni ngökata aune bämikata metre. Kukwe metre ye nieta griekore ye ngwane mikata gare kukwe nuainta erametre, aune tä ükaninte kwin metre.

¹⁸ Jehovata kukwe metre Bibliabätä ngübare aune tä mike gare bäri nie (2 Juan 1, 2). Kukwe metre ye nüke gare bäri nie, ñobätä ñan aune “ni kukwe erametre nuainkä ji kwetre ye ñotra trä kwrere tä trä ngitiekä bäri ngwenbrere bätärekä bätärekä nememe kä rabadre ngwen täte” (Prov. 4:18). “Mä kukwei ye metre” niebare Jesukwe orasionte Ngöböi ye ka ngäbitita nikwe (Juan 17:17, TNM). “Kukwe kuin era metre” Jehovakwe ye kukwe metre nitre kristiano kräke (Gál. 2:14). Kukwe metre drieta Jehová kä yebätä, niara gobranka kri, Kristo ja nire biani, ganinkröta aune Gobran Ngöbökwe yebätä. Satana tä ja di ngwen kukwe metre ükakäre, akwa Ngöböta kukwe metre ye ngübarebiti ño ye ani mike gare jai.

19, 20. ¿Nire abokän Nemrod, aune kukwe meden ñaka namani bare ie?

¹⁹ Ñü kri näkäni tibien ye bitikäre kukwe ne nie nämene: “Ni Brai krikri abko, ni Ninro [Nemrod]” käkwe ja mikani Jehová rüere (Gén. 10:9, JK). Nemrod ja mikani Jehová rüere, bätä Satana mikani täte kwe. Ye erere arato nitre ja mikaka Jesús rüere käkwe nuainbare. Jesukwe niebare ietre: “Mun rün era metre munkwe abko diablu [...] amne niara töta nebe dreye, ye erere mun tö nuein [...] niara ñan tä kukwe era metre niere jire chi” (Juan 8:44).

²⁰ Babel bätä juta mada nämene ñö Tigris aune Éufrates ken ye Nemrod nämene gobraine (Gén. 10:10). Ni raba niere kä 2269 näire sribi kömikani ju mente kwin Babel sribekäre ye niarakwe jie ngwani. Nitre kwati nünandre kä jökräbiti tibien yei Jehová tö namani, akwa niara ja mikani kukwe ye rüere. Nitre sribikä namani niere: “Ari juta mike kri nete. Arato nikwe ju mda mikadi kwati abko, rabadi moobe käin, nebebe kä käinbti. Nebtä abko ni rabadi ütiäte kri ni mda mda ngwärekri. Erere ni rabai nüne käre ketatibe nete amne, ni ñan rikadre nüne jene jene kwäräkwärä”. Kukwe nuain nämene kwetre Jehová rüere ye ñaka namani bare ietre, ñobätä ñan aune Jehovakwe nitre kukwei kwitani jene jene aune nitre tö namani ju mente kwin sribei ye nikani “nüne jene jene kwäräkwärä” (Gén. 11:1-4, 8, 9, JK). Satana tö namani kukwe ükaite ne kwe ni jökrä rabadre niara mike täte, akwa kukwe ükaninte kwe ye nikani tibien. Kirabe nükebe kä nengwane Jehová aibe mikata täte aune ni näire nitre kwati krubäte tä nuainne arato.

21, 22. a) ¿Ñobätä kukwe metre tä kukwe ngwarbe drieta ye dikente? b) ¿Drebätä ja tötikai ja käne?

²¹ Kukwe ngwarbe drieta ye ñaka raba kukwe metre ganainne. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune Ni Tötikaka Kri tä kukwe kwe ngübarebiti, tä kukwe ükete ne kwe niara kä rabadre gare, aune tä jankunu kukwe metre driere nie (Is. 30:20, 21). Nita Ngöbö mike täte niara tö ye erere angwane kätä nemen juto nibätä. Ye medenbätä, ja ngwandre mokre kukwe ja üairebiti bätä tö ngwandre täte Jehovai, aune tä ni jie ngwen üai deme kwe yebiti ye kadre ngäbiti.

²² Kukwe ngwarbe drie jatani ño aune Kukwe Ngöbökwe tä kukwe ngwarbe ye dikente ño ye mikai gare ja tötika mada yebätä. Jehovata kukwe driere nie ye jondron ütiäte ja üairebiti tä nikwe aune ye tuin ütiäte nie, akwa ni kukwe metre mikaka gare tä kukwe driere ño nie ye rabai gare nie arato.