1, 2. ¿Bieta meden nuain nämene abokän ni kristiano mikadre gare jai aune ñobätä töbikadretaribätä?

KUKWE meden ütiäte namani bare ngwantaridre mäi ye ngwane, ¿dre rükadre törö mäi? Ni ruäre raba töbike köbö te ja mäkäninte kwe yebätä o nitre mada raba töbike köbö medente juta kwe namani ja jie ngwen kaibe yebätä. Akwa, kukwe ütiäte nuain jatani abokän käi nikanina 3,500 biti bäri ta, ¿ye tärä gare mäi?

² Ye abokän bieta Paskwa. Nitre Israel nämene klabore Egipto mikani kwäre ye ngwankäre törö bieta ye nuain jatani, akwa ye ütiäte ni kräke arato. Mä raba niere jai: “Nitre Judea nämene Paskwa ye nuainne, akwa ti abokän ñaka Judea, ti abrä kristiano. ¿Ñobätä ti töi rabadre Paskwa yebätä?”. Kukwe ye mikakäre gare jai ni rabadre töbike kukwe niebare nebätä: “Kordero Pascuakrä kämikata [...] ye kwrere Kristo krütanina” (1 Cor. 5:7). Kukwe niebare ye ñobätä ütiäte ye mikakäre gare jai, ani blite nitre Judea nämene Paskwa nuainne yebätä aune kukwe biani nuaindre nitre kristiano jökrä ie, ye tä dre mike gare ye ani mike gare jai arato.

3, 4. ¿Dre namani bare abokän nitre töi mikani Paskwa nuainne kena?

³ Kä jökräbiti tibien nitre kwati ñaka Judea yei kukwe tärä gare Paskwa nuainbare kena yebätä. Kukwe kädrieta tärä Éxodo yebätä niaratre ñäkäbare o ni mada käkwe mikani gare ietre o tuani kwetre peliculate raba ruin nie. Aune mä, ¿dre namani bare ye törö mäi?

⁴ Kä kwati krubäte te nitre Israel nämene klabore Egipto ye ngwane Jehovakwe Moisés aune Aarón juani ribere Faraón ie rabadre nitre ye tuenmetre kwäre. Gobran bikaka kri ye ñaka niaratre kukwei kani ngäbiti, yebätä Jehovakwe kukwe ketajätä tare yebiti juta ye mikani ja tare nike. Kukwe tare mrä ye käkwe nitre Egipto monsoitre mubai murie ketani, ye bitikäre Faraón juta Ngöbökwe tuanimetre kwäre (Éx. 1:11; 3:9, 10; 5:1, 2; 11:1, 5).

5. ¿Nitre Israel mikadre kwäre ye känenkri dre nuainbare kwetre? (Üai bämikani kena mikadre ñärärä.)

 ⁵ Akwa, ¿nitre Israel mikadre kwäre ye känenkri dre nuainbare kwetre? Köbö 21 o 22 sö marzo kä 1513 kä 1 känenkri, sö hebreore abib, ja känenkäre kädekani nisán; * köbö yete Ngöbökwe kukwe mikani gare. Niarakwe niebare, köbö jätä yete nitre Israel rabadre ja mike juto kukwe nuaindi kwetre köbö 14 nisán ye kräke. Ñänä tä nekä nememe Ñänä tä niken nekä jetebe se kwrere, ye abokän nitre Hebreo kräke köbö köböiti. Köbö 14 yete nitre ja mräkäre jene jene rabadre obeja (o kabra) nidan roro tikekä aune därie jüente jukwe kräbätä (Éx. 12:3-7, 22, 23). Ye bitikäre, kordero rötani, ban ñaka mritani levadurabe aune mikä ruäre niaratre kwetadre. Ángel Ngöbökwe rikadre nitre Egipto ngätäite monsotre mubai murie ketakäre, akwa nitre Israel ja mikaka täte yebätä kukwe tare ñaka rabadre bare. Mrä mada niaratre namani kwäre (Éx. 12:8-13, 29-32).

6. ¿Ñobätä nitre Israel Paskwa käi ngwandre juto jabätä kä kwatire kwatire te?

⁶ Ye erere nitre Israel mikani kwäre aune Ngöbökwe ribebare ietre rabadre kukwe ye ngwen törö jai kä kwatire kwatire te. Niebare kwe ietre: “Köbö ne munkwe ngwandre törö jai aune munkwe bieta nuain Jehovai köbö yete mun ngäbriänkätre jatäri jatäri yebe. Kukwe ye ükaninte ne kwe käi ngwandre juto jabätä käre”. Kukwe käi ngwandre juto jabätä köbö 14 yete, ye bitikäre bieta mada nuaindre abokän nuadre köbö kükü te. Paskwa ye nuain nämene köbö 14 nisán yete, akwa bieta nuain nämene köbö kükü te ye kädeka nämene ye erere arato (Éx. 12:14-17; Luc. 22:1; Juan 18:28; 19:14). Paskwa (Biblia Nueva Versión Internacional suliare tä kwite “bieta kä kwatire kwatire”), ye nitre hebreore käi ngwandre juto jabätä kä kwatire kwatire te (2 Crón. 8:13).

7. ¿Jesukwe Paskwa nuainbare mrä nitre ja tötikaka ben ye bitikäre kukwe meden ükaninte kwe?

⁷ Ngöbökwe kukwe biani Moisés ie ye Jesús aune nitre apóstol käkwe mikadre täte, ñobätä ñan aune niaratre ye Judea. Ye medenbätä, rabadre Paskwa ye käi ngwen juto jabätä arato (Mat. 26:17-19). Paskwa käi ngwani juto mrä jabätä ye ngwane Jesukwe kukwe mada ükaninte, ne kwe nitre ja tötikaka ben rabadre nuainne kä kwatire kwatire te. Kukwe ükaninte ye kädekata: ni Däkien Mröbare. Akwa, ¿köbö medente niaratre nuaindre?

8. ¿Paskwa aune ni Däkien Mröbare yebätä kukwe meden ngwantarita?

⁸ Jesukwe Paskwa käi ngwani juto jabätä mrä, ye bitikäre ni Däkien Mröbare ye ükaninte kwe. Kukwe ükaninte ye nuain jatani Paskwa köböi ye arabe te. Calendario kä nengwane tä köbö denkä Paskwa Judea nuainkäre, akwa Jesús ja nire biani ye nita ngwen törö jai köbö madate. ¿Ñobätä? Ngöbökwe kukwe biani nuaindre nitre Israel ie ye raba kukwe ye mike gare nie. Moisés nämene blite kordero yebätä ye ngwane niebare kwe “nitre Israel jökrä käkwe [kordero] roro tikadrekä”, kukwe ye nuaindre köbö 14 nisán yete, akwa ñongwane metrere nuaindre ye niarakwe mikani gare ietre arato (mäkwe ñäkä Éxodo 12:5, 6 yebätä). *

9. Éxodo 12:6 tä mike gare erere, ¿ñongwane kordero Paskwa kräke ye roro tikadrekä? (Recuadro  “¿Ñongwane nuaindre?” mikadre ñärärä).

⁹ Biblia de Ferrara nitre Judea kirabe yekwe, tä mike gare Éxodo 12:6 yekänti, kordero roro tikadrekä “derekri kätä kite iko yete”. Kukwe ye Biblia keta kabre tä mike gare ja erebe. Ni kukwe Bibliabätä driekä Marcos Edery, kukwe ye kwitani krörö: “kä kite drüne ye känenkri”. Biblia mada tä kwite krörö: “kä kite diore”,  “ñänä tä nekä” aune “kä kite deu”. Ye medenbätä, Ñänä rikadre nekä ye bitikäre kordero roro tikadrekä; köbö 14 nisán täin nämene yete nuaindre akwa kä trä tädre ye ngwane nuaindre.

10. ¿Ñongwane kordero Paskwa kräke roro tikadrekä nämene ruin nitre Judea ruäre yei, akwa kukwe meden ngwantarita?

¹⁰ Kä nikani ta angwane nitre Judea ruäre namani nütüre kordero jökrä jänämene niken templote, ye roro tikakakäre kä dianka nämene krubäte. Ye medenbätä, niaratre nämene nütüre kukwe nieta Éxodo 12:6 ye nuaindre 14 nisán rabadrera krüte yete; nuain nämene Ñänä nikwitete derekri nememe Ñänä rikadre nekä ye ngwane. Kukwe ye metre akräke, ¿ñongwane niaratre rabadre mrö sribere kwetadre? Profesor Jonathan Klawans ja tötikaka nitre Judea nämene kukwe mike täte yebätä, tä mike gare: “Ñänä tä niken nekä ye ngwane köbö ye kömikata. Ye medenbätä, jondron nire ye kämikata köbö 14 yete, akwa Paskwa aune mrö sribeta ye nuainta köbö 15 yete. Kukwe nuain nämene jatäri ye mika ñaka gare metre ta Éxodo yete”. Niebare kwe arato: “Templo juandre ngwarbe kä 70 yete, ye känenkri bieta Seder [mrö Paskwa] nuainta ño ye tärä känti blitata nitre Hebreo yebätä [...] ñaka tä mike gare nie” (cursivas nuestras).

11. a) ¿Kukwe meden namani bare köbö Paskwa nuainkäre kä 33 yete? b) ¿Ñobätä köbö 15 nisán ye namani sabado “ bäri ütiäte”? (Nota mikadre ñärärä.)

¹¹ Ye medenbätä ni rabadre ngwentari jai, ¿Paskwa nuainbare kä 33 yete ye ñongwane käi ngwani juto jabätä? “Kordero kämika nämane kwetadre Pascua köböite abko köböi nükaninta”, köbö 13 nisán ye ngwane Kristo niebare Pedro aune Juan ie: “Mun nän mrö sribere kwetadre Pascuate” (Luc. 22:7, 8). Jueves Ñänä nikani nekä ye bitikäre köbö 14 nisán kömikani ye ngwane mrö Paskwa kräke kweta “käi nükani”. Jesukwe mröbare nitre apóstol yebe, ye bitikäre kukwe mada ükaninte kwe: ni Däkien Mröbare (Luc. 22:14, 15). Köbö yete deu niara kani ngite aune kukwe ükaninte ben. Ñänä ruäre 14 nisán yete niara jäkäni kribätä, aune krütani derekri (Juan 19:14). “Kordero Pascuakrä [roro tikaka nämene] [...] ye kwrere Kristo krütani” köbö ye arabe te arato (1 Cor. 5:7; 11:23; Mat. 26:2). Köbö 15 nisán kömikadre ye känenkri niara doboi mikani (Lev. 23:5-7; Luc. 23:54). *

12, 13. ¿Paskwa käi ngwan nämene juto jabätä ye ñobätä namani ütiäte monsotre kräke?

¹² Kukwe nakaninkä juta Egipto yebätä ani töbiketa. Moisés niebare juta Ngöbökwe ye  rabadre Paskwa käi ngwen juto jabätä “käre”. Bieta ye nuain nämene kä kwatire kwatire te ye ngwane monsotre nämene kukwe ngwentari bieta yebätä (mäkwe ñäkä Éxodo 12:26-27 yebätä; * Deut. 6:20-23). Paskwa ye niaratre monsoi “ngwandre törö jai” arato (Éx. 12:14).

¹³ Nitre rüne nämene kukwe mike gare monsotre kwetre yei ye köböire mräkätre jatäri jatäri yei kukwe keta kabre ja töi kräke namani gare. Nitre tä Jehová mike täte ye kriemikata kwe ye namani gare ietre. Monsotre yei namani gare Ngöbö ye abokän nire, ñaka tä mente, töita juta kwe yebätä aune tä kriemike kukwe tare yebätä. “Niarakwe kukwe tare mikani nemen bare nitre Egipto yebätä” angwane monsotre mubai nitre Israel yekwe ñaka murie ketani, yebiti bämikani kwe niara ye ni kriemikaka.

14. ¿Paskwa nuain nämene yebätä nitre rüne raba dre driere monsotre kwe yei ja töi kräke?

¹⁴ Paskwa nuain nämene ño ye nitre rüne kristiano rabadre mike gare monsotre kwe yei ye ribe ñaka ietre kä nengwane. Akwa, ¿mätä mike gare monsotre mäkwe ie Ngöbö ye juta kwe Kriemikaka? Jehová täbe nitre niara mikaka täte kriemike ie mätä tö ngwen, ¿ye tuin mäbätä ietre? (Sal. 27:11; Is. 12:2.) ¿Mätä kukwe driere ie ye ngwane mätä niken ñäke jume ie o mätä blite töi jämebiti ben? Mäkwe ye nuaindre angwane mäkwe niaratre dimikai tö ngwen bäri Jehovai.

15, 16. ¿Kukwe nuain nämene Paskwa kräke aune nitre Israel kä mikaninkä Egipto tä dre mike gare nie Jehová yebätä?

¹⁵ Mirira gare jai erere kukwe nuain nämene Paskwa kräke ye tä mike gare Jehovata nitre niara mikaka täte kriemike.Tä mike gare arato, niarata nitre mikaka täte mike kwäre. Nitre Israel “dianinkä kä Egipto yekänti” angwane dre tuani nemen bare kwetre yebätä töbike. Muta aune ñukwä trä nämene niaratre jie ngwen. Mren Tain ñäkäninbiti yete ta niaratre nänbare kä nötare yebiti. Niaratre namani mren kwäräkri, ye ngwane mren ñäkäninbiti ye ngätäninta jai nitre Egipto rükä yebiti. ¡Niaratre namani kwäre! Ye bitikäre, debe biankäre niebare kwetre: “Ti bike kantare Jehovai [...]. Mädä bätä nitre ngwanka kiti mrente kwe. Ti die aune jondron nuainta tikwe ye Jehová köböire, niara ti diantarikä” (Éx. 13:14, 21, 22; 15:1, 2; Sal. 136:11-15).

¹⁶ ¿Monso tärä mäkwe angwane mätä dimike tö ngwen Jehová ni Mikaka Kwäre yei? ¿Mätä kukwe ye bämike ietre kukwe nieta mäkwe aune kukwe dianta ja käne mäkwe yebiti? ¿Mätä ja tötike mä Mräkäbe ye ngwane mä raba ñäke Éxodo kapitulo 12 nemen 15 yebätä aune Jehová juta kwe mikani ño kwäre ye mä raba kädriere bentre? Ja tötika mada yete mä raba blite mä mräkäbe kukwe nieta Hechos 7:30-36 o Daniel 3:16-18, 26-28 yebätä. Jehová juta kwe mikani  kwäre Moisés näire, ye erere ni mikai kwäre kwe ja känenkäre yei nitre bati o nitre umbre aune nitre jökrä rabadre tö ngwen metre (mäkwe ñäkä 1 Tesalonicenses 1:9, 10 yebätä).

17, 18. ¿Kukwe nuain nämene kordero därie yebiti Paskwa kräke tä dre ngwen törö nie?

¹⁷ Nitre Judea nämene Paskwa nuainne ye ni kristiano metre ñaka niena nuainne. Ngöbökwe Kukwe Biani Moisés ie yete niaratre nübaibare bieta ye nuainne; kukwe biani ye nikwe mikadre täte ye ñaka ribeta nie kä nengwane (Rom. 10:4; Col. 2:13-16). Nita kukwe mada ütiäte ngwen törö jai: Ngöbö Monsoi murie ketani. Juta Egipto yekänti Paskwa ükaninte nuaindre ye tä kukwe keta kabre ütiäte mike gare nie.

¹⁸ Kordero därie jüaninte ürabätä aune jukwe kräbätä, ye köböire monsotre mubai nitre Israel yekwe ye namani dianintari. Kä nengwane ni ñaka jondron nire kämike Ngöbö kräke Paskwa yete o köbö madate. Akwa jondron bäri ütiäte biani abokän köböire ni raba nüne kärekäre. “Nitre mubai tä ja ükaninkrö [...] abrä kä tä tikani täräbätä kä kwinbätä” yei apóstol Pablo kukwe tikani, ye ngwane mikani gare kwe niaratre raba nüne kärekäre Jesús “ja därie metaninkä” ye köböire (Heb. 12:23, 24). Nitre kristiano töita nünanbätä kärekäre Kä tibienta rabadre tö ngwen kukwe yei, ne kwe rabadre dianintari. “[Jesús] ni kökanintari köböire ni namani kwäre, aune niara ye däriebiti ngite juanta ta nibiti” ye ñaka käi kwitadrekä jabiti (Efes. 1:7, TNM).

19. ¿Jesús murie ketani ye tä ni mike tödeke ño kukwe rabai bare nieta Bibliakwe yei?

¹⁹ Kä Egipto yekänti nitre Israel ñaka rabadre kordero Paskwa kräke ye krä ötöbätä (Éx. 12:46; Núm. 9:11, 12). Jesús “kordero Ngöbökwe”, abokän ja nire biani ni kökatarikäre, ¿ñobätä kukwe ye nieta niarabätä arato? (Juan 1:29.) Ni nibu kukwe käme nuainkä ye ngätäite niara jäkäni kribätä. Nitre Judea ribebare Pilato ie niara ye ngüre ötadrebätä gwairebe nitre nibu yebe, ne kwe krütadre jötrö aune ñaka tuanemetre nememe köbö 15 nisán yete, ñobätä ñan aune köbö ye sabado metrere aune nitre Judea nämene mike sabado deme jai arato. Nitre rükä käkwe nitre nibu käme ye ngüre ötaninbätä, akwa “Jesu krütanina, btä okwä [namani] abtä Jesu ngüre ötabtäba ñakare kwetre” (Juan 19:31-34). Kukwe ye erere nuainbare kordero Paskwa kräke yebätä; kukwe rabadi bare 14 nisán kä 33 yete “bä mika nämane” kordero Paskwa kräke yebiti (Heb. 10:1). Ne madakäre, kukwe nakaninkä ye Salmo 34:20 mikani nemen bare, aune ye tä ni mike tö ngwen bäri kukwe rabai bare nieta Bibliakwe yei.

20. Paskwa nuain nämene aune ni Däkien Mröbare, ¿ye ñobätä ñaka ja erebe?

²⁰ Paskwa nuain nämene aune ni Däkien Mröbare ye ñaka ja erebe. Kristo murie ketani ye ngwandre törö ribebare kwe nitre ja tötikaka ben yei, akwa nitre Judea nämene Paskwa nuainne ye ñaka nämene kukwe ükaninte Jesukwe ye bämike. Kä Egipto yekänti nitre Israel kordero ngätä aibe kwetani aune ñaka därie ñani. Akwa, Jesukwe kukwe mada ribebare nitre ja tötikaka ben yei. Niarakwe niebare nire rikadre gobrane “Ngöböta gobrane ye känti” ye ñan rabadre ban aibe kwete, ñakare aune rabadre vino ñain. Ban aune vino ye nämene niara ngätä aune därie bämike. Nikwe kukwe ye mikai gare bäri nguseta jai kukwe ja tötikara mada yekänti (Mar. 14:22-25).

21. ¿Ñobätä kukwe mikadre gare jai Paskwa nuain nämene yebätä?

²¹ Paskwa ye namani ütiäte juta Ngöbökwe kirabe kräke. Nitre Judea rabadre Paskwa “ngwen törö jai” ribebare ietre, akwa kukwe keta kabre ja töi kräke ye ni kristiano rabadre mike gare jai, ñobätä ñan aune kukwe ye tä “Ngöbö Kukwei jökrä abko Ngöbökwe mikani” gare ye ngätäite (2 Tim. 3:16).