1, 2. a) ¿Nire abokän “Gobranka kärekäre”, aune ñobätä niara kädekadre kore? (Üai bämikani kena mikadre ñärärä.) b) ¿Ngöböta gobrane yebätä dre tuin kwin nie?

REI Sobhuza II kä Suazilandia gobranbare bäsi kä gre ketamä biti kwati näre. Rei kä nengwane ñaka gobrane kä ye näre te. Akwa, rei tärä iti abokän ñaka gobrane kä braibe te. Ye medenbätä Biblia tä kädeke “Gobranka kärekäre” (1 Tim. 1:17). Ni Gobranka Kri kädekata ño ye ni Salmo tikaka käkwe mikani gare: “Jehová ye Rei [...] kärekäre” (Sal. 10:16).

² Jehová tä gobrane käre ye erere rei kä nebätä ñan raba gobrane. Niara tä gobrane ño ye nemen tuin kwin nie. Israel kirabe yete rei iti käkwe gobranbare kä gre ketebu te, niarakwe Ngöbö käikitaninkä kukwe nebiti: “Jehová ni mike tuin bobre jai bätä moto kwin, ñaka nemen rubun jötrö ngwarbe aune tä ni tarere krubäte kätä töi mike kukwe kwin nuainne ni kräke. Jehová kürä gobrankäre jai ye ükaninte käre kä kwinbiti; aune jondron jökrä yebiti ta tä gobrane” (Sal. 103:8, 19). Jehová ye Rei nikwe aune niara ye ni Rün kä kwinbiti ni tarekä arato. ¿Niara ye ni Rün ye tä bämike ño nie? Kä Edén yekänti nitre ja mikani niara rüere, ¿ye ngwane ja känenkäre niarata gobrane ño? Kukwe ngwinintari ketebu ye nikwe mikadre gare jai angwane ni rökrai bäri niara ken aune ni törbai niara mikai täte ja brukwä tätebiti.

3. ¿Nire namani kena Jehová monsoi, aune nire nire mada namani Ngöbö monsoitre arato?

³ Jehovakwe Monsoi itibe sribebare ye ngwane, ¡kä namani juto krubätebätä! Ñaka Monso mubai kwe mikani tuin kwe jai ni ütiäte ñakare erere, ñakare aune mikani tuin kwe jai Monso tare kwe ye erere aune mikani kwe nitre mada töi metre sribere jabe (Col. 1:15-17). Gwairebe niaratre angeletre kwati krubäte sribebare. Angeletre Ngöbö mikaka täte ye kädekata “nitre sribikä tä niara töi nuainne”, tä sribire kä jutobiti kräke. Jehová tä niaratre mike tuin ütiäte jai yebätä tä kädeke monsotre: angeletre ye tä Ngöbö monsoi jökrä ngätäite (Sal. 103:20-22; Job 38:7).

4. ¿Ñokänti Ngöbö monsoitre jatani nirien bäri kwati?

⁴ Jehovakwe kä kwinta aune Kä tibien sribebare, ye bitikäre niarakwe monsotre kwe mikani nirien bäri kwati. Niarakwe Kä tibien ükaninte kwin bä nuäre, ye bitikäre ni brare kena, Adán, sribebare kwe bäsi ja bä kwrere (Gén. 1:26-28). Niara ye ni Sribekä, ye medenbätä Adán rabadre niara kukwei mike täte ye nämene ngübarebätä. Ni Rün kwrere niara namani kräketre, yebätä ja tare yebiti aune töi kwinbiti kukwe ükaninte kwe ye mikani gare ietre. Töbikabare kwin kwe kukwe ükatekäre, aune niarakwe ñaka kukwe jökrä ñäkäibare ietre (ñäkädre Génesis 2:15-17 yebätä). *

5. ¿Jehová dre nuainbare ne kwe monsotre kwe rabadre nüne Kä tibienbätä?

⁵ Jehová ñaka ja ngwen nitre reire kä nebätä erere, ñakare aune töta nemen sribi mikai nitre mada mada kisete tä tö ngwen ietre bämikakäre. Ñodre, Adán mikani kwe jondron nire ngübare aune kädeke (Gén. 1:26; 2:19, 20). Ne madakäre, Ngöbö törbadre akräke nitre kwati krubäte töi metre sribedre batibe kwe nünankäre kä jökräbiti tibien, akwa ñaka nuainbare kwe, ñakare aune, Eva, meri töi metre sribebare kwe Adán kwäräire (Gén. 2:21, 22). Niaratre köböire nitre rabadre nüne Kä jökräbiti tibien. Nitre nünanka käkwe Kä tibien jökrä mikadre Bä Nuäre. Nitre kä tibienbätä aune angeletre Jehová mikadre täte gwairebe kärekäre aune rabadre keteitibe monsotre kwe ye erere. ¡Kukwe kwin krubäte nämene niaratre käne! ¡Kukwe yebiti ni Rün kä kwinbiti käkwe bämikani ni tare kwe!

6. a) ¿Ngöbö monsoitre jatani ja mike ño niara rüere? b) ¿Dre tä mike gare Jehovakwe gobranbare jankunu?

⁶ Adán aune Eva ñaka Jehová kani ngäbiti ni Gobranka Kri ye kwrere, niaratre ja mikani Satana yekri, niara nämene Ngöbö monsoi üaire akwa ja mikani kwe rüere (Gén. 3:1-6). Niaratre ja töi mikani nüne mento gobran Ngöbökwe yebätä ye köböite ja tare nikani kwetre aune krütani, aune ye erere namani bare monsotre kwe yebätä (Gén. 3:16-19; Rom. 5:12). Aisete, nitre ñaka namanina Jehová mike täte Kä tibienbätä. Kukwe ye kätä mike gare, ¿Ngöbö ñaka namanina ji ngwen käne, ñaka namanina Kä tibien aune nitre nünanka te ye gobraine? Ñakare. Ngöbökwe Adán aune Eva juanintari kä bä nuäre Edén ye bäre mento aune angeletre kädekata querubín mikani kwe krare kä bä nuäre yebiti, ne kwe nitre ye ñaka rikadreta kä yekänti; kukwe nuainbare kwe yebiti bämikani kwe nämene gobrane jankunu (Gén. 3:23, 24). Niara tä ni tarere ye bämikani kwe arato. Monsotre jökrä üaire aune kä tibienbätä ja mikaka täte ye mikai keteitibe kwe niara tö ie ye erere ye käbämikani kwe. Adán ja mikani ngite abokän ngie nikani nibiti aune Satana kukwe nuainbare ye diankakäre niarakwe ‘monso’ käbämikani (ñäkädre Génesis 3:15 yebätä). *

7, 8. a) ¿Nitre nämene ja töi mike ño Noé näire? b) ¿Jehová dre nuainbare nitre käme diankakäre Kä tibienbätä ne kwe nitre nünandre jankunu?

 ⁷ Siklo nikani ta ye bitikäre, nitre ruäre ja töi mikani Jehová mike täte metre. Ñodre, Abel aune Enoc. Akwa, nitre bäsi jökrä ñaka Ngöbö mikani tuin jai ja Rüne aune Reire. Noé näire “ni jökrä töi namani käme jökrä” (Gén. 6:11, Jändrän Kena [JK]). ¿Kukwe ye käkwe mikani gare Jehová ñaka namanina nitre Kä tibienbätä gobraine? ¿Biblia tä dre mike gare?

⁸ Biblia tä dre niere Noé yebätä ye ani mike gare jai. Jehovakwe kukwe biani ie ne kwe arka kri krubäte sribedre ño ye rabadre gare ie aune niara bätä mräkätre kwe rabadrete nire. Ngöbökwe Noé dianinkä aune “Noé nämane nüne metre abko kwrere nämane dirire ni mda mdaye”, yebiti Ngöbökwe bämikani niara nämene ni Kä tibienbätä tarere arato (2 Ped. 2:5). Nitre käme gaite ye Noé mikani gare aune nitre ja töi kwitadre ribebare kwe ietre, akwa nitre ñaka niara kukwei mikani era jai. Niara bätä mräkätre kwe nünanbare kä kwati te nitre töi käme aune ja ngwen käme ngätäite. Jehová namani Noé bätä mräkätre kwe Rüne, ye medenbätä nitre ni kwä kriemikani kwe aune kukwe kwin mikani nemen kräketre. Jehová Ñü Kri mikani näkäin tibien kä 2370 kä 1 känenkri (k.1 k.) mikakäre gare nämene gobrane aune nitre bätä angeletre die ñaka nämene kukwe ye ketabätäkäre. Erametre, niara nämene gobrane jankunu (Gén. 7:17-24).

9. ¿Ñü Kri ye bitikäre Jehovakwe nitre Kä tibienbätä tuanimetre dre nuainne?

⁹ Noé aune mräkätre kwe nikanintre jubäre arka yebätä, niaratre murie tibo kwin jäkäbare aune nikanintre dikekä Kä tibien kwin yebiti. Jehovakwe niaratre kriemikani aune ngübabare yebätä niaratre debe biani ie. Jötrö ngwarbe Noé kä jondron kukwakäre Ngöböi ye sribebare aune jondron nire ye kukwani kwe. Ngöbökwe kukwe kwin niebare ie aune mräkätre kwe yei bätä kukwe ne biani nuaindre kwe ietre: “Mun bkün raba kwati krübäte kä nebtä, ye abko rika nüne kä jökräbti temen” (Gén. 8:20–9:1, JK). Kä namaninta nitre kä tibienbätä ie Jehová mikakäre täte keteitibe aune nünankäre kä jökräbiti tibien.

10. a) ¿Ñü Kri ye bitikäre nitre ja mikaninta ño Jehová rüere? b) ¿Jehová dre nuainbare ne kwe niara tö namani kukwe nuaindi ye ñaka kwitadre?

¹⁰ Ñü Kri näkäni tibien ye ñaka ja mika ngite dianinkä. Arato, ñaka nitre mikani kwäre Satana aune chokalitre tä kukwe nuainne yebätä. Kä nikani braibe ta angwane nitre namaninta ja mike Jehová Gobranka töi kwin rüere. Noé bräi monsoi, kädeka nämene Nemrod käkwe ja mikani bäri Ngöbö Gobranka Kri rüere. Biblia tä niara kädeke “Ni Brai [...] abko [...] [ja mikani Jehová rüere, TNM]”. Niarakwe Babel aune juta mada krikri sribebare aune ja kädekani kwe rei “käkä Sinar känti” (Gén. 10:8-12, JK). Rei kärekäre tö namani nitre tuai nüne kä jökräbiti tibien, akwa rei bikaka bäri ye namani ja mike rüere, ¿yebätä niarakwe dre nuainbare? Ngöbökwe nitre jökrä mikani blite kukwe jene jenebiti. ¿Dre namani bare mada? Nitre ie ja kukwei ñaka namani nüke gare kwärikwäri, ye medenbätä nitre ja ketaka Nemrod ben töi mikani niken “nüne jene jene kwäräkwärä”. Kukwe keta kabre ngwarbe mika nämene täte kwetre aune kukwe ükaninte kwetre gobrankäre ye nikanintre nuainne jankunu (Gén. 11:1-9, JK).

11. ¿Jehovakwe ja ngwani metre ño Abrahán ie?

¹¹ Ñü Kri ye bitikäre nitre jökrä bäsi namani ngöbö ngwarbe mike täte, akwa nitre ruäre käkwe Ngöbö metre mikani ütiäte jankunu jai. Abrahán käkwe kukwe ye nuainbare, niara nämene nüne kwin kä Ur yekänti, akwa ye tuanimetre kwe nünankäre jondron kwata sribebare jure yete (Gén. 11:31; Heb. 11:8, 9). Niara ñaka nämene nüne kä keteitibe känti, nitre reire jene jene abokän nämene nüne juta krikri ketaninkä kibiti ye ngätäite ta niara nämene niken. Akwa, Jehovakwe niara aune mräkätre  kwe kriemikani ni rüne tä nuainne erere. Ni Salmo tikaka käkwe niebare: “Ñaka nitre kä nebätä tuanimetre kwe nuainne tare, ñakare aune nitre reire yei kukwe ñäkäibare kwe” (Sal. 105:13, 14). Ngöbökwe ja ngwani metre ja ketamuko kwe, Abrahán ie, ye medenbätä käbämikani kwe ie: “Ma bkünkri jrei rabadi betekä kwati” (Gén. 17:6, JK; Sant. 2:23).

12. ¿Jehová gobranka kri ye bämikani ño kwe juta Egipto yekänti, aune ye köböire dre kwin namani juta kwe yekwe?

¹² Abrahán monsoi Isaac yei Ngöbökwe käbämikani kukwe kwin mikai nemen bare kräke aune kukwe ye arabe niebare Jacob, Abrahán bräi yei, niaratre mräkä ye köböire nitre rabai reire (Gén. 26:3-5; 35:11). Nitre reire jämi nüke känenkri Jacob mräkätre namani klabore juta Egipto yekänti. Kukwe ye käkwe mikani gare, ¿Jehová ja kukwei kitaninkä ye ñaka mikai nemen bare kwe aune ñaka namanina Gobranka Kri Kä tibienbätä? Ñakare. Jehovakwe kä bäri kwin ngübabare, ja die mikakäre tuare aune mikani gare metre kwe niara ye gobranka kri faraón bikaka kri yebiti ta. Arato, nitre Israel tö ngwani Ngöböi, aune niarakwe mikani kwäre mren Tain yete. Ne kätä mike gare metre Jehová nämene jankunu Gobranka Kri. Ni Rün ni tarekä, käkwe ja die yebiti juta kwe kriemikani (ñäkädre Éxodo 14:13, 14 yebätä). *

13, 14. a) ¿Nitre Israel kukwe meden niebare gobran Jehovakwe yebätä? b) ¿Jehovakwe dre käbämikani David ie gobran kwe yebätä?

¹³ Nitre Israel mikani kwäre ye ngwane bengwairebe kantabare kwetre Jehová käikitakakäre rü ganainbare kwe yebätä. Kansion ye mikata gare Éxodo kapitulo 15 yebätä, bersikulo 18 yete kukwe ne nieta: “Jehová gobrandi käre aune täi kärekäre”. Jehová namani reire juta ye kräke (Deut. 33:5). Akwa, Jehová, Gobranka Kri ñaka namani tuin ietre ye ñaka namani kwin kräketre. Niaratre nikani mento kä Egipto yebätä, ye bitikäre kä nikani 400 ta angwane ribebare kwetre Ngöböi, rei kä tibienbätä rabadre niaratre jie ngwen, juta mada ngöbö ngwarbe mikaka täte nämene nuainne ye erere (1 Sam. 8:5). Kukwe ribebare kwetre Ngöböi ye erere nuainbare kwe kräketre, akwa ye ñaka nämene mike gare Jehová ñaka namanina Reire. David, namani rei nibukäre juta Israel yebiti ye ngwane kukwe  namani bare ye tä mike gare Ngöbö nämene Reire jankunu.

¹⁴ David nikani kaja deme ngwena Jerusalén. Kä ye näire kä namani juto krubäte aune nitre levita kukwe ne niebare Ngöbö käikitakakäre: “Juta keta kabre ngätäite niedre: ‘¡Jehová ye ara nibira reire!’” (1 Crón. 16:31). ¡Kukwe ütiäte krubäte niebare! Ni raba nemen töbike: “Jehová ye abokän Rei kärekäre, ¿ñobätä niebare niara ara nibira reire?”. Jehová ye gobranka kri tä mike tuare nitre madai o tä ni mada kädeke kukwe ükatekäre ja käbiti o tä juen kukwe ruäre nuainne ye ngwane tä nemen reire. Kukwe ye rabadre gare nie ye ütiäte krubäte. David krütadre ye känenkri Jehovakwe käbämikani ie niara gobrandi käre: “Tikwe ni iti mä mräkäre mikai kri, abokän däredi mä mräkä yekri; aune tikwe mikai gobrane käre” (2 Sam. 7:12, 13). Kukwe ye erere namani bare: kä nikani mil bäri ta angwane “ni iti [...] [David] mräkäre” nükani. ¿Ni ye abokän nire, aune ñongwane rabadi Reire?

15, 16. a) ¿Ñongwane Jesús dianinkä ne kwe rabadre Reire ja känenkäre? b) ¿Jesús rabai Reire ja känenkäre ye kräke kukwe meden ükaninte kwe?

¹⁵ “Ngöbö kä käinbti kebera nüke gobrane” ye Juan ni Ngökaka Ñöte jatani driere kä 29 yete (Mat. 3:2). Jesús ngökani ñöte Juankwe ye ngwane Jehovakwe kädekani Mesías käbämikani aune ja känenkäre rabadi reire Gobran Ngöbökwe yete. Arato, Ngöbö nämene Jesús tarere ye bämikani kwe kukwe niebare kwe nebiti: “Ni ne abra ti Ngobo tikwe. Niara tare kri tikwe” (Mat. 3:17).

¹⁶ Jesús nämene Kä tibienbätä ye ngwane käre Rün käikitaninkä kwe (Juan 17:4). Niarakwe Gobran Ngöbökwe kukwei driebare ye ngwane nuainbare kwe (Luc. 4:43). Arato, nitre nänkä ben yei niebare kwe niaratre rabadre orasion yebiti Gobran ye kärere (Mat. 6:10). Jesús rabai reire ja känenkäre yebätä niebare kwe nitre ja mikaka rüere yei: “[Gobran] Ngöbö[kwe] nena gobrane munbti” (Luc. 17:21). Jesús murie ketadre ye känenkri kukwe ükaninte kwe nitre nänkä ben yebe gobrankäre. Kukwe ükaninte kwe ye köböire nitre ja tötikaka ben ruäre rabadi reire niarabe Gobran Ngöbökwe yete (ñäkädre Lucas 22:28-30 yebätä). *

17. a) ¿Jesús jatani gobrane ño siklo kena yete? b) ¿Jesukwe dre ngübadre niebare ie?

¹⁷ ¿Ñongwane Jesús rabadi Reire Gobran Ngöbökwe yete? Niara ñaka namani Reire kukwe ükaninte kwe nitre nänkä ben yebe ngwane. Jetebe se kwrere derekri niara murie ketani aune nitre ja tötikaka ben ye itire itire nikani mentokwäre (Juan 16:32). Kukwe yebiti ta Jehová nämene gobrane jankunu, nuainbare kira kwe ye erere. Köbö köbömä ye bitikäre niarakwe Monso kwe ganinkröta aune kä 33 Pentecostés yete Jesús gobran ükaninte konkrekasion kristiano yebiti (Col. 1:13). Akwa ñaka namani gobrane bengwairebe Kä tibien nebiti, “monso” käbämikani ye erere. Jehovakwe niebare ie: “Täke ti kise ruinkri tikwe mä rüe mikadi mä ngoto täni ye ngübakäre” (Sal. 110:1).

18, 19. a) ¿Ni töita dre nuainbätä? b) ¿Drebätä ja tötikai kukwe ja tötikara mada yekänti?

¹⁸ Jehovata gobrane ño ye rüere ñäkäbare kirabe, kä kwinbiti aune Kä tibienbätä. Akwa, niara ñaka gobran kwe tuanimetre. Niara ni Rün ni tarekä, käkwe nitre niara mikaka täte kriemikani aune ngübabare. Ñodre: Noé, Abrahán aune David. Kukwe ne tä ni töi mike Rei nikwe ye kain ngäbiti aune nökrö kokwäre, ¿ñan ererea?

¹⁹ Akwa, ¿Jehová niena ño Reire? ¿Ni raba ja ngwen ño metre Gobran kwe yei ne kwe ni rabadre monsotre mada töi metre kwe ye ngätäite? Nita niere: “Gobran mäkwe jatadre”, ye ngwane, ¿nita dre ribere metrere? Kukwe ngwantarita ne mikai gare jai kukwe ja tötikara mada yekänti.