1, 2. a) ¿Kukwe meden ketebukäre abokän bäri ütiäte Biani Ngöbökwe niebare Jesukwe? b) ¿Kukwe meden ngwantarita abokän mikai gare jai kukwe ja tötikara nekänti?

FARISEO iti käkwe ngwantaribare Jesús ie Kukwe Biani Ngöbökwe ye meden bäri ütiäte, ye ngwane niarakwe niebare ie: “Makwe ma Dänkien Ngöbö tare ja di ngöi jökrä, ja üai ngöi jökrä amne ja töi ngöi jökrä”. Kukwe ye tä dre mike gare ye nikwe mikaba gare jai kukwe ja tötikara käne yekänti. Ye bitikäre, Jesukwe niebare kukwe bäri ütiäte ketebukäre abokän ne: “Mata ja tarere au, ye kwrere makwe ni mda mda tare” (Mat. 22:34-39).

² Erametre, Jesukwe niebare ni rabadre ni mada tarere nita ja tarere akwle ye kwrere. Akwa, ¿nire abokän ni mada? ¿Aune nita ni mada tarere ye ni raba bämike ño? Kukwe ngwantarita ne mikai gare jai kukwe ja tötikara nekänti.

3, 4. a) Nire abokän ni mada ye ni iti käkwe ngwantaribare Jesús ie angwane, ¿kukwe meden bämikani kwe kukwe ye mikakäre gare ie? b) ¿Ni Judea nuainbare tare ye ni Samaria käkwe dimikani ño? (Üai bämikani kena mikadre ñärärä.)

³ Ni mada käkwe ngwantaribare Jesús ie: “¿Ti mräkä mden abko tikwe taredre metre?”. Kukwe ye mikakäre gare Jesukwe kukwe bämikani ie ni Samaria töi kwin yebätä aune ni mada taredre ño ye mikani gare kwe ie arato (ñäkädre Lucas 10:29-37 yebätä). Niarakwe niebare ie ni Judea iti goibare, metani aune bäsi murie ketani nämene jite. Kä yekänti ta ni sacerdote aune ni levita nikani. Niaratre rabadre ni ye erere dimike, ¿ye erere nuainbare kwetre? Ñaka nuainbare kwetre. Niaratre ni ye  tuani, akwa nikanintre jerekäbe bäre ta. Ni nünanka Samaria abokän käkwe nünankabare ni ye dimikakäre. Akwa, kä ye ngwane nitre Judea aune nitre Samaria nämene ja rüere kwärikwäri (Juan 4:9).

⁴ Ni Judea nuainbare tare ye kräkäi mikakäre ni Samaria käkwe aceite aune vino jüaninte ni ye träinbätä. Ye bitikäre, ju ni menteni ka ngäbitikäre yete nikani ngwena aune ni ju ye bökänkä ie ngwian biani kwe denario krobu, ye abokän sribi nuain nämene köböbu ütiä bian nämene ye erere, ne kwe ni Judea ye ngübadre rabadreta kwin ye kräke (Mat. 20:2). Ni Samaria käkwe ja töi mikani kwin ni mada kräke ye raba nüke gare drekebe ngwarbe nie. Jesukwe kukwe bämikani ye tä driere nie ni rabadre ni jökrä tarere aune mike ruentari tare jai.

5. ¿Nitre Jehová mikaka täte tätre ni mada tarere ye bämikani ño kwetre kukwe tare nakaninkä bitinkä yete?

⁵ “Kä mrä” nete nitre ñaka niena ni mada mike ruentari tare jai, nitre kwati ye töi käme aune tä ni mada nuainne tare, töi ñaka niena jire ni madabätä (2 Tim. 3:1-3). Murie kri kädekani Sandy käkwe nitre nünanka Nueva York ye kisete kukwe tare mikani nemen bare sö octubre 2012 yete. Nitre namani ja tare nike, ñotra, jondron kä mikakäre krube gwi aune jondron mada mada ye niaratre namani täi nike ye ngwane nitre ruäre nükani jondron nämene kwetre gwi ye goire kän. Kä ye arabe känti nitre testiko Jehovakwe käkwe kukwe ükaninte ja dimikakäre kwärikwäri aune nitre mada dimikakäre arato. Ni kristiano tä kukwe ye nuainne, ñobätä ñan aune nita ni mada tarere. Akwa, ¿kukwe meden känti ni raba bämike arato nita ni mada tarere?

6. ¿Nita kukwe driere ye ngwane nita dre bämike?

⁶ Nikwe ni mada dimikadre kukwe ja üairebiti. Nita kukwe driere ye ngwane, “Ngöbö [...] [kukwei] abko [...] tä kä mike nuäre nibtä” ye nita driere (Rom. 15:4). Nita kukwe kwin Gobran Ngöbökwe yebätä mike gare yebiti nita bämike ni mada tare nikwe ye nüke gare kwin nibätä (Mat. 24:14). “Ngöbö tödekakrä nikwe” ye nita kukwei mike gare ni madai ye ütiäte krubäte (Rom. 15:13).

7. a) ¿Jesukwe kukwe meden niebare? b) ¿Jesukwe kukwe niebare ye nita nuainne jankunu ye köböire dre kwin tä nemen nikwe?

⁷ Jesukwe kukwe niebare ye nikwe nuaindre jankunu. Jesukwe Kukwe Kädriebare Ngudrebiti ye ngwane kukwe ye nuaindre ño ye mikani gare kwe: “Mun tö kukwe meden nuainmana ja kräke, ye erere munkwe nuain nitre mada kräke; ye abokän kukwe biani nuaindre kena bätä nitre Ngöbö kukwei niekä nämene kukwe ye arabe niere meden gärätä” (Mat. 7:12, TNM). Jesukwe kukwe niebare ye ererebätä nikwe ni mada mikai tuin jai angwane nita “Kukwe Biani Ngöbökwe Moiséye” (tärä Génesis nememe Deuteronomio) aune “nitre Ngöbö kukwei niekä [...]” (käkwe tärä Tikani Hebreore) ye mike täte. Tärä ye tä mike gare nire tä ni mada tarere ye kräke Ngöböta kukwe kwin mike nemen bare. Isaías ni Ngöbö kukwe niekä yebiti Jehovakwe niebare: “Munkwe kukwe erametre aune kwin nuain jankunu. [...] Ni kä nebätä tä kukwe ye nuainne [...] yebätä kätä juto” (Is. 56:1, 2). Nita ni mada tarere aune nita kukwe kwin nuainne kräke ye ngwane Jehovakwe kukwe kwin mikai nemen bare kwe ni kräke.

8. a) ¿Ñobätä ni rabadre nitre ja mikaka ni rüere ye tarere? b) ¿Nikwe nitre ja mikaka ni rüere ye taredi angwane dre raba nemen bare?

⁸ Nitre ja mikaka ni rüe ye taredre. Jesukwe driebare: “Ngöbö Kukwei tä tikani abko mun tärä kukwe nuen abko krörö: Makwe ma mräkä tare amne ma rüe abkobtä makwe bätä ngwian abko munkwe kukwe nuanina kore. Akwa ti abko bike niere krörö munye: Munkwe mun rüe tare amne nire nire tä näin kisere mun jiebti mun mikakäre ja tare nike, ye abko kräke munkwe blita Ngöböbe. Munkwe nuendre kore ne ngwane, mun Rün tä kä käinbti sete, ye kwrere mun rabadi amne mun rabadi niara ngäbriänkäre era metre arato” (Mat. 5:43-45). Apóstol Pablo kukwe ye erere niebare mäträkäre: “Ni ja rüere mäbe mrö ie, angwane mäkwe mrö bian kwetadre ie. Ngrötö tomana miare, angwane mäkwe tomana bian ñadre ie” (Rom. 12:20, TNM; Prov. 25:21). Kukwe Biani Moisés ie yekänti, niebare nitre Israel käkwe jondron nire niaratre rüekwe tuadre nikani tibien tribebe ngöi angwane, rabadre rüe dimike tribe ye denkäbätä (Éx. 23:5). Kukwe ye nuaindre kwetre angwane nitre  nämene ja mike rüere ye raba nemen ja kete kwin bentre. Ye erere ni raba nuainne kä nengwane arato. Nitre ja mikaka ni rüere aune nitre kukwe käme nuainkä nibätä ye nita tarere angwane ni raba nitre ye brukwä miketa jäme aune raba ja töi kwiteta. Nane nitre ye raba nemen Jehová mikaka täte arato.

9. ¿Nikwe ja mäkädreta ja mräkätre ben yebätä Jesukwe dre niebare?

⁹ “[Ni]kwe ja töi mika[dre] kwatibe nünakäre jäme ni jökrä ben.” (Heb. 12:14.) Kukwe ye ni rabadre nuainne arato ja mräkätre ben, ñobätä ñan aune Jesukwe niebare: “Ma rika jändrän ngwena kukwadre Ngöböye ñukwä gräbti [...] ma rabara yete, ye btäräbe ma mräkä iti romon makrä, ye rükata töre mae, ne ngwane jändrän ye makwe mikate ñukwä grä ken yete, abti ma jana ja mäketa käne ma mräkäbe, bti ma jatata, käkwe jändrän ye bian kukwadre Ngöböye” (Mat. 5:23, 24). Ja mräkä mada ben kukweta jabätä nikwe ye ngwane nikwe taredre aune jötrö ngwarbe ja mäkädreta ben, ye köböire Jehovakwe kukwe kwin mikai nemen ni kräke.

10. ¿Ñobätä ni ñaka rabadre kukwe känene ñäkäkäre blo ni madabätä?

¹⁰ Ñaka ñäkädre blo ni mada rüere. Jesukwe niebare: “Ngöbökwe ñan kukwe ükadrete mun rüere, abkokäre munkwe ñan bika kri, käkwe ñäkä blo ni mda mda rüere, ñobtä ñan angwane munkwe ñäkädre ño ño ni mda mda rüere, ye kwrere Ngöbökwe kukwe ükadite munkrä. Erere arato, munkwe ñäkädre krübäte ni mda mda rüere ne ngwane, Ngöbökwe kukwe ükadite krübäte mun rüere amne, munkwe ñäkädi chi ni mda rüere ne ngwane, ye näre Ngöbökwe kukwe ükadite mun rüere. Mdakäre abko [...]: ¿Kri oto bäri kri tä ma okwäte, ye ño abko ma töbikare ñakare jae amarebti kä büre chi ma mräkä okwäte, abkobtä mata nebe ja ngwen ruen tare yere? ¿Ye ñobtä kri oto bäri kri tä ma okwäte abko mata dianka nütüre ñakare jae amarebti, kä büre chi ma mräkä okwäte abko ie mata niere: Ti mräkä, kä büre ma okwäte ye, ti tuemetre denkä jae, mata niere ie? ¡Ye ñan ngwarbe, mata ja bä mike kuin ma mräkäbtä, käta kukwe nuene kore yera! Kri oto kri ma okwäte ye ara jire makwe dianka käne jae. Yebti kä raba tuenta kuin mae angwane, batibe makwe kä büre chi ma mräkä okwäte ye dianka mda ie” (Mat. 7:1-5). Nita ja mike ngite bäri krubäte, ¿se ñobätä ni rabadre ñäke blo ni mada tä ja mike ngite kukwe kia kia yebätä? ¡Kukwe ütiäte ja töi kräke!

11, 12. ¿Kukwe meden keteiti ütiäte nuainta bämikakäre nita ni mada tarere?

¹¹ Jesukwe driebare Gobran Ngöbökwe kukwei driedre ye abokän kukwe keteiti nuainta  bämikakäre nita ni mada tarere (Luc. 8:1). Niarakwe niebare nitre nänkä ben yei: “Nitre nünanka kä jökräbti temen, ye [...] munkwe niaratre mika ja töitikaka siba tibe” (Mat. 28:19, 20). Nita sribi ye nuainne angwane nita nitre mada dimike ji kwata kri niken ni ngwena gata kokwäre ye tuenmetre aune ji krä chi tä niken ni ngwena ja nire kokwäre ye den jai (Mat. 7:13, 14). Nita ja di ngwen ye tä nemen tuin kwin Jehovai aune niara tä kukwe kwin mike nemen bare.

¹² Jesús ye erere nita nitre mada dimike ne kwe rabadre gare ietre niaratre tä Jehová ribere jai (Mat. 5:3). Nire tö kukwe mikai gare jai yei nikwe Ngöbö “kukwei kuin” mikadre gare (Rom. 1:1). Nire nire tä Gobran Ngöbökwe kukwei kain ngäbiti ye tätre ja mäketa Ngöböbe Jesukristo ja nire biani ye köböire (2 Cor. 5:18, 19). Kukwe drieta ye ütiäte krubäte bämikakäre nita ni mada tarere.

13. ¿Gobran Ngöbökwe kukwei driedre ye mätä mike tuin ño jai?

¹³ Nita ja tötike kwin nitre tuabitikäre aune tötikakäre Bibliabätä ye ngwane nita niaratre dimike ja töi ükete kukwe nieta Ngöbökwe ye ererebätä. Kukwe ye nuainkäre nitre ruäre rabadre ja töi ükete kukwe keta kabrebätä (1 Cor. 6:9-11). “Nitre jökrä töi[ta] [...] metre nünanbätä kärekäre” ye Ngöböta töi mike nökrö ja kokwäre ye tuin kwin nie, aune tä nitre ye dimike ja töi ükete ne kwe rabadre ja mäke kwin ben (Hech. 13:48). Nitre kwati käkwe dre nuaindre ñan tä nemen gare ietre, akwa biti kätä kite juto bätätre. Tätre tö ngwen bäri Rün kä kwinbiti ie ye ngwane ñan tätre kite töbike krubäte. ¡Nitre ye tä kite nirien kukwe ja üairebiti ye tä kä mike juto nibätä! Nita ni mada tarere yebätä nita dimike ye kukwe ütiäte nuainta nikwe, ¿ñan ererea?

14. ¿Kukwe meden niebare Pablokwe ja tare yebätä abokän tuin kwin mäi?

¹⁴ Ja tare ye dre gärätä ye Pablokwe mikani gare. Kukwe niebare kwe ye erere nikwe nuaindi ni madabätä angwane ye rabai tuin kwin Jehovai, ni ñaka ja mikai kukwe krite aune kä rabai juto nibätä (ñäkädre 1 Corintios 13:4-8 yebätä). Pablo dre tikabare aune ni raba nuainne ño ni madabe ye ani mike gare jai.

15. a) ¿Ñobätä ni rabadre ni mada ngübare bätärekä aune ja töi mike kwin kräke? b) ¿Ñobätä ni ñaka rabadre mokrere aune bike kri?

¹⁵ “Nita ni mda mda tarere angwane, nita jändrän jökrä ngibiare bätärekä [...] amne nita ja moto mike kuin ni mdakrä”. Ni ja mike ngite akwa Jehová tä ni ngübare bätärekä aune tä ja töi mike kwin ni jökrä kräke. Nitre mada tä ja mike ngite o tä ja ngwen ñaka kwin nibe ye ngwane ni rabadre ngübare bätärekä aune ja töi mike kwin kräke arato, ¿ñan ererea? Biblia tä niere: “Nita ni mda mda tarere angwane, ñan nita nüne ni ja ribare kwrere jändrän jökräbtä jändrän diankakäre jakrä”. Nita ja mräkätre tarere erametre angwane ni ñaka rabai bätä ngwenbätä, jondron tä kwetre, o sribi meden nuainta kwetre konkrekasionte ye dokwäre. Nita ni mada tarere bökän angwane, ni ñaka rabai bike kri aune ni ñaka rabai ja käikitekä dre dre nuainta nikwe yebätä. Biblia tä niere Jehová brukwäta “nire nire käta bike kri” ye kräke (Sant. 4:6).

16, 17. ¿Ni mada tareta ye bämika raba ño nieta 1 Corintios 13:5, 6 yekänti?

¹⁶ Ja tare ye ni töi mikai ja ngwen kwin, ñaka ni mada ngökö, ñaka gore ni madakän, o kukwe meden ñaka kwin Jehová okwäkänti ye ñaka nuaindi. Ja tare ye ñan tä ni töi mike kukwe kwin nuainne ja aibe kräke, ñakare aune tä ni töi mike kukwe kwin nuainne ni mada kräke arato (Filip. 2:4).

¹⁷ Nita ni mada tarere bökän angwane, “ñan nita nebe romon jötrö ngwarbe ni mdakrä amne ñan ni mätäta neme kärekäre ja dokwäre ni mdabtä”. Ni mada ñaka ja ngwandre kwin nibe ye ngwane ñaka ni rabadre rubun jötrö ngwarbe kräke. Arato, bäbe niarakwe kukwe ñaka kwin nuainbare nibätä ye ni ñaka tä tike täräbätä jai (1 Tes. 5:15). Ni tädre rubun jankunu ni mada kräke ye ngwane Ngöbö ñaka raba ni kain ngäbiti. Ne madakäre, ni brukwäta jankunu ni mada kräke angwane, ye raba nemen jutra ngitiekä ni teri ñukwä ye kwrere, ye köböite kukwe tare raba nemen nibätä aune ni mada yebätä arato (Lev. 19:18). Bäri kwin ngite juandre ta ni madabiti aune käi kwitadrekä jabiti. Arato, nita ni mada tarere yebätä “kukwe  diän diän Ngöbö rüere amne ni mda mda rüere, ye käita neme nuäre ñakare nibtä”, nire brukwäta ni kräke ye ngwanta ja tare nike o kukwe mada ñaka kwin nuaintabätä ye ngwane ni ñaka tä käi ngwen juto jabätä (ñäkädre Proverbios 24:17, 18 yebätä). *

18. ¿Tärä 1 Corintios 13:7, 8 ye tä dre driere nie ja tare yebätä?

¹⁸ Pablokwe niebare ja tare ye tä “juto biare jändrän jökrä ni rüere kaen ngäbti ni mda mda ngibiakrä”. Ye medenbätä, ni mada tä ñäke tare nie, akwa biti tä juamana ta jabiti nie ye ngwane, ja tare ye tä ni töi mike ngite juen tabiti. Ja tare ye tä “tödeke janknu [...] ni mda mdabti” arato. Biblia tä kukwe niere ye jökrä nita mike era jai aune juta ükaninte Ngöbökwe tä mrö ja üaire bien nie yebätä nita debe bien krubäte. Ne madakäre, ja tare ye tä “ni mda ngibiare bätärekä jändrän jökräbtä”. Jehovakwe kukwe käbämikani ye nita ngübare aune nita tö ngwen metre ie. Aune nita ni mada tarere, aisete nita blite bentre kukwe yebätä (1 Ped. 3:15). Nita ja tuin kukwe tare ben ye ngwane nita orare Jehovai aune kukwe jökrä rabadre bare kwin ye nita ngübare. Nita ni mada tarere ye ngwane “nita di krüte ñakare jändrän jökräbtä” ye nita bämike arato. Ni mada tä ja mike ngite ni rüere o tä ni mike ja tare nike ye ngwane nita kä ngwen nüke jai. Mrä Pablokwe niebare: “Nita ja tarere kwärikwäri ye abko rabadi kärekäre”. Ye erere, nitre Ngöbö mikaka täte rabadi kukwe ye bämike kärekäre.

19, 20. ¿Texto meden meden tä mike gare nie ni mada taredre ye ütiäte krubäte?

¹⁹ Biblia tä dre niere ye erere nikwe nuaindi angwane, käre nikwe ni mada taredi nita ja tarere akwle ye kwrere (Mat. 22:39). Jehová aune Jesús tä ribere nie nikwe kukwe ye nuaindre. Nitre tä nüne juta meden meden te o tätre nüne ño, akwa jökrä ni rabadre tarere ye tä ribere nie arato. ¿Ni mada taredre ye ñaka tä nemen nuäre nuaindre nie? Kukwe ye erere tä nemen bare nibätä angwane ni rabadre üai deme kärere Jehovai. Nikwe kukwe ye nuaindi aune rabai kwin kräke bätä ni dimikai kwe ni mada tarere (Rom. 8:26, 27).

²⁰ Nikwe ni mada taredre nita ja tarere akwle ye kwrere niebare ye ütiäte krubäte, aisete kädekata “kukwe biani nuendre nie” (Sant. 2:8). Ngöbökwe Kukwe Biani Moisés ie yekänti Jehovakwe kukwe keta kabre biani nitre Israel ie nitre mada tarekäre. Ja känenkäre Pablo mikani kwe kukwe ne tike: “Kukwe ketetibe mda munkwe mikadre täte ne ngwane, kukwe jökrä biani nuendre nie Ngöbökwe ye rabadre bare munye. Kukwe keteti mda ye abko krörö: Mata ja tarere au, ye kwrere makwe ni mda mda tare arato, ñobtä ñan angwane nire nire käta ni mda tarere ye abko ñan tä kukwe nuene käme rüere. Ne aisete nita ja tarere kwärikwäri, ye ngwane Kukwe Biani Ngöbökwe Moiséye tä nebe bare täte jökrä nie” (Rom. 13:8-10). Ye medenbätä, käre nikwe ni mada taredre.

21, 22. ¿Ñobätä ni rabadre Ngöbö aune ni mada tarere?

²¹ Ñobätä nita ni mada tarere yebätä nikwe töbikataridre angwane, Jesukwe kukwe niebare Rün yebätä ye nikwe ngwandre törö jai: “Tä ñänä mike nüke käin [...] ni käme kräke amne ni kuin kräke. Erere arato, tä ñü mike näkäen temen, ye abko ni nünanka metre niara ngwärekri kräke [...] amne ni nünanka käme niara rüere kräke” (Mat. 5:43-45). ¿Kukwe ye tä dre driere nie? Ni rabadre nitre kukwe kwin nuainkä o nitre ñaka kukwe kwin nuainkä tarere. Nibira gare nie erere, kukwe keteiti kwin nuainta nikwe nitre mada tarekäre ye abokän nita kukwe kwin Gobran Ngöbökwe yebätä ye mike gare ietre. Nitre nünanka ni bäre ie kukwe nüke gare Bibliabätä ye erere nuaindi kwetre angwane kä raba nemen juto bätätre ja ketakäre Ngöböbe.

²² Kukwe keta kabrebätä ni rabadre Jehová tarere erametre. Aune nibi gare nie erere, kukwe keta kabre ni raba nuainne ni mada tare nikwe ye bämikakäre. Nikwe Ngöbö aune nitre mada taredi ye ngwane nita kukwe ketebu bäri ütiäte mike täte. Akwa, kukwe ye jökräbiti ta ni Rün kä kwinbiti Jehová yebätä nikwe kä mikai juto.