1. ¿Jehovakwe dre kwin biani nie?

JEHOVAKWE ni töi mikani ye kwin krubäte. Ye köböire, kukwe meden ben nitre mada tä ja tuin ye erere ben ni ñaka ja tuin akwa ni raba kukwe ye bämike ja töite ja ruin ño ietre ye mikakäre nüke gare jai (ñäkädre Efesios 5:1, 2 yebätä). * ¿Ni töi mikani Jehovakwe yebiti ni raba ja ngwen ño niara erere? Nita kukwe bämike ja töite ye ngwane, ¿ñobätä ni rabadre ja ngübarebiti?

2. ¿Nita ja tare nike tä tuin Jehovai ye ngwane jata nemen ruin ño ie?

² Nitre dianinkä nänkäre kä kwinbiti yei Jehovakwe käbämikani niaratre nünain kärekäre kä kwinbiti. Aune oveja mada mada yei Jehovakwe käbämikani niaratre nünain kärekäre Kä tibienbätä. Ni jökrä rabai nüne kärekäre ye ngwane, kukwe tare ñaka rabaira jire ni ngwankäre ja tare nike (Juan 10:16; 17:3; 1 Corintios 15:53). Akwa kukwe keta kabre täbe ni mike ja tare nike ye  gare Ngöböi. Ye nemen tare krubäte ie. Ñodre, nitre israelita nämene ja tare nike juta Egipto yekänti ye tuani kwe angwane namani tare krubäte ie nieta Bibliakwe (Isaías 63:9). Kä nikani ta angwane nitre israelita namaninta templo ye üketeta ye ngwane, nitre ja mikaka niaratre rüere namani niaratre mike ja tare nike ye gani Jehovakwe. Niarakwe niebare nitre niara mikaka täte ye nuainta tare angwane, tä nemen tare krubäte ie aune ye abokän kise kriata niara okwäte kwrere (Zacarías 2:8). Ni tare krubäte Jehovakwe, yebätä nita ja tare nike ye tä tuin ie angwane töta nemen ni dimikai. Monso chi tareta meyekwe ye kwrere niara tä ni tarere (Isaías 49:15). ¿Ni raba ja ngwen ño Jehová erere? Kukwe ben nitre mada tä ja tuin ye erere rabadre bare nibätä angwane ja rabadre ruin ño nie ye nikwe bämikadre ja töite (Salmo 103:13, 14).

3. ¿Ñobätä Jesús nämene nitre mada mike tuin bobre jai aune tarere?

³ Nitre nämene ja tare nike ye erere Jesús ñaka ja tare nikabare akwa ja nämene ruin ño nitre ie ye nämene nüke gare Jesús ie nämene Kä tibienbätä ye ngwane. Ñodre, nitre nämene ja tare nike nitre ji ngwanka kukwebätä köböite ye nämene gare ie. Nitre ji ngwanka ye nämene nitre mada ngökö aune Ngöbö ñaka kukwe ükete abokän erere niaratre nämene ükete nuaindre. Aune nitre ji ngwanka ye jürä nämene nitrebätä (Mateo 23:4; Marcos 7:1-5; Juan 7:13). Jesús abokän ñaka nämene niaratre jürä ngwen jabätä aune kukwe nie nämene kwetre ye ñaka nämene mike era jai. Akwa nitre ie ja nämene ruin ño ye nämene nüke gare ie aune nitre ye nämene ja tare nike tua nämene kwe yebätä nämene nemen ulire krubäte. Yebätä niebare kwe nitre ye namani tuin ie oveja ngübaka ñaka ye kwrere (Mateo 9:36). Nitre mada ie ja nämene ruin ño ye erere ja nämene ruin Jesús ie Rün erere, yebätä nämene nitre mada mike tuin bobre jai aune tarere (Salmo 103:8).

4. ¿Nitre nämene ja tare nike nämene tuin Jesús ie angwane nämene dre nuainne?

⁴ Jesús nämene nitre tarere, yebätä nämene niaratre dimike nämene tuin ja tare nike ie ye ngwane. Rün nämene ja ngwen ye erere niara nämene ja ngwen. Bati, nitre apóstol Jesukwe nikani kukwe driere mente krubäte. Nitre apóstol nämene nemen nainte ye ngwane niara nämene niken kä kwin ja dükakäre ye känene. Akwa nükani gare Jesús ie nitre kwati tö namani kukwe mikai gare jai niarabätä. Nitre ye nämene ja di ribere ye nükani gare ie. Ye medenbätä, niara namani “kukwe dirire kabre bätäkä ngwarbe ietre” (Marcos 6:30, 31, 34).

5, 6. Ni tö ni mada taredi Jehová erere angwane, ¿nikwe dre nuaindre? Mä raba mike gare. (Üai bämikani kena mikadre ñärärä.)

⁵ Ni tö nitre mada taredi Jehová erere angwane nitre mada ie ja ruin ño ye nikwe mikadre nüke gare jai. Ani bämike. Monso bati tä töbike ni Testiko umbre aune tä näin mökänbiti yebätä ye ni raba bämike ja töite. Ni tö dre kwin nuainmana ja kräke ni madai ye erere ni rabadre nuainne ni mada kräke niebare Jesukwe ye gare monso yei (Lucas 6:31). Kenanbe, monso bati rabadre töbike, törbadre nitre mada tuai ja nübaire bola täkete jabe raba ruin nie. Akwa rükadre törö ie ni Testiko umbre yei kä ñaka niena tuin aune ñaka raba nen. Aisete ni Testiko umbre yei ja ruin ño ye erere ja rabadre ruin ie aune ngwandretari kwe jai: “Ti rabadre ni Testiko umbre ye erere angwane, ¿dre nuaindre ti kräke ie ti törbadre?”.

 ⁶ Monso bati ye rabadre umbre angwane ja rabadre ruin ño ie ye tö bämikai ja töite. Aisete tä ja töi mike kä denkä jai kukwe nuainkäre ni umbre yebe aune kukwe nuakäre kwin. Ye köböire nüke gare ie ni Testiko umbre ye kräke ñaka nemen nuäre ñäkädre Bibliabätä aune kukwe driekäre ju ju te. Niara tä kukwe nuainne ye köböire nüke gare ie, ni Testiko umbre ye tä ja di ribere. Nitre mada ie ja ruin ño ye nikwe ja di ngwain mike nüke gare jai angwane nikwe niaratre taredi aune nikwe ja ngwain Jehová erere (1 Corintios 12:26).

7. ¿Ja mräkätre aune ja ngwaitre tä ja tare nike ye ni raba dimike ño?

⁷ Metrere ni jämi ja tuin kukwe ye erere ben angwane, nitre mada tä ja tuin kukwe ño ben ye ñaka raba nüke gare nie. Ja mräkätre aune ja ngwaitre kwati tätre bren, ñodre tätre nemen töbike krubäte o nemen ulire, mada abokänbätä kukwe tare namani bare, mada abokän niena umbre aune mada abokänbätä kukwe blo nuainbare o nuainbare tare krubäte. Ruäre abokän tä monsotre kwe ngübare kaibe. Aune mada abokän tä Jehová mike täte aune mräkätre ñaka dimike jire. Ni jökrä tä ja tuin kukwe jene jene ben. Aisete ni itire itire tä ja di ribere kukwe meden tä ni kisete ye ererebätä. Ye medenbätä, ni rabadre ja di ngwen ja mräkätre aune ja ngwaitre tä ja tare nike ye dimike aune nita tarere ye bämikadre ietre. ¿Ni raba nuainne ño? Nikwe kukwe nuadre kwin, ja ruin ño ietre ye nikwe bämikadre ja töite aune nikwe ja di ngwandre ja ruin ño ietre ye mike nüke gare jai. Kukwe ben niaratre tä ja tuin yebätä Jehová töita ye ni raba ngwen törö ietre arato. Aune ni raba akwle jondron ruäre nuainne kräketre. Nikwe kukwe jökrä ne nuaindi angwane, ni rabai ja ngwen Jehová erere (ñäkädre Romanos 12:15 aune 1 Pedro 3:8 yebätä).

8. ¿Dre nämene Jesús dimike ja töi mike kwin nitre mada kräke?

⁸ Jehová aune Jesús töi kwin nitre jökrä kräke (Lucas 6:35). ¿Dre nämene Jesús dimike ja töi mike kwin nitre mada kräke? Niarakwe kukwe nuaindre yebätä ja rabadre ruin ño mäi ye bämike ja töite. Ani bämike. Bati meri iti käkwe kukwe käme nuainbare krubäte ye janamane niara känti. Meri ye muabare krubäte yebätä okwä ñöi yebiti namani Jesús ngoto bätete. Meri ye ja töi kwitani gani Jesukwe aune niara ñaka ja töi mikadre kwin meri ye kräke angwane, rabadre bäri ulire nükani gare ie. Meri ye kukwe kwin nuainbare yebätä kwin niebare kwe ie aune ngite juani ta biti kwe. Jesukwe ngite juani ta meri yebiti ye ñaka namani kwin ni ji ngwanka kukwebätä ye kräke. Akwa yebiti ta Jesukwe ja töi mikani  kwin ni ji ngwanka kukwebätä ye kräke arato (Lucas 7:36-48).

9. Jehová erere ni tö ja töi mikai kwin ni mada kräke angwane, ¿nikwe dre nuaindre? Mä raba mike gare.

⁹ Jehová erere ni tö ja töi mikai kwin ni mada kräke angwane, ¿nikwe dre nuaindre? Ni kukwei matai ño nitre madabätä yebätä nikwe töbikadre käne ni jämi blite ye känenkri. Ye käkwe ni dimikai ja töi mike kwin aune ñaka kukwe niere nitre mada mikakäre rubun ja kräke. Pablo niebare nitre kristiano “ñan tädre ja kwete ni mda mdabe, akwa [...] tädre ja gete jäme ni jökräbe” (2 Timoteo 2:24). Töbike kukwe nebätä. Jefe mäkwe käkwe ñaka kukwe kwin diandre nuaindre jai rabadre tuin mäi angwane, ¿mäkwe dre nuaindre? Sö kabre te ja mräkä ñaka nemen Ju Ja Ükarakrö yekänti ye rabadreta yete angwane, ¿mäkwe dre niedre ie? Mä tädre kukwe driere angwane ni iti käkwe niedre mäi kä ñaka ie mä kukwe nuakäre, ¿ye ngwane mäkwe dre nuaindre? O ñobätä mäkwe kukwe ükaninte aune mäkwe ñaka niebare meri mäkwe ie yebätä kukwe ngwandretari kwe mäi, ¿ye ngwane mäkwe dre niedre ie? Kukwe ne erere rabadre bare angwane, ja ruin ño nitre madai aune kukwe niedi nikwe ye matai ño ni madabätä yebätä nikwe töbikadre. Ye erere ngwane nikwe kukwe kwin niedre ietre aune ni rabai ja ngwen Jehová erere (ñäkädre Proverbios 15:28 yebätä). *

10, 11. ¿Ni raba ja ngwen ño töbätä Jehová erere? Mä raba mike gare.

¹⁰ Jehová töbätä krubäte aune dre rabai bare kä ja känenkäre yete ye gare ie. Dre rabai bare ja känenkäre ye ñaka gare nie, akwa ni raba ja ngwen töbätä Jehová erere. ¿Nikwe nuaindre ño? Ni jämi kukwe den nuaindre jai ye känenkri, kukwe ye matai ño nibätä o nitre madabätä ye ni rabadre bämike ja töite. Nikwe ñaka ja ngwandre nitre israelita ye erere. Niaratre ñaka Jehová mikadre täte ye ngwane dre rabadre bare bätätre yebätä ñaka töbikabare kwetre. Nämenentre ja kete ben ye ñaka mikani ütiäte kwetre jai aune niarakwe jondron nuainbare kräketre yebätä ñaka debe biani kwetre ie. Niaratre jatani niken ji blobiti ye gani Moisekwe, yebätä niaratre ye töi ñaka niebare kwe ietre. Niaratre ja ngwandre töbätä, akräke dre diandre nuaindre kwetre jai ye köböire dre rabadre bare yebätä töbikadre kwetre niebare kwe ietre (Deuteronomio 31:29, 30; 32:28, 29).

¹¹ Ño ni raba ja ngwen töbätä ye rükadre gare nie yekäre ani kukwe bämike. Mä merire ie ni brare kwanina ja mäkätekäre o mä brare ie meri kwanina ja mäkätekäre, ye erere ngwane ni töi nemen krubäte ni madabätä aune ni töita nemen krubäte rababätä ni madabe ye ñaka nuäre diandrekä ja töite ye mäkwe ngwan törö jai. Akwa ¿mä raba ja ngwen ño töbätä? Kukwe meden raba mä mike ja mike ngite yebätä mäkwe kä mikaka. Kukwe meden raba mä mike ñaka ja mäke kwin Jehovabe ye mäkwe ñaka nuain jire. Mäkwe ja  ngwandre töbätä ie Ngöbö tö ye mäkwe ñaka käi kwitaka jabiti. Mäkwe ñaka ja ngwandre töbätä angwane kukwe kri raba nemen mä kisete (Proverbios 22:3).

12. ¿Ñobätä nikwe ja ngübadrebiti drebätä nita töbike yebätä?

¹² Nita ja ngwen töbätä angwane, drebätä nita töbike yebätä nikwe ja ngübaibiti. Töbikata ye abokän ñukwä jutra ye kwrere. Nikwe ja ngübaibiti angwane ñukwä jutra ye raba ni dimike kukwe kwin nuainne, ñodre ni raba mrö rienbiti. Akwa nikwe ñaka ja ngübaibiti angwane, ñukwä jutra ye raba ju kukwe nikän aune raba ni krärä kete. Ye erere arato, Jehová tä ni tötike yebätä nikwe töbikai angwane kukwe kwin rabai nikwe. Akwa nikwe töbikadre kukwe käme yebätä, aune ni rabadre nemen ni madabe ye nikwe bämikadre ja töite angwane, kukwe ye raba nemen bare metre nie. Aune ye köböite ni ñaka rabadrera ja kete Jehovabe (ñäkädre Santiago 1:14, 15 yebätä).

13. ¿Eva dre bämikani ja töite?

¹³ Ani blite Eva yebätä. Jehovakwe niebare Adán aune Eva ie niaratre ñaka rabadre “kri dre kwin aune dre käme mikakäre gare jai” ye kwete (Génesis 2:16, 17). Akwa Satana niebare Eva ie: “Mun ñan krütadre. [...] Ñobtä ñan angwane munkwe kri ngwäkä se kwetadre angwane, mun rabadre töbtä kri. Dre kuin btä dre käme rabadre gare jökrä munye. Mun rabadre Ngöbö kwrere arato”. Ye abokän Eva törbadre dre kwin o dre käme nuain ye erere rabadre nuainne niebare kwe ie. Ye köböire Eva nünain kwin namani bämike ja töite. Eva namani töbike jankunu kukwe yebätä aune tö namani kri ngokwä ye kwetai krubäte. Mrä mada kri ngokwä ye kwetani kwe. Ye bitikäre niebare kwe muko ie rabadre kri ngokwä ye kwete, aune ye erere muko käkwe nuainbare (Génesis 3:1-6, Jändrän Jökrä Namani Bare Ño Kena). Aune ye köböite “ngite ye jatani ni jökräbiti, aune ja mika ngite ye köböite gata ye jatani” (Romanos 5:12, TNM). Erametre Eva nämene drebätä töbike yebätä ñaka ja ngübabitibare kwe.

14. ¿Ni rabadre nemen ni madabe yebätä Biblia tä dre niere?

¹⁴ Erametre Eva ñaka namani ni brare madabe. Akwa Biblia tä mike gare metre ni rabadre ni madabe bämikadre ja töite ye käme. Jesús niebare ni brare tädre töbike jankunu meri mada mikabätä jabe ye ngwane “ja brukwäte” meri ye mikadrera kwe jabe kwrere (Mateo 5:28, NGT). Apóstol Pablo niebare arato, ño ni raba kukwe käme nuainne yebätä ni ñaka rabadre töbike (Romanos 13:14).

15. a) ¿Bäri kwin nikwe dre nuaindre? b) ¿Ñobätä nikwe ja di ngwandre kukwe ye nuainkäre?

¹⁵ Jehová tö drei abokän nikwe nuaindre yebätä töbikadre nieta Bibliakwe arato aune ñaka töbikadre ngwian ganainbätä krubäte. Ngwian ñaka raba ni mike nüne jire kwin aune kä jutobiti (Proverbios 18:11). Ni brare tä ja di ngwen ngwian ganainne krubäte aune tä sribi Jehovakwe mike nuaindre köre jai, ni ye abokän töi ñaka niebare Jesukwe. Ngwian tädre krubäte ni yekwe akwa “rabadi bobre Ngöbö ngwärekri” (Lucas 12:16-21). Ngöbö töita ño ye nikwe ja di ngwandre nuainne ye ütiäte krubäte, ñobätä ñan aune nita “jondron ütiäte kri ye ük[ö]krö ere jakrä kä kwinbiti” ye kwrere (Mateo 6:20, TNM). Ye köböire kä täi juto nibätä aune nikwe kä mikai juto Jehovabätä (Proverbios 27:11). Ja ketadre Ngöböbe ye bäri ütiäte ngwian rabadre krubäte nikwe ye kräke.

16. Kukwe meden tä mä mike töbike krubäte angwane, ¿mä raba dre nuainne?

¹⁶ Ni törbadre ngwian tuain krubäte jakwe  kä nebätä angwane, ni täi töbike krubäte (Mateo 6:19). Ni täi töbike käre ngwianbätä angwane, ñaka rabai nuäre ni kräke sribi Jehovakwe nuainkäre käne (Mateo 13:18, 19, 22). Ne madakäre, nitre ruäre tä töbike krubäte ñobätä ñan aune tätre kukwe käme rabai bare bätätre ye bämike krubäte ja töite. Nikwe töbikai ye erere angwane, ni raba nemen bren aune ni ñaka raba nemen tö ngwen jankunu Jehovai. Biblia tä niere nire tä töbike ye tä nemen ulire krubäte, akwa “kukwe kwin nieta” ie ye raba kä miketa jutobätä (Proverbios 12:25). Ye medenbätä, kukwe meden tä mä mike töbike krubäte angwane, ¿mä raba dre nuainne? Ni Testiko abokän ie mä gare kwin yebe mäkwe blita. Ñodre, mä raba blite mä rün, mä meye, mä muko, o ja ketamuko kwin mäkwe ben. Niaratre raba mä töi mike tö ngwen bäri Jehovai aune raba mä dimike ja töi mike bäri jäme.

17. ¿Nita töbike krubäte ye ngwane Jehová tä ni dimike ño?

¹⁷ Ja ruin ño nie ye nüke gare bäri kwin Jehovai ni mada kräke aune niara raba ni dimike nita ulire ye ngwane. Pablo kukwe tikani: “Munkwe ñan töbika ngwarbe dikaro, akwa munkwe blita Ngöböbe jakrä amne, kukwe jökrä mike gare ie munkwe amne, ja di käräre kwärä munkwe kuin nie Ngöböye arato. Munkwe nuendre kore angwane, [...]. Kä jäme biandi Ngöbökwe munye, ye käkwe mun moto amne mun töi ngibiadibti kuin Kristo Jesu köböire” (Filipenses 4:6, 7). Aisete mätä töbike krubäte angwane, Jehová tä ni dimike krubäte ne kwe ni tädre ja kete jankunu ben yebätä mäkwe töbika. Ñodre, ja mräkätre konkrekasionte, nitre umbre ji ngwanka, ni klabore ie tö ngwan raba, angeletre aune Jesús yebiti tä ni dimike.

18. ¿Ñokäre ni rabadre kukwe bämike ja töite?

¹⁸ Kukwe ja tötikara nekänti nibi gare nie ni raba kukwe bämike ja töite ja ngwankäre Jehová erere aune nitre madai ja ruin ño ye nikwe mikadre nüke gare jai (1 Timoteo 1:11; 1 Juan 4:8). Nibi gare nie arato, ni mada tare nikwe ye nikwe bämikadre, töbikadre kwin kräketre, dre diain nuaindre nikwe jai ye köböire dre rabai bare yebätä töbikadre aune nikwe ñaka nünandre töbikare kwärä ye köböire kä rabai bäri juto nibätä. Ye medenbätä, Kä Bä Nuäre yete nünain ño aune ni raba ja ngwen ño Jehová erere ye nikwe bämikadre ja töite (Romanos 12:12).