1. ¿Ni jämi jondron tuin akwa ni raba bämike ja töite ye ñobätä kwin krubäte? (Üai bämikani kena mikadre ñärärä.)

NI KÄ nebätä jämi jondron tuin akwa raba bämike ja töite. Jehovakwe jondron kwin krubäte biani nie ye kwin krubäte. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune ye köböire dre kwin ngübata nikwe yebätä ni raba töbike. Ne madakäre, ni raba kukwe ükete nuaindre jai aune ni raba ja töi mike kukwe kwin den nuaindre jai. Ja känenkäre jondron kwin krubäte rabai nikwe ye Jehová tä käbämike Bibliabätä. Erametre, ñaka raba tuin nie. Akwa ni raba töbikebätä aune rabai bare metre yei nikwe tö ngwandre (2 Corintios 4:18).

2, 3. a) ¿Ñokäre ni raba kukwe bämike ja töite? b) ¿Kukwe meden meden ngwantarita abokän nikwe mikai gare jai kukwe ja tötikara nekänti?

² Kukwe ñaka raba nemen bare ye nitre ruäre tä nemen bämike ja töite. Ñodre, monso chi merire tä malan kwite kuinta yebiti ye bämikata kwe ja töite. Kukwe ye ñaka raba nemen bare jire. Akwa, kukwe rabai bare metre ye ni raba bämike ja töite arato. Ñodre, Samuel ni Ngöbö kukwei niekä ye meye käkwe käbämikani Jehovai niara näin ngobo kwe ye ngwena sribikäre nitre sacerdote yebe. Dre rabai bare köbö ye näire ye niarakwe bämikani ja töite. Niarakwe ja töi mikanina kukwe ye nuainbätä, aisete ñaka nämene  töbike kukwe ñaka raba nemen bare yebätä. Köbö ye bämikani kwe ja töite yekwe dimikani kukwe käbämikani kwe ye mike nemen bare (1 Samuel 1:22). Ye erere arato, Jehová kukwe käbämikani nie ye ni raba bämike ja töite, ñobätä ñan aune niarakwe kukwe käbämikani ye mikai nemen bare metre kwe ye gare nie (2 Pedro 1:19-21).

³ Ngöbökwe kukwe käbämikani rabai bare ño ye nitre kwati niara mikaka metre täte kädrieta Bibliabätä käkwe bämikani ja töite. Jehová kukwe käbämikani ietre abokän niaratre bämikani ja töite, ¿yekwe dimikani ño? ¿Aune Ngöbökwe kukwe käbämikani nie ye jökrä mikai nemen bare kwe yebätä töbikadre yekwe ni dimikai ño? Nikwe kukwe ye mikai gare jai kukwe ja tötikara nekänti.

4. ¿Dre käkwe Abel dimikani kukwe bäri kwin ja känenkäre ye bämike ja töite?

⁴ Ni brare kena käkwe tö ngwani kukwe käbämikani Ngöbökwe yei ye abokän Abel. Adán aune Eva ja mikani ngite ye bitikäre, Jehovakwe kukwe niebare kulebra ie ne nämene gare niarai: “Tikwe mä bätä meri mikai ja rüere kwärikwäri, aune tikwe mä monsoi bätä meri monsoi mikai ja rüere. Niarakwe mä dokwä trekaite aune mäkwe niara mikai bren ngoto üebätä” (Génesis 3:14, 15). Kukwe käbämikani Ngöbökwe ye rabai bare ño ye ñaka nämene gare Abel ie. Akwa erametre töbikabare krubäte kwe kukwe yebätä. Ñodre, kulebra yekwe nire kwetai aune ni ye nitre kä tibienbätä dimikai ño nementa töi metre ye ngwanintari kwe jai raba ruin nie. Kukwe ye jökräbätä töbikabare kwe yekwe dimikani kukwe bäri kwin ja känenkäre ye bämike ja töite. Ngöböta kukwe käbämike ye käre tä mike nemen bare yei niara nämene tö ngwen. Yebätä, Abel jondron nire biani ye Jehovakwe kani ngäbiti kä jutobiti (ñäkädre Génesis 4:4 * aune Hebreos 11:4 yebätä).

5. ¿Enoc töbikabare kä ja känenkäre yebätä ye käkwe dimikani ño?

⁵ Enoc ye ni brare mada käkwe tödekabare kukwe käbämikani Ngöbökwe yei. Nitre kwati krubäte töi käme nämene kukwe blo krubäte niere Jehová rüere ye näire nünanbare kwe. Nitre ja ngwanka metre Ngöböi aibe käkwe nünandre ja känenkäre, yebätä Enoc nämene töbike raba ruin nie (ñäkädre Hebreos 11:5, 6 yebätä). * ¿Töbikabare kwe kä ja känenkäre yebätä ye käkwe dimikani ño? Dimikani kwe ñaka kä jürä ngwen jabätä aune Ngöbökwe nitre töi käme ye jökrä gaite ye mikani gare kwe nitre madai (Judas 14, 15).

6. ¿Ñü Kri ye bitikäre Noé dre bämikani ja töite?

⁶ Kukwe käbämikani Ngöbökwe yei Noé tödekabare arato. Ye medenbätä Ñü Kri yete ñaka krärä neketani (Hebreos 11:7). Niara nämene tödeke krubäte, yebätä Ñü Kri ye bitikäre jondron nire kukwani kwe Ngöböi (Génesis 8:20). Akwa nitre ja töi mikaninta käme. Ni kädeka nämene Nemrod namani gobrane aune nitre töi mikani kwe ja mike Jehová rüere (Génesis 10:8-12). Akwa Noé nämene jankunu tödeke krubäte. Ja känenkäre Ngöbökwe ngite aune gata mikai krüte ye Noé nämene bämike ja töite Abel erere raba ruin nie. Aune ja känenkäre gobrantre töi käme ñaka rabaira ye bämikani kwe ja töite arato  raba ruin nie. Ye erere arato, köbö ye nibira känime yebätä nikwe töbikadre (Romanos 6:23).

7. ¿Kä ja känenkäre meden abokän Abrahán, Isaac aune Jacob nämene bämike ja töite?

⁷ Kä ja känenkäre kwin krubäte ye Abrahán, Isaac aune Jacob nämene bämike ja töite. Ngöbökwe käbämikani ietre, niaratre “monsoi” ye köböire nitre kä jökräbiti tibien yekwe kukwe kwin rabai (Génesis 22:18; 26:4; 28:14). Niaratre mräkätre rabai kwati aune rabai juta kri krubäte bätä nünain kwetre juta bä nuäre krubäte te ye Ngöbökwe käbämikani ietre arato (Génesis 15:5-7). Abrahán, Isaac aune Jacob ie Jehovakwe kukwe kämikani ye mikai nemen bare metre kwe yei niaratre nämene tö ngwen. Ye medenbätä niaratre mräkätre nünain yete ye bämikani kwetre ja töite. Erametre, nüna kwin nianinte Adán aune Eva kän ye erere rabaita ni kä tibienbätä yekwe yei Jehová tä nitre niara mikaka täte metre ye dimike tö ngwen käre.

8. ¿Dre käkwe Abrahán dimikani Ngöbö mike täte aune tödeka kwe mike bäri dite?

⁸ Ngöbökwe kukwe käbämikani Abrahán aune nitre mada Ngöbö mikaka täte metre yei ye ñaka tuani nemen bare kwetre, ñobätä ñan aune kukwe ye jämi nemen bare känenkri niaratre krütani. Akwa, yebiti ta kukwe ye bämikani merebe kwetre ja töite. Biblia tä niere “jändrän köböi mikani ietre, ye namani era kräke[tre] amne kani ngäbti kwetre” (ñäkädre Hebreos 11:8-13 yebätä). Abrahán ja tuani kukwe tare keta kabre ben akwa kukwe ye käkwe dimikani Ngöbö mike täte aune tödeka kwe namani bäri dite. Kirabe Jehovakwe kukwe käbämikani ye mikani nemen bare metre kwe ye nämene gare kwin ie aune ja känenkäre kukwe käbämikata kwe ye mikai nemen bare metre kwe arato yei nämene tö ngwen.

9. ¿Jehová kukwe käbämikani ie Abrahán nämene tödeke yekwe dimikani ño?

⁹ Jehová kukwe käbämikani yei Abrahán nämene tödeke, yebätä Jehová nämene kukwe ribere nuaindre ie ye käre nämene nuainne. Ñodre, juta Ur yekänti ju kwe tuanimetre kwe aune ñaka nünanbareta jire kwe jutate. Juta ye jökrä ñaka täi kärekäre nämene gare kwin ie, ñobätä ñan aune nitre gobranka juta yete ye ñaka nämene Jehová mike täte (Josué 24:2). Ja känenkäre Jehovakwe Kä tibien gobraindi kärekäre ye ngüba nämene krubäte kwe. Biblia tä niere Gobran Ngöbökwe ye abokän “juta mikani [metre] Ngöbökwe” (Hebreos 11:10). Nitre krütanina gaikröta ye Abrahán, Abel, Enoc, Noé aune nitre mada Ngöbö mikaka täte nämene mike era jai. Kä Bä Nuäre yete niaratre nünain käre ye nämenentre bämike bäri ja töite angwane, nämenentre tödeke bäri Jehovai (ñäkädre Hebreos 11:15, 16 yebätä). *

10. Kukwe käbämikani ye Jehovakwe mikai nemen bare ño abokän Sara nämene bämike ja töite, ¿yekwe dimikani ño?

¹⁰ Sara, Abrahán muko yebätä ani blite mada. Kukwe käbämikani Jehovakwe yei niara nämene tödeke arato. Jehovakwe käbämikani  Abrahán ie: “Ngäbäkre makwe ngibiadi iti kwe”. Aune Jehovakwe niebare ie arato: “Sarai bkün däredi kwati abko, rabadi nekete kwati jakri abko, mräkä rabadi ja jutai mike kabre mda. Erere arato, Sarai bkünkri jrei rabadi betekä kwati” (Génesis 17:15, 16, JK). Sara yebiti kä nämene 90 aune monsoi ñaka nämene, akwa ja känenkäre monsoi rabai käbämikani ie Ngöbökwe ye nämene bämike ja töite. Aune monso kwe ye mräkätre rabai kwati krubäte bätä rabai juta kri ye nämene bämike ja töite arato raba ruin nie (Hebreos 11:11, 12). Ye köböire, tödeka kwe namani bäri dite. Aune Jehovakwe käbämikani ye erere, Sara monsoi namani, abokän kädekani Isaac. Kukwe ye käkwe mikani gare metre Sara ie, Jehovakwe kukwe mada mada käbämikani ye rabai bare metre arato. Jehovata kukwe käbämike nie ye jökrä nikwe bämikadre ja töite angwane, tödeka nikwe rabai bäri dite arato.

11, 12. ¿Ñobätä Moisés nämene Jehová tarere bäri köbö kwatire kwatire?

¹¹ Jehovakwe kukwe käbämikani yei Moisés nämene tödeke krubäte arato. Niara ngübabare rabakäre gobrane Egipto. Akwa niara rün aune meye hebreo yekwe kukwe driebare Jehová yebätä ie. Nitre hebreo nämene klabore yei Jehovakwe käbämikani, niaratre mikai kwäre kwe aune kä bä nuäre biain nünankäre kwe ietre ye rün aune meye driebare ie (Génesis 13:14, 15; Éxodo 2:5-10). Moisés nämene töbike bäri kukwe käbämikani yebätä angwane, namani Jehová tarere bäri. Nämene Jehová tarere krubäte yebätä ñaka tö namani ngwian tuai jakwe aune ja tuai gobrane.

¹² Biblia tä niere Moisés nämene tödeke krubäte yebätä namani ünä ye ngwane, ñaka tö namani ja tuai rei Egipto ye mräkäre. “Bäri tö namani ja tare nikai mräkä israelita ben gwaire” aune “kä ngwian nuäre jabtä ja mikakäre ngite Ngöbö rüere [...], ye mikani ütiäte ñakare kwe jae”. “Jändrän kuinkuin ütiäte krikri Egipto” ye ñaka namani ütiäte jire kräke, akwa Jehovakwe niara diandrekä ye mikani bäri ütiäte kwe jai. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune Ngöbökwe kukwe käbämikani ie yebätä töi nämene krubäte (Hebreos 11:24-26).

13. ¿Moisés nämene töbike käre kukwe käbämikani Jehovakwe yebätä ye köböire dre namani kwe?

¹³ Jehovakwe nitre hebreo klabore mikai kwäre käbämikani kwe yebätä Moisés nämene töbike krubäte raba ruin nie. Jehovakwe ni kä tibienbätä mikai kwäre gata kisete käbämikata kwe ye nämene gare kwin Moisés ie arato, nitre mada Ngöbö mikaka täte ye erere (Job 14:14, 15; Hebreos 11:17-19). Moisés nämene töbike käre kukwe käbämikani Ngöbökwe yebätä, ye köböire nükani gare ie ni tare krubäte Ngöbökwe. Ye köböire namani Ngöbö tarere bäri aune tödeke bäri ie. Aune ye käkwe dimikani ja ngwen metre kärekäre Ngöböi arato (Deuteronomio 6:4, 5). Rei Egipto tö namani murie ketai ye ngwane kä jürä ñaka namani jirebätä, ñobätä ñan aune Jehovakwe kukwe kwin mikai nemen bare kräke ja känenkäre ye nämene gare ie (Éxodo 10:28, 29).

14. ¿Nitre ruäre tä dre dre bämike ja töite?

¹⁴ Nitre kwati tä töbike kä ja känenkäre yebätä aune kukwe ñaka raba nemen bare jire ye tätre bämike ja töite.Ñodre, nitre kwe ngwian ñaka krubäte yekwe ja känenkäre ngwian rabai krubäte aune ñaka rabai ja töibikaire jire ye tätre bämike ja töite. Akwa Biblia tä niere kä nebätä käre ni täi ja tuin kukwe kri ben aune ja tare nike (Salmo 90:10). Gobran kä tibienbätä käkwe kukwe kä nebätä ükaite ye nitre mada tä bämike ja töite. Akwa Biblia tä niere  Gobran Ngöbökwe ye aibe raba kukwe ye ükete (Daniel 2:44). Aune nitre kwati tä nütüre nitre käme o jondron kä nebätä ye täi käre kore. Akwa Biblia tä niere erametre Ngöbökwe nitre käme o jondron kä nebätä ye gaite (Sofonías 1:18; 1 Juan 2:15-17). Biblia ñaka kukwe niere abokän erere nitre tä bämike ja töite ye rabai ulire krubäte.

15. a) ¿Ngöböta kukwe ja känenkäre käbämike nie ye ñobätä bäri kwin nikwe bämikadre ja töite? b) Mä tö dre tuai nemen bare ja kräke kä ja känenkäre yete ye mä raba niere keteiti.

¹⁵ Jehová tä kukwe kwin krubäte käbämike nie ja känenkäre. Nikwe töbikai kukwe ja känenkäre yebätä angwane, kä rabai bäri juto nibätä aune ni rabai dite Ngöbö mikakäre täte jankunu. Ngöbökwe kukwe käbämikani mäi kä kwinbiti o Kä tibienbätä ye mä täi nuainne, ¿ye mä raba bämike ja töite? Mätä tö ngwen nüna Kä tibienbätä ie angwane, mä täi sribire ja ketamuko mäkwe ben Kä tibien ne kwitakäre bä nuäre ye mäkwe bämika ja töite. Nitre töi täi bökän mäbätä ye täi sribi ye jie ngwen. Nitre jökrä käkwe Jehová taredi mä erere. Ne madakäre, mä ñaka täi bren jire, mä täi dite krubäte, aune mä ñaka täi ja töibikaire. Dre dre nuain gare mäi yebiti mäkwe ni mada dimikai aune mäkwe Jehová mikai ütiäte jai yebätä kä täi juto mäbätä. Aune nitre krütani rükaita nire ye ngwane, mä rabai dimike Ngöbö mike gare jai raba ruin nunye (Juan 17:3; Hechos 24:15). Nita kukwe ye bämike ja töite ye ngwane, kukwe rabai bare metre bämikata ja töite nikwe ye gare nie, ñobätä ñan aune ye erere Biblia tä niere (Isaías 11:9; 25:8; 33:24; 35:5-7; 65:22).

16, 17. ¿Jehovata kukwe käbämike ja känenkäre yebätä blitadre ni madabe ye ñobätä kwin?

¹⁶ Kä Bä Nuäre yete ni tö dre dre nuain yebätä nikwe blitadre nitre mada Testiko yebe, ye köböire nikwe kukwe ye bämikai bäri merebe ja töite. Erametre, dre nuaindi Kä Bä Nuäre yete ye ñaka gare nie. Akwa nikwe blitadre kukwe yebätä ye kwin kukwe ketebubätä. Kena, nita bämike Jehová tä kukwe käbämike nie yei nita tödeke. Aune ketebukäre, kukwe tare ben nita ja tuin akwa nita ja dimike  kwärikwäri Jehová mikakäre täte metre. Pablo aune nitre kristiano mada Roma käkwe ye erere nuainbare (Romanos 1:11, 12).

¹⁷ Jehová tä kukwe käbämike ja känenkäre nie yebätä nita töbike angwane, kukwe tä ni kisete yebätä ni ñaka tä töbike krubäte. Bati, Pedro nämene töbike krubäte yebätä niebare kwe Jesús ie: “¿Nunkwe jändrän jökrä mikaninte, bti nunta näin ma jiebti, se abko Ngöbökwe dre biandi ütiäre nunye?”. Pedro aune nitre mada ja tötikaka Jesube yekwe jondron kwin krubäte nuaindi ja känenkäre yebätä Jesús tö namani tuai töbike. Yebätä niebare kwe ietre: “Ti Ni Kä Nebtä Ngobo ne rabadi täkänintbe kürä gobrankräbti kä nuärete, ye ngwane mun ja töitikaka tibe ye abko rabadi täkänintbe gwaire siba tibe kürä kwä jätäbti kubu yebti. Ye känti abko juta keta jätäbti ketebu nitre israelitakwe abko kräke munkwe kukwe ükadite siba [...]. Nire nire käkwe ju mikaninte amne etbakantre amne ngwai mikaninte kwe, erere arato rün, meye amne ngäbriänkä kwekwe mikaninte kwe amne kä kwe erere mikaninte jökrä kwe nänbtä ti jiebti, nitre ye abko ie Ngöbökwe jändrän biandi [...] bäri mda amne Ngöbökwe mikadi nüne kärekäre” (Mateo 19:27-29). Aisete Pedro aune nitre mada ja tötikaka ye rabadi kä kwinbiti gobrane Jesube aune täi nitre Ngöbö mikaka täte metre dimike töi mikakäre nementa metre ye bämikani kwetre ja töite.

18. ¿Jehovakwe kukwe käbämikani nie abokän mikai nemen bare kwe ye nikwe bämikadre ja töite ye ñobätä kwin?

¹⁸ Kukwe ja tötikara nekänti nibi gare nie nitre Ngöbö mikaka täte ye ruäre käkwe kukwe bämikani ja töite ne kwe tödeka kwetre ye rabadre bäri dite. Ngöbökwe kukwe käbämikani ja känenkäre ye Abel bämikani ja töite. Aune niara nämene tödeke kukwe yei, yebätä ja ketabare kwin kwe Jehovabe. Meri “monsoi” käbämikani Jehovakwe rabai bare metre ye Abrahán nämene bämike ja töite (Génesis 3:15). Ye köböire Ngöbö mikani täte kwe kukwe tare yebiti ta. Ngöbökwe kukwe käbämikani yebätä Moisés töbikabare, aune ye käkwe dimikani Ngöbö tarere bätä ja ngwen metre ie (Hebreos 11:26). Jehovakwe kukwe käbämikani nie abokän mikai nemen bare kwe ye nikwe bämikadre ja töite arato angwane, nikwe niara taredi bäri aune tödekai bäri ie. Ni sribebare kukwe bämikakäre ja töite yebiti ni raba dre mada nuainne ye nikwe mikai gare jai kukwe ja tötikara ja känenkäre yekänti.