1, 2. a) ¿Ñobätä Jesús nämene Marta tarere? b) ¿Marta kukwe meden ñaka kwin nuainbare?

¿MARTA, Lázaro ngwai ye töi nämene ño? Niara nämene tuin ja keta muko kwin Jesús ie aune nämene tarere krubäte. Akwa, Jesús nämene meritre mada ye tarere aune mike ütiäte jai arato. Ñodre, María, Lázaro ngwai mada ye nämene tare kwe arato. Aune Jesús nämene meye kwe María, ye tarere krubäte arato (Juan 11:5; 19:25-27, TNM). Akwa, ¿ñobätä Jesús nämene Marta tarere?

² Jesús nämene Marta tarere ñobätä ñan aune nämene ja mike mantiame aune sribire krubäte yebätä, akwa metrere nämene tödeke krubäte yebätä. Mesías käbämikani ye abokän Jesús nämene gare kwin Marta ie aune nämene kukwe driere ye nämene mike era jai (Juan 11:21-27, TNM). Akwa yebiti ta, Marta töi ñaka nämene metre aune ruäre ngwane nämene ja mike ngite. Ñodre, Jesús janamene basare Marta aune María gwirete ye ngwane, Marta namani rubun María kräke. Yebätä niebare kwe Jesús ie: “Ti Dänkien, ¿ti mräkäkwe ti mirite sribire kaibe, se ütiäte ñakare makrä ya?  Niara juen jötrö ti die mike” (ñäkädre Lucas 10:38-42 yebätä). ¿Ñobätä Marta namani rubun? ¿Aune Jesukwe kukwe niebare ie ye tä dre mike gare nie?

3, 4. a) ¿Ñobätä Jesukwe kwin niebare María ie? b) ¿Marta ja töi mikani ño? (Üai bämikani kena mikadre ñärärä.)

³ Marta aune María käkwe Jesús nübaibare ja gwirete yebätä kä namani jutobätä, aisete namani kukwe keta kabre ütiäte driere ietre. Dirikä Kri namani kukwe driere ye jökrä María tö namani mikai gare jai, aisete bengwairebe namani täkäni tibien Jesús kukwe nuakäre. Akwa, ¿Marta abokän käkwe dre nuainbare? Niara nämene jondron nuainne ye tuanemetre kwe aune rabadre Jesús kukwe nuin näre. Aune erametre Jesukwe kwin niedre ie arato.

⁴ Akwa, Marta ñaka Jesús kukwe nuani, ñakare aune töi namani jondron mada jiebiti. Namani mrö rien aune jondron mada sribere ne kwe ja rabadre ruin kwin Jesús ie. Eteba ñaka namani niara dimike namani tuin ie ye ngwane, namani rubun aune niebare kwe Jesús ie. Marta nämene jondron nuainne krubäte ye namanina gare Jesús ie. Yebätä, töi jämebiti niebare kwe ie: “Marta, ma nibi töbike krübäte dikaro sribibtä, kä nibi ma nike”. Ne madakäre, niebare kwe ie niarakwe mrö sribedre braibe ye bäri kwin. Ye bitikäre, María niara kukwe nuabare kwin yebätä kwin niebare kwe ie. María jondron bäri kwin diani jai aune ni madakwe ñaka diainkä jire kän niebare kwe ie. Köbö ye näire María mröbare, ye ja känenkäre ñaka namanina törö ie, akwa erametre Jesús kukwe niebare ye jökrä nämene törö ie. Kä nikani 60 biti bäri ta ye bitikäre, apóstol Juan käkwe niebare: “Jesu abko kwe Marta, María [...] nämane tare kri” (Juan 11:5). Ye medenbätä, Jesús kukwe niebare mäträkäre Marta yebätä ye kani ngäbiti kwe aune ye bitikäre Jehová mikani täte metre kwe nememe mrä ye gare nie.

5. a) Kä nengwane nikwe Jehová mikadre täte aune ñaka jondron mada tuanemetre ja näkwite, ¿ye ñobätä ñaka nuäre? b) ¿Kukwe meden ngwantarita abokän nibike mike gare jai kukwe ja tötikara nekänti?

⁵ Mikata gare ye erere, kirabe jondron ruäre nämene nitre Jehová mikaka täte ye näkwite. Akwa kä nengwane, jondron tärä bäri keta kabre abokän raba ni näkwite Ngöbö mikabätä täte. La Atalaya 1 abril 1959 yebätä niebare, nitre kristiano rabadre ja ngübarebiti ne kwe jondron keta kabre mrä mrä sribeta kä nengwane ye ñaka rabadre näkwite. Kä ye ngwane köbö kwatire kwatire nämene niken ta yete jondron mada mrä mrä sribe nämene arato. Ñodre, täräkwata keta kabre, radio, Película aune televisión ye sribe nämene krubäte. Täräkwata La Atalaya yebätä niebare, kä krütai ye jatai nökrö bäri ja ken ye ngwane, jondron keta kabre sribe jatai bäri abokän rabai ni näkwite. Aune ye erere tä nemen bare. Kä nengwane, jondron keta kabre sribeta abokän raba ni näkwite. ¿Nikwe dre nuaindre ja ngwankäre María erere aune Jehová mikadre täte bätä ñaka jondron mada tuanemetre ja näkwite?

6. ¿Jondron mrä mrä sribeta kä nengwane yebiti ni Jehová mikaka täte tä dre nuainne?

⁶ Jondron mrä mrä sribeta kä nengwane yebiti ni Jehová mikaka täte tä kukwe driere. Ñodre, Rübare Kri Kena ye känenkri aune bitikäre nun nämene kukwe driere programa te jondron üai bä nuäre, kukwe grababare aune video mikara tuare yebiti. Programa ye kädeka nämene “Foto-Drama de la Creación”. Programa ye köböire, nitre kwati krubäte juta keta kabre känti yei namani gare Jesús köböra nitre Kä jökräbiti tibien ye mike nüne jäme jabe. Ye bitikäre, nun  jataba radio yebiti kukwe kwin Gobran Ngöbökwe yebätä driere nitre kwati krubäte nünanka kä jökräbiti tibien yei. Aune kä nengwane, nita Internet yebiti kukwe driere nitre kä jökräbiti tibien yei, nitre nünanka kä mente krubäte känti yei nita kukwe driere arato.

7. a) ¿Ñobätä nikwe “ñan töbikadre kri” jondron kä nebätä ye jiebiti? b) ¿Dre drebätä nikwe ja ngübadrebiti?

⁷ Apóstol Pablo niebare, nikwe “ñan töbikadre kri” jondron kä nebätä ye jiebiti (ñäkädre 1 Corintios 7:29-31 yebätä). Aisete nikwe ja ngübadrebiti ne kwe nikwe ñaka kä diandrekä krubäte jai nitre kä nebätä tä jondron keta kabre driere nie ye kräke. Erametre, jondron ye jökrä ñaka käme. Akwa, Pablo kukwe niebare mäträkäre nibätä ye nikwe ñaka mikai täte angwane, jondron kä nebätä raba kä denkä krubäte nikän. Ye ngwane Jehová mikadre täte bäri ütiäte ye jiebiti ni töi ñaka jatai (ñäkädre Efesios 5:15-17 yebätä). ¿Dre nuainbätä ora raba niken ta nibiti? Jondron ja näkwitara, ñäkä täräbätä, televisión tuadre, ni rikadre kä keta kabre mike gare jai, ni rikadre jondron kökö, kukwe juandre correo yete ni madai, noticia tuadre o jadaka mrusaidre, o jondron mrä mrä sribeta ye känändre aune jondron mada mada ütiäte känändre yebätä ora raba niken ta nibiti. Nitre ruäre tä ja töi mike krubäte jondron ye aibe jiebiti (Eclesiastés 3:1, 6). *

8. ¿Ñobätä ütiäte krubäte nikwe Jehová taredre aune ñaka jondron kä nebätä taredre?

⁸ Satana tä ja di ngwen ne kwe nikwe ja töi mikadre jondron keta kabre kä nebätä ye jiebiti aune nikwe ñaka Jehová mikadre täte jankunu. Ja di ngwani nuainne kwe nitre kristiano kena yebätä, aune tä ja di ngwen nuainne nibätä arato (2 Timoteo 4:10). Akwa Biblia tä niere, nikwe ñaka jondron kä nebätä taredre, ñakare aune nikwe Jehová taredre. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune ye aibe köböire nikwe Jehová mikai täte aune ni rabai ja kete ben (1 Juan 2:15-17). Aisete, käre nikwe ja ngübadrebiti ne kwe ni töita jondron keta kabre kä nebätä ye jiebiti o ñakare ye mikakäre gare jai. Ni töita ye erere angwane, nikwe ja töi kwitadre kukwe yebätä.

9. a) ¿Nitre ja tötikaka Jesukwe yei namani ja töi mikadre drebätä? b) ¿Jesukwe kukwe meden bämikani niaratre käne?

⁹ Nibira gare nie ye erere, Marta ñaka ja töi mikadre jondron ñaka ütiäte krubäte ye jiebiti Jesukwe driebare ie. Aune nitre ja tötikaka kwe yei kukwe ye erere bäsi driebare kwe ja töi kräke. Niaratre ja töi mikadre Gobran Ngöbökwe aune Jehová mikadre täte ye aibebätä ribebare kwe ietre (ñäkädre Mateo 6:22, 33 yebätä). * Aune ne madakäre, kukwe kwin bämikani kwe niaratre käne, ñobätä ñan aune ñaka namani jire jondron kä nebätä ye bökäne krubäte. Ju o kä ñaka nämene jire kwe (Lucas 9:58; 19:33-35).

10. ¿Jesukwe kukwe meden kwin bämikani ni käne?

¹⁰ Jesús nämene kukwe driere ye ngwane ñaka ja tuanimetre kwe näkwitadre jondron madai. Ñodre, bati niara nämene kukwe driere juta Capernaum yekänti. Jesús kukwe driebare ünä ye ngwane, nitre kwati tö namani tuai nemen bäri raire yete. Akwa ¿Jesukwe dre nuainbare? Kukwe niebare ie yebätä ñaka ja töi mikani kwe, ñakare aune niara ie namani nändre juta mada mada te kukwe kwin Gobran Ngöbökwe yebätä driekäre nitre madai ye mikani gare kwe ietre (Lucas 4:42-44). Aune ye erere nuainbare kwe. Nänbare mente krubäte kwe ja di ngwankäre kukwe kwin Gobran Ngöbökwe yebätä driekäre nitre kwati krubäte ie. Aune niara ye nämene töi metre, akwa nämene sribire krubäte yebätä ruäre ngwane tö nämene ja dükai (Lucas 8:23; Juan 4:6).

11. a) Ni brare iti kisete kukwe nämene ye ükate mananbare kwe ja kräke Jesús ie ye ngwane, ¿Jesukwe dre nuainbare? b) ¿Jesukwe dre driebare nitre ja tötikaka kwe yei?

¹¹ Bati, Jesús nämene kukwe ütiäte driere nitre ja tötikaka kwe yei. Batibe, ni brare iti nükani känti aune kukwe nämene kisete ye niarakwe ükadrete kräke ribebare kwe ie. Niebare kwe ie: “Dirikä, jändrän namani nun rün mröye, se ti etbakwe dräidre jabti tibe niere ie”. Akwa Jesukwe ñaka ni ye dimikani. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune niara nämene dirire nitre ja tötikaka kwe yei aune ñaka tö namani jondron mada tuai ja näkwite jire chi. Ñakare aune, niaratre käkwe ja töi mikadre krubäte jondron kä nebätä ye jiebiti angwane, jondron ye raba niaratre näkwite aune ye köböite ñaka raba Ngöbö mike täte jankunu niebare kwe ietre (Lucas 12:13-15).

12, 13. a) ¿Templo Jerusalén yete Jesukwe dre nuainbare? b) Nitre ruäre tö namani Jesús mikai gare jai ye Felipe niebare Jesús ie, ¿ye ngwane dre nuainbare kwe?

¹² Jesús nünanbare mrä Kä tibienbätä ye ngwane ñaka namani nuäre kräke (Mateo 26:38; Juan 12:27). Niarakwe ja tare nikai krubäte aune murie ketai ye nämene gare kwin ie. Akwa niara murie ketadre ye känenkri kukwe keta kabre nuaindre kwe ye nämene gare kwin ie arato. Ñodre, niara murie ketadre ye köböi namanina köbörikebe ye känenkri nikani gwäkäre Jerusalén burro yebiti. Nitre kwati käkwe niara kani ngäbiti rei kwetre ye erere (Lucas 19:38). Jetebe  se kwrere, nitre jondron rürübäinkä nämene nitre ngökö ngwian ganainkäre bäri jai ye juanintari Jesukwe templo yete aune ñaka kä jürä ngwani kwe jabätä (Lucas 19:45, 46).

¹³ Nitre griego ruäre nikani Jerusalén fiesta Pascua ye nuainkäre nitre judío yebe. Jesukwe kukwe nuainbare templote ye jutuabare ietre angwane, niaratre töi namani ñan krütare. Aisete niaratre raba ja tuin Jesús ben aune blite ben o ñakare ye ngwanintari kwetre apóstol Felipe ie. Akwa Jesukwe ñaka niaratre kani ngäbiti. Nitre töi nämene Jesús dimikabätä aune ja mikai niarakri ye ñaka ai känä nämene kwe. Ñakare aune, niara nämene Jehovakwe kukwe biani nuaindre ie ye mike bäri ütiäte jai, ye abokän niara ja biandre murie ketadre ni ütiäre. Ye bitikäre, gwäune niara murie ketai ye ngwaninta törö kwe nitre ja tötikaka kwe yei aune nitre nänkä niara jiebiti ye tädre juto biare ja biankäre murie ketadre arato niebare kwe ietre. Aune niebare kwe ietre niaratre tädre juto biare ja biankäre murie ketadre angwane, Jehovakwe niaratre mikai tuin ütiäte jai aune ja nire kärekäre biain kwe ietre. Erametre, Felipe käkwe kukwe kwin ye mikani gare nitre griego yei (Juan 12:20-26).

14. Jesukwe ja töi mikani metrere kukwe driere, ¿akwa niara nämene kä tibienbätä ye ngwane, dre dre mada nuainbare kwe?

¹⁴ Jesús nämene Kä tibienbätä ye ngwane, ja töi mikani kwatibe kwe kukwe driere. Akwa yebiti ta nämene kä denkä jai jondron mada mada nuainkäre. Ñodre, nitre nämene ja mäkete yebätä janamane, aune yete ñö kwitani vino kwin ye erere kwe ye gare nie (Juan 2:2, 6-10). Nitre ja ketamuko kwe aune nitre mada tö nämene niara nämene kukwe driere mikai gare jai käkwe nübaibare mröre ja gwirete ye kani ngäbiti kwe arato (Lucas 5:29; Juan 12:2). Akwa käre nämene kä denkä jai orakäre, töbikatarikäre aune ja dükakäre ye bäri ütiäte (Mateo 14:23; Marcos 1:35; 6:31, 32).

15. a) Apóstol Pablo niebare ye erere, ¿ni kristiano käkwe dre nuaindre? b) ¿Pablo kukwe meden kwin bämikani ni käne?

¹⁵ Apóstol Pablo niebare ni kristiano ye abokän nitre niaka kä mente krubäte kokwäre ye kwrere. Kä meden kokwäre nita nen yekänti ni tö rabai angwane, dre dre ñaka raba ni mike nemen jötrö ngwarbe o raba ni mike nünenkä ye nikwe diandrekä jabätä (ñäkädre Hebreos 12:1 yebätä). * Aune Pablo arabe käkwe kukwe kwin bämikani ni käne. Niara rabadre ni ji ngwanka kukwebätä jondron bökäne krubäte aune rabadre gare ni jökrä ie näre. Akwa jondron ye jökrä tuanimetre kwe aune ja töi mikani kwe “dre dre [bäri] ütiäte” yebätä. Ja töi mikani kwatibe kukwe driere kwe aune janamane kä keta kabre känti, ñodre, janamane kä Siria, Asia Menor, Macedonia aune Judea yekänti. Nüna kärekäre kä kwinbiti biandre niarai yei tö namani krubäte. Yebätä niebare kwe: “Jändrän känekäne namani tie abko tita käikwitekä jabti, amne jändrän kuin tä ti käne Ngöbökwe abko jiebti tita nakwen janknu ja di ngöi jökrä. Ne  abko jändrän kuin [...] biandre tie [...], aisete tita nakwen kisere jiebti” (Filipenses 1:10; 3:8, 13, 14). Niara ñaka nämene gure, yebätä kä nämene bäri ie sribi Ngöbökwe nuainkäre aune ñaka nämene ja töi mike jondron mada jiebiti (1 Corintios 7:32-35).

16, 17. a) Nita kaibe o ni niena gure, ¿akwa nikwe dre nuaindre ja ngwankäre Pablo erere? b) ¿Mark aune Claire dre nuainbare ja ngwankäre Pablo erere?

¹⁶ Kä nengwane, nitre Jehová mikaka täte ye ruäre käkwe ja töi mikanina ñaka ja mäkete ne kwe rabadre sribire bäri Jehová kräke (Mateo 19:11, 12). Nitre tä kaibe ye jökrä bäsi kisete sribi ñaka krubäte akwa nitre tä ja mäkäninte ye abokän kisete sribita krubäte. Nita kaibe o ni niena gure, akwa ni ñaka tä ja tuenmetre näkwitadre jondron madai nita sribire Jehová kräke yebätä ye ni jökrä käkwe mikadre gare jai. Ñodre, ni ruäre raba ja töi kwite jondron ruärebätä ne kwe ñaka kä juandre ngwarbe ta aune sribidre bäri Jehová kräke.

¹⁷ Mark aune Claire käi Gales (Reino Unido) ye käkwe dre nuainbare yebätä ani blite. Niaratre ja tötikabare ünä kwelate ye bitikäre ja mikani kwetre prekursor, nämenentre kaibe ye ngwane. Ja mäkäninte kwetre ye ngwane, nämene sribi prekursor ye nuainne jankunu. Akwa niaratre tö namani sribidi bäri Ngöbö kräke, aisete ja töi mikani kwetre nüne jondron braibebiti. Mark tä niere, niaratre ju kwetre cuarto komä te ye tuanimetre aune nämene sribire ja kräke ye tuanimetre kwe. Ye köböire niaratre nikani sribire Ju Ja Ükarakrö sribeta kä jökräbiti tibien yebätä. Kä nikanina 20 ta yete juta keta kabre kä África yekänti nitre dimikanina kwetre Ju Ja Ükarakrö sribere. Ruäre ngwane ngwian ñaka tä nemen jire ietre, akwa käre Jehová tä niaratre ngübare. Claire tä niere, niara tä kä denkä jai köbö kwatire kwatire sribikäre Jehová kräke ye tä kä mike juto krubätebätä. Kä nikanina ta yete niarakwe ja ketabarera kwin ni madabe aune dre dre ribeta kwe jai ye käre tä kwe. Kä jutobiti niara tä sribire köbö täte Ngöbö kräke ye bäri ütiäte jondron mada tuanimetre kwe ye kräke nieta kwe arato. Ja mräkätre aune ja ngwaitre kwati krubäte tä sribire köbö täte Ngöbö kräke yei ja ruin Mark aune Claire ye erere. * (Ñäkädre nota yebätä.)

18. ¿Ni rabadre kukwe meden meden ngwentari jai?

¹⁸ Ni jökrä rabadre ngwentari jai: “¿Ti rabadre sribire bäri kä jutobiti Jehová kräke? ¿Tita jondron ruäre tuenmetre ja näkwite aune ñaka ja töi mike jondron bäri ütiäte ye jiebiti? Ye erere ngwane, ¿ti raba ja töi kwite dre drebätä?”. Ni raba ja töi mike ñäke aune ja tötike bäri kwin Bibliabätä. Ni raba nuainne ño ye nikwe mikai gare jai kukwe ja tötikara ja känenkäre yekänti.