ESTER tä näin bätärekä kürä gobrankwe kokwäre aune brukwäta bete juto. Ju kri gobrankwe juta Susa yekänti kä rababa kwekebe. Niara ngoto ngö aune dän kwe nga ngösöi tibienta ye ngö ruinta kwin ie. Ju kri ye bä nuäre aune kri cedro jänjatani kä Líbano yekri yebiti üra ye sribebare, akwa niara ñaka tä jondron bä nuäre ye mike ñärärä. Ni tä täkäni küräbiti abokän raba niara tuenmetre nire yebätä niara okwäta.

Rei okwä namani Ester yebätä aune krimana orore kaninkä kokwäre kwe. Ni mada kärä ñaka akwa rikadre rei Persia yekänti ye ñäkäi nämene, yebätä rei krimana kaninkä kwin mikakäre gare Ester käkwe kukwe nuainbare ye nämene juen tabiti. Rei käkwe Ester mikani tuin bobre jai, ye medenbätä Ester käkwe kise mikani krimana judabätä debe biankäre ie (Ester 5:1, 2). *

Asuero nämene kädekani rei kri, jondron bökäne krubäte aune niara gobranka ütiäte. Nitre ruäre ja tötikaka krikri tä niere, reitre persa kä ye näire nämene dän ütiäte kite jabätä; dän ye ütiä nämene cientos millones näre. Rei Asuero nämene Ester tarere ye bämikani kwe ie. Rei käkwe niebare ie: “¿Reina Ester, dreta nakainkä mäbätä aune mä tönibi dre käräi tie? ¡Tita gobrane yete ti raba jondron jökrä bien mäi!” (Ester 5:3).

Ester nikani rei känti blitakäre ben, ne kwe juta Ngöbökwe ñaka gadrete, yebiti bämikani kwe nämene tödeke aune kä jürä ñaka nämenebätä. Nikani rei känti ye ngwane kukwe tare ñaka namani barebätä, akwa niarakwe kukwe mada mikadre gare rei ie. Ni sribikä bäri ütiäte reikwe ye töi käme käkwe rei ngökani, köböite reikwe kukwe ükaninte Ester mräkätre murie ketakäre ye Ester käkwe mikadre gare rei bikaka kri ie. ¿Dre nuaindi kwe rei töi kwitakäre? ¿Tödekani kwe ye tä dre driere nie?

Ñongwane rabadre “blite” ngübabare kwe

¿Nitre kwati ngwärekri Ester rabadre kukwe mike gare rei ie? Nuaindre kwe angwane raba rei ngwen jakaire, arato Hamán rabadre ñäke niara kukwei rüere. ¿Ester käkwe dre nuaindi? Niara ye känenkri Ngöbökwe rei Salomón töi mikani kukwe ne niere: “Kä tärä kukwe jökrä nuainkäre, [...] kä tärä rabakäre kwekebe aune kä tärä blitakäre” (Eclesiastés 3:1, 7). Ni raba niere Ester jatani nirien ye ngwane Mardoqueo ja mikaka metre täte käkwe kukwe ye driebare ie ja jie ngwankäre. Ye medenbätä, ñongwane kä diandrekä kwe “blitakäre” yebätä töbikabare kwin kwe.

Ester niebare: “Rabadre tuin kwin rei ie angwane, jatadre matare Hamán ben mrö sribedi tikwe kräke yebätä” (Ester 5:4). Rei käkwe  kukwe ye kani ngäbiti aune ni juani kwe Hamán kärere. Ester käkwe ja ngwani töbätä, ¿ñan ererea? Niarakwe muko kwe mikani ütiäte nitre mada okwäkänti aune kukwe ükaninte kwe dre nämene niara töi nike ye mikakäre gare rei ie.

Niarakwe ja di ngwani mrö sribere kwin, ne kwe matadre kwin muko kwe yebätä. Vino mikani kwe kä mikakäre jutobätä (Salmo 104:15). Ester kukwe nuainbare ye namani tuin kwin krubäte Asuero ie, yebätä reina tö namani dre käräi ye ngwantaribare bobukäre kwe ie. Ester kukwe mikai gare bengwairebe ie ¿raba ruin mäi?

Ester ñaka nuainbare. Niarakwe mrö mada sribebare jetebe se kwrere aune rei bätä Hamán nübaibare bobukäre kwe (Ester 5:7, 8). ¿Ñobätä ñaka kukwe mikani gare bengwairebe kwe? Nikwe ngwandreta törö jai Hamán käkwe rei ngökani ne kwe kukwe ükadrete kwe nitre Judea murie ketakäre. Ni kwati murie ketadre, ye medenbätä ñongwane kä diandrekä kwe kukwe niekäre rei ie yebätä töbikadre kwin kwe. Aisete, mrö mada sribebare kwe bämikakäre muko kwe ye ütiäte kräke.

Ni mada ngübadrebätä bätärekä ye ñaka nuäre, akwa ye ütiäte krubäte. Kukwe meden nämene Ester töi nike ye tö namani mikai gare rei ie, akwa ñongwane mikadre gare kwe ye nämene ngübare. Kukwe ruäre ükadrete rabadre tuin nie ye ngwane ni raba ja ngwen Ester erere. Ni törbadre ni ütiäte tuai kukwe ükete ja kräke ye ngwane, Ester ja töi mikani ni mada ngübare bätärekä ye erere nikwe nuaindre. Proverbios 25:15 tä mike gare: “Nitre rükä jie ngwanka ngübadre bätärekä ye ngwane raba ja töi kwite, aune blitadre jäme ye raba ni mada krä ötöbätä”. Ester nämene köbö mada ngübare blitakäre rei ben, aune ja töi mikani kwe ngübare bätärekä, ye erere nikwe nuaindre angwane kukwe jökrä ben nita ja tuin abokän ketata ni krä ribi yebätä ye ni raba “ötöbätä” o ganainne. Ester käkwe ja ngwani töbätä aune ja töi mikani ni mada ngübare bätärekä ye köböire Jehovakwe, ¿dre mikani nemen bare kräke?

Ja töi mikadre ni mada ngübare bätärekä ye kwin krubäte

Ester ja töi mikani ni mada ngübare bätärekä ye köböire kukwe mada namani bare. Mrö sribebare kena ye ngwane, “kä namani nuäre Hamanbätä aune kä namani juto brukwäbätä”, niara nämene nütüre reina bätä rei käkwe niara mikani tuin ütiäte jai yebätä nübaibare mröre. Akwa, nikaninta ju reikwe kokwäre angwane Mardoqueo abokän ñaka  namani ngükodokwäbiti niara mikakäre ütiäte jai, nämene yete tuani kwe. Mardoqueo ye ni Jehová mikaka täte, ye medenbätä ñaka ja mikani ngükodokwäbiti kwe ribebare ie ye erere. Akwa, “Hamán mätä namani krubäte Mardoqueo” kräke (Ester 5:9).

Hamán käkwe kukwe ye mikani gare muko kwe bätä ja ketamuko kwe ie ye ngwane, niaratre käkwe niebare ie niara rabadre kri mente kwin 22 metros (72 pies) näre nökö, aune blitadre kwe rei ben Mardoqueo gökakakäre kri yebätä. Kukwe ye namani tuin kwin krubäte Hamán ie, ye medenbätä ja töi mikani kwe kukwe ye nuainne (Ester 5:12-14).

Akwa kukwe mada namani bare. Biblia tä mike gare köbö deu yete ‘köbö nianinkä rei ie’. Kä ye näire kukwe gobrankwe ye tika nämene jökrä täräbätä; köbö ñaka namani Asuero ie ye medenbätä ni mada käkwe ñäkädre ja dibiti tärä yebätä niara olote ye ribebare kwe. Nitre ja mikaka niara rüere tö namani niara murie ketai aune ni mada käkwe kukwe ye mikani gare ye köböire kukwe tare ñaka namani barebätä yebätä ñäkäbare ie. Nitre ye jökrä niarakwe murie ketani nükani törö ie. Mardoqueo käkwe rei mikani mokre, akwa ¿reikwe dre nuainbare debe biankäre ie? Drekebe ngwarbe reikwe ngwantaribare dre nuainbare debe biankäre ni niara dimikani yei, aune namani gare ie kukwe ñaka jire nuainbare ni ye kräke (Ester 6:1-3).

Asuero namani töbike krubäte kukwe yebätä, aune sribikä meden nämene ju yete ye tö namani gai ne kwe rabadre dimike kukwe ye ükete. ¿Nire nämene ju yete raba ruin mäi? ¡Hamán ara nämene jubäre! Niara tö namani Mardoqueo krärä ketai yebätä nikani käne blite rei ben, ne kwe reikwe jän niedre ie. Akwa, jämi kukwe niere ye känenkri Asuero käkwe ngwantaribare ie, ti törbadre bämikai ni iti ie, tita niara kain ngäbiti yekäre tikwe dre nuaindre kräke. Rei nämene töbike niarabätä namani ruin ie, ye medenbätä niebare krörö kwe ie: dän ütiäte kitadrebätä, aune ni ütiäte jänrikadre ni ye ngwen mädä reikwe yebiti ju Susa ye bäre ta aune käikitadrekä krubäte kwe. ¿Mardoqueo ye ai mikai kri rabai gare Hamán ie angwane kä rabai ño ngwärebätä raba ruin mäi? ¿Rei käkwe nire mikani Mardoqueo käikitekä raba ruin mäi? ¡Hamán ara mikani Mardoqueo käikitekä! (Ester 6:4-10.)

Brukwä namani kräke, akwa kukwe ye nuainbare kwe. Kä ñaka namani nuärebätä nikaninta ja gwirete. Muko kwe bätä ja ketamuko kwe niebare ie kukwe nakaninkäbätä ye kätä mike gare kukwe ñaka kwin rabai bare ja käne, aune ni judío Mardoqueo käkwe niara ganaindi (Ester 6:12, 13).

Ester abokän ni mada ngübarebätä bätärekä, ye medenbätä köbö mada ngüba nämene kwe kukwe niekäre rei ie. Hamán abokän ara nämene kukwe tare ükete akwle ja kräke. Arato, ni raba niere Jehová käkwe köbö ganinkä rei okwäte (Proverbios 21:1). Ye medenbätä, Biblia tä niere nikwe ja töi mikadre kukwe “ngüba[re] ngäbiti” (Miqueas 7:7). Kukweta nakainkä nibätä ye nita mikete Ngöbö kisete angwane niara raba kukwe ye ükete bäri kwin ni kräke.

Kä jürä ñaka namanibätä blitakäre

Rei rabadre Ester ngübarebätä bätärekä ye niara ñaka nämene nuainne nierarebätä, yebätä bieta bobukäre yete ja töi mikani kwe kukwe niere ie. ¿Nuaindi ño kwe? Rei käkwe kukwe ngwanintari ie ye ngwane blitabare kwe (Ester 7:2). Kä nükani ie “blitakäre”.

 Ni raba niere Ester orasion nuainbare ja brukwäte jämi kukwe ne niere känenkri: “Ja nire ye tädre jankunu tikwe aune ja nire ye rabadre ti mräkätrekwe ye tita ribere mäi. Rei mätä ti kain ngäbiti aune kukwe ne tuin kwin mäi angwane ye erere mäkwe nuain” (Ester 7:3). Kukwe yebiti mikani gare kwe rei käkwe dre niei ye niarakwe kai ngäbiti. Reina Vasti käkwe muko kwe mikani tuin ngwarbe jai, akwa Ester ñaka ja ngwani niara erere (Ester 1:10-12). Arato, rei nämene tö ngwen Hamán ie yebätä Ester ñaka nikani ñäke ie, ñakare aune, rei käkwe niara kriemikadre ye ribebare kwe.

Kukwe ye matani rei brukwäte aune töi namani niä jiebiti. ¿Nirekwe ja käbämikani reina ie? Ester käkwe niebare: “Ti aune juta tikwe rürübäinbare gatekäre, aune murie ketakäre. Nun rürübäindre ni klabore kwrere aune sribikäre jerekäbe akräke ti rabadre kwekebe. Akwa, kukweta ti töi nike ye raba kukwe tare mike rei kisete” (Ester 7:4). Ester ñaka nämene kukwe ngwarbe känene niekäre, niarakwe niebare nun rürübäindre ni klabore kwrere akräke ti rabadre kwekebe. Nitre kwati murie ketati aune ye raba kukwe kri mike rei kisete, ye medenbätä niara tö namani kukwe niere rei ie.

Ester kukwe nuainbare rei töi kwitakäre ye tä kukwe ütiäte driere nie. Ni törbadre kukwe ükaite ni mräkätre ben o ni törbadre kukwe niei ni ütiäte ie, ye ngwane nikwe blitadre metre, ja töi mikadre ngübarebätä bätärekä aune mikadre ütiäte jai (Proverbios 16:21, 23).

Asuero käkwe Ester kukwe nuabare ye bitikäre ngwantaribare kwe ie: “¿Nire tö kukwe ye nuain, aune ni bike kri ye tä medente?”. Ester kise kitani drekebe ye bämike ja töite, aune niebare kwe: “Ni töi käme, nun rüe ye abokän Hamán noko”. Kä namani kwekebe mada. Hamán namani nikenkä krubäte. Ni sribikä Asuero kräke käkwe Asuero ngökani, ne kwe kukwe ükadrete kwe muko kwe murie ketakäre ye namani gare ie angwane kä namani jene ngwärebätä aune Hamán käkwe ye tuani. Ye bitikäre, rei nikani jubäre ja töi mikakäre jäme (Ester 7:5-7).

Ni töi ñaka erere Hamán namani, aune nikani ngitiekä reina ngotokwäbätä ne kwe ngite juandre tabiti. Rei jataninta ja jiebiti gwä angwane Hamán tuani kwe diván Esterkwe yebiti kukwe ribere ie, ye ngwane Asuero nütübare Hamán tö namani küdrei reinabätä, yebätä mätä namani kräke. Hamán murie ketai. Ye bitikäre, ngwäre minianinte jänikani mento. Ni sribikä mada käkwe mikani gare rei ie Hamán käkwe kri nökani Mardoqueo gökakakäre. Hamán gökadrekä kri yebätä ye Asuero ni mada juani nuainne (Ester 7:8-10).

Kä nengwane kukwe ñaka ükateta kwin metre ni kräke. ¿Kukwe ye erere tärä nemen bare mäbätä? Ester tö ngwani kukwe kwin ie, käre tödeka kwe nämene dite, arato ñan namani  rubun ni mada kräke. Ñongwane blitadre ye ngübabare kwe, aune Jehovakwe kukwe ükaite kräke yei tö ngwani kwe. Ester erere nikwe nuaindre. Ngöbö täbe ni dimike kä nengwane. Nitre tä ja mike ni rüere ye ñaka raba ja üke niara okwä bäre, aune tätre kö okwä mike ni jiete ye niaratre arabe tä nuainne ja kräke, namani bare Hamanbätä ye erere (Salmo 7:11-16).

Ja töi mikani kwe juta Jehová kriemike

Mardoqueo köböire rei ñaka murie ketani, arato Ester ngübabare kwe namani gare rei ie angwane, Mardoqueo kädekani ütiäte gobran kwe yete Hamán täte. Jondron jökrä nämene Hamankwe ye biani Ester ie, aune Ester käkwe jondron ye mikani gare Mardoqueo ie (Ester 8:1, 2).

Ester aune Mardoqueo ñaka murie ketai, akwa ¿reina rabai jäme mada ja gwirete? Niara töbike jabebätä akräke ye nuaindre kwe. Hamán käkwe kukwe ükaninte nitre Judea jökrä gatekäre ye bäsi namanina gare juta jökrä te. Hamán käkwe ja mäkäni chokabe, ne kwe rabadre gare ie köbö ñongwane te nitre Judea gadrete kwe. Biblia tä niere niarakwe jakani jäbiti; kukwe nuainbare kwe ye kädekata Pur (Ester 9:24-26). Köbö ye jämi nüke akwa tä nökrö drekebe ngwarbe. ¿Dre nuain raba ne kwe nitre ye ñaka gadrete?

Ni mada kärä ñaka akwa rikadre rei känti ye murie keta raba aune Ester tä kukwe ye arabe  nuainne bobukäre. Niara nikaninta ja muaire reibätä ne kwe niarakwe kukwe ükaninte ni Judea gatekäre ye diandrekä kwe. Akwa nitre persa nämene kukwe ükete ye kwita ñaka nämene jire chi (Daniel 6:12, 15). Ye medenbätä reikwe Ester bätä Mardoqueo kädekani ne kwe rabadre kukwe mrä ükete, kukwe ükaninte kwetre ne kwe nitre Judea rabadre ja kriemike arato. Nitre kukwe mikaka gare nikani kukwe kwin ye mike gare juta jökrä te aune nitre Judea namani tö ngwen kukwe kwin yei (Ester 8:3-16). Nitre Judea namani ja ükete rükäre ye bä mike ja töite, ñaka kukwe mrä ükadrete akräke ñaka ye nuaindre kwetre. ¿“Jehová nitre rükä jie ngwanka” käkwe juta kwe dimikai? (1 Samuel 17:45.)

Köbö nükani rükäre ye ngwane juta Ngöbökwe nämene juto biarebe rükäre. Mardoqueo ni judío kädekani kri ye namani gare angwane nitre sribikä persa yekänti käkwe ja mikani juta Ngöbökwe yekri. Jehová ye köböire nitre Judea rü ganainbare aune nitre mada ñaka niaratre nikadre mada yekäre Jehovakwe nitre ye ganinte jökrä (Ester 9:1-6). *

Hamán monsoi ni jätä ye murie ketani, ne kwe Mardoqueo rabadre ju kwetre ngübarebiti (Ester 9:7-10). Juta Amaleq ye nämene ja mike juta Ngöbökwe rüere medenbätä Ngöbökwe käbämikani juta ye gaite jökrä ye erere namani bare (Deuteronomio 25:17-19). Hamán monsoitre aibe namani gatekäre.

Ester nämene bati, ye medenbätä sribi mikani kisete ye ñaka namani nuäre kräke. Ñodre, niara rabadre kukwe ükete rü nuainkäre bätä nitre mada murie ketakäre. Juta kwe gadrete ye ie Jehová ñaka tö namani, ñan ñobätä aune, juta Israel yekri Mesías käbämikani ye jatadi, aune niara ye aibe köböire ni jökrä raba nemen dianintari (Génesis 22:18). Jesús nükani Kä tibien nebätä angwane, niebare kwe ni ñaka rüdre ni madabe, aune nitre Ngöbö mikaka täte kä nengwane ye kräke kukwe ye ütiäte (Mateo 26:52).

Satana tä rüre ni kristiano ben, ne kwe ñaka rabadre tödeke Jehovai, aune nita rüre ben ne kwe ñaka ni murie ketadre kwe (2 Corintios 10:3, 4). ¡Ester käkwe kukwe kwin bämikani ni käne! Niara erere nikwe ja ngwandre töbätä ni mada töi kwitakäre, ngübadrebätä bätärekä aune ñaka kä jürä ngwandre jabätä juta Ngöbökwe kriemikakäre ye ngwane nita bämike nita tödeke Ngöböi.

[Nota]

[Recuadro página 28]

Kukwe ngwantarita Ester yebätä

¿Ñobätä Mardoqueo Ester tuanimetre ja mäkete ni ñaka judío ben?

Nitre ja tötikaka ruäre tä niere Mardoqueo tö namani ja tuai kri, yebätä Ester tuanimetre kwe ja mike gure rei ben, akwa kukwe ye ñaka metre. Niara abokän judío nämene ja mike täte metre, ye medenbätä Ester käkwe ja mikadre gure ni ñaka judío ben ye ñaka kadre ngäbiti kwe (Deuteronomio 7:3). Nitre judío nämene nuainne erere, Mardoqueo käkwe kukwe nuainbare ne kwe ngwaikrä ñaka ja mikadre gure. Juta känti ni bikaka kri ja bianka ngöbö erere nämene gobrane yekänti niara bätä Ester nämene, ye medenbätä niaratre käkwe kukwe ükadrete ye ñaka namani nuäre kräketre. Kä nikani ta angwane Jehovakwe juta kwe ye mikani kwäre Ester ja mikani gure ye köböire (Ester 4:14).

¿Ngöbö kä Jehová ñobätä ñaka tä mikani tärä Ester yebätä?

Ni raba niere Mardoqueo käkwe tärä ye tikani Ngöbö üai ye köböire. Niara jänrikadre Jerusalén ye känenkri tärä ye nämene mikani gobran persa nämene kukwe ükete ye ngätäite. Aisete, Ngöbö kä tädre tärä yebätä angwane ni raba niere nitre ngöbö ngwarbe mikaka täte kä persa yekänti käkwe dianinkä. Akwa, Jehovakwe kukwe meden nuainbare ye mikata gare metre. Texto tikani hebreore yekänti Ngöbö kä ye nämene mikani, akwa ye kwandre nie yekäre orasion yebätä ñäkädre kwin nememe tibien. Kukwe ruäre tika nämene jatäri, ne kwe tärä okwä kena o mrä ja jiebiti, yete Ngöbö kä ye kwandre (Ester 1:20, nota).

¿Gobran persa nämene kukwe tike täräbätä ye erere nieta tärä Ester yebätä?

Nitre ruäre tä niere kukwe namani bare kirabe ye erere ñaka tä tärä Ester yebätä. Akwa, nitre ja tötikaka tä mike gare ni tärä ye tikaka ie kukwe gobrankwe, ju sribedre ño aune nitre persa nämene ja ngwen ño, nämene gare kwin ie. Erametre, tärä ruäre sribebare abokän tä blite gobrantre yebätä, ye ñaka tä reina Ester kädekete, akwa niara ye ñan aibe kä dianinkä, nitre ruäre kä dianinkä arato. Akwa tärä yebätä blitata ni kädeka nämene Mardukâ yebätä, ye abokän ara Mardoqueo nieta nitre persa kukweibiti, niara käkwe sribibare ju Susa yekänti gobranbe, mikata gare tärä Ester yebätä erere.

[Recuadro página 29]

Kukwe mada niebare abokän namani bare

Ester bätä Mardoqueo käkwe juta Ngöbökwe kriemikani ye ngwane kukwe rabai bare niebare Bibliabätä ye mikani nemen bare kwetre. Siklo krobu ye känenkri Jehovakwe Jacob mikani kukwe meden rabai bare monso iti kwe yebätä ye niere: “Benjamín, [...] lobota muntiare [...] tä nebe kwete jötrö kwärä dekä [...] amne jändrän ötöta neme ie abko, mräkäta kwete dere ye kwrere” rabai (Génesis 49:27, JK). Kukwe “dekä” nieta ye abokän nitre reire namani juta Israel gobraine yebätä ka jürä ñaka nämene rükäre. Ñodre rey Saúl bätä nitre reire mada käkwe juta Ngöbökwe kriemikani. Nitre ye jatani Benjamín yekri. Kukwe “dere” nieta ye abokän juta Israel yete rei ñaka namanina gobrane ye ngwane nitre nibu abokän jatani Benjamín yekri käkwe nitre ja mikaka Jehová rüere ye ganainbare; ye abokän Ester bätä Mardoqueo käkwe nuainbare. Ni raba niere arato, jondron nämene Hamankwe ye jökrä namani kwetre.

[Jondron üai bämikani página 25]

Rei, Ester mikani tuin bobre jai yebätä debe biani kwe ie

[Jondron üai bämikani páginas 27]

Ester ñaka kä jürä ngwani jabätä Hamán kitakäre ngise

[Jondron üai bämikani páginas 28]

Ester aune Mardoqueo kukwe ükaninte mrä biti juani juta jökrä te