¿Köbö te monso mäkwe därebare ye törö mäi? Mä törbaba diain kisete krubäte. Akwa, monso tä därere bren o ñaka raba jondron nuainne nieta nie ye ngwane, kä ñaka tä nemen juto nibätä ñakare aune töbikata nemen krubäte ni kisete, ye erere nemen bare Carlo aune Mia yebätä.

¿Monso tärä mäkwe abokän tä bren? ¿Ño mä raba ja tuin kukwe yebe ye mä tärä ngwentari jai? Ye erere ngwane, mäkwe ñan töbika krubäte: nitre rüne mada käkwe ja tuanina kukwe ye erere ben arato aune ñaka tä ja di ngwen nekä. Kukwe ketamä ben nitre rüne mä erere tä ja tuin aune kukwe kwin metre mikata gare Bibliabätä ye raba mä dimike ño ye ani mike gare jai.

Monso mäkwe därebare bren nieta nitre rüne kwati ie angwane, niaratre tä nemen ulire krubäte. Juliana, nünanka México tä niere: “Santiago därebare bren parálisis cerebral ye kisete doctor nieba tie angwane,  ñaka rababa era ti kräke. Ye ngwane ti di krütaba rababa ruin tie.” Nitre mada abokän tä töbike Viviana nünanka Italia ye erere: “Meritre ti erere kwe monso ñaka därere jire aune kätä niken raire ta, ye bitikäre monsota därere kwe ye ngwane, tä ja tare nike ye nämä gare tie akwa yebiti ta ti ja töi mikaba monso ngübare, monso däreba tikwe akwa bren síndrome de Down ye kisete. Kä nengwane, niara tä ja tare nike bäri yebätä ja nemen ruin ngite tie”.

Jata nemen ruin ulire nie o ngite nie ye nierare. Ni tädre bren nike ye ñan ai kräke Ngöbökwe ni sribebare (Génesis 1:27, 28). Ne madakäre, ñaka ni sribebare kwe ja tuakäre kukwe tare yebe, ye medenbätä ñaka tä nemen nuäre ni kräke. Monso mäkwe bren yebätä kä ñaka juto mäbätä aune ye tä mä mike ja tare nike krubäte. Akwa mätä kä ribere krubäte jai ja töi ükatekäre ne kwe mä rabadre ja tuin kukwe yebe ye mäkwe ngwan törö jai aune mä raba dre nuainne erere mäkwe nuain.

Monso tä bren mäkän yebätä ja ruin ngite mäi angwane, ¿mä rabadre dre nuainne? Ngwandre törö jai kä ño te nita nüne ye raba monso kia mike bren akwa kukwe ye nemen bare ño ye ñaka gare jire nie. ¿Mä törba ngite kitai mä muko yebiti? Mäkwe ñaka ye nuain. Bäri kwin mäkwe sribi gwairebe mä muko ben aune monso mäkwe ye tä dre dre ribere jai yebätä mäkwe ja töi mika (Eclesiastés 4:9, 10).

KUKWE NIETA NI DIMIKAKÄRE: Bren ño tä monso mäkwe yebätä ye mäkwe mika gare jai. Biblia tä niere: “Kukwe gare nie yebiti ni mräkätre mikata dite, aune kukwe nüke gare nie yebiti mikata bäri dite” (Proverbios 24:3).

Mäkwe kukwe ye ngwantari doctor ie aune täräkwata tä blite kukwe yebätä mäkwe ñäkä bökän. Ja kitadre bren mikabätä gare jai ye abokän nita ja kite blite kukwe madabiti ye kwrere: kena ñaka nuäre, akwa biti ja känenkäre tä nemen nuäre ni kräke.

Carlo aune Mia käkwe blitabare doctor aune nitre ja tötikaka bren síndrome de Down yebätä yebe. Niaratre tä niere: “Ye käkwe mikani nüke gare nunye kukwe meden tare ben nunkwe ja tuai aune ‘kukwe ruäre kwin’ bren síndrome de Down yebätä ye rükaba gare nunye arato. Monso nunkwe ye raba nüne kwin monso mada räre ye kwrere rükaba gare nuen. Ye käi rababa juto nunbätä”.

Erametre mätä monso bren ngübare yebätä ja ruin nainte krubäte mäi. Jenney, nünanka Nueva Zelanda tä niere: “Bren espina bífida ye nämä monso tikwe yebätä nieba tie, ye bitikäre kä rikaba kabre ta angwane, sribi mada kia ti nämä nuainne gwita ye nämä nemen ti mike nainte krubäte aune ti tö nämä nemen ngetraikä”.

Ja rabadre ruin kaibe nie ye kukwe mada tare ben ni raba ja tuin. Ben monsoi tä tare nike bren distrofia muscular aune síndrome de Asperger kisete. Ben tä niere: “Nita ja tuin kukwe tare ben ye ñaka rükai gare jire nitre jökrä ie. Ruäre ngwane mä törba blitai ni madabe kukwe tä mä kisete yebätä, akwa ja ketamuko mäkwe ye abokän monsoi ñaka bren, ye erere ngwane ñaka raba nemen nuäre ni kräke ja driedre nitre yei”.

KUKWE NIETA NI DIMIKAKÄRE: Mäkwe ja di kärä aune mä dimika törba ye ngwane mäkwe kan ngäbiti. Juliana ie nüke gare: “Ruäre ngwane ja ñaka tä nüke törö ti muko aune ti ie ja di käräkäre ni madai, akwa ni ñaka rabadre jakaire ye nükani gare nunye. Ni mada tä nun dimike ye ngwane ja ñaka tä nemen ruin kaibe nuen”. Ja ketamuko bäri kwin mäkwe o mä mräkä törba täkäi monso mäkwe yebe kä diankata jai ja näkwitara ye ngwane o gätä konkrekasionte yete angwane, mäkwe kan ngäbiti. Nieta Bibliabätä ye erere: “Ja ketamuko erametre tätre ja tarere kä jökrä ngwane, bätä kukwe tare tä nakainkä ngwane tätre nemen ja eteba ye erere” (Proverbios 17:17).

Mäkwe ja ngrabare ngüba kwin. Gasolina tädre käre Ambulancia yete ne kwe rabadre niken ni bren ngwena jankunu hospital, ye erere arato mä tädre dite yekäre mä rabadre mröre, ejercicio nuainne aune ja düke kwin ne kwe mä rabadre monso mäkwe ngübare kwin tä ribere jai ye erere. Javier, monsoi tä bren parálisis kisete, kätä niere ne erere: “Monso tikwe ñaka raba dikekä, yebätä ti rabadre mröre kwin ja di kräke, ne kwe ti rabadre niken ngwena kwäräkwärä. Ti ngoto ye niara ngoto”.

Akwa ¿mä raba kä denkä ño jai ja ngrabare ye ngübakäre kwin? Nitre ruäre tä ja dimike kwärikwäri: ñodre ni rüne o meye tä monso ngübare ye ngwane iti tä ja düke o tä jondron mada nuainne ja kräke. Jondron ruäre tä nuaindre akwa ñaka ütiäte ye tuanemetre jondron bäri ütiäte nuainkäre ne kwe kä rabadrete nie, akwa töbikadre kwin nuainkäre. Mayuri, nünanka India tä niere: “Jondron jökrä ye raba nemen bare”.

Ja ketamuko kwin mäkwe yebe mäkwe blita. Ja ketamuko mäkwe ñaka ja tuin kukwe ye kwrere ben,  yebätä mäkwe ñaka nütü kukweta mä kisete ye ñaka raba nüke gare ie. Mä raba ja di kärere Jehovai ye mäkwe ngwan törö jai arato. Ruäre ngwane mä raba nemen ngwentari jai, ¿erametre orasion ye raba ti dimike? Yazmin monsoi nibu abokän tä bren fibrosis quística ye kisete, niara tä niere: “Tita nemen nainte krubäte angwane jata nemen ruin murie oto chi tie. Akwa tita ja di kärere Jehovai ye ngwane, jata nemen ruin kwin tie aune tita nemen dite nänkäre jankunu ja käne” (Salmo 145:18).

Monso tä bren ye ngwane, nitre rüne ñaka tä nemen mröre kwin, ñaka tä nemen kä denkä jai basakäre, aune ñaka tä nemen kä denkä jai monsotre mada ye kräke. Kukwe ye jökräbätä, monso mada yei jata nemen ruin kaibe. Ne madakäre, monso tä bren yebätä nitre rüne tä nemen ja töi mike krubäte aune tätre gure ye abokän tä nemen käi kwitekä jabiti. Lionel, nünanka Liberia, tä niere: “Ruäre ngwane ti muko tä nemen niere niara aibe kisete sribi jökrä tä nuaindre aune ti ñaka monso nunkwe töibikaire. Kukwe ye tä nemen mate tare tibätä aune käre ti ñaka tä blite töi jämebiti ben”.

KUKWE NIETA NI DIMIKAKÄRE: Monsotre mada yei mäkwe nie, niaratre itire itire ye tare mäkwe arato. ¿Mä raba bämike ño ietre? Dre tuin kwin ietre ja näkwitakäre ye erere mäkwe nuain bentre. Jenney tä niere, nane nane nunta kä denkä jai jondron kwin nuainkäre monso mubai nunkwe ye kräke. Kä meden känti niara töta nemen näin mröre yekänti nunta niken ngwena”.

Mäkwe blita aune mäkwe orasion nuain mä muko yebe; ye käkwe mätä gure ye kriemikai. Aseem, nünanka India monso kwe tä bren convulsiones kisete, tä niere: “Ti muko aune ti nunta ora ükete jai blitakäre aune orakäre, nunta nemen nainte o di nekä akwa yebiti ta nunta ja di ngwen nuainne. Monso kia jämi nüke ngwäte ye känenkri, käre nunta ñäke bersikulo keteitibätä”. Nitre gure mada abokän tä kä denkä jai blitakäre jabe jämi niken kübien känenkri. Blitadre kwin jabe aune oradre ja brukwä tätebiti ye käkwe mun dimikai ja tuin kukweta mun kisete yebe (Proverbios 15:22). Ni gure käkwe niebare: “Ruäre ngwane kukwe kri tä nemen nun kisete ye ngwane bäri nunta ja tarere aune ja dimike kwärikwäri”.

Bren tä nitre umbre aune monsotre mike ja tare nike ye gwäune Ngöbökwe diainkä täte käbämikata Bibliakwe (Apocalipsis 21:3, 4). Köbö ye rükai angwane, “nitre nünanka ye ñaka käkwe niedi iti: ‘Ti bren’” (Isaías 33:24). *

Köbö ye jämi nüke akwa mä raba näin jankunu ja käne yei mäkwe tö ngwan. Carlo aune Mia tä niere: “Kukwe jökrä ñaka rabadre nemen bare kwin raba tuin nie akwa ñaka ja di ngwandre nekä. Monso mäkwe yekwe dre dre kwin tä yebätä mäkwe töbikai angwane; jondron keta kabre kwin tä kwe ye rabai gare mäi.”