MARÍA nikani ngitiekä ngukodokwäbiti tibien. Brukwä nötaninte ie. Raire ngobo kwe nuainbare tare, ye bitikäre nämene bänträmike mrä jabe krütadre ye känenkri ye nämene ruin ie. Kä nämene ngwen, akwa kwinta abokän kä namanina raire drüne. Ye ngwane, kä tibien grükakabare ja dibiti krubäte (Mateo 27:45, 51). Kukwe yebiti Jesús murie ketani ye namani bäri tare krubäte Jehovai nämene mike gare nitre kä tibienbätä ie namani ruin María ie.

Gólgota, o “Ni Dokwä Kroko Käi” yekänti, kä jatani diore dere ye ngwane, María nämene ngobo muaire (Juan 19:17, 25). Kukwe keta kabre nükaninta törö ie. Metrere kukwe keteiti ne nükaninta törö ie raba ruin nie: kä nikanina 33 ta ye ngwane, niara aune José janamene chichi tare kwe ye ngwena tuare templote Jerusalén. Yete, ni umbre kädeka nämene Simeón käkwe kukwe rabai bare niebare Ngöbö üai deme yebiti. Kukwe keta kabre kwin niebare kwe monso chi yebätä, akwa köbö rükai te, María däkäite ngitrabiti brukwäte ta ye erere ja rabai ruin ie niebare kwe arato (Lucas 2:25-35). Kukwe tare namani bare ye ngwane kukwe niebare ye nükani gare ie.

Monso nikwe tä krüte ye nemen tare krubäte nie nieta. Gata ye abokän ni rüe käme krubäte aune tä ni jökrä mike ulire krubäte (Romanos 5:12; 1 Corintios 15:26). ¿Ni raba kä ngwen nüke jaibätä? Jesús sribi Ngöbökwe kömikani nememe murie ketani ye bitikäre kä nikani braibe ta ye ngwane María ja töi mikani ño mika bike gare nikwe jai, yekwe driei nie tödekabare kwe ye käkwe dimikani ja tuin kukwe tare yebe.

Kä nikanina komä biti ötare ta ye ngwane dre nakaninkä ye ani mike gare jai. Kukwe rakaikä abokän namanina no namani ruin María ie. Ne madakäre, kä chi Nazaret yekänti nitre nämene blite Juan Ni Ngökaka Ñöte aune nitrekwe ja töi kwitadre nie nämene kwe yebätä. Kukwe yebiti nükani gare Jesús ie niarakwe sribi Ngöbökwe ye kömikadre, aune kukwe ye nämene gare María ie (Mateo 3:1, 13). Akwa ngobo kwe ñaka rabaira gwi ye ngwane niara aune mräkätre kwe ñaka rabaira nüne käne ye erere namani ruin ie. ¿Ñobätä?

Kukwe ye tä mike gare, María muko José ye krütani raba ruin nie. Ye erere ngwane, ni mräkä tä krüte ye ngwane ja nemen ruin ño nie ye namanina gare María ie. * “José sribikä kri kukwänbtä abko ngobo” ye ñan aibebiti Jesús kädeka nämene, ñakare aune kädeka nämene ni “sribikä kri kukwänbtä” arato. Ye tä mike gare, sribi rünkwe ye niara jatani nuainne aune namani mräkätre ye ngübare, etebatre ni ti niara bitikäre ye ngüba nämene kwe (Mateo 13:55, 56; Marcos 6:3). * Sribi nuain nämene kwe ye drie nämene kwe Santiago därebare niara bitikäre yei, akwa niara rikadre mentokwäre ye ngwane ñaka rabadre nuäre etebatre aune meye ye kräke.  Ye känenkri María namanina ja tuin kukwe ñaka nuäre ben. ¿Kukwe rabadre bare ye jürä nämenebätä? Ñaka gare metre nie. Akwa kukwe bäri ütiäte ngwantarita: ¿Jesús namani Jesukristo, Mesías käbämikani ye namani gare ie angwane töbikabare ño kwe? Kukwe namani bare kädrieta Bibliabätä yekwe ni dimikai kukwe ye mike gare jai (Juan 2:1-12).

Jesús nikani Juan känti ne kwe Juankwe ngökadre ñöte, ye ngwane namani Mesías, o ni Dianinkä Ngöbökwe (Lucas 3:21, 22). Ye ngwane jatani nitre ja tötikaka ben ye denkä. Sribi nämene kisete ye nuaindre jötrö kwe, akwa kä dianinkä kwe jai kä ngwankäre juto jabätä mräkätre aune nitre ja ketamuko kwe yebe. Bati nikani meye, nitre ja tötikaka kwe aune etebatre yebe kä Caná yekänti ngüdrebiti kwin ja mäkäninte yebätä, kä ye nemenkä 13 kilómetro (8 milla) Nazaret yei. Bieta yete kukwe nämene nakainkä namani tuin María ie. Nitre ja mäkäninte ye mräkätre namani nikenkä nikren jabätä kwärikwäri o namani blite tiebe tiebe ja olote kwärikwäri namani tuin ie. ¿Dre nämene nakainkä? ¡Vino krütani! Nitre Judea ye näire, vino nämene krüte ye ngwane nämene nemen gaidre nitre ja mräkäre kräke aune nitre nämene ja mäkete kräke bieta nuain nämene ye ñaka nämene nemen bare kwin. María nämene ulire nikani Jesús känti.

“Uba döi küre jire jökrä” niebare kwe ie. ¿Dre nuaindre kwe ie tö namani? Ñaka gare nie, akwa Jesús ni ütäte aune jondron ñan tuabare nuaindi kwe ye nämene gare María ie. Bengwairebe jondron ye nuaindre kwe yete namani ngübarebätä. Ye abokän nämene kukwe ne kwrere niere ie: “Monso, mä raba dimike”. Kukwe niebare Jesukwe nebätä töi namani ñan krütare: “¿Ye ñobtä abko mata niere kore tie?”. Jesukwe kukwe niebare yebiti ñaka meye mikani ütiäte kwe jai nitre ruäre tä niere, akwa ye ñaka metre. Kukwe yebiti mäträbare jerekäbe kwebätä. Sribi Ngöbökwe nuaindre kwe ye meye ñan ai rabadre nuainmana ie ye nämene ngwenta törö ie töi kwinbiti. Jehová, Rün kwe aibe raba nuainmana ie.

María nämene töbike kwin aune töi nämene bobre, yebätä ngobokwe mäträbarebätä ye kani ngäbiti kwe. María nämene nitre ja mäkäninte krire ye töibikaire ye nükani gare Jesús ie, akwa dre nuaindre kwe ye niara ñaka rabadre niere ie ye nükani gare ie; ñakare aune Jesús dre niedre ye niara aune nitre mada rabadre mike täte. Yebätä nitre nämene jondron döräire bietate yei ñaka kukwe ne niebare jankunu kwe: “Niarakwe dre nuemna munye, ye erere munkwe nuen jökrä”. Ye bitikäre, Jesukwe kukwe ñan tuabare nuainbare kena: ñö kwitani kwe vino kwin ye erere. Ye köböire, “nitre ja töitikaka ben käkwe tödekaba[re] niarabti”. María tödekabare ie arato; ñaka namanina tuin jerekäbe ngobo kwe ye kwrere ie, ñakare aune namani tuin ie niara Däkien aune Ni niara Mikaka Kwäre.

María tödekabare yebätä nitre rüne raba kukwe keta kabre mike gare jai. Monso Jesús erere ye ni mada jämi ngübare, akwa nitre rüne jökrä tä ja tuin kukwe nebe: monsotre kwetre tä kite ünä. Aune nitre rüne nemen jankunu mike tuin jai monso kia ye kwrere, akwa ye ñaka kwin (1 Corintios 13:11). ¿Nitre rüne raba monsotre kwetre niena ünä ye dimike ño? Tätre tö ngwen ietre, töita bökän Jehová mikabätä täte aune Jehovakwe kukwe kwin nuaindi kräketre ye rabadre mike gare ietre. Kukwe kwin niedre kwetre töi bökänbiti ietre ye raba dimike. Erametre, kä nikani ta yete kukwe keta kabrebätä Mariakwe Jesús dimikani yebätä debe biani kwe ie.

Jesukwe sribibare kä komäbiti ötare Ngöbö kräke ye ngwane, María kädekate ñaka krubäte Tärä  Ketabokä Bibliabätä Tä Blite Jesubätä yekänti. María muko krütani ye nikwe ngwandre törö jai, yebätä nämene monsotre ngübare kaibe, ruäre nämene nüne ben gwi ye ngüba nämene kwe. Yebätä ñaka namani nuäre kräke nänkäre Jesube kä jökrä känti jutate (1 Timoteo 5:8). Akwa, Mesías nämene dirire yebätä nämene töbiketari jankunu aune nämene niken sinagoga yete ja ükökrö, mräkätre kwe nämene nuainne käre ye erere (Lucas 2:19, 51; 4:16).

Yebätä Jesukwe kukwe kädriebare sinagoga yete Nazaret angwane niara nämene siba yete, ¿ñan ererea? ¡Kirabe kukwe niebare abokän nämene nemen bare Jesubätä niebare kwe ye kukwe nuani Mariakwe ye käi namani juto krubätebätä! Akwa nitre mada ñaka namani ja mäke ngobobe yebätä namani ulire. ¡Nitre ye tö namani murie ketai arato! (Lucas 4:17-30.)

Ye ñan ngörä, Juan 7:5 tä mike gare Jesús etebatre nibäkä ñaka nämene tödeke meye erere. Yete nieta krörö: “Etbakantre [...] ñan nämane tödeke bti”. Jesús ngwai nämene nibu. ¿Ja töi mikani ño kwetre? Biblia ñaka mike gare. Ye erere o ñakare, akwa nitre nämene nüne Mariabe gwi ñaka nämene kukwe ja erebe mike täte niarabe yebätä namani ulire. Ja töi mikani kwe Ngöbö mike metre täte aune ja di ngwani kwe ne kwe monsotre kwe ja töi kwitadre, akwa ñaka mikani nuainne ja dibiti kwe.

Bati, Jesús mräkätre aune etebatre kwe arato, nikani känenentari jänrikadreta kwetre yekäre, ñobätä ñan aune namanintre niere krörö: “Kä nikwitekä Jesubiti” (Marcos 3:21, 31, Ngöbö Täräe [NGT], tärä okwä ükaninte). María töi ñaka nämene ye erere, akwa nikani ngäbriäntre yebe, ne kwe kukwe rabadre gare ietre yekwe mikadre Jesús mike era jai yei tö namani. Jesukwe kukwe ñan tuabare nuainbare aune kukwe kwin driebare kwe, akwa yekwe ñaka niaratre töi kwitani jire. María nämene töbike ye ngwane kukwe ne erere ngwanintari kwe raba ruin nie “¿Dre köböire mada niaratre raba ja töi kwite?”.

¿Aune mä? ¿Mätä nüne mä mräkätre ñaka kukwe mike täte ja erebe mäbe yebe? Ye erere angwane, Mariakwe tödekabare yekwe mä dimikai. Ñaka ja di ngwani nekä kwe mräkätre ñaka kukwebätä ye dimikakäre jankunu. Nämene tödeke ye köböire nämene nüne kä jutobiti aune jäme ye jutuadre mräkätre kwe ie yei tö namani. Ne madakäre, käre nämene ngobo kwe dimike. ¿Namani ulire täte? ¿Tädre ben gwi ye bäri kwin ie tö namani ruäre ngwane? Ye erere ngwane, ja namani rui ño ie yebätä kä ngwani nüke kwe jai. Nämene ngobo dimike ye nämene mike tuin ütiäte krubäte jai. ¿Mätä mä ngäbriäntre dimike Ngöbö mike käne jai?

¿Mariakwe tödekabare Jesús ie yebätä kukwe kwin namani kwe? Jehová tä käre kukwe kwin nuainne nitre tä niara mike täte ye kräke, aune ye erere nuainbare kwe María kräke (Hebreos 11:6). Ngobo nämene kukwe kädriere kukwe nua nämene kwe aune ni mada nämene blitebätä ben ye nämene kä mike jutobätä ye bämike ja töite.

Jesús nämene kukwe bämike ye kukwe nua nämene Mariakwe ye ngwane, ¿nämene chi ye ngwane dre dre namani bare okwäbiti yebätä blitabare kwe ye nükaninta töite? Meri iti nikani kä sökökä gwita ngwian nianinte kän ye känäntarikäre, meri nibu nämene harina ukwe aune meri iti käkwe ñötra trä mikani biti mikaninkä kwin kwe yebätä blitabare kwe. ¿Jesús nämene chi ye okwäbiti María nämene jondron ye erere nuainne ye nükaninta törö María ie? (Lucas 11:33; 15:8, 9; 17:35.) Sribi Jesukwe ye nuäre nuaindre aune juto yugo ye kwrere yebätä blitabare kwe ye ngwane, ¿yugo ye sribedre ño ne kwe ñaka rabadre jondron nire ye nuainne tare ye José nämene driere derekri Jesús ie ye nükaninta törö María ie? (Mateo 11:30.) Jehovakwe sribi ütiäte  mikani María kisete: ye abokän monso rabadre Mesías ye mikani ngübadre kwe ie aune mikani tötikadre kwe ie yebätä nämene töbiketari ye ngwane, erametre yekwe kä mikani jutobätä. ¡Ni dirikä bäri kwin ni mada jökräbiti ta ye kukwe nua nämene kwe ye ngwane kä namani juto krubätebätä! Jondron aune kukwe tua nämene käre abokänbiti ni dirikä yekwe kukwe keta kabre driebare ja töi kräke.

Akwa, käre María ja töi mikani bobre. Ngobokwe ñaka käikitaninkä aune mikadre täte ye ñaka niebare kwe. Bati, meri iti käkwe niebare krörö ja dibiti Jesús ie: “Meri ngriekwe mä ngübabare[...] [...] yebräbätä kätä nuäre”. Akwa niarakwe niebare: “Ne niedre krörö bäri metre: Ngöbö kukwei ruin nie, angwane ni tä niara mike täte, yebräbätä kätä nuäre” (Lucas 11:27, 28, NGT). Ye erere arato, meye aune etebatre nikani ji ngrabare niebare ie ye ngwane, nire nire käkwe niara mikadre era jai ye abokän niara meye aune eteba niebare kwe. ¿Kukwe ye matani tare Mariabätä? Ñakare, ngobo tö namani kukwe meden driei ye nükani gare ie: ja mäkädre ni kukwebätä nibe ben ye bäri ütiäte ni mräkätre nikwe yebiti ta (Marcos 3:32-35).

Akwa, ngobo jatanina muriei krüte kribätä ye ngwane namani tare krubäte ie. Apóstol Juan, nämene yete arato, käkwe Tärä Tikabare yebätä kukwe ne tikabare kwe: “Jesús nämene metani kribätä ye ken” María nämene nünaninkä. Kukwe jökrä te ta Mariakwe ngobo tare kwe dimikani nememe murie ketani ye ngwane. Mikani ñärärä kwe, aune batire batire nämene murie jäke ye ngwane jatanina krüte bätä batire batire nämene blite ye ngwane namani ja tare nike bäri, ye ngwane Juankwe meye kwe ngübadre niebare kwe ie. Jesús etebatre nämene akwa, ¿ñobätä kukwe ye niebare kwe Juan ie? Ñobätä ñan aune etebatre ñaka nämene kukwebätä. Kukwe nebiti mikani gare kwe nire tä tödeke ye tä mräkätre kwe ngübare, metrere kukwe ja üairebiti ye ütiäte krubäte (Juan 19:25-27).

Mrä mada, Jesús murie ketani ye ngwane kukwe niebare kä kwati te María olote ye tuani nemen bare kwe: däkäite ngitrabiti brukwäte ta ye erere ja rabai ruin ie. Kukwe ye namani tare ie, akwa ye bitikäre köbö nikani köbömä ta ye ngwane kukwe ñan tuabare namani bare ye käi namani jutobätä: ye abokän ngobo kwe ganinkröta. Akwa ye ñan ngöräbe; kä nikani braibe ta ye bitikäre, Jesús ja mikani tuare kä kaibe te eteba Santiago ie (1 Corintios 15:7). Jesús namani jakänti Santiago ben ye matani Santiago aune etebatre kwe brukwäte. ¿Ñokänti gare nie? Köbö nikani braibe ta ye bitikäre nämenentre ja ükaninkrö gätäte meyebe orare mikata gare Hechos 1:14 yekänti. Ye tä mike gare, eteba ye Mesías kani ngäbiti kwetre. Ne madakäre, eteba nibu kädeka nämene Santiago aune Judas ye itire itire käkwe tärä Bibliabätä tikani keteiti.

María nämene gätä nuainbare yete orare ye kädekateta mrä. ¡Kukwe kwin nuainbare nememe mrä kwe, aune ni jökrä kräke kukwe kwin bämikani kwe! Däkätebare ngitrabiti brukwäte ta ye erere ja namani ruin ie akwa tödekabare kwe ye köböire kä ngwani nüke kwe jai aune dianinkä nänkäre kä kwinbiti. Nikwe tödekai niara erere angwane, kä blo nete kukwe tare rakaikä nibätä akwa nikwe kä ngwain nüke jai aune kukwe kwin mikai nemen bare krubäte ni kräke.