Tärä Juan ye tä mike gare Jesús aune nitre nibu ni mada murie ketaka jäkäbare kribätä kwin ye ngwane, niaratre ngüre ötadrebätä aune krütadre ye bitikäre ngwaka diandre timon ye nitre Judea ribebare Pilato ie (Juan 19:31).

Kukwe biani Moisés ie yebätä kukwe ne nämene ükaninte, ni ni mada murie ketaka ye ngwaka jäkädre kribätä kwin ye ngwane “ñaka tuanemetre dibire” kri yebätä (Deuteronomio 21:22, 23). Nitre ni mada murie ketaka abokän murie keta nämene kribätä nitre Roma yekwe ye nitre Judea ñaka nämene ngwaka tuenmetre dibire kribätä arato raba ruin nie. Akwa Jesús aune nitre mada nibu ye ngüre ötadrebätä ye ngwane krütadre bäri drekebe aune Ñänä jämi nen kwin ye känenkri doboi mikadre, ora ye ngwane köbö sabado ye kömika nämene.

Ni murie ketadre ye mika nämene kribiti tibien biti klabu meta nämene kisete aune ngotote, kri ye gakrö nämene krö ye ngwane, ni ye däbä nämene neketete klabu ye aibebiti, ye nämene nemen tare krubäte ie. Nämene nemen krökäin yebätä ñaka nämene nemen nuäre kräke murie jäkädre, jondron rabadre ngoto täni ja ketatekäre ie ye aibe ngwane rabadre murie jäke, akwa klabu aibe nämene ketete. Ngüre krä ötabätä nämene ye ngwane, ñaka nämene nemen dre kräke aune drekebe ngwarbe murie nämene nötökä.

Davidkwe Goliat ni ñan chi ye murie ketani honda yebiti. David obeja ngübabare ye ngwane jondron rükäre yebiti jondron täkä namani gare ie (1 Samuel 17:40-50).

Nitre Egipto aune Asiria kirabe nämene jondron sribere yebätä honda üai tä mikani. Honda ye sribe nämene jondron kwata ribi o dänkwä oto braikä yebiti abokän judate kwärikwäri correa o kö mäkäte nämene. Ni jondron rükäre ngwanka jai ye nämene jä bä ngrabe naran kia ye näre mike jondron kwata ribi o dänkwä yete. Ye bitikäre nämene correa ye kain judate kwärikwäri, biti nämene honda ye minien ja dokwäbiti ta aune nämene correa juda rebekä krati; jä ye nämene betekä drekebe aune nämene mate metre jondronte.

Kirabe nitre nämene jä mike hondate rükäre ye kwanina krubäte kä Oriente Medio yekänti. Ni ie rükare nämene jä kite honda yebiti ye nämene betekä drekebe 160 aune 240 kilómetro por hora (100 aune 150 milla por hora). Tukwenbiti drörä kita nämene ye nämene mate medente yekänti honda yebiti jä kitaka nämene ye nämene mate o ñakare ye ñaka gare metre, akwa yebiti ni murie keta nämene arato (Jueces 20:16).