Barco kirabe sribe nämene ño ye gare kwin Lionel Casson ie ye tä kukwe ne mike gare, nitre barco sribekä nitre Roma näire ye nämene kri ketekä jabätä ye bitikäre “nämenentre brea juentebiti aune nämenentre bätärita ye jökrä jükebiti; aune nämenentre terita jüke brea yebiti arato”. Nitre Akkad aune nitre Babilonia nünanbare nitre Roma känenkri ye nämenena brea yebiti barco ketekä ne kwe ñö ñaka gitiadre te.

Brea yebiti sribibare ye kwrere nieta Bibliabätä Génesis 6:14 (Jändrän Kena) yekänti. Kukwe hebreore kwitata “dobro rebe munkwata kwrere” ye abokän blitata brea yebätä, jondron ye diankata petróleo yete.

Brea ye nemen ñöre aune ribi. Nitre barco sribekä kirabe ye nämene brea ñöre ye jüente barco kwetre yebätä. Nämenentre jüentebätä ye bitikäre, brea ye nämene bä ngrötökä, nämene nemen ribi ye köböire ñö ñaka nämene gitie barcote.

Kirabe brea ye nämene krubäte. Ñodre, kä kiare Sidim, nemenkä mar Muerto ye käibiti, yekänti brea nämene ere ñö okwä ye kwrere (Génesis 14:10).

Kirabe nükebe kä nengwane gwa ye kwin krubäte medere. Nitre apóstol ruäre jämi dikekä Jesube ye känenkri nämenentre gwakite mar Galilea yete (Mateo 4:18-22). Nämenentre gwakite ye ruäre sribe nämene känime.

Nitre Galilea nämene gwa sribere ño nuakäre raire ye erere nuain täbe kä ruäre känti nengwane. Käne gwa ngänkrä dianka nämene biti bätäte nämene. Tärä Studies in Ancient Technology (Estudios en tecnología antigua) tä mike gare, “mren jüate nämene türate, kadate aune dübrü kwatabätä. Biti, mren mika nämenebätä aune mika nämene jabiti jatäri bätä dänkwä nötare mika nämenebiti ta. Tuametre nämene köbömä o köbörike yete, biti kwitaka nämene kwäräkri aune tuametre nämene köbö ye närejatä arato. Köbö ye ngwane ñö te ye nämene näkete aune mren nämene gitie te. Nämene nemen nötare ye bitikäre, gwa ye nämene nemen nikraninkä ribi”.

Gwa sribe nämene ye erere ye nämene nuin köbö nuäi te ye ñaka gare. Akwa, nitre Egipto kirabe nämene niken gwa nikraninkä ribi ngwena Siria, ye tä mike gare gwa sribe nämene ye erere ye nämene nuin raire.