Skip to content

Shimbukira oku mukololo gw'ebili mo

Walimenyere Si?

Walimenyere Si?

Abaroma bakayemerere si, omuntu wafaga ey’abambirwe oku murhi, omufano Yesu, ahambwe okuntu abandi bantu baliri bahambwa?

Rhumenyere rhweshi okuntu babambaga Yesu oku murhi ahagarhi ka bishambo bibiri anagufirako. (Mt. 27:35-38) Aliko, hali bantu baguma banaderha oku Ebiblia erhaderha okuli, amango enaderha ok’omubiri gwa Yesu gwalirhangire ku rheganywa embere baguhebe omu shinda.​—Mk. 15:42-46.

Baguma banaderha kubi ebitabu bye Injili, bagwerhe engangane oku omuntu walibambirwe anafira oku murhi, arhakahambirwe omu shinda nk’oku binakwanene. S’aliko, abola banaderha kubi ebitabu bye Injili, baliyemerere oku byakashobokene balala baliri bayirhwa oku murhi nka banyankola-maligo, baliri bakolerwa kwabo-kwabo. Abala ba jurnaliste Ariel na Sabar, bayandikire omu journal ya Smithsonian bulagurhe baguma baligwerhe amola mawazo: “Okuyirhwa ntyo oku murhi, bwaliri buhane bwakazagihaabwa oku banyankola-maligo b’omu shanja, na basomi baguma baderhere oku birhakayunvikana oku Abaroma bakayemerere abantu bali nk’abo bahambwe kuguma n’abandi.” Abaroma balilonzeze ok’omuntu wayirhirwe ntyo, abonwe oku ali muntu osuzagwirwe bwenene, k’okuderha ok’omubiri gwage gwalikwanene kuyorha oku murhi, enyama zilye ogola mubiri gwage. Ebyakayorhere byakakabwirwe omu chishimu banazigana kukabulamo emibiri y’abafire.

Aliko abavuluzi b’ebintu bya mira bowe, babwene ebirhali kuguma n’ebyo, babwene amagufa ga Bayahudi baguma bayirhwagwa. Omu mwaka gwa 1 968 balibwene e sikeleti y’omuntu wabambwagwa oku murhi omu myaka 100 ya burhanzi. Bayibonaga omu shinda y’abantu b’omulala gwa Abayahudi hofi ne Yerusalemu. Amola mavuha maliri omu shinda changwa esanduku banahebamo amavuha. Halirimo n’evuha lyakasisinya. Elyola vuha lyalinanizizwe oku chibole ch’omurhi n’omurhwero gwa santimetre 11.5. Sabar aderhere oku, “akola kasisinya, kaliri ka mulume muguma waliyirikirwe Yehochanan. Echola chiyemezeze bulagurhe engani eli omu bitabu bye Injili ederhere okuntu Yesu ahambwaga eli y’okuli. Obola buhaka bwa siku zinene bwahwa.” Kweri, “evuha ly’akasisinya lya Yehochanan lyalihanire omufano g’omuntu wabambagwa oku murhi omu siku za Yesu, Abaroma bayemereraga ahambwe nk’oku Abayahudi baliri bazigana kuhamba.”

Nkabaga haliri abantu bagwerhe amawazo marhali maguma oku bilolere okuntu Yesu abambwagwa oku murhi n’ech’akola kasisinya ka Yehochanan kayerekene. Aliko bibonekene oku banyankola-maligo baguma baliri bahambwa hali h’okuficha kukabulwa ah’emifu yakazaga ziganwa kukabulwa. Obola buhamirizi buyerekene oku ebi Ebiblia ederhere oku bilolere okuntu omubiri gwa Yesu gwarheganywaga n’okuhambwa omu shinda, bili by’okuli.

Echakamaro bwenene chechi: Yehova abaga alebere oku Yesu akahambirwe omu shinda y’omulume w’omuchire, na ntaye wakabuza echinwa cha Mungu kuyenera.​—Isa. 53:9; 55:11.