ENJU y’okubika mw’ebintu bya mira by’omu Bihugo Ebiblia yayandikirwagamo eli omu Yerusalemu, hali olubale luguma luli k’omwandiko gwa kurhenga hofi omu mwaka gwa 700-600 M.K.Y. Bakulaga olola lubale omu lukunda luguma lwalikolesezwe nka shinda hofi n’Ehebroni omu Izraeli. Ogola mwandiko gwaliderhere ntya: “Hagaf mugala wa Hagav, Yahweh Sabaot akuvume.” Gurhe ogola mwandiko guyemezeze eby’Ebiblia ederhere? Guyerekene okw’ezino lya Mungu Yehova, lyaliri lyayandikwa omu herufi z’Echiebrania cha mira YHWH lyalimenyikene bwenene lyanaliri lyakoleswa omu kalamo ka buli lusiku omu chihe Ebiblia yayandikwagamo. Kweri, eyindi myandiko yarhengaga omu nkunda z’okuhambamo, eyerekene oku abantu baliri bakolesa enkunda zili nk’ezola nka hantu h’okubuganana n’okuchibisha baliri bazigana kuyandika ezino lya Mungu oku bibambazi, n’amazino m’abantu maliri mw’ezino lya Mungu.

Dogtere Rachel Nabulsi w’oku Iniversite ye Georgie, aliderhere kw’eyola myandiko ntya: “Okubona gurhe ezino YHWH ligalukirwe kanene birhuyigirize binene. . . . Eyola myandiko eyerekene okw’ezino YHWH lyaliri ly’akamaro bwenene omu kalamo ke Izraeli ne Yuda.” Echola chili chindi chemezo ok’okuntu Ebiblia eb’egalukire kanene bwenene ezino lya Mungu liyandikirwe YHWH omu herufi z’Echiebrania ku binakwanene bibe. Ahanene amazino m’abantu magendaga mazigana kuba mw’ezino lya Mungu.

Ebinwa “Yahweh Sabaot,” biyandikirwe oku lubale nyine, k’okuderha “Yehova w’abarungu.” Echola chiyerekene oku bishushire oku Ezino Yehova na “Yehova w’abarungu” byaliri byazigana kukoleswa omu chihe ch’Ebiblia. Echola chishubire kushigikira okuntu Ebiblia ekoleseze echinwa “Yehova w’abarungu” chibonekene kali 283 omu mandiko m’Echiebrania, ahanene omu mandiko ma Isaya, Yeremia na zekaria.