Skip to content

Shimbukira oku mukololo gw'ebili mo

MWAZI G’OKUYIGA 7

“Oyunvirize Ebinwa by’Omwengehe”

“Oyunvirize Ebinwa by’Omwengehe”

“Orhege okurhwiri oyunvirize ebinwa by’omwengehe.”​—MEZ. 22:17.

OLWIMPO 123 Tutii Mupango wa Kiteokrasi

OKU BUGEKE *

1. Bichi birhuma rhwahabwa ehano, na bulagurhe rhweshi rhulikeneere ?

RHWESHI rhuba rhukeneere ehano buli mango. Omu hali ziguma, rhwakahema ehano oku muntu rhukengere. Amandi mango, mwene-werhu orhulagireko akarhuyegera n’okurhubwira oku rhuli hofi “kuhabuka;” k’okuderha, kujira echintu chakarhuma rhwachiganya. (Gal. 6:1) Oku buzinda, rhwakahabwa ehano amango muntu mulebe amayinja kurhugorora enyuma y’okukola egosa likomeere. Ebe mpanvu ehe erhumire rhwahabwa ehano, rhukwanene kuliyunva. Kuli kwinja okujira ntyo, kwakanayokola akalamo kerhu!​—Mez. 6:23.

2. Nk’oku olwandiko lwa Mezali 12:15 luderhere, bulagurhe rhukwanene kuyunva ehano?

2 Olwandiko ogula mwazi guyumangiireko, lurhuhebere omurhima “rhuyunvirize ebinwa by’omwengehe.” (Mez. 22:17) Nta muntu oba amenyere byoshi. Buli mango haba eyi hali omuntu ogwerhe bumenyi bunene changwa wagerere mu binene kurhulusha. (Osome Mezali 12:15.) Che chirhumire amango rhwamayunva ehano, rhwanayerekana oku rhuli berhohye. Echola chinayerekana oku rhumenyere oku hali ebirhurhakagala kujira; n’oku rhukeneere oburhabale yi rhuhikira emihigo yerhu. Kugerera eroho lyage lichesibwa, Yehova ayerekeza Omwami Sulemani waligwerhe obwengehe ayandike ntya: “Ebintu binagenda bwinja kugerera bahanuzi banene.”​—Mez. 15:22.

Hano lihe mw’amaala mabiri onabona nka bikukomerere kuyemera? (Olole echifungo cha 3-4)

3. Mu njire zihe rhunahabwa ehano?

3 Hali oku rhwakahabwa ehano lirhali ly’aho han’aho changwa ly’aho han’aho. Ehano lirhali ly’aho han’aho, lyelichi? Hali oku rhwakasoma chintu chilebe omu Biblia changwa omu bitabu byerhu chiderhere oku bintu rhuli rhwajira, n’ebyola rhwasomere byanarhushunika rhuhindamule amawazo n’ebijiro byerhu. (Ebr. 4:12) Elyola ly’ehano lirhali ly’aho han’aho. Ehano ly’aho han’aho nalyo, byebichi? Omushamuka changwa owindi mwene-werhu wagerere mu binene akarhubwira oku hali ebintu bihemere rhuhindamule. Elyola ly’ehano ly’aho han’aho. Amango omuntu orhuzigiire amarhuha ehano liyumangiire oku Biblia, rhukwanene kumubwira koko omu kuyunviriza elyola hano n’okulikolesa.

4. Nk’oku olwandiko lwa Muhubiri 7:9 luderhere, bichi rhurhakwanene kujira amango rhwamahabwa ehano?

4 Okuderha okuli, byakarhukomerera okuyemera ehano ly’aho han’aho. Hali n’okurhwakanagaya. Bulagurhe? Chiro akaba ku rhunayemera juba-juba oku rhurhali bashinganyanya, byakarhukomerera okuyemera ehano amango muntu mulebe amarhubwira oku bilolere egosa rhwajirire. (Osome Muhubiri 7:9.) Hali oku rhwakarhondera kuhakana. Rhwakawaza oku owarhuhaga ehano alirhugwerhe kw’amawaza mabi, n’okuva rhwagaya okuntu arhuhaga elyola hano. Rhwakanahwanza chiro kulonza amagosa m’oyola muntu warhuhaga ehano, omu kuwaza ntya: ‘Arhakwanene kumpanula, si naye agwerhe amagosa!’ Nka rhurhasimire ehano rhwahabirwe, rhwakaja kulilonzeza oku windi-windi muntu rhunihire okw’arhubwira ebi rhulonzeze kuyunva.

5. Bichi rhwaganirako m’ogula mwazi?

5 Mu gunola mwazi rhwashambala oku mifano eli omu Biblia y’abaliyemerere ehano n’abarhaliyemeraga. Rhwashuba ganira okubyakarhurhabala rhuyemere ehano, n’enyuungu rhwakapata omu kujira ntyo.

ABALILAHIRE EHANO

6. Bichi rhwakayiga kugerera okuntu Rehobowamu ajiraga amango ahabwa ehano?

6 Rhushambale oku mufano gwa Rehobowamu. Amango abaga mwami we Izraeli, abantu bage bayinja kumuhema chintu chiguma. Bamuhema abapunguzize oku muzigo eshe, Sulemani alibaheseze. Ech’okusimisa, Rehobowamu aja ganira n’abashamuka b’omu Izraeli y’amenya bichi ashubiza olubaga lwage. Abola bashamuka babwira mwami okw’akakola eby’olubaga lwamuhemere, bagenderera kumukulikira. (1 Fa. 12:3-7) Bibonekene oku Rehobowamu arhasimaga elyola hano bamuhaga, echo charhuma ajiganira n’abalume akulaga nabo. Byakashoboka kw’abola balume baliri mu myaka 40, nantyo, barhalizagera mu binene omu kalamo. (2 Ny. 12:13) Mw’amola mango, bava baha Rehobowamu amahano mabi. Bamuhanula oku ayongerere abantu oku mizigo baligwerhe. (1 Ny. 12:8-11) Mw’amola mawazo mabiri marhali kuguma, Rehobowamu akayegerere Yehova omu sala amubaze hano lihe liguma akakulikira. Ahali h’okujira ntyo, ayemera ehano alonzaga kuyunva lyarhengaga oku b’akulaga nabo. Ebyajaga byarhengerera byaba bibi bwenene ku Rehobowamu n’oku bantu be Izraeli. Nerhu, hali amango ehano rhwahabirwe arhali lirhwalilonzeze kuyunva. Aliko, akaba lisimikiire oku Chinwa cha Mungu, rhukwanene rhuliyemere.

7. Bichi omufano g’Omwami Uziya gurhuyigirize?

7Omwami Uziya alilahire ehano. Aja omu hekalu omu chigabi abadahwa bonyine baliyemererwe kujamo, n’okulonza kurhuula obuvumba. Abadahwa ba Yehova bamubwira ntya: “Karhali kasi kawe, Uziya, okuyoseza Yehova obuvumba! Abadahwa bonyine babakwanene kuyosa obuvumba.” Uziya ajira gurhe? Nk’ayemeraga ehano n’okurhenga omu hekalu han’aho, Yehova akamubabalire. Aliko, “Uziya . . . ayunva oburhe.” Bulagurhe arhayemeraga ehano? Kweri, aliwazize ku bulala ali mwami, alikwanene kujira byoshi alonzeze. Aliko arhali ntyo ku Yehova yewe aliri abibona. Eju y’echijiro chage ch’okuchirhumiriza, Uziya ashurhwa n’ebibenzi, anabeera “mubenzi-benzi kuhika olufu lwage.” (2 Ny. 26:16-21) Omufano gwa Uziya gurhuyigirize oku, chiro akaba rhuli bande, nka rhwamalahira amahano me Biblia, Yehova naye arhulahira.

ABALIYEMERERE EHANO

8. Gurhe Yubu alijirire amango ahabwa ehano?

8 Olekere emifano y’okurhukengusa rhwamaganirako, Ebiblia ehaanire emifano minja ya balala bagishwaga bulala baliyemerere ehano. Rhuganirage oku mufano gwa Yubu. Chiro akaba okw’alizigiire Mungu analilonzeze kumusimisa, arhaliri mushinganyanya. Abere ali ahidikwa bwenene, aderha ebinwa birhakwanene. Echola charhuma Elihu na Yehova bamuhereza ehano ly’aho han’aho. Gurhe Yubu alijirire? Oku bwirhohye, ayemera agola mahano. Aderha ntya: “Naliri naderha ebintamenyere . . . namagalula ebinaderhaga, namanahungama n’okuyikala omu luchuchu n’omu luvu.” Yehova agisha Yubu bulala aliri mwirhohye.​—Yob. 42:3-6, 12-17.

9. Nka gurhe Musa arhulekere omufano gwinja oku bilolere okuyemera ehano?

9Musa ali mufano gwinja g’omuntu wayemeraga ehano enyuma y’okujira egosa lizibu-zibu. Mango maguma, agwarha ebisirani, arhanahaga Yehova obukuuze. Eju y’echola, Musa aheza olukengo l’okuhika omu Chihugo Chilaganano. (Hes. 20:1-13) Amango Musa abwira Yehova ahindamule eby’aderhere, Yehova amubwira ntya: “Orhachimbwiraga haba n’akatyu kw’echola.” (Kum. 3:23-27) Musa arhagwarhaga omujinya. Ahubwe, ayemera ebi Yehova achishogere kujira, na Yehova agenderera kumukolesa ayerekeze eshanja lye Izraeli. (Kum. 4:1) Yubu na Musa bali mufano gwinja oku bilolere okuyemera ehano. Yubu alihindamwire amawazo mage, anayemera amagosa mage. Musa naye aliyerekene okw’ayemerere ehano lya Yehova omu kugenderera kuba mwimana enyuma y’okumala kuheza olukengo lwage alisimire.

10. a) Nka gurhe olwandiko lwa Mezali 4:10-13 luyerekene enyuungu rhunapata amango rhwamayemera ehano? b) Gurhe bantu baguma baliyerekene engeso nyinja amango bahabwa amahano?

10 Rhunayunguka amango rhwamakulikira omufano gw’abalume bimana nka Yubu na Musa. (Osome Mezali 4:10-13.) Bene-berhu na bali-berhu banene bajirire ntyo. Yunva ebi mwene-werhu oyirikirwe Emmanuel, olamire omu Republique Démocratique du Congo, aderhaga ku bilolere ehano ahabwaga: “Bene-berhu bakulire ekiroho b’omu chibaga, babonaga oku nkala kuhanyagaza obwira bwani haguma na Yehova. Bava bachihangana kuntabala. Nakolesa amola mahano, n’echola chantabala bibazo binene bimenye byampikira.” * Painiya muguma oyirikirwe Megan w’omu Kanada, aderhere ntya oku bilolere ehano: “Arhali bimba ndonzeze kuyunva buli mango, aliko bimbankenere kuyunva.” Owindi mwene-werhu oyirikirwe Marko w’omu Kroasiya, aderhere ntya: “Nahezeze engabane yani, aliko eyi nayibuka agola mango, nanabona oku ehano nahabwaga lyantabere nshube nkomeze obwira bwani haguma na Yehova.”

11. Bichi Mwene-werhu Karl Klein aderhaga oku bilolere okuyemera ehano?

11 Ogwindi mufano g’omuntu wayungukaga omu kuyemera ehano, guli gwa Mwene-werhu Karl Klein, waliri akolera omu Baraza Lirhambwire. Omu ngani y’akalamo kage, Mwene-werhu Klein aderhere ku mango maguma Mwene-werhu Joseph Rutherford, eyi baliri bwira naye, amuhaga ehano lyaho han’aho. Mwe-werhu Klein aderhere oku, burhanzi elyola hano lyalimugayisize. Ashambere ntya: “Amandi mango [Mwene-werhu Rutherford] ambwene, andamusa ntya n’omwishingo; ‘Mahyo Karl!’ Aliko bulala nalichigwerhe omugayo oku murhima, namushubiza n’obolokazi. Ambwira mpu, ‘Karl, ochimenye! Ibilisi ali akulonza!’ Namwara n’okuderha ntya, ‘Nta chibazo, Mwene-werhu Rutherford.’ Aliko bulala alimenyere oku mubikiire omujinya, ashuba galukira ehano lyage n’okuderha, ‘Nta chibazo. Ochilange konyine. Ibilisi ali akulonza.’ Aliderhere okuli! Amango rhwamabikira mwene-werhu omujinya, ahanene nk’aderhere echintu alikwanene kuderha . . . , rhwanachiheba rhwenyine omu mirhego ya Ibilisi.” * (Efe. 4:25-27) Mwene-werhu Klein ayemeera ehano lya Mwene-werhu Rutherford, banagenderera kugwarha obwira bukomeere bombi.

BICHI BYAKARHURHABALA RHUYEMERE EHANO?

12. Nka gurhe obwirhohye bwakarhurhabala kuyunva ehano? (Zaburi 141:5)

12 Bichi byakarhurhabala rhuyemere ehano? Rhukwanene kuba berhohye omu kuyibuka oku rhurhali bashinganyanya, na mango maguma rhwakajira ebintu by’obunganyi. Nk’oku rhwabaga rhwasambere, Yubu aligwerhe amawazo marhakwanene. Aliko buzinda ahindamula amawazo mage, na Yehova amugisha eju y’echola. Bulagurhe? Bulala Yubu aliri mwirhohye. Ayerekanaga ntyo, omukuyemera ehano Elihu amuhaga, chiro akaba oku Elihu aliri mudorho kuye. (Yob. 32:6, 7) Konakuguma, obwirhohye bwarhurhabala rhukolese ehano chiro n’amango rhubwene nka rhurhalikwanene elyola hano, changwa nk’orhuhanwire agwerhe myaka migeke kurhwabo. Mushamuka muguma w’omu Kanada aderhere ntya: “Bulala rhurhachibona nk’okw’abandi banarhubona, nka gurhe rhwakajira amaja-mbere nka ntaye warhuhanwire?” Inde muguma mu rhwewe orhakeneere okujira amaja-mbere omu kuyerekana elehe ly’eroho, n’okuba muhubiri na mwalimu mwinja w’emyazi minja?​—Osome Zaburi 141:5.

13. Gurhe rhukwanene kuchiyunva oku bilolere ehano barhuhere?

13Obone okw’ehano liyerekene oku Mungu akuzigiire. Yehova arhulonzeze amenja. (Mez. 4:20-22) Amango amarhuha ehano kugerera Echinwa chage, ebitabu byerhu biyumangiire oku Biblia, changwa kugerera owerhu Mukristu wagerere mu binene, anaba ey’ali arhuyereka obuzigire bwage. Waebrania 12:9, 10 ederhere oku “anajira ntyo oku nyuungu yerhu.”

14. Bichi rhukwanene kuseza k’obwenge amango rhwamahabwa ehano?

14Oseze obwenge oku hano, s’arhali oku kuntu lyahaanwaga. Mango maguma rhwakabona oku ehano rhwahabirwe, lirhahaanirwe omu bulyo bukwirire. Kweri, buli yeshi wahaana ehano, akwanene achihangane alihaane omu bulyo bwakarhuma lyayunvibwa juba-juba. * (Gal. 6:1) Aliko akaba rhwerhuli rhwahanulwa, kuli kwinja rhuseze obwenge oku hano; chiro akaba rhubwene oku hali eyindi njira nyinja lyakahaanirwemo. Rhwakachibaza ntya: ‘Chiro akaba oku ntasimire okuntu ehano lyahaanirwe, ka hali echintu lyakanyigiriza? Ka nakaleka kuseza obwenge oku muntu wampaga ehano y’inyunguka nalyo?’ Bwakaba bwengehe rhulonze okuntu rhwakayunguka n’ehano lyoshi-loshi rhwahabirwe.​—Mez. 15:31.

OHEME EHANO BULALA LYAKULERHERA OBUNGUKE

15. Bulagurhe rhukwanene kuhema ehano?

15 Ebiblia erhuhebere omurhima rhuheme ehano. Mezali 13:10 ederhere ntya: “Obwengehe buli bwa balala banahema ehano.” Obola buli bukweri loshi! Balala banahema ehano ahali h’okulinga owabahanula, banazingana kujira amaja-mbere m’ekiroho kulusha balala barhahema hano. Bobuno obe w’oburhanzi kuhema ehano.

Bulagurhe mwali-werhu ochili musole ahemere ehano mwali-werhu okal’ali mbuguma? (Olole echifungo che 16)

16. Mu hali zihe rhwakahuna mw’ehano?

16 Mangochi rhwakahema aberhu Bakristu ehano? Rhuganire kw’ezila hali. 1) Mwali-werhu anabwira omuhubiri ogwerhe obufundi amuherekeze oku funzo lyage, n’enyuma waho anamuhema ehano ly’okuntu akakomeza obufundi bwage b’okuyigiriza. 2) Mwali-werhu w’omulamba akasima agule emyambaro, amava abaza owindi mwali-werhu okal’ali mbuguma amubwire kweri gurhe abwene eyo myambaro. 3) Mwene-werhu amahabwa engabane y’okugeza ejambo lyage ly’oburhanzi ly’abantu boshi. Anabwira omwigiriza ogwerhe obufundi ayunvirize bwinja elyola jambo, amuhereze amahano makamurhabala y’aba mwigiriza mwinja. Chiro na mwene-werhu wamageza amajambo mu myaka minene, kwakaba kwinja aheme ehano oku begiriza bagwerhe obufundi, anakolese elyola hano.

17. Gurhe rhwakayunguka n’ehano?

17 Omu maboso changwa emyezi yayinjire, buli muguma werhu nj’ahabwa ehano ly’aho han’aho changwa lirhali ly’aho han’aho. Amango byaba ntyo, wanayibuka ebila rhwamamala ganirako. Ogenderere kuba mwirhohye. Oseze obwenge oku hano, s’arhali okuntu lyahaanwaga. Onakolese ehano wahaabirwe. Ntaye n’omuguma mu rhwewe oburhwa ey’ali mwengehe. Aliko amango “rhwamayunviriza empanulo n’okuyemera obuhane,” Echinwa cha Mungu chirhulaganyize oku “rhwaba bengehe.”​—Mez. 19:20.

OLWIMPO 124 Tukuwe Washikamanifu

^ mus. 5 Abantu ba Yehova bayinji oku kuli kw’akamaro okuyunva amahano mali omu Biblia n’okumakolesa. Aliko birhaba biyorohere buli mango okuyemera ehano. Bulagurhe binaba ntyo? Na bichi byakarhurhabala rhuyunguke n’ehano rhwahabirwe?

^ mus. 10 Mazino maguma mahindamwirwe.

^ mus. 11 Olole Omunara g’Omulanzi, Lusiku 1 Mwezi gwa 5, 1985, buk. 20-27. (gw’Echifaransa)

^ mus. 14 Omu mwazi gukulikire, nji rhwaganira gurhe abahaana ehano bakajira ntyo omu njira nyinja.