Skip to content

Shimbukira oku mukololo gw'ebili mo

ENGANI Z’AKALAMO K’ABANTU

Najirire Echinalikwanene Kujira

Najirire Echinalikwanene Kujira

MU MIAKA erhalwise 30 Donald Ridley aliri akola nka murhumwa w’okusambira Abahamirizi ba Yehova. Alikolere bwenene omu kuderhera abalwala oku baherhe esheriya y’okulahira okuhirwa mw’eshagama. Aligwasize Olubaga lw’Abahamirizi ba Yehova kuyaza masambo manene oku tribinale. Bera bage bagendaga bamuyirika Don, aliri muntu osezeze omu bwenge, mwirhohye, kandi onachihana bwenene omu bintu.

Omu mwaka gwa 2019, babona Don m’obulwala b’omu bonko bukomere bwenene burhanafuma. Obola bulwala bwakula juba-juba, ava afa omu siku 16 z’Omwezi gwa 8, 2019. Yunva oku ngani yage.

Naburhwaga omu St. Paul, Minnesota, États-Unis, omu mwaka gwa 1954 omu mulala gurhavire gwakena aliko gurhanachirire, g’omu dini ly’akatolika. Nye wa kabiri omu mwerhu mu bana barhano. Nahwanzizaga kusomera oku masomo m’akatolika, nanaliri serva. Aliko, obumenyi naliherhe oku Biblia bwaligehere bwenene. Chiro akaba oku naliyemerere oku hali Mungu walemaga ebintu byoshi, intalibwene nk’edini ly’akatolika lyakantabala ingale kumuharamya nk’oku bihemere.

NAYIGA OBUKWERI

Omu mwaka gwani gw’oburhanzi oku masomo m’edrwa mayirikwa William Mitchell, Abahamirizi ba Yehova bagera ahamwani. Intaliherhe ebisanzi bulala naliri namesha, n’oyola mulume na mukage bashagalukire bayemera oku nji bagaluka olwindi lusiku. Bachigaluka, naliherhe bibazo bibiri by’okubabaza: “Chirhuma abantu benja barhalengerera mw’elila gulu?” n’echindi “bichi byakalerha obusime omiu kalamo?” Nayemera bampe echitabu Kweli Iongozayo Kwenye Uzima wa Milele na Biblia Takatifu​—Tafusiri ya Ulimwengu Mupya, birhakwiririre ndalo by’echiganda ch’erangi ly’echirhi chibishi liyangere. Nalisomezwe bwenene n’ewazo liderhe oku Obwami bwa Mungu buli burhegesi b’okuli rhukenere nji bwarhegeka abantu boshi okugulu bwinja. Ahola hanaboneraga oku oburhegesi bw’abantu bwagambirwe bwenene n’echola charhumire egulu lyayunjulirana amalumwa, amalibuko, akabonerero n’empanya.

Nachihanaga emwa Yehova oku murhangiro g’omwaka gwa 1982 na nabatizwa oku buzinda-zinda b’ogola mwaka oku mbuganano nkulu yaliherhe erhwe liderhere “Obukweri b’Obwami” yajirikaga omu santre y’abantu boshi y’omu St. Paul. Nagaluka kw’eyola santre eboso lyakulikiraga ho kujira egzame y’obuzinda yimba muntu w’edrwa. Oku murhangiro g’omwezi gw’ekumi nayunva oku napatire, k’okuderha oku nkala kurhondera kukola nka muntu w’edrwa.

Kw’eyola Mbuganano nkulu ederhere “Obukweri b’Obwami,” nabuganana na Mike Richardson, w’oku Beteli ye Brooklyn, anfasiriya oku ebiro bilolere ebintu by’edrwa byahwanzisizwe oku biro bikulu. Nayibuka ebinwa by’omukulu muguma w’Omuetiyopiya oderherwe omu Matendo 8:36; nachibaza, ‘Bichi bimbuzize intahema impwanze kukola kw’ebyola biro by’edrwa?’ Nantyo nayandika echiratasi ch’okuhema impwanze kola oku Beteli.

Abazere bani barhalisimire oku nabere Muhamirizi. Darha ambaza okukolera oku beteli y’abahamirizi byanyungula bichi omu kasi kani k’edrwa. Namufasiriya oku naja kola nka volontere konyine. Namubwira oku balema bampa dolare 75 oku mwezi, zi baliri baha abakozi b’oku beteli omu kulipira orhuntu rhwabo rhwakamaro oku mwezi.

Inchimala kukola akasi nabaga nayemerererwe oku nkole, nahwanza kukola oku Beteli ye Brooklyn, New York, omu mwaka gwa 1984. Bampira oku biro bilolere eby’edrwa. Oku bwani, nabona nka nali nacherehwere.

OKUKWIZA ECHUMBI LY’AMATIYATRE LIYIRIKWA STANLEY

Okuntu Echumbi ly’etiyatre Stanley lyalishushire amango lyagulwaga

Echumbi ly’etiyatre liyirikwa Stanley ly’omu vile ye New Jersey, lyagulagwa omu mwezi gwe 11 mwaka gwa 1983. Bene-berhu bahema oruhusa l’okukwiza enjira z’omuliro n’ez’amenji za mw’eyola nju. Bachibuganana n’abakulu b’ahola New Jersey, babafasiriya oku baliri bapanga kuhajira Chumbi ly’embuganano zikulu z’Abahamirizi ba Yehova. Echola chalerha echibazo. Oburhambo bw’evile bwahira h’erhegeko lilahize okuyumbaka ahantu h’okuharamizya arhali ahantu abantu balamire. Echumbi ly’etiyatre lye Stanley lyaliri omu santre vile hantu h’okuchuruziza, n’eju y’echola balahira okuhana oruhusa. Bene-berhu bahema olushinja luje omu yindi ngombe, aliko balahira.

Omu boso lyani lirhanzi oku Beteli, olubaga lwasidaka okubona gurhe bakarhuyima oruhusa. Bulala nali namalire myaka yani ebiri eyindi nakola nka grefiye omu lubuga lwe St. Paul, Minnesota, nalikomeere ebinwa banazigana kukolesa omu masambo mali nk’amola. Muguma mu ba avoka berhu aderha oku echumbi ly’etiyatre Stanley lyaliri lyakoleswa omu bihe binene by’okuhira abantu haguma, nk’okuyerekana amafilme, emiziki n’amazine. Lero si nyine kwakaja kwaba kubi oku likolesa oku by’edini si? Olubuga lukulu lwabiyemera, lwanaderha oku abakulu be Jersey City balivunire obuhuru bwerhu b’okuharamya. Baderha oku abakulu be Jersey barhuhe olala ruhusa yi rhwahema, nahwanza kubona gurhe Yehova yagisha olubaga lwage omu kukolesa edrwa y’akasi kage kagenderera. Nalisimire bwenene okubona nani nakagwarha echinakabikola mo.

Bene-berhu bagasha akasi kanene k’okwiza nya chumbi nyine, n’embuganano ya kali 79 y’okuha abanafunzi b’egileyadi amadiplome yakolerwa mw’elyola chumbi omu siku 8 mwezi gwa 9, 1985, chiro eyi harhaza kuhwa omwaka akola kasi kahwanzize. Nayunva impaabirwe olukengo lunene bwenene l’okugala kurhabala oku kasi k’Obwami kagenderere embere nyono nka muguma w’omu komite elolere eby’edrwa, n’obusime naliyunvirhe bwalilushire bwenene boshi nabaga napatire omu kasi kani intaza kuyinja omu Beteli. Intalimenyere oku Yehova alilonzeze ankolese omu bintu binene bili nk’ebyola.

OKUSAMBIRA ESHERIYA Y’OMUNTU Y’OKULAHIRA KUHIRWA MW’ESHAGAMA

Omu myaka ya 1980, birhaliyorohere okuderha oku ba Dogutere n’ebitaro biyemerere Omuhamirizi okala ahunukire, wahemere oku bamubuke buzira shagama. Abakazi bali bukule baliri bahurana echibazo bulala abazuzi baliri baderha oku omukazi arhakwanene kuderha oku barhamuhiraga mw’eshagama. Abazuzi baliri bawaza oku nkabarhahirire omukazi mw’eshagama, akafa omwana analembwa buzira nyina.

Omu siku 29, mwezi gwa 12, 1988 mwali-werhu Denise Nicoleau av’ahwa mw’eshagama oku anamala kuburha omu gala. Eshagama yage yahwa, n’omunganga wage amubwira oku ayemere bamuhire mw’eshagama. Mwali-werhu Nicoleau alahira. Esezi lyakulikiraga ho, abayimangire ebitaro bahema oruhusa oku bakulu, l’okumuhira mw’eshagama. Buzira kushiba babaza mwali-werhu Nicoleau changwe eba abazuzi bayemerera ebitaro oku bamuhire mw’eshagama.

Lwakarhano, Siku 30, mwezi gwa 12, ebitaro byahira mwali-werhu Nicoleau mw’eshagama chiro akaba oku yewe, eba n’abantu b’omulala gwage baliri ahola bali balahire. Mw’elyola golo bantu banene b’omulala gwage na mushamuka muguma changwe babiri intya baliri ahola, bali balahira oku barhahiraga mwali-werhu Nicoleau mw’eshagama bafarhwa. Lw’eboso esezi, Siku 31, mwezi gwa 12, egazeti y’emyazi, amaradiyo, eteleviziyo ze New York City n’ebizimba bya hofi nayo, byoshi byaderha gurhe abola bantu bafarhirwe.

Nyono na Philip Brumley rhuchili basole

Lwakwanza esezi, naderhesa Milton Mollen muzuzi w’olubuga lukulu. Namufasiriya bwinja gurhe ebintu bili, nakaziza gurhe abola bandi bazuzi bahirire h’erhegeko ly’okuhira omuntu mw’eshagama buzira kumubaza. Omuzuzi mukulu Mollen ambwira oku nakayinja oku biro byage eyindi sa enyuma w’emidi rhubiganire ko bwenene n’okulola amarhegeko mabiderhere ko. Omwimangizi wani, Philip Brumley,amperekeza oku biro by’oyola muzuzi mukulu Mollen mw’elyola golo. Oyola muzuzi ahamagala na avoka w’ebitaro okunaye ayinje. Eyola nganiro erhaliyorohere. Byahikira ahantu, Mwene-werhu Brumley anyandikira oku ka ajenda kage, ambwira oku bihemere “imbe nka narhulera.” Byabonekana oku lilyari hano linja bulala nalikala nyunvirhe oburhe eyi nayasize eju y’ebi avoka w’ebyola bitaro aliri aderha.

Kurhonderera ekulembe kuja ekulyo: Richard Moake, Gregory Olds, Paul Polidoro, Philip Brumley, nyono na Mario Moreno​—ba avoka berhu omu mango m’olushinja lwabaga omu lubuga lukulu lwe États-Unis lulolere Watchtower n’evilage ye Stratton.​—Olole Amkeni! Ya Januari 8, 2003 buk. 3-4; buk. 4-5; buk. 6-8; buk. 9-11

Hahwere hofi isa nguma, Omuzuzi mukulu Mollen aderha ok’olola lushinja nji lwaba l’oburhanzi esezi w’aho. Oku rhuli rhwarhenga omu biro byage, Omuzuzi mukulu Mollen aderha oku avoka w’ebyola bitaro “agwerhe echibazo chikomere omusezi.” K’okuderha oku nji bamutunesa mpaka ayerekane kweri nka gurhe ebitaro byakagwarha esheriya y’okuhira mwali-werhu Nicoleau mw’eshagama buzira kumubaza. Nabona oku Yehova ya nyemeza oku rhwayaza. Nayunva insimire bwenene gurhe y’arhukolesa omu kuyeneza obulonza bwage.

Rhwakola obudufu boshi omu kurheganya ebinji rhwaderha buch’esezi. Enju y’olola lubuga yaliri hofi n’Ebeteli ye Brooklyn, n’eju y’echola abanene omu komite yerhu elolere eby’edrwa nabo bayinja. Amahwe ma bazuzi bane bakulu mamalire kuyunviriza amasambo merhu, bakula h’elyola rhegeko ly’okuhira omuntu mw’eshagama buzira kumubaza. Olubuga lukulu lwaderha oku mwali-werhu Nicoleau ayazize baderha oku ebijiro bili nk’ebyola by’okuhira omuntu mw’eshagama buzira kumubaza kuli kuvuna edrwa z’omuntu.

Olubuga lukulu lwe New York lurhashibirizaga; lwayemeza oku mwali-werhu Nicoleau agwerhe esheriya y’okubukwa buzira kuhirwa mw’eshagama. Olola lwaba lushinja l’oburhanzi, mu shinja ene omulubuga lukulu ziyerekere eby’eshagama naligwarhire eragi ly’okukolamo. (Olole echisanduku “ Okuyaza omu Lubuga Lukulu.”) Kandi nalipatire eragi ly’okukola n’abandi ba avoka b’oku Beteli omu bilolere okulemba abana, okushanda obuhya, n’amarhegeko malolere ebiriba n’okuyumbaka.

OBUHYA BWANI N’AKALAMO K’OMU MULALA

Nyono na mukani, Dawn

Amango nabugananaga na mukani Dawn, aliri mulamba wali washandire obuhya waliri walemba bana bage basharhu. Aliri alwisa-lwisa akalamo eyi anali Painiya. Alilamire akalamo kakomere, nayunva ansomeze gurhe ali achihangana kukolera Yehova. Omu mwaka gwa 1992, amango rhwajaga oku mbuganano ye eneo omu New York City yaliherhe erhwe liderhere “Bamole b’omwangaza.” Namubaza akaba rhwakarhola akasanzi k’okumenyana bwinja. Rhwava rhwashabana enyuma wa mwaka muguma. Okuntu aliherrhe obwenge bw’ekiroho, oshagalukire, nabona oku luli luhembo lurhengerere emwa Yehova. Kweri Dawn aliri andorha n’ebintu binja esiku zoshi z’akalamo kerhu haguma.​—Mez. 31:12.

Amango rhwashabanaga abola bana baligwerhe, muguma miaka 11, owindi 13 n’owindi 16. Nalisimire imbabere muzere mwinja, n’eju y’echola nasoma bwenene n’okuwaza oku byoshi naliri nabona omu bitabu byerhu biderhere gurhe omuntu akaba muzere mwinja. Oku emyaka yi yagera haliri haba ebibazo, aliko nalisimire bwenene gurhe abana bayinjaga kunchizera nka mwira mwinja n’eshe obazigire. Rhwaliri rhwarhola akasanzi k’okuyankirira abera b’abana berhu, n’okuyunva rhusimire bwenene gurhe emisole eshishire eyunjwire omu nju.

Omu mwaka gwa 2013, rhwembi Dawn rhwalambagirira omu Wisconsin kurhabala abazere bage. Nasomera gurhe akasi kani k’oku Beteli karhahwere. Bambwira oku ngenderere kukola nka volontere wa bisanzi biguma-biguma.

AKALAMO KAHINDAMUKA OKU LIGUMA

Omu Mwezi gwa 9, 2018, nabugana oku nanzigana kukaaya embere inderhe. Dogutere werhu ampima, aliko arhamenyaga bichi birhuma. Buzinda owindi dogutere ambwira okunje kubonana na dogutere w’obonko n’emisi. Omu Mwezi gwa 1, 2019, Dogutere w’obonko ambona m’obulwala bukomere bwali bwabihya omubiri gwani bwenene buzira kulegama buyirikirwe PSP.

Siku esharhu zagerere, eyi ndi oku sporo y’okunyerera oku lubula nagendaga nasima bwenene, nava nachikuba, navunika akafunyiro k’echigasha. Yaliri sporo nagendaga nasima bwenene omu kalamo kani. Ahola narhegera oku ntachiyorha insabukire nk’okunarhulaga. Okuntu obulwala bwani bwakulaga juba-juba kwaliyubahisize, bwarhuma nahwanza kugambwa kuderha, kuchihinya, n’okumira.

Napatire olukengo lunene l’okukolesa obumenyi bwani bw’eby’edrwa omu kuba nka nani nagwarha echinakajira omu kugendereza enyungu z’Obwami. Napatire n’eragi ly’okuyandika emyazi minene n’okuyigiriza efasi zinene omu gulu oku bilolere edrwa z’okubukwa, ey’indi nasambira edrwa abahamirizi ba Yehova bagwerhe z’okubukwa buzira kuhirwa mw’eshagama. Hanola, omu kugalukira Luka 17:10: ‘Indi mukozi orhaherhe ech’amalire. Ebinajirire binalikwanene kujira.’