Skip to content

Shimbukira oku mukololo gw'ebili mo

Mahugulo

Mahugulo

1 YEHOVA

Ezino lya Mungu ye Yehova. Elyola zino lilonzeze okuderha “Ajira kube.” Yehova ali Mungu Ogala Byoshi, ye wanalemaga ebintu byoshi. Aherhe obuhashe b’okujira byoshi achishogere kukola.

Omu chiebraniya, ezino lya Mungu liyandikwa na herufi ene. Omu chihavu, ezola herufi ene zili: YHWH changwa YHVH. Ezino lya Mungu libonekene hofi kali 7 000 omu mandishi m’echiebraniya cha burhanzi-rhanzi. Omu gulu lyoshi, abantu banayandika ezino “Yehova” omu kuntu kurhali kuguma. Banaderha elyola zino oku bakomere omu lulimi lwabo.

Esura ya 1, chi. 15

2 EBIBLIA “YAYEREKEZWAGA N’EROHO LYA MUNGU”

Ebiblia chili chitabu cha Mungu, s’aliko akolesaga abantu omu kuchiyandika. Bili kuguma n’ok’omuzere akabwira omunjukulu amuyandikire amaruba. Mungu alikoleseze eroho lyage omu kuyerekeza abantu yi bayandika amawazo mage. Eroho lya Mungu lyalibayerekeze omu njira zirhashushene. Omufano, alibajirire babonekerwe, changwa balorhe, n’ahandi babiyandika.

Esura ya 2, chi. 5

3 AMAKANUNI

Amakanuni me Biblia zili nyigirizo z’omusinji ziderhere okuli kwe Biblia. Rhurhole mifano ebiri; 1) “Enkomezi zibi, zinaheza engeso zinja.” (1 Wakorinto 15:33) Akola kanuni karhuyigirize oku abantu rhwakaba rhukomere bakarhuheba omu bintu binja changwa ebibi. 2) “Ech’omuntu ahinga, chi nj’anashalula.” (Wagalatia 6:7) Akola kanuni karhuyigirize oku rhurhakafuma ebyarhubera birhengerene n’okuntu rhwachishogere.

Esura ya 2, chi. 12

4 AMALEBI

Obulebi, buli burhumwa burhengerere emwa Mungu. Obola burhumwa bwakalonza kuderhera obulonza bwage, enyigirizo z’okuchigendesa bwinja, erhegeko changwa olubanja. Bwakashuba kuba burhumwa bumenyeseze ebyaba omu siku zayinja. Malebi manene me Biblia mayenere mira.

Esura ya 2, chi. 13

5 AMALEBI MALOLERE MASIYA

Yesu ye wayenezaga malebi manene malolere Masiya. Olole echisanduku “ Amalebi malolere Masiya,” oku bukurasa bwa 209.

Esura ya 2, chi. 17

6 OMUHIGO GWA YEHOVA EJU Y’EGULU

Yehova alemaga egulu yi liba paradizo na yi lilamwa kw’abantu bamusimire. Omuhigo gwage gurhahindamukaga. Hanola hofi, akula obubi n’okuha abakozi bage akalamo k’esiku n’amango.

Esura ya 3, chi. 1

7 SHETANI IBILISI

Shetani ali malayika warhonderesaga obugamba ku ya Yehova. Ayirikirwe Shetani, k’okuderha “chigamba,” bulala anapinga Mungu. Kandi, ayirikirwe Ibilisi, k’okuderha “mukomezi,” bulala anabeshera Mungu n’okurhebeka abantu.

Esura ya 3, chi. 4

8 BAMALAYIKA

Yehova alilemere bamalayika myaka minene embere aleme egulu. Bamalayika balemwaga yi balama embingu. Hali bamalayika barhalwise 100 000 000 (miliyoni egana) omu mbingu. (Danieli 7:10) Buli malayika aherhe ezino n’obwage borhere. Bamalayika bimana emwa Mungu bachiheba eshishi; barhayemera abantu babaharamye. Bamalayika baguma baherhe amakasi manene malushire am’abandi. Bamalayika banahabwa amakasi marhashushene, nk’okukolera Yehova embere y’echirhi chage ch’Obwami, okuhana oburhumwa bwage, okulanga n’okuyerekeza abakozi bage bali oku gulu, okuyeneza emanja zage changwa okurhabala abali omu kasi k’okuhubiri. (Zaburi 34:7; Ufunuo 14:6; 22:8, 9) Nji barhabala Yesu omu kulwa evita lya Armagedoni.​—Ufunuo 16:14, 16; 19:14, 15.

Esura ya 3, chi. 5; Esura ye 10, chi. 1

9 ECHAHA

Echaha, kuli kuchiyunvamo, kuwaza changwa kujira echintu chirhasimisize Yehova changwa chirharhengerene n’obulonza bwage. Echaha chinarhuheba hale na Yehova. Che chirhumire arhuhere amarhegeko n’amakanuni yi marhurhabala rhuleke okukola ebintu birhamusimisize. Oku murhondero, byoshi Yehova alilemere byalishinganene. S’aliko Adamu na Eva bachishoga okurhamukenga, nantyo, bakola echaha. K’okuderha oku barhachishingananaga. Nantyo, bashaja n’okufa. Nerhu rhunashaja n’okufa bulala rhwashokwere echaha kurhenga ku Adamu.

Esura ya 3, chi. 7; Esura ya 5, chi. 3

10 ARMAGEDONI

Lili vita lya Mungu. Elyola vita nji lyamala egulu lya Shetani n’obubi.

Esura ya 3, chi. 13; Esura ya 8, chi. 18

11 OBWAMI BWA MUNGU

Buli burhegesi Mungu ashimikire embingu, nji bwanarhegeka egulu. Yesu Kristu ye Mwami w’obola Bwami. Yehova nj’akolesa obola Bwami, omu kumala obubi boshi.

Esura ya 3, chi. 14

12 YESU KRISTU

Yehova alemaga Yesu embere aleme ebindi bintu byoshi. Amurhuma oku gulu y’afira abantu. Enyuma y’okuyirhwa kwa Yesu, Yehova amufula. Zene, ali arhambula omu mbingu; ali Mwami w’Obwami bwa Mungu.

Esura ya 4, chi. 2

13 OBULEBI BWA MABOSO 70

Ebiblia yalilebere changwa yalimenyeseze oku Masiya akayinjire oku buzinda bw’echihe cha maboso 69. Amala maboso 69, marhonderaga omu mwaka gwa 455 embere Yesu Kristu aburhwe, manahwa omu mwaka gwa 29.

Gurhe rhumenyere oku amola maboso 69 mahwaga omu mwaka gwa 29? Amala maboso 69 marhonderaga omu mwaka gwa 455 embere Yesu Kristu aburhwe, amango Nehemiya ageraga Eyerusalemu, anarhondera okuyumbaka evile buhyahya. (Danieli 9:25; Nehemia 2:1, 5-8) Boso liguma lijira siku 7. S’aliko, amaboso maderherwe m’obula bulebi, marhali ma siku 7. Erhegeko likoleswa omu malebi liderhere ntya: “Lusiku luguma ku mwaka muguma.” (Hesabu 14:34; Ezekieli 4:6) K’okuderha oku boso liguma liherhe myaka 7. Na maboso 69 maherhe myaka 483, maboso 69 kukuba kali 7, (69 x 7). Owaganja myaka 483 kurhonderera omu mwaka gwa 455 embere Yesu Kristu aburhwe, anagera oku mwaka gwa 29; (omwaka busha (0) gurhabaho). G’omwaka Yesu abatizwagamo anaba Masiya!​—Luka 3:1, 2, 21, 22.

Obula bulebi bon’obola, bwalimenyeseze oku hakayongezekene lindi boso liguma, k’okuderha yindi myaka 7. Mw’echola chihe, omu mwaka gwa 33, Masiya akayirhirwe. Na kurhodera omu mwaka gwa 36, omwazi gwinja g’Obwami bwa Mungu gwakahubiribwe oku mashanja moshi, arhali oku Bayahudi bonyine.​—Danieli 9:24-27.

Esura ya 4, chi. 7

14 OBUSHARHU; NYIGIRIZO Y’OBUBESHI

Amadini mayigiriza obusharhu, manaderha oku Mungu aba muntu muguma oli mu bantu basharhu: Darha, Omugala n’Eroho lichesibwa. S’aliko Ebiblia eyigirize oku Yehova ye Mulemi, n’oku Yesu y’arhangaga lema embere y’okulema ebindi bintu byoshi. (Wakolosai 1:15, 16) Yesu arhali Mungu Ogala Byoshi. Arhanachigeraga kuderha okw’ali kuguma na Mungu. N’ahali h’okuderha ntyo, aderha ntya: “Darha ali mukulu kundusha.” (Yohana 14:28; 1 Wakorinto 15:28) Echinwa “Busharhu,” chirhaba omu Biblia. Obusharhu eli nyigirizo y’obubeshi.

Eroho lichesibwa eli misi Mungu anakolesa, misi erhabonekanako anakolesa omu kuyeneza obulonza bwage. Elyola roho, arhaba muntu. Abakristu b’oburhanzi “boshi bahabwa Eroho lichesibwa” Na Yehova aderha ntya: “Nasheshera echigabi che roho lyani ku buli mubiri.”​—Matendo 2:1-4, 17.

Esura ya 4, chi. 12; Esura ye 15, chi. 17

15 OMUSALABA

Bulagurhe abakristu b’okuli barhakolesa omusalaba omu kuharamya Mungu?

  1.  Kurhenga mira, ey’amadini m’obubeshi makolesa omusalaba. Omusalaba gwalikolesezwe omu kuharamya ebintu Mungu alemere changwa omu migenzo y’echijiro ch’obuhya y’echipagani. Mu myaka 300 enyuma y’okufa kwa Yesu, abakristu barhageraga kolesa omusalaba omu kuharamya Mungu. Enyuma y’ahola, Constantin murhegesi w’eroma ajira omusalaba gube chimenyeso ch’edini ly’echikristu. Bichi bikarhuma ajira ntyo? Yi bantu banene basimiswa n’obukristu. S’aliko, ntaho omusalaba gushimanene na Yesu. Chitabu chiguma ch’akatolika chiderhere oku omusalaba gubonekana omu migenzo yaliriho embere y’okuburhwa kwa Yesu, n’okw’erhanali y’echikristu.

  2.  Yesu arhafaga oku musalaba. Ebinwa by’echigiriki bitafusiribwe “musalaba” biderhere “murhi gunyorokere,” “murhi” changwa “lupaho.” Chitabu chiguma chiderhere oku omu mandiko m’echigiriki “m’Endagano Mpyahya” ntaho haganirire kuyerekera bichira bibiri by’emirhi bigerenemo. K’okuderha oku Yesu abambagwa oku murhi.

  3.  Yehova arhasimire rhukolese ebishushanyo changwa ebimenyeso omu kumuharamya.—Kutoka 20:4, 5; 1 Wakorinto 10:14.

Esura ya 5, chi. 12

16 OLWIBUKO

Yesu alihere abanafunzi bage erhegeko oku bajire olwibuko l’olufu lwage. Banalujira buli mwaka, omu siku 14 Nisani; olusiku abaizraeli bakazaga kujira olusiku lukulu lw’Epasaka. Amango m’Olwibuko, banageza omugati n’edivayi bishushanyize omubiri n’eshagama ya Yesu, ku buli muntu oli ahola. Abantu nji baba bami haguma na Yesu embingu banalya omugati n’okunywa edivayi. Abantu baherhe obunihire b’okulama esiku n’amango oku gulu bayerekana obukenge bwabo omu kugera oku lwibuko, s’aliko barhalya omugati barhananywa edivayi.

Esura ya 5, chi. 21

17 OBUGUMA-GUMA

Omu Tafsiri ya Ulimwengu Mupya, echinwa “buguma-guma” chikolesezwe omu kuderha 1) omuntu, 2) enyama changwa 3) obuguma-guma b’omuntu changwa bw’enyama.

  • Omuntu. “Omu siku za Nowa, [. . .] bantu bageke, kuli kuderha buguma-guma 8, babalangagwa oku menji.” (1 Petro 3:20) Hanola, echinwa “buguma-guma,” chiyerekene abantu, nka: Nowa, mukage, bagala bage basharhu n’abakazi babo.

  • Enyama. Mungu aliderhere “okw’amenji” mayunjulirane “obuguma-guma bulamire n’ebilemwa biherhe ebyubi bibalale enyanya y’egulu.” Mungu ashuba kuderha “oku egulu lirhenge m’obuguma-guma bulamire kulingana n’eshusho lyabo; nk’enyama z’okurhungwa, enyama zilambagira n’ez’elubala z’oku gulu.”​—Mwanzo 1:20, 24.

  • Obuguma-guma b’omuntu changwa obw’enyama. Yehova alibwirire Musa ntya: “Abantu boshi baliri bakulikiranya obuguma-guma bwawe, bafire.” (Kutoka 4:19) Yesu aliderhere ntya amango aliri oku gulu: “Indi mungeri mwinja; omungeri mwinja anahana obuguma-guma bwage oku bibuzi byage.”​—Yohana 10:11.

    Oku bunene, amango omuntu amajira echintu “n’obuguma-guma bwage boshi,” anachijira oku bulonza bwage, n’okwage koshi agalire. (Matayo 22:37; Kumbukumbu la Torati 6:5) Ebiblia eshubire kuderhera oku omufu changwa omubiri g’omuntu ofire buli “buguma-guma bufire.”​—Hesabu 6:6; Mezali 23:2; Isaya 56:11; Hagai 2:13.

Esura ya 6, chi. 5; Esura ye 15, chi. 17

18 EROHO

Omu Tafsiri ya Ulimwengu Mupya, ebinwa by’echiebraniya n’echigiriki bitafusiribwe “roho,” biyerekene bintu binene. S’aliko bizigana kuyerekana echintu chirhabonekanako, nk’omuhusi changwa omuka g’omuntu n’ogw’enyama. Ebyola binwa byakashuba kuyerekana bamalayika changwa roho lichesibwa, kuli kuderha emisi Mungu anakolesa. Ebiblia erhayigirize oku nk’omuntu amafa, hali ehintu himurhengamo higenderera okulama.​—Kutoka 35:21; Zaburi 104:29; Matayo 12:43; Luka 11:13.

Esura ya 6, chi. 5; Esura ye 15, chi. 17

19 EGIHENAMA

Haguma n’Eyerusalemu, haliri olubanda lwaliyirikirwe Gihenama, omola m’obuchafu bwaliri bwakabulwa nʼokudwikirwa. Ntacho chiyerekene oku omu mango ma Yesu abantu baliri balibuzizwa changwa kuyoswa banazene m’olola lubanda. Kuli kuderha oku egihenama chirhali chimenyeso ch’ahantu harhabonekanako, ah’abafire nji balibuzizwa n’okuyosezwa esiku n’amango. Amango Yesu aderha oku bantu baguma nji bakabulwa omu gihenama, alilonzeze okuderha oku abola bantu nji baharabiswa esiku zoshi.—Matayo 5:22; 10:28.

Esura ya 7, chi. 20

20 ESALA LYA DARHA

Lili sala ly’omufano Yesu ahaga abanafunzi bage omu kubayigiriza kusalira. Lishubire yirikwa sala ly’olwiganyo. Yesu alirhuyigirize rhusalire ntya:

  • “Ezino lyawe lichesibwe”

    Rhunasalira Yehova achese ezino lyage, kuli kuderha erenge lyage, kurhengana n’obubeshi boshi bulizingisa. Rhunashuba kusalira yi buli muntu embingu n’oku gulu akenga ezino lyage.

  • “Obwami bwawe buyinje”

    Rhunasalira y’oburhegesi bwa Mungu buharabisa egulu lya Shetani, burhegeke egulu, bunalihindamule libe paradizo.

  • “Obulonza bwawe bujirike oku gulu”

    Rhunasalira y’omuhigo gwa Mungu eju y’egulu guyenera. Mungu asimire abantu bamukenga bashinganane, banalame omu paradizo esiku n’amango. Ebyola by’alilonzeze amango alema abantu.

Esura ya 8, chi. 2

21 ENCHUNGU

Yehova ahanaga enchungu y’achungula abantu kurhenga omu chaha n’olufu. Enchungu lyaliri beyi ly’okulipwa omu kuchungula akalamo k’abantu kashinganene, omuntu w’oburhanzi Adamu ahezaga. Eyola nchungu yakarhabere abantu kushuba kugwarha obwira bukomere haguma na Yehova. Mungu arhumaga Yesu oku gulu y’afira abanya-byaha boshi. Kugerera olufu lwage, abantu baherhe obushobozi b’okulama esiku n’amango n’okuba bashinganyanya.

Esura ya 8, chi. 21; Esura ya 9, chi. 13.

22 BULAGURHE OMWAKA GWA 1914 GULI GW’AKAMARO BWENENE?

Nk’ok’obulebi buli omu lwandiko lwa Daniyeli sura ya 4 buderhere, Mungu akashimikire Obwami bwage omu mwaka gwa 1914.

Obulebi: Omwami Nebukadneza alorhaga echilorho chirhengere emwa Yehova chilolere omurhi gunene guli gwakubwa. Echisina-sina chago chakazungulukirwe n’omukaba gw’echuma n’amabale m’akamaro bwenene (cuivre) yi chirhachishoga kugera ku “bihe mushanvu.” S’aliko, enyuma w’echola chihe, chakashubire kushoga.—Danieli 4:1, 10-16.

Eby’obulebi buderhere: Omurhi gushushanyizwe n’oburhegesi bwa Mungu. Yehova alikoleseze abami omu Yerusalemu omu kurhambula eshanja lye Izraeli mu myaka minene. (1 Mambo ya Nyakati 29:23) S’aliko abola bami barhayorhaga bimana embere za Mungu, n’oburhegesi bwabo burhachigendereraga. Eyerusalemu yaharabiswa omu mwaka gwa 607 embere Yesu Kristu aburhwe. Ebyola “bihe mushanvu” byarhonderaga mw’ogola mwaka. (2 Wafalme 25:1, 8-10; Ezekieli 21:25-27) Amango Yesu aderhaga oku Eyerusalemu “yakalabarhangirwe [kurhegekwa] n’amashanja kugera amango ebihe byaheberweho by’amashanja biyenere,” aliri aderhera “bihe mushanvu.” (Luka 21:24) K’okuderha okw’amango Yesu aliri oku gulu ebyola “bihe mushanvu” birhaliza kuhwa. Yehova alilaganyize okw’enyuma w’ebyola “bihe mushanvu,” akashimikire omwami. Oburhegesi b’oyola Mwami muhyahya Yesu, bwakalerhere abakozi ba Mungu migisho minene y’esiku n’amango oku gulu.—Luka 1:30-33.

Obule bw’ebyola “bihe mushanvu”: Ebyola “bihe mushanvu” byalimalire myaka 2 520. Owaganja myaka 2 520 kurhonderera omu mwaka gwa 607 embere Yesu Kristu aburhwe, anahika oku mwaka gwa 1914; (omwaka busha (0) gurhabaho). G’omwaka Yehova ajiraga Yesu Kristu Mwami w’Obwami bwage embingu.

Gurhe rhumenyere oku “bihe mushanvu” byalimalire myaka 2 520? Ebiblia ederhere oku bihe bisharhu n’enusu biherhe siku 1 260. (Ufunuo 12:6, 14) “Bihe mushanvu,” kuli kurhola olola luganjo kabiri, k’okuderha siku 2 520. S’aliko, erhegeko likoleswa omu malebi liderhere ntya: “Lusiku luguma ku mwaka muguma.” K’okuderha oku siku 2 520 ziherhe myaka 2 520.—Hesabu 14:34; Ezekieli 4:6.

Esura ya 8, chi. 23

23 MIKAELI, MALAYIKA MUKULU

Echinwa “malayika mukulu” kuli kuderha “mukulu wa bamalayika.” Ebiblia ederhere malayika mukulu muguma yenyine, Mikaeli.—Danieli 12:1; Yuda 9.

Mikaeli ye mukulu wa bamalayika bimana ba Mungu. Ufunuo 12:7 ederhere ntya: “Mikaeli na bamalayika bage balwisa enkuba-joka . . . na bamalayika bage.” Echitabu cha Ufunuo chishubire kuderha oku Yesu ye mukulu w’abasoda ba Mungu, k’okuderha oku Mikaeli lili lindi zino lya Yesu.—Ufunuo 19:14-16.

Esura ya 8, chi. 12

24 ESIKU Z’OBUZINDA

Echola chinwa chiyerekene echihe chakahikire embere Obwami bwa Mungu buharabise egulu lya Shetani. Ebiblia yalimenyeseze oku mw’echola chihe, hakabere ebidarhi oku gulu. Ebindi binwa “nk’ebihe by’obuzinda bw’egulu” “n’okuyinja kwa Mwene omuntu,” byoshi biyerekene chihe chiguma. (Matayo 24:3, 27, 37) “Esiku z’obuzinda” zarhonderaga omu mwaka gwa 1914, amango Obwami bwa Mungu bwashimikwaga embingu. Nji zahwa oku Armagedoni, amango egulu lya Shetani nji lyaharabiswa.—2 Timoteo 3:1; 2 Petro 3:3.

Esura ya 9, chi. 5

25 OBUFUKE

Amango Mungu amafula omuntu, bibayirika bufuke. Ebiblia ederhere bufuke mwenda. Eliya, Elisha, Yesu, Petro na Paulo balifulire abantu. Bagalaga kujira ebyola bisomerene byoshi bulala Mungu alibahere obuhashe b’okubikola. Yehova alaganyize oku nj’afula “ab’okunali” “n’abarhali b’okunali” oku gulu. (Matendo 24:15) Ebiblia eshubire kuderhera obufuke bw’ab’okulama embingu. Hali bantu baguma Mungu achishogere banafuka banaja kulama embingu haguma na Yesu.—Yohana 5:28, 29; 11:25; Wafilipi 3:11; Ufunuo 20:5, 6.

Esura ya 9, chi. 13

26 OBUSHAKE

Okukola eby’obushake, kuli kuhiga kuganira n’abazimu, omuntu yenyine, changwa kugerera owindi muntu. Omufano, nk’omulozi changwa omushake. Okujira ntyo kuli kubi bwenene. Abantu banakola eby’obushake baba bayemerere obubeshi buderhere oku amango omuntu amafa, eroho lyage linagenderera okulama n’okuba chilemwa ch’eroho chiherhe emisi. Abazimu banashumika abantu yi barhakenga Mungu. Okusoma enyenyezi, obulaguzi, obukurungu, obulozi, n’emisi mibi erhalwise obuhashe b’omuntu; ebyola byoshi buli bushake. Okulagula omuntu kugerera okuntu abonekene. Ebitabu binene, obutabu, amafilime, amafoto n’enyimpo; binayerekana abazimu n’obukurungu nka bintu birhaherhe chibazo n’oku bili byakuchisimisa konyine. Emigenzo yoshi elolere abafire, eherhe obunvikane n’okuganira haguma n’abazimu. (Omufano: enterekero z’abafire, emigenzo enakolwa olusiku l’okuhamba, esiku zikulu z’okuyibuka abafire, emigenzo y’abashumba lume n’abashumba kazi, changwa okulala wayiriza oku chiliyo). Oku bunene, abantu banasima okukolesa obuhashe bw’abazimu, bananywa amafumu m’okulalusya.—Wagalatia 5:20, 21; Ufunuo 21:8.

Esura ye 10, chi. 10; Esura ye 16, chi. 4

27 OBURHWALI BWA YEHOVA

Yehova ye Mungu Ogala Byoshi. Ye walemaga ebintu byoshi. (Ufunuo 15:3) Ebintu byoshi bili byage. Aherhe oburhwali, kuli kuderha ali mukulu bwenene, anakwanene okurhegeka eby’alemere. (Zaburi 24:1; Isaya 40:21-23; Ufunuo 4:11) Ahebere ha buli choshi alemere amarhegeko. Anaherhe oburhwali b’okushimika abarhegesi. Rhunayerekana oku rhuyemerere obukulu bwage, omu kumusima n’okumukenga.—1 Mambo ya Nyakati 29:11.

Esura ye 11, chi. 10

28 OKUKULA OBUKULE

Omukazi wamakula obukule, anayirha oku bulonza omwana oli omunda yage. Burhali buhanya, changwa bintu by’akaburhano bili omu mubiri gwage. Kurhonderera amango omukazi ali bukule, omwana wage arhali chigabi ch’omubiri gwage konyine; s’aliko naye ali windi muntu oyenere.

Esura ye 13, chi. 5

29 OKUHEBWA MW’ESHAGAMA

Buli buhanga bw’echinganga, buherhe omuhigo g’okuheba eshagama, changwa chiguma omu bigabi 4 by’eshagama, omu mubiri g’omuntu. Eyola yakaba shagama yage yenyine yali bikirwe, changwa y’owindi muntu. Mw’ebyola bigabi 4 by’eshagama hali eplasma, eglobile ndukula, eglobile nyeru, n’ebinagisa eshagama plaquettes.

Esura ye 13, chi. 13

30 OBUHANE

Omu Biblia, “okuhana” kurhaderhere okushurwa konyine. Amango rhwahanirwe, eyirhwayigirizwe, rhwakomezwe n’okuhindamulwa. Amango Yehova amahana omuntu, arhajira ntyo oku burhe, chwangwa buzira bonjo. (Mezali 4:1, 2) Ali lwiganyo lwinja oku bazere. Obuhane anahana, bunalerha ebintu binja, n’omuntu anagera amango asima obola buhane. (Mezali 12:1) Yehova anasima abakozi bage n’okubakomeza. Anabayigiriza yi bahindamula okuntu balilamire n’okubayigiriza okuwaza n’okukola ebintu bimusimisize. Ey’abazere nabo bahana omwana wabo, baba eyi bali bamurhabala amenye bulagurhe akwanene okukenga. Kunali kumuyigiriza okusima Yehova, kumuyigiriza okusima omwazi gwage, Ebiblia n’okumurhabala amenyerere amakanuni mage.

Esura ye 14, chi. 13

31 ABAZIMU

Abazimu, bili bilemwa by’eroho birhabonekanako, binaherhe misi minene kulusha abantu. Bali bamalaika babi. Barhonderaga kuba babi amango bafunda kukenga. (Mwanzo 6:2; Yuda 6) Baba bashombanyi ba Mungu. Bachiheba omu bugamba bwa Shetani, ku ya Yehova.—Kumbukumbu la Torati 32:17; Luka 8:30; Matendo 16:16; Yakobo 2:19.

Esura ye 16, chi. 4