Skip to content

Shimbukira oku mukololo gw'ebili mo

ESURA YE 13

Okenge obuguma-guma: luli luhembo lurhengerere emwa Mungu

Okenge obuguma-guma: luli luhembo lurhengerere emwa Mungu

1. Inde warhuhaga obuguma-guma?

YEHOVA ali “Mungu olamire.” (Yeremia 10:10) Ali mulemi werhu anarhuhere obuguma-guma. Ebiblia ederhere ntya: “Walemere ebintu byoshi, n’oku bulonza bwawe, byabaho byanalemwa.” (Ufunuo 4:11) Rhulamire, bulala Yehova alilonzeze ntyo. Kubinali, obuguma-guma luli luhembo lwinja lurhengere emwa Mungu.​—Osome Zaburi 36:9.

2. Bichi rhwakajira yi rhugwarha akalamo kenja?

2 Yehova anarhuha byoshi rhukenere; nk’ebilyo n’amenji yi rhugenderera kulama. (Matendo 17:28) S’aliko, anasimire rhugwarhe akalamo kakwirire. (Matendo 14:15-17) Yi rhugwarha akalamo kenja, rhukwanene okukenga amarhegeko mage.​—Isaya 48:17, 18.

OBUGUMAGUMA BULI BW’AKAMARO EMBERE ZA YEHOVA

3. Gurhe Yehova alijirire amango Kayini ayirha Abeli?

3 Ebiblia erhuyigirize ok’obuguma-guma bwerhu n’obwabandi buli bw’akamaro embere za Yehova. Rhurhole omufano gwa Kayini, mwana w’oburhanzi wa Adamu na Eva. Aliherhe oburhe bunene ku mwene wabo, Abeli. Nantyo, Yehova amuhanula alekane n’obola burhe. S’aliko arhanamuyunvirizaga. “Ashimbukira ku Abeli mwene wabo anamuyirha.” (Mwanzo 4:3-8) Yehova ahanira Kayini obola bunizi bwage. (Mwanzo 4:9-11) Obukali n’olushombo bili bintu bibi bwenene; bulala byakarhuma omuntu aba mubandi changwa munizi. Nk’omuntu aherhe ezola ngeso zibi, zakarhuma arhabona akalamo k’esiku n’amango. (Osome 1 Yohana 3:15.) Yi rhusimisa Yehova, rhukwanene rhuyige okusima abantu boshi.​—1 Yohana 3:11, 12.

4. Bichi rhegeko liguma omu marhegeko ekumi lirhuyigirize oku bilolere obuguma-guma?

4 Enyuma y’emiliyoni y’emyaka, amango Yehova ahaga Musa marhegeko 10, ayerekena ok’obuguma-guma buli bw’akamaro embere zage. Liguma mw’amola marhegeko, lyaliderhere ntya: “Orhakwanene kuyirha.” (Kumbukumbu la Torati 5:17) Nk’omuntu akayirhire owindi muntu oku bulonza bwage, naye alikwanene ayirhwe.

5. Gurhe Mungu anabona okukula obukule?

5 Gurhe Mungu anabona okukula obukule? (Olole amahugulo ma 28, bukurasa bwa 222). Anabona obuguma-guma b’omwana ochili omunda ya nyina oku buli bw’akamaro. Erhegeko Yehova alihere abaizraeli lyaliderhere oku amango omuntu akahukwire omukazi oli bukule n’omwana oli omunda akafa, oyola muntu akayirhirhwe. (Osome Kutoka 21:22, 23; Zaburi 127:3.) Okola, kurhuyigirize ok’okukula obukule chili chintu chibi bwenene.

6, 7. Gurhe rhwakayereka Yehova oku rhubwene obuguma-guma oku buli bw’akamaro?

6 Gurhe rhwakeyereka Yehova oku rhunabona obuguma-guma bwerhu n’obwabandi, oku buli bw’akamaro? Omu kurhajira echintu chakabuheba omu murhego. Omufano, rhurhakwanene okunywa erhabi changwa okunywa amafumu m’okulalusya. Okunywa erhabi n’okunywa amafumu m’okulalusya kurhali kwinja oku magala merhu, kwakanarhuyirha.

7 Yehova ye warhuhaga omubiri n’obuguma-guma. Rhukwanene okubikolesa nk’oku asimire. Rhukwanene okugwarha obushiru b’okukwiza omubiri gwerhu. Akaba rhurhajirire ntyo, eyi rhuzingire omu masu mage. (Waroma 6:19; 12:1; 2 Wakorinto 7:1) Rhurhakagala kuharamya Yehova warhuhaga akalamo, nka rhurhabwene oku obuguma-guma buli bw’akamaro embere zerhu. Nkabaga birhaba biyolohere okulekana n’engeso zibi. S’aliko, akaba bulala rhukengere obuguma-guma, rhwakola okwerhu koshi rhugalire yi rhulekana n’ezola ngeso zibi, Yehova arhurhabala.

8. Gurhe rhwakajira yirhurhaheba obuguma-guma bwerhu n’obw’abandi omu murhego?

8 Rhwayigire oku obuguma-guma luli luhembo lukwirire. Yehova arhunihire; anamenyere okurhurhakajira echintu chakaheba obuguma-guma bwerhu n’obw’abandi omu murhego. Omufano, rhunaba merangwe (masu) amango rhuli rhwatembeza omutugari, emoto na buli choshi chigera omu barabara. Rhurhakanasharha amasharha mabi changwa m’obubandi. (Zaburi 11:5) Rhunajira okwerhu koshi rhugalire y’enju zerhu zirhaheba akalamo kerhu omu murhego. Yehova alikomereze abaizraeli ntya: “Amango wamayumbaka enju, okwanene kuheba eby’okufarhirizako okubuzinda.” Bulagurhe? Bulala amango omuntu akarhogere okunju, Yehova akabirholere oku eshagama yage eli oku rhwe lya nyin’enju.​—Kumbukumbu la Torati 22:8.

9. Gurhe rhukwanene okubona enyama?

9 Yehova anabona okuntu rhukolera enyama. Anarhuyemerera rhuyirhe enyama yi rhubona ebirhwalya changwa nka zakarhujira kubi. (Mwanzo 3:21; 9:3; Kutoka 21:28) S’aliko, rhurhakwanene okujira enyama kubi changwa okuziyirha omu kuchisimisa.​—Mezali 12:10.

OKENGE OBUGUMA-GUMA, BULALA BUBA BUCHESIBWA

10. Gurhe rhumenyere oku eshagama eyerekene obuguma-guma?

10 Yehova anabona eshagama oku chintu chichesibwa, bulala eba eyerekene obuguma-guma. Kayini amala kuyirha Abeli, Yehova amubwira ntya: “Eshagama ya mwene wenyu eli yandakirira kurhenga omu budaka.” (Mwanzo 4:10) Eshagama ya Abeli yaliyerekene obuguma-guma bwage. Na Yehova ahana Kayini, bulala aliyirhire Abeli. Enyuma y’envula y’echihonzi, Yehova ashuba kuyibusa oku eshagama enayerekena obuguma-guma. Alibwirire Nowa n’omulala gwage ntya: “Ngasi nyama [. . .] yakaba bilyo emunda muli. [. . .] Olekere enyama n’obuguma-guma bwayo [akalamo]—eshagama yayo—murhakwanene okulya.” (Mwanzo 1:29; 9:3, 4), (Olole amahugulo me 17, bukurasa bwa 214). Yehova alibwirire Nowa n’omulala gwage, oku balye enyama. S’aliko alibabuzize oku barhakwanene kulya omulegano (omwamba), bulala eshagama eyerekene obuguma-guma.

11. Rhegeko lihe Mungu alihere abaizraeli oku bilolere esagama?

11 Hofi myaka 800 Yehova abwirire Nowa oku arhalyaga omulegano (omwamba), ashuba komereze abaizraeli: Buli yeshi “nji waba ali ahiga, n’omu kuhiga afarhe enyama changwa enyunyi y’okulibwa, alikwanene kushesha eshagama n’okuyishukulira k’obudaka.” Yehova ashuba kuderha ntya: “Murhakwanene okulya eshagama ya buli mubiri goshi.” (Mambo ya Walawi 17:13, 14) Yehova alilonzeze abakozi bage babone eshagama oku chili chintu chichesibwa esiku zoshi. Bakalire enyama, s’eshagama yowe nanga. Amango bakayirhire enyama y’okulya, balikwanene okushesha eshagama yayo oku budaka.

12. Gurhe abakristu banabona eshagama?

12 Myaka migeke enyuma y’olufu lwa Yesu, entumwa n’abashamuka be Chibaga (ekutaniko) be Yerusalemu bajira embuganano. Bakachishogere marhegeko maguma abakristu balikwanene okukenga omu malihabirhwe oku baizraeli. (Osome Matendo 15:28, 29; 21:25.) Yehova alibarhabere bamenye oku eshagama yanaliri y’akamaro embere zage, n’oku abakristu balikwanene bayibone nka chintu chichesibwa. Abakristu ba mw’ezola siku, barhakazaga kulya changwa okunywa eshagama. Barhanakazaga kulya enyama erhagezezwe eshagama bwinja. Okulya eshagama kwaliri kubi bwenene kuguma n’okuharamya ebishushanyo changwa obubaraga. N’esiku zoshi, abakristu banalahira okulya changwa okunywa eshagama. Na zene, gurhe bili? Yehova asimire esiku zoshi rhubone eshagama oku chili chintu chichesibwa.

13. Bulagurhe abakristu barhayemera okuhebwa mw’eshagama?

13 Ebyola bilonzeze kuderha oku abakristu bakwanene lahira okuhebwa mw’eshagama si? Nechi. Yehova arhubwirire oku rhurhakwanene okulya eshagama changwa okuyinywa. Nk’omunganga amakubwira ok’orhanywaga amavu, wakaja wayemera bamagezeze omu misi? Rhumenyere oku nanga! Kubinali oku bilolere eshagama nayo, rhurhakayemera rhwahebwa muyo, bulala rhurhakwanene okuyilya changwa okuyinywa. Olole amahugulo ma 29, bukurasa bwa 222.

14, 15. a) Gurhe abakristu banabona obuguma-guma? b) Abakristu banabula kukenga Mungu yi bahigira okugenderera kulama si? Oderhe nka gurhe.

14 Gurhe wakajira nk’omunganga amakubwira, ok’okalahira kuhebwa mw’eshagama, wafa? Buli muguma akwanene achishoge akaba akenga erhegeko lya Mungu lilolere eshagama. Abakristu banakenga obuguma-guma bwenene, bulala bamenyere oku luli luhembo lurhengere emwa Mungu. Chechirhuma banalonza okwindi nkuntu bakabukwa yibagenderera okulama. S’aliko, barhayemera bahebwa mw’eshagama.

15 Rhunajira okurhugalire koshi yi rhugwarha amagala makwirire. S’aliko, rhurhayemera rhwahebwa mw’eshagama bulala eyerekene obuguma-guma; na bulala eba nchesibwa embere za Mungu. Bili by’akamaro okukenga Yehova ahali h’okuhigira okulehya akalamo kerhu omu kurhamukenga. Yesu aliderhere ntya: “Olala yeshi walonza okuchungula obuguma-guma bwage nj’abuheza. S’aliko, olala waheza obuguma-guma bwage eju yani, nj’abuchungula.” (Matayo 16:25) Rhunakenga Yehova bulala rhumusima. Aba amenyere ebyakarhulerhera obusime. Nerhu, rhunabona obuguma-guma oku buli bw’akamaro, oku bunachere kuguma n’oku Mungu naye abubona.​—Waebrania 11:6.

16. Bulagurhe abakozi ba Mungu banamukenga?

16 Abakozi ba Mungu banasima kugenderera okukenga erhegeko lilolere eshagama. Barhalya eshagama barhanayinywa. Barhanayemera okukolesa eshagama nka bufumu. * Bulala nabo banasima bagenderere okulama, banayemera okwindi kuntu k’okubukwa. Bayemerere oku omulemi w’obuguma-guma n’eshagama aba amenyere ebyakabalerhera obusime. Nawe si, onawazize oku aba amenyere ebyakakulerhara obusime?

ENJIRA NGUMA YEHOVA ALIYEMERERE Y’OKUKOLESA ESHAGAMA

17. Njira nchi nguma Yehova aliyemerere abaizraeli bakolese eshagama?

17 Erhegeko Mungu ahaga abaizraeli kugerera Musa lyaliderhere ntya: “Obuguma-guma b’omubiri buba omu shagama, nani nabahebereyo oku mazabahu yi mushukulira ebyaha byenyu mwenyine, kwabulala eshagama yenashukulira ebyaha.” (Mambo ya Walawi 17:11) Amango abaizraeli bakajirire echaha, balikwanene baheme Yehova obubale omu kuhana enyama nka nterekero. Omudahwa (Kuhani) akasheshere eshagama ngeke oku mazabahu m’ehekalu. Eyila y’enjira nguma Yehova aliyemerere abaizraeli bakolese eshagama.

18. Bushobozi buhe rhuherhe kugerera enterekero ya Yesu?

18 Gurhe Yesu akulaga erhegeko lilolere okuhana enyama nka nterekero? Omu kuhana obuguma-guma bwage changwa eshagama yage nka nterekero oku byaha byerhu yi rhubabalirwa. (Matayo 20:28; Waebrania 10:1) Obuguma-guma bwa Yesu bwaliherhe akamaro bwenene; Yehova amala kufula Yesu, agaluka embingu, na kugerera enterekero yage, Yehova aha abantu boshi obushobozi b’okulama esiku n’amango.​—Yohana 3:16; Waebrania 9:11, 12; 1 Petro 1:18, 19.

Gurhe rhwakayerekana oku rhukenga Obuguma-guma n’eshagama?

19. Gurhe rhwakajira yi rhuba “mwerukweru n’eshagama y’abantu boshi”?

19 Rhunaderha koko oku luhembo lwinja bwenene Yehova arhuhere l’obuguma-guma. Rhunasima amango rhuli rhwabwira abantu oku bakagwarha obwemere mu Yesu, nji balama esiku n’amango. Rhunajira okurhunagalire koshi omu kuyigiriza abandi yi babona akalamo k’esiku n’amango, bulala rhubasimire. (Ezekieli 3:17-21) Na kuguma n’entumwa Paulo, nerhu rhwakaderha ntya: “Indi mwerukweru n’eshagama y’abantu boshi, bulala ntabulaga kubabwira obulonza boshi bwa Mungu.” (Matendo 20:26, 27) Chechirhumire rhubwirage abandi oku bilolere Yehova n’okubabwira oku akalamo kaba kaherhe akamaro embere zage. Omukujira ntyo, rhwanayerekana oku rhukengere bwenene obuguma-guma n’eshagama.

^ mus. 16 Y’omenya binene oku bilolere okuhebwa mw’eshagama, olole oku bukurasa bwa 90 kugera oku bwa 94 bw’echitabu “Namna ya kubakia katika upendo wa Mungu,” chayandikwaga n’Abahamirizi ba Yehova.