Skip to content

Ebiblia Yahindamwirwe Changwa Yarhoberwe Si?

Ebiblia Yahindamwirwe Changwa Yarhoberwe Si?

Nanga. Okuhuzanya Ebiblia n’amandiko ma mira kuyerekene okw’erhasaga kuhindamulwa, chiro akaba okuyayinjire yahamiswa-hamiswa kali bihumbi n’ebihumbi oku bintu byakarhendevuka.

K’okuderha oku nta gosa lyachigerere kujirwa chiro n’omu kuhamisa-hamisa si?

Ebihumbi by’amandiko ma mira m’Ebiiblia, byapatikene. Maguma mw’amola mandiko mali mw’ebirhali kuguma, n’echola chiyerekene oku hali amagosa malijirirwe omu kuhamisa. Ezinene mw’ezola tofauti rhuli rhuntu rhutyuli-tyuli rhurhanahindamwire eby’amandiko maderhere. Aliko, hali tofauuti zigeke zizibu-zibu zabonekene, na ziguama muzo zibonekene oku zajirwaga omu muhigo g’okuhindamula oburhumwa bw’Ebiblia guba guli ho kurhenga mira. Waza kw’eyila mifano ebiri:

  1. Omu 1 Yohana 5:7, tafsiri ziguma za mira z’Ebiblia ziderhere ntya: “omu mbingu, Darha, Echinwa, n’Echirimu Chichesibwa: n’abola basharhu ali muguma.” Aliko amandi mandiko machizererwe mayemezeze oku ebyola binwa birhaliri omu mandiko ma burhanzi. Byayongerwaga buzinda. * Nantyo, Etafsiri zinene za zene zichizererwe zabikulire.

  2. Ezino lya Mungu kanuni, liba omu mandiko ma mira m’Ebiblia kali ebihumbi. Aliko baligombwere n’amazino m’echeo nka “Waliha” na “Mungu.”

Bichi si byakaja byarhuyemeza oku ntamandi magosa nji mashuba kubonekana?

Kw’echola chibazo, amandiko manene mavumbwirwe omu kuntu bikala biyorohere bwenene okubona amagosa kulusha mira. * Bichi okuhuzanya amola mandiko moshi kuyerekene oku bilolere okuba nguma-guma kw’Ebiblia mu gano mango?

  • Omusomi William Henry Green abere aderha oku bilolere Amandiko m’Echiebrania (mazigana kuyirikwa “Ndagano ya Mira”) aderha ntya: “Omuntu akaderha n’obwizere boshi oku ntakandi kasi ka mira kagezezwe zene nk’okukanaliri.”

  • Oku bilolere Amandiko m’Echigriki m’Echikristu changwa “endagano Mpyahya,” omusomi w’Ebiblia Frederick Fyvie Bruce Aliyandikire ntya: “Ebyemezo bihakaniire amandiko m’Endagano Mpyahya yerhu bilugire kulusha eby’amandiko m’abandi bandisi ba mira, aliko ntaye osaga kupima nk’abaza chiro akaba amaola mandiko mabo manali sawa.”

  • Frederic Kenyon, aliyerekene kangana Amandiko m’Ebiblia maherhe akachiro amango aderhaga oku “ey’omuntu akafarha Ebiblia omu fune zage akaderha buzira buba na buzira ngangane oku afarhire Echinwa cha Mungu ch’okuli, chayinjire chashikirizwa chizazi oku chindi oku bihumbi by’emyaka aliko buzira kukomolwako kuvire kwabonekana.”

Zindi mpanvu zihe ziyemezeze oku Ebiblia yashikirizwe eyi enali nguma-guma?

  • Abayahudi n’Abakristu boshi bayinjaga bahamisa amandiko boshi balilangire engani eyerekene amagosa abantu ba Mungu bayinjaga bajira. * (Hesabu 20:12; 2 Samueli 11:2-4; Wagalatia 2:11-14) Intyo konako kandi, balanga amandiko mayerekene gurhe koshi Eshanja ly’Abayahudi lyagambanaga, manayerekene gurhe abantu bachihirire h’amabo marhegeko. (Hosea 4:2; Malaki 2:8,9; Matayo 23:8,9; 1 Yohana 5:21) Omukuyinja bahamisa eyola ngani ntyo wee, abola bahamisi bayerekana kangana gurhe banihire n’okukenga Echinwa cha Mungu chichesibwa.

  • Birhayunvikene si okuderha oku Mungu wayandikisaga Ebiblia burhanzi kugerera eroho lyage, akawanene alange n’obuguma-guma bwayo si? * (Isaya 40:8; 1 Petro 1:24,25) Olekere byoshi, arhayiyandikisaga mpu erhabale abantu baliriho mira bonyine, s’ahubwe y’erhurhabala nerhu zene. (1 Wakorinto 10:11) K’okuderha, “Ebintu byoshi byayandikwaga mira byayandikwaga yi birhuyigiriza, omu kuntu kugerera okulembera kwerhu, na kugerera oburhulirize b’omu Mandiko rhugale kugwarha obulangalire.”—Waroma 15:4.

  • Yesu n’entumwa zage baliri bataya amandiko ma mw’ezola mpamiso z’Amandiko m’Echiebrania buzira kulaga mpu amandiko ma burhanzi marhachili maguma-guma.—Luka 4:16-21; Matendo 17:1-3.

^ mus. 3 Ebila binwa birhaba omu Codex Sinaiticus, Codex Alexandrinus, Vatican Manuscript 1209, Latin Vulgate y’oburhanzi, Philoxenian, Harclean, Syriac Version, changwa omu Syriac Peshitta.

^ mus. 5 Omufano, Amandiko m’Echigriki marhalukire 5,000 mashuba kuyirikwa Ndagano Mpyahya, mavumbwirwe.

^ mus. 9 Ebiblia erhayerekene abarhumwa ba Mungu nka bantu barhakogosa. Eyemerere obula bukweri bubaho: “Nta muntu orhajira chaha.”—1 Wafalme 8:46.

^ mus. 10 Chiro akaba ntyo Ebiblia ederhere oku arhali mpu Mungu yi waderhaga chinwa oku chindi byoshi bili omu Biblia, si aliri ayerekeza amawazo m’abandisi.—2 Timoteo 3:16, 17; 2 Petro 1:21.