AGOSTO 1, 2019
RWANDA
Pagdumdom sa Pag-ubos sang Lahi sa Rwanda—Pagligad sang 25 ka Tuig
Ang pag-ubos sa mga Tutsi sa Rwanda sang 1994 isa sa pinakamadasig kag pinakamakasiligni nga pag-ubos sang lahi nga natabo sa moderno nga panahon. Ginbulubanta sang United Nations nga mga 800,000 asta 1,000,000 ang napatay sa sulod lamang sang mga 100 ka adlaw. Ang kalabanan sa nangin biktima mga Tutsi, pero may mga Hutu man nga ginpatay bangod wala sila nagsuporta sa sini nga pagpamatay. Buot silingon, nabutang sa katalagman ang kabuhi sang 2,500 ka Saksi ni Jehova sa Rwanda.
Mga 400 ka kauturan naton sa Rwanda ang napatay sa sini nga pag-ubos sang lahi, kalabanan sa ila mga Tutsi. Pero may Hutu man nga mga Saksi nga napatay bangod indi nila mahimo nga halitan ukon pabay-an nga mapatay ang ila Cristianong kauturan.
Si Brother Charles Rutaganira, isa sa mga Tutsi nga nakaluwas sa sining pag-ubos sang lahi nga natabo 25 ka tuig na ang nagligad. Madumduman pa niya ang isa ka Domingo sang aga nga abi niya mapatay na sia, kag kon paano sia naluwas bangod sa masinakripisyuhon nga gugma sang mga kauturan.
Nakibot gid sia sang may guban sang 30 ka tawo nga nagkadto sa iya balay. Nagsiling sia: “Kalabanan sa ila mga kaingod ko. Adlaw-adlaw kami nagakitaay kag nagabugnuhanay.” Pero sang nagkadto ina nga guban sa iya balay sina nga aga, nakita niya nga naglain na sila. “Nagapalamula ang ila mga mata kag akig gid sila kaayo. Daw mga sapat sila nga nakahanda na nga magtukob sang ila biktima.”
Paagi sa mga binangon, bangkaw, kag mga inuglampos nga may mga lansang, gin-atake nila si Brother Rutaganira bangod isa sia ka Tutsi. Dayon ginganoy nila sia sa dalan kag ginpabay-an asta nga mapatay. Samtang didto sia nga wala sing animo kag puno sing dugo, may nag-abot nga grupo nga may mga pala kag ilubong na kuntani nila sia. Pero, nakilala sang isa sa ila nga si Brother Rutaganira isa ka mahidaiton nga Saksi ni Jehova gani namangkot ini, “Ngaa ginpatay nila ining isa ka Saksi ni Jehova?” Wala sing nagsabat. Dayon, gulpi nga nagbubo ang mabaskog nga ulan amo nga naglakat sila.
Nabalitaan ni Samuel Rwamakuba, nga isa ka Hutu nga brother malapit didto, ang natabo kay Brother Rutaganira. Gani ginsugo niya ang iya bata nga hakwaton sia kag dalhon sa ila balay bisan pa grabe kabaskog sang ulan. Dayon may duha ka brother nga Hutu nga nagdala sing mga bulong kag bendahe bisan pa delikado kaayo. Ginpangita si Brother Rutaganira sang mga gusto magpatay sa iya. Sang makita nila sia sa balay sang isa ka Hutu, ang ila lider nagpamahog: “Andaman n’yo lang buas sa aga.”
Kabalo ang mga brother nga Hutu nga posible sila patyon bangod sa ila pagbulig sa isa ka Tutsi. Si Brother Rutaganira nagsiling: “Kon gusto nila patyon ang isa ka tawo, tapos ginbuligan mo sia, sigurado nga dungan nila kamo patyon.”
Bangod Hutu si Brother Rwamakuba, puede sia kuntani makapalagyo kag makaagi sa mga checkpoint nga ginabantayan sang armado nga mga guardia adlaw-gab-i. Pero wala gid niya ginbayaan ang iya pilason nga utod nga Tutsi. Siling niya: “Indi ta gid ka pagbayaan. Kon mapatay ka, mapatay man ako.”
Temprano pa pagkaaga, may mga soldado nga nag-abot kag nakig-away sa guban, gani nagpalalagyo ang mga gusto magpatay sa ila.
Sang mag-ayo na si Brother Rutaganira, nagpauli sia kag nakita niya nga madamo sa iya kakongregasyon ang nagalalaw bangod sa wala sing rason nga pagpatay sa ila mga pinalangga. Madamo man sa ila ang nagaantos sa emosyon kag pisikal bangod ang iban sa ila gin-torture ukon ginlugos. “Kabudlay gid sadto nga tion, ilabi na sang una nga pila ka bulan sa tapos sadto nga pag-ubos sang lahi,” siling ni Brother Rutaganira. Pero nagpakita sing gugma kag paghangop ang kauturan nga mga Hutu kag Tutsi, kag nagbuligay sa pag-atubang sang ila kasubo. “Nagpanikasog gid sila para malikawan ang pagbinahinbahin,” siling niya.
Bisan pa grabe ang ila pag-antos, ginpadayon sang mga Saksi sa Rwanda ang ila Cristianong mga miting kag pagbantala. Nakita nila nga madamo ang nagakinahanglan sing paumpaw kag paglaum. Ang iban daw gina-torture gihapon bangod sa makasiligni nga pagpatay sa ila mga pinalangga. Ang iban naman ginakonsensia bangod sa malaut nga mga butang nga ginpanghimo nila. Kag madamo sa Rwanda ang nadulaan sing salig sa ila mga kaingod, mga lider, kag ilabi na sa ila relihion. (Tan-awa ang kahon nga “ Ang Papel sang mga Simbahan sa Pag-ubos sang Lahi sa Rwanda.”)
Pero nakita sang madamo nga tawo sa Rwanda ang paghidait sa tunga sang katawhan ni Jehova, nga pinasahi gid sila. Ang isa ka Katoliko nga maestra nga Tutsi kag ang iya anom ka kabataan gintago sang isa ka pamilya nga Saksi bisan pa indi gid man sila kilalahay. Nagsiling sia: “Daku gid ang akon respeto sa mga Saksi ni Jehova. . . . Nahibaluan sang kalabanan nga wala sila nag-entra sa pag-ubos sang lahi.”
Pagkatapos sadtong makasiligni nga pag-ubos sang lahi, madamo nga taga-Rwanda ang nagtambong sa mga Kingdom Hall. May aberids nga tatlo ka Bible study ang kada Saksi. Sang 1996 nga tuig sang pag-alagad, ang kadamuon sang mga Saksi sa Rwanda nagdugang sing sobra 60 porsiento, bangod madamo ang naganyat sa makapaumpaw nga mensahe sang Ginharian.
Subong nga tuig ang ika-25 nga anibersaryo sang pag-ubos sang lahi sa Rwanda. Ginadumdom sang madamo, ilabi na sang mga nakaluwas, ining masubo nga hitabo. Si Brother Rutaganira kag ang iban pa nga nakasaksi sini nga hitabo kumbinsido gid nga mas gamhanan ang Cristianong gugma sangsa pagdumtanay bangod sa lahi. “Gintudluan ni Jesucristo ang iya matuod nga mga sumulunod nga higugmaon ang iban sing sobra pa sangsa ila kaugalingon,” siling ni Brother Rutaganira. “Buhi pa ako subong bangod amo sina nga gugma ang ginapakita sang katawhan ni Jehova.”—Juan 15:13.