Norway
Norway
MALIPAYON nga ginatulok sang pamatan-on nga nagasakay sa barko ang baybayon sang Norway. Sia si Knud Pederson Hammer, ministro anay sang Baptist sa North Dakota, U.S.A. Isa ka tuig antes sini, si Knud nangin Estudyante sang Biblia (kilala karon nga mga Saksi ni Jehova). Sa sini nga tion, tuig 1892, mabalik sia sa pungsod nga iya natawhan para bantalaan ang iya mga abyan kag mga paryente.
Ang kalabanan sa duha ka milyon nga pumuluyo sang Norway miembro sang Lutheran State Church. Luyag gid buligan ni Knud ang sinsero nga mga Norwegian nga makilala ang matuod nga Dios, si Jehova, kag ipahangop sa ila nga ining mahigugmaon nga Dios wala nagapaantos sa mga makasasala sa kalayuhon nga impierno. Luyag man niya sila sugiran parte sa nagapakari nga Isa ka Libo ka Tuig nga Paggahom ni Cristo, diin mangin paraiso ang duta.
Sang manugdungka na ang barko, nagdayaw si Knud sa mga bukid kag nalupyakan sining malaba kag makitid nga pungsod nga may matag-as nga kabukiran nga natabunan sing niebe, madalom nga mga fjord ukon sanga sang dagat nga natung-an sang mga pil-as, kag malapad nga kagulangan. Napamensar niya nga mahimo mabudlay kadtuan ang mga lugar nga may diutay nga pamalay kag may pila lang ka dalan kag taytay. Bisan pa madamo nga Norwegian ang nagaistar sa mga siudad, ang iban nagaistar sa mga kaumhan, sa higad sang baybay, ukon sa mga isla. Ang resulta sang pagbantala ni Knud sa Norway, pati na ang pag-uswag sang matuod nga pagsimba bisan pa sang mga kabudlayan, makapalig-on gid sa pagtuo sang katawhan sang Dios bisan diin.
NAMUNGA ANG BINHI SANG GINHARIAN
Sa banwa sang Skien nga gindak-an ni Knud, may pila nga nagpakita sing interes sa iya mensahe. Pero wala sia nagtener didto kay kinahanglan niya magbalik sa iya pamilya sa Estados Unidos. Apang sang 1899 nagbalik sia liwat sa Norway sa pangabay ni Charles T. Russell, ang nagadumala sang hilikuton sang mga Estudyante sang Biblia sadto. Luyag ni Utod Russell nga makatukod si Knud sing kongregasyon sa Norway. Nagdala si Knud sing pila ka kopya sang una nga duha ka tomo sang serye sang Millennial Dawn (gintawag sang ulihi nga Studies in the Scriptures) nga ginbadbad sa Dano-Norwego. (Sadto nga tion, ang sinulatan nga Norwego pareho sa Danes, kag ang publikasyon mahimo basahon sa Danes kag Norwego.) Nakapanaksi si Knud sa madamo nga tawo kag nakatanyag sang pila ka libro, apang wala magdugay kinahanglan naman sia magbalik sa Estados Unidos.
Pagkasunod nga tuig, si Ingebret Andersen, nga nagaistar malapit sa Skien, nakabaton sang libro nga The Plan of the Ages, nga mahimo isa sa mga kopya nga gindala ni Knud sa Norway. Madugay na nga interesado si Ingebret sa “ikaduha nga pagkari” ni Cristo, kag karon nanamian gid sia kag ang iya asawa nga si Berthe sa ila ginabasa. Sang ulihi nagpanaksi na sia sa iban. Nagkadto pa gani sia sa relihioso nga mga pagtilipon agod sugiran ang mga tawo parte sa Isa ka Libo ka Tuig nga Paggahom ni Cristo. Ginduaw niya ang mga nagpakita sing interes kag wala madugay, may natukod na nga kongregasyon sa Skien nga may halos napulo ka Estudyante sang Biblia.
Sang mabatian ni Knud sa iya paryente nga may gamay na nga kongregasyon sa Skien, nagbalik sia sa Norway sang 1904 agod pangitaon si Ingebret. Namangkot si Knud sa isa ka tawo sa dalan, “May nagaistar bala diri nga Ingebret Andersen?” “Huo,” siling sang tawo, “ako.” Sa sobra nga kalipay ni Knud, ginbuksan niya dayon ang iya bag sa tunga sang dalan para ipakita kay Ingebret ang dala niya nga mga libro. Siempre, nalipay gid si Ingebret kay nakilala niya si Knud kag nakita ang madamo nga literatura.
Ginsugiran ni Knud ang iya masigkatumuluo nga mga Norwegian parte sa organisasyon kag sa pagbantala nga hilikuton. Sa tion nga mabalik na sia sa iya pamilya nga nagaistar na sadto sa Canada, napalig-on na ang Skien Congregation nga magpadayon sa pag-uswag.
PAGBANTALA SA IBAN NGA BAHIN SANG NORWAY
Nangin masako ang pagbantala sa Norway sang 1903 sang nag-abot ang tatlo ka makugi nga colporteur (bug-os tion nga manugbantala) nga sanday Fritiof Lindkvist, Viktor Feldt, kag E. R. Gundersen. Nag-istar si Fritiof sa Kristiania (Oslo na karon), ang kapital sang pungsod. Sang 1904 ang iya balay nangin opisina sang Watch Tower Society, diin ginatatap ang mga order sang literatura kag mga suskripsion sang Zion’s Watch Tower.
Sang ulihi nga bahin sang 1903, sang nagabantala si Utod Gundersen sa Trondheim sa sentro sang Norway, napanaksihan niya si Lotte Holm nga nagbaton sang pila ka literatura. Nagpauli si Lotte sa Narvik, sa ibabaw sang Arctic Circle, kag nangin una nga manugbantala sa naaminhan nga Norway. Nagkadto man si Viktor Feldt sa Narvik kag ginbuligan ang duha ka mag-asawa nga mangin Estudyante sang Biblia. Nakig-angot sila kay Lotte, kag sang ulihi ining gamay nga grupo regular na nga nagatipon agod tun-an ang Biblia. Ginbaton man sang utod nga babayi ni Lotte nga si Hallgerd ang kamatuoran, kag makugi sila nga nagpayunir sa lainlain nga bahin sang Norway.
Maayo gid ang resulta sang pagbantala nanday Utod Feldt kag Gundersen sa Bergen sang 1904 kag 1905. Ang Zion’s Watch Tower sang Marso 1, 1905 nagreport: “Ang kilala nga pastor sang Free Mission [sang Bergen] nakumbinsi gid sang kamatuoran kag karon nagapaambit na sang matuod nga Ebanghelyo sa iya madamo nga tagpalamati.”
Ina nga pastor amo si Theodor Simonsen. Ginpahalin sia sa Free Mission Church bangod sa pagtudlo sang bag-o nga kamatuoran nga iya natun-an sa aton mga publikasyon. Pabor gid ini sa mga Estudyante sang Biblia! Maayo sia mamulongpulong, kag ginpalangga gid nila sia. Sang ulihi, nagtener sia sa Kristiania diin may nagauswag nga kongregasyon sang mga Estudyante sang Biblia.
ANG UNA NGA MGA PAYUNIR
Sang mga 1905, may mga kongregasyon na sa apat ka siudad: Skien, Kristiania, Bergen, kag Narvik. Wala madugay nagpayunir ang pila ka manugbantala kag ginpalapnag ang maayong balita sa madamo nga bahin sang pungsod. Ining una nga mga payunir may talalupangdon nga mga ginhalinan.
Ang una nga payunir nga babayi sa Norway amo si Helga Hess nga taga-Bergen. Ilo sia kag sa edad nga 17 nangin manunudlo sia sa Sunday school. Sang nabatian niya si Theodor Simonsen sa Free Mission nga nagapaathag sang iya natun-an sa isa sa mga libro sang mga Estudyante sang Biblia, nangin interesado sia kag ginbasa ang amo man nga libro. Nag-untat sia subong manunudlo kag sang 1905, sa edad nga 19, ginpalapnag niya ang maayong balita sa Hamar kag Gjøvik.
Isa ka adlaw sang 1908, nagapamial si Andreas Øiseth sa ila uma malapit sa Kongsvinger sang ginpanaksihan sia sang isa ka payunir kag ginbilinan sing libro nga The Divine Plan of the Ages. Nanamian ang beintehon nga si Andreas sa iya nabasa kag nag-order sing dugang nga literatura. Pagligad sang pila ka bulan, gintugyan niya ang ila uma sa isa niya ka manghod nga lalaki kag nagpayunir. Pagkadason nga walo ka tuig, ginbantalaan niya ang halos bug-os nga pungsod. Una nagpaaminhan sia, nga nagabisikleta kon tig-ilinit kag nagasakay sa kick-sled kon tigtulugnaw. Sang nakalab-ot sia sa Tromsø, nagpabagatnan naman sia nga nagaagi sa mga baybayon pakadto sa Kristiania.
Si Anna Andersen nga halin sa Rygge nga malapit sa Moss, isa man sa una nga mga payunir. Madugay na sia nga opisyal sang Salvation Army kag nagabulig sa mga imol. Sang mga 1907, nabasa niya ang pila sang aton publikasyon kag narealisar nga amo ini ang kamatuoran. Sa Kristiansund, nakig-angot sia sa isa pa ka opisyal sang Salvation Army nga si Hulda Andersen (Øiseth sang ulihi), nga nangin interesado man sa Biblia. Nagpaaminhan sila sakay sa sakayan, tubtob nakalab-ot sila sa Kirkenes, malapit sa dulunan sang Rusya. Sa ila pagbiyahe, nagapanaug sila sa kada pantalan kag nagapahamtang sing mga literatura. Sang mga 1912, nagpayunir si Anna. Sa sulod sang mga dekada, ginlibot niya ang bug-os nga pungsod paagi sa sakayan kag bisikleta, nga nagapahamtang sang mga literatura sa halos kada banwa sang Norway. Nagtener sia sing makadali sa Kristiansand sa bagatnan para sakdagon ang nagauswag nga kongregasyon didto.
Si Karl Gunberg isa anay ka opisyal sa navy antes nangin Estudyante sang Biblia. Treintahon sia sang nagsugod sa pagpayunir sang mga 1911. Ginasuportahan niya ang iya kaugalingon subong manunudlo sa paglayag. Bisan pa estrikto si Karl kon tulukon, kilala sia nga mainabyanon kag palalahog. Nagbantala sia sa bug-os nga Norway tubtob sa iya katigulangon, kag ang iya eksperiensia subong opisyal sa navy kag manunudlo sa paglayag nangin mapuslanon gid sa pagpalapnag sang maayong balita, subong makita naton sa ulihi.
PAGPABAKOD SA PAGHILIUTOD
Sang Oktubre 1905, ginkalangkagan gid ang una nga asembleya nga ginhiwat sa Kristiania. Mga 15 ang nagtambong kag 3 ang nabawtismuhan. Sang 1906, may asembleya man nga ginhiwat sa Bergen kag sugod sang 1909, may ginahiwat na nga mga asembleya kada tuig. Ang mga humalambal naghalin sa Denmark, Finland, kag Sweden. Ang iban sa ila nagduaw man sa mga kongregasyon subong mga pilgrim, nga ginatawag karon nga nagalakbay nga manugtatap.
Ang talalupangdon gid sadto nga tinuig amo ang mga pagduaw ni Utod Russell. Sang 1909, ginduaw niya ang Bergen kag Kristiania. Nalipay gid ang mga kauturan nga makilala sia kag mapamatian ang iya mga pamulongpulong! Mas madamo ang nakahibalo sang iya ikaduha nga pagduaw sang 1911. Nalipay gid ang 61 ka kauturan kay mga 1,200 ang nagtambong sa pamulongpulong ni Utod Russell!
Tatlo ka tuig sang ulihi, gin-asayn ni Utod Russell si Henry Bjørnestad subong una nga Norwegian nga nagalakbay nga manugtatap para duawon sing regular ang mga kauturan sa Norway kag Sweden.
MASAKO NGA PAGPANGHIKOT ANTES SANG 1914
Sang 1910, ang mga serye sang tract nga Peoples Pulpit nakabulig gid sa mga Estudyante sang Biblia nga mangin aktibo sa pagbantala nga hilikuton. Bangod luyag gid nila ibuyagyag ang sayop sang mga relihion kag ipaathag ang mga kamatuoran sa Biblia, linibo ka kopya sini ang libre nga ginpanagtag, nga masami nga ginaupod sa mga pamantalaan.
Nalangkag ang mga Estudyante sang Biblia kon ano ang matabo sa 1914. Ang libro nga The Time Is at Hand (ikaduha nga tomo sang serye sang Millennial Dawn) nagpaathag nga ang tion sang mga Gentil matapos sa 1914 kag mangin tanda sini ang kinagamo kag kinagubot, dayon ang Ginharian sang Dios magasugod sa paggahom. Ang mga Estudyante sang Biblia nagapaabot man nga matigayon dayon sang mga masigkamanunubli ni Cristo ang ila langitnon nga padya.
Ini nga topiko masami nga ginaistoryahan. Halimbawa, isa ka gab-i sang Hulyo 1914, nagatokar si Karl Kristiansen sa orkestra sa siudad sang Skien. Sang intermisyon, ginsilingan niya ang pila ka tawo sa palibot: “Sa masunod nga mga semana, may matabo. Una may inaway, dayon rebolusyon, pagkatapos kinagubot, kag nian magaabot ang Ginharian sang Dios.” Wala madugay, nagsugod ang Bug-os Kalibutan nga Inaway I. Gani nagkaladto ang mga tawo kay Karl bangod luyag nila makahibalo sing dugang pa.
Sa malayo nga baybayon sa bagatnan, sa Arendal, may isa lang ka Estudyante sang Biblia sang 1914. Isa ka adlaw, naistorya sa dalan sining utod nga babayi si Mia Apesland kag ginsugiran sia nga suno sa Biblia, may inaway nga matabo sa tigragas sang 1914. “Kon matabo ’na,” siling ni Mia, “mapati ako.” Sang natabo gid ang ginsiling sang utod, nagpati si Mia kag nangin tumuluo. Si Mia, ang utod nga nag-istorya sa iya, lakip sa iban pa, amo ang nangin una nga mga miembro sang Arendal Congregation.
PAG-USWAG DAYON MGA PROBLEMA
Subong sang natabo, indi tanan nga ginapaabot sang mga Estudyante sang Biblia natuman sang 1914. Apang makugi gihapon sila sa ila hilikuton. Sugod sang Disiembre 1914 tubtob 1915, ang matahom nga presentasyon paagi sa slide nga “Photo-Drama of Creation” naghatag sing maayo nga panaksi sa mga tumalambong sa Kristiania, Bergen, Trondheim, Skien, Arendal, kag Kristiansand.
Apang wala madugay pagkatapos sini, may pila ka problema nga nag-utwas. Si Fritiof Lindkvist, nga amo ang nagatatap sang hilikuton sa Norway sa sulod sang mga napulo ka tuig, nagsunod sa iya kaugalingon nga mga pagpati kag nagbiya sa organisasyon sang 1916. Gani, ang responsable nga mga utod sa Sweden kag Denmark amo ang nagtatap sang hilikuton sa Norway pagkasunod nga tinuig. Sang 1921, gin-asayn si Enok Öman sa pagdumala sang hilikuton sa Norway tubtob sang 1945.
May mga kinagamo man sang mapatay si C. T. Russell sang 1916 kag ginbuslan ni J. F. Rutherford ang pagtatap sa hilikuton sang mga Estudyante sang Biblia. Bangod sa mga pagbag-o kag kapaslawan sa mga ginapaabot parte sa 1914, madamo ang nagbiya sa organisasyon. Mas daku ang problema sa Bergen kay isa na lang ka utod nga lalaki kag pito ka utod nga babayi ang nabilin sa kongregasyon sang 1918. May pila nga nagbiya sa kongregasyon sa Trondheim. Ang isa naman ka grupo sa Kristiania nabungkag. Apang ang mga mainunungon nga nagsakdag sa organisasyon nakatigayon sang mga pagpakamaayo ni Jehova sang ulihi.
NAPABAKOD LIWAT
Sang 1918, naghatag si Utod Rutherford sing pamulongpulong nga “Minilyon nga Nagakabuhi Karon ang Indi Na Mapatay.” Sugod sang 1920 asta 1925, ini nga pamulongpulong ginpresentar sa bug-os nga kalibutan. Si A. H. Macmillan halin sa ulong talatapan sa New York amo ang nagpamulongpulong sini sa madamo nga siudad sa Norway. Sa Kristiania, okupado ang tanan nga pulungkuan sang awditoryum sa unibersidad, kag madamo pa ang wala nakasulod. Gani, nagtindog si Utod Öman sa kahon nga yara sa entrada kag naghambal sing matunog: “Kon magbalik kamo pagligad sang isa ka oras kag tunga, si Macmillan magapamulongpulong liwat!” Kag napuno gid man liwat ang tilipunan! Mga pila ka tuig sang ulihi, ini nga pamulongpulong ginpresentar sang Norwegian nga mga utod nga lalaki sa bug-os nga Norway. Linibo ang malangkagon nga namati sa makapakumbinsi nga mga pamatuod sa Kasulatan nga madamo ang makalampuwas sa Armagedon kag mabuhi sing walay katapusan sa paraiso nga duta. Madamo man ang nakahibalo sining mensahe paagi sa bukleta nga Millions Now Living Will Never Die!
Sugod sang 1922 asta 1928, nagpanagtag ang mga Estudyante sang Biblia sang ginatos ka libo nga tract nga nagaunod sang mga resolusyon nga ginpagua sa mga kombension, kaangay sang A Challenge to World Leaders, A Warning to All Christians, kag Ecclesiastics Indicted. Madamo nga Estudyante sang Biblia ang nagsugod sa pagbantala paagi sa pagpanagtag sini nga mga tract.
Apang mahinay gihapon ang pag-uswag. Bisan ang mga payunir kag makugi nga mga manugbantala padayon nga nagabantala, may iban nga nagakinahanglan pa sing bulig sa sini nga hilikuton. Isa pa, ang mga publikasyon matigayon lamang sa Danes, Dano-Norwego, ukon Swedish, apang wala sa Norwego. Ano ang dapat himuon agod mapauswag pa ang hilikuton?
Ang Abril 1925 nga Bulletin (ginatawag karon nga Ang Aton Ministeryo sa Ginharian) sa Norwego nagpahibalo: “Ginapadala namon sa inyo ang una nga gua sang The Golden Age sa Norwego. Matigayon na ang mga suskripsion.” Amo yadto ang Marso 1925 nga gua sang The Golden Age (ginatawag karon nga Magmata!). Sang ulihi, napanagtag ini sing lapnag sa Norway pati na sa Denmark. Sang 1936, sang gin-islan ang ngalan sang Norwego nga Golden Age sing Ny Verden (Bag-o nga Kalibutan), may 6,190 ini ka suskripsion.
MAS MAAYO NGA PAG-ORGANISAR KAG BAG-O NGA MGA PASILIDAD
Sang Mayo 1925, sobra 500 ka Estudyante sang Biblia gikan sa lainlain nga bahin sang Scandinavia ang nagtambong sa kombension sa Örebro, Sweden. Ginpahibalo ni Utod Rutherford sa kombension nga ang Northern European Office tukuron sa Copenhagen, Denmark. Si William Dey mahalin sa London agod tatapon ang hilikuton sang katawhan sang Dios sa Denmark, Norway, Sweden, Finland, kag sa mga pungsod sa Baltic. May lokal nga manugtatap gihapon sa lainlain nga pungsod, kag si Enok Öman amo ang padayon nga magatatap sa Norway.
Si William Dey, nga nagdaku sa Scotland, isa ka mapagsik nga utod nga daku ang nabulig sa pagpadasig sang pagbantala. Maayo sia mag-organisar, kag napalig-on niya ang mga kauturan paagi sa iya malipayon nga disposisyon kag maayo nga halimbawa sa ministeryo. Sang Septiembre kag Oktubre 1925, naglakbay sia sa bug-os nga Norway kag gin-organisar ang mga hilikuton sang kongregasyon suno sa mga pagsulundan sang ulong talatapan. Nagahambal sia sing Ingles kag nagagamit sing interpreter. Nangin manugtatap si Utod Dey sang Northern European Office tubtob sang Bug-os Kalibutan nga Inaway II.
Madugay na nga nagapangita ang mga kauturan sang mas nagakaigo nga lugar para sa talatapan sa Norway. Sang 1925, ang isa ka utod nga nakapanubli sing kuarta nagbakal sang isa ka bilding sa Oslo nga may tatlo ka panalgan. Ginbaligya niya ini sa organisasyon sa halos katunga sang presyo sini. Nangin mapuslanon gid ini nga bilding tubtob sang 1983.
ORGANISASYON SANG AKTIBO NGA MGA SAKSI
Indi gid malipatan sang mga alagad sang Dios sa bug-os nga kalibutan ang natabo sang 1931. Sina nga tuig, ginbaton nila ang bag-o nga ngalan—mga Saksi ni Jehova. “Sang ginbaton namon ang amon bag-o nga ngalan,” siling ni Utod Öman, “nagtindog kami kag nagsinggit sing ‘Ja’ [Huo].” Nalipay gid ang mga utod nga batunon ining Makasulatanhon nga ngalan, kag determinado sila nga magkabuhi suno sa sini.
Ginpakamaayo gid ni Jehova ang mapagsik nga pagbantala sa Norway. Ang aberids sang manugbantala nag-uswag halin sa 15 sang 1918 tubtob 328 sang 1938. Ang katawhan ni Jehova indi lamang mga Estudyante sang Biblia kundi aktibo man nga mga saksi.
Ang isa ka halimbawa amo si Even Gundersrud nga nabawtismuhan sang 1917 kag nagpakig-upod sa Skien Congregation. Sang primero, ginatago sang iya asawa ang iya sapatos para indi sia makatambong sa mga miting. Pero wala ini nakapauntat sa iya. Nagatambong sia gihapon bisan nagatiniil! Isa ka bes, sang ginkandaduhan sia sang iya asawa sa kuarto, naglumpat si Even sa bintana. Indi gid niya sia mapunggan. Pero padayon sia nga nangin mainayuhon sa iya asawa. Sang ulihi, nahuya man ang asawa ni Even kon maggua sia nga nagatiniil. Gusto niya mabal-an kon ngaa importante gid kay Even ang mga miting, gani nag-upod sia sa iya bana. Sang ulihi, nangin Saksi man sia.
Ang kapagsik sang Skien Congregation makita man sa iban nga kongregasyon sadto. Ang mga kauturan nagabantala sa malapit nga mga siudad, banwa, kag mga uma. Kon Sabado kag Domingo, masami nga nagasakay sila sa mga trak ukon sakayan agod magbantala kag maghiwat sang mga miting. Wala madugay, may natukod na nga mga grupo kag kongregasyon didto. Ang iban nga kongregasyon nangin masako man sa teokratikong mga hilikuton.
PAG-USWAG SA BERGEN
Ang isa sa aktibo nga mga manugbantala sa Bergen amo si Torkel Ringereide. Sang 1918, nabasa niya ang brosyur nga ginbalhag sang mga Estudyante sang Biblia. Ginpangita niya si Utod Dahl, ang nagaisahanon nga utod nga lalaki sa Bergen Congregation sadto nga tion. Si Utod Dahl ang nagahiwat sang mga miting sa iya puluy-an upod sa pito pa ka utod nga babayi nga katapo sang kongregasyon. Isa sa ila amo ang ginsambit kaina nga si Helga Hess nga nagbalik sa Bergen. Nag-upod si Torkel sa gamay nga kongregasyon kag sang 1919, nagpakasal sila ni Helga.
Maisog nga tawo si Torkel nga may mabaskog nga tingog. Sa sulod sang mga tinuig, sia lang ang nagapamulongpulong sa kongregasyon. Sa masami nagapamulongpulong sia kon Domingo, nga malig-on kag maathag nga nagabuyagyag sang pagkasalimpapaw kag butig nga mga panudlo sang mga klero. Masami nga ginapahibalo ang mga pamulongpulong sa mga pamantalaan, kag ang nagatambong nga mga interesado mas madamo sangsa mga Estudyante sang Biblia.
Ginpalig-on ni Torkel ang mga tumalambong nga ipaambit ang kamatuoran sa iban. Sang 1932, isa si Nils Raae sa mga tumalambong. Isa ka tuig na niya nga nahibaluan ang kamatuoran pero nagapangalag-ag sia nga magbantala. Manug-umpisa na ang kongregasyon sa kampanya nga magpanagtag sang bukleta nga The Kingdom, the Hope of the World. Gani, nagpamulongpulong si Torkel parte sa kinahanglanon nga makigbahin sa ministeryo. “Kanami gid sang pamulongpulong,” siling ni Nils, “kag napalig-on gid ako nga makigbahin.” Sa iya konklusion, ginsambit ni Torkel ang pinamulong ni Jehova sa Isaias 6:8: “Sin-o bala ang akon ipadala, kag sin-o ang magakadto tungud sa amon?” Dayon nagsiling sia: “Kabay nga magsabat kita tanan kaangay ni Isaias: ‘Yari ako! Ipadala ako’!” Amo gid ini ang kinahanglan ni Nils kag sang iya asawa. Nag-umpisa sila dayon sa pagministeryo.
Ang mga kauturan masami nga nagakadto sa balay nanday Torkel kag Helga. Pirme nila ginahambalan ang kamatuoran, kag napalig-on gid ang mga bag-uhan kag mga pamatan-on. Ang mga manugbantala sa Bergen masami nga nagabantala sa palibot nga mga distrito paagi sa sakayan kag trak. Dayon, masadya sila nga nagatilipon kag nagaistorya sang ila mga eksperiensia.
MAPISAN NGA MGA MANUGBANTALA SA OSLO
Sang katuigan 1920 kag 1930, nagauswag man ang pagbantala sa Oslo. Isa sa mga manugbantala amo si Olaf Skau nga nabawtismuhan sang 1923. Sang 1927, gintangdo sia subong direktor sang pag-alagad sa kongregasyon. Nangin mapisan kag mahigugmaon sia nga manugtatap. Gin-organisar niya ang pagbantala sa Oslo kag ang mga paglakbay sa mga lugar sa palibot sang kapital paagi sa bus ukon trak kon Sabado kag Domingo. Nagapulaw sia sa paghimo sing mga mapa kag sa pagplano sa mga lugar nga ila bantalaan.
Ang mga manugbantala sa Oslo nagabantala sa mga siudad kag mga uma halin sa Halden kag Fredrikstad sa bagatnan sang Oslo asta sa Hamar sa aminhan, kag halin sa Kongsvinger sa sidlangan asta sa Drammen kag Hønefoss sa katundan. Nagaabot sila sing mga alas 9:00 sang aga sa teritoryo kag nagapamalaybalay sa bug-os nga adlaw. Sa masami nagahiwat sila sing mga miting sa ila pagduaw. Ini nga hilikuton nakabulig para matukod ang bag-o nga mga grupo kag kongregasyon kag ginaapresyar gid ini sang pila lang ka kauturan sa sina nga mga lugar. Sa isa ka kampanya nga nagalawig sing siam ka adlaw sang 1935, ang 76 ka manugbantala sa Oslo nakapahamtang sing 13,313 ka bukleta, nga may aberids nga sobra 175 ka bukleta sa kada manugbantala.
Bisan naka-wheelchair ang asawa ni Olaf nga si Esther bangod sa arthritis, ang ila puluy-an masami nga ginatipunan sang mga kauturan. Si Olaf ang pirme nga nagaluto kag kilala sia nga manamit magluto sang pakpak sang manok. Apang ang makapalig-on sa espirituwal nga pagtilipon, paghambalanay parte sa Kasulatan, kag mga Bible quiz sa balay sang mga Skau amo gid ang madumduman sang may edad na nga mga Saksi. “Malipayon gid kami kada magpauli halin sa balay sang mga Skau,” siling ni Ragnhild Simonsen.
“HUSTO NGA NAHUYOG PARA SA KABUHI NGA WALAY KATAPUSAN”
Ang mga tawo sang una mas relihioso kag madamo sing nahibaluan sa Biblia kon ipaanggid subong. Luyag sang madamo nga hambalan ang Kasulatan kag kaangay sang unang siglo, ang mga “husto nga nahuyog para sa kabuhi nga walay katapusan nangin mga tumuluo.”—Binu. 13:48.
Isa sa ila amo si Durdei Hamre. Sang 1924, nakabaton sia sang isa ka bukleta kag ginbasa ini sina mismo nga gab-i. “Pagtulog ko Pentecostal pa ako,” siling niya, “apang pagbugtaw ko Saksi ni Jehova na ako.”
Sa tungatunga sang katuigan 1920, ang isa sa mag-ulutod nga Fjelltvedt nakatambong sa pamulongpulong publiko parte sa impierno kag nakabaton sing bukleta parte sa amo nga topiko. Nakumbinsi sia sang iya nabasa nga butig ang panudlo nga impierno. Sang nagatipon ang ila pamilya sa ila uma, ginpaambit niya ang iya natun-an sa pito niya ka utod nga lalaki kag tatlo ka utod nga babayi. Ginhambalan nila ang bukleta asta maggab-i. Sang ulihi, ang tanan nga mag-ulutod kag ang madamo sa ila mga tiayon nangin Estudyante sang Biblia. Madamo man sa ila kabataan kag kaapuhan ang nangin mapisan nga manugbantala, kag gindala sang pila sa ila ang kamatuoran sa iban nga lugar.
Sang 1936, si M. A. Howlett sa ulong talatapan sa New York amo ang humalambal sa mga kombension sa Bergen kag Oslo. Sa Bergen, 810 ang nagtambong sa pamulongpulong publiko, lakip na ang isa ka pari kag pila ka ministro sang relihion, kag 125 lamang ang mga Saksi. Sa 1,014 nga tumalambong sa pamulongpulong sa Oslo, 140 lamang sa sini ang Saksi! Nagapakita ini nga madamo pa ang interesado sa espirituwal.
“NAGAALABOT NA SILA!”
Sang 1935, nalangkag gid ang mga Saksi ni Jehova sang nakilala na kon sin-o gid ang “dakung kadam-an” nga ginpatuhuyan sa Bugna 7:9-17. Nalipay gid sila nga mahibaluan nga ang mga nagalaum nga mabuhi sa paraiso nga duta mahimo magbuylog sa hinaplas nga nagkalabilin subong dedikado nga mga alagad ni Jehova. Sugod sadto, nasentro ang pagbantala nga hilikuton sa pagpanipon sang dakung kadam-an nga makalampuwas sa “dakung kapipit-an.” Amo ini ang pinakadaku nga pagpanipon sa kasaysayan sang matuod nga mga sumilimba.
Sang 1935, ang pila ka payunir nga may langitnon nga paglaum nagabantala sa isa ka uma malapit sa Lillehammer. Ang dies anyos nga si John Johansen nagapamati sing maayo samtang ginasugid sang mga payunir sa iya pamilya ang katuyuan sang Dios nga mangin paraiso ang duta. Sang 13 anyos na sia, gusto gid ni John nga ipaambit sa iban ang iya makalilipay nga paglaum. Gani, ginhulam niya ang bag sang iya amay kag nagbantala sa ila lugar nga nagaisahanon! Sa karon, sobra 70 na ka tuig ang nagligad, si John, upod sa iya asawa nga si Edith, mapisan gihapon nga nagabantala kag nalipay sa ila pagpakigbahin sa pagpanipon sang mga bag-uhan.
Isa ka adlaw sang 1937, si Olaf Rød kag ang isa pa ka utod nagahambalanay sa iya balay parte sa dakung kadam-an. Sila lang nga duha ang Saksi sa Haugesund, kag nagapalibog sila kon paano matabo ining daku nga pagpanipon. Dayon, hinali lang nga may nanuktok. Sang ginbuksan ni Olaf ang puertahan, nakita niya si Alfred Trengereid nga nagatindog. Nanamian gid si Alfred sa iya nabasahan sa Lalantawan. Gani nagsakay sia dayon sa iya baruto kag nagtabok sa Haugesund agod mangabay sing literatura sa kilala niya nga Saksi, si Olaf. Nakibot gid si Olaf. ‘Karon, nagaalabot na sila!’ siling niya. Kag nag-alabot gid sila, bisan pa sa lainlain nga paagi kag tion. Nangin Saksi si Alfred upod sa iban pa nga nagbaton sang maayong balita sang Ginharian sa sina nga lugar.
PAGPANIPON PAAGI SA MGA SAKAYAN
Sang nagasugod pa lang ang pagbantala sa Norway, ginakabig nga hangkat ang pagkadto sa malayo nga mga isla kag mga baybayon. Gani sang 1928, ang sanga talatapan nagbakal sang isa ka de-motor nga sakayan para sa duha ukon tatlo ka payunir nga makalayag sa nagasinangasanga nga baybayon sang Norway. Apang sin-o ang himuon nga kapitan? Nagboluntaryo ang payunir nga si Karl Gunberg. Eksperiensiado sia sa navy kag manunudlo man sa paglayag, amo nga daku gid ang iya nabulig. Ang una nga sakayan nga ginngalanan Elihu, naglayag halin sa Oslo pabagatnan. Apang sang nagmadlos isa ka gab-i sang tigtulugnaw sang 1929, naguba ini malapit sa Stavanger. Nagpasalamat ang tanan nga ang mga kauturan nga nakasakay nakalab-ot sa higad nga wala maano.
Sang 1931, ang mga kauturan nakatigayon naman sang isa ka sakayan nga ginngalanan Ester. Nagpanakayon liwat si Karl upod sa duha pa ka utod nga lalaki. Naglayag ang Ester sa nakatundan kag naaminhan nga Norway sang masunod nga pito ka tuig. Sang 1932, nag-untat si Karl sa pagpanakayon kay ‘tigulang na kuno sia para sa dugang pa nga paglayag.’ Nagpayunir sia sa nasidlangan sang Norway kag gintugyan ang sakayan kay Johannes Kårstad. Sang 1938 ginbuslan ang Ester sang sakayan nga Ruth. Gingamit ini tubtob sang nauntat ang pagbantala paagi sa mga sakayan sang 1940 bangod sa Bug-os Kalibutan nga Inaway II. Malapad ang nakobrehan sang naglayag nga mga payunir kag nakapahamtang sila sing madamo nga literatura. Sang 1939, ang duha ka utod nga lalaki sa Ruth nga sanday Andreas Hope kag Magnus Randal nagreport nga sa isa lang ka tuig, nakapahamtang sila sing sobra 16,000 ka libro, bukleta, kag magasin kag nakapatokar sing 1,072 ka pamulongpulong sa ponograpo sa 2,531 ka tagpalamati.
Magluwas sa makalilipay nga espirituwal nga mga eksperiensia, ang mga kauturan nakakita man sing matahom nga mga talan-awon. “Kada adlaw nagapaaminhan kami,” siling ni Andreas Hope, “nga nagaagi sa mga fjord kag matag-as nga mga pil-as. Katahom gid sang mga talan-awon!” Kon tigtulugnaw, nagadayaw sila sa “makahalawhaw nga katahom sang naaminhan nga kapawa [aurora borealis]” sa aminhan sang Arctic Circle kag kon tig-ilinit naman, sa “kasanag sang adlaw sa tungang gab-i.”
MAKUGI NGA PAYUNIR
Sang katuigan 1930, madasig nga nagdamo ang mga payunir. Bisan pa diutay lang ang ila mga kagamitan, ginkobrehan nila ang malapad nga mga teritoryo, nga nagabantala kag nagapanagtag sing mga literatura sa Biblia. Ang ila wala nagaugdaw nga kakugi nangin mapag-on nga pundasyon para sa pag-uswag sa ulihi.
Halimbawa, ang isa ka babayi halin sa Oslo nga si Solveig Løvås (Stormyr sang ulihi), madugay na nga nagapangita sang kamatuoran kag nagatambong sa lainlain nga relihion. Isa ka adlaw, nagtambong sia sa miting sang mga Saksi ni Jehova kag narealisar niya nga amo ini ang kamatuoran. Nabawtismuhan sia sang 1933 kag pagligad sang duha ka tuig, nagpaaminhan sia agod magpayunir. Bisan pa nagakiangkiang bangod sa polio, nagbantala si Solveig sa sulod sang anom ka tuig sa kalabanan nga siudad, banwa, higad sang baybay, kag magagmay nga komunidad gikan sa bagatnan sang Bodø asta sa Kirkenes. Linibo ang nagbaton sang literatura sa Biblia. Sa isa lang ka tuig, nakabaton si Solveig sang sobra sa 1,100 ka suskripsion sang aton magasin!
Ang isa nga nagpakita sing interes sa mensahe ni Solveig amo ang panday nga si Dag Jensen nga nagaistar sa Hennes, sa Vesterålen. Tinuig na sia nga nagabaton sang aton literatura gikan sa iban nga interesado. Sang nagkadto si Solveig kay Dag, gintanyagan niya ini sang suskripsion, dayon nagsaylo sia sa iban nga teritoryo. Nagbantala si Dag nga nagaisahanon, nga nagapahulam sang iya pila lang ka literatura sa iban nga interesado.
Sa isla sang Andøya, ginpalapitan ni Solveig ang grupo sang mabukod nga mga mangingisda sa ila payag. Maisog sia nga nagpanaksi sa ila, nagpatokar sang ponograpo, kag nagtanyag sing mga suskripsion. Interesado ang pamatan-on nga si Frits Madsen, gani nagkuha sia sing suskripsion. Kon makobrehan na ni Solveig ang teritoryo, nagapadayon sia sa paglakbay. Amo ini ang sulitsulit nga nagakatabo—ang mga payunir mabantala, makasapo sing mga interesado, matanyag sing literatura kag mga suskripsion, dayon masaylo naman sa bag-o nga mga teritoryo. Ano ang himuon agod mabuligan ang mga nagpakita sing interes?
PAGTATAP SA KARNERO SANG DIOS
Sang Enero 1939, gin-umpisahan ang bag-o nga kahimusan para sa nagalakbay nga mga manugtatap. Ang Norway gintunga sa apat ka sona, ukon sirkito. Ang mga manugtatap sang sirkito (ginatawag anay nga mga alagad sang sona) dapat magtener na sing mas malawig sa kada lugar. Magakonsentrar sila sa pagbulig sa mga kongregasyon, sa mga interesado nga magbantala, kag pag-organisar sang bag-o nga mga kongregasyon. Si Andreas Kvinge gintangdo sa pagtatap sang Sirkito 4, nga 2,600 kilometros halin sa Florø asta Kirkenes. Sa sinang malapad nga teritoryo, tatlo lang ang kongregasyon—Trondheim, Namsos, kag Narvik. Apang may mga manugbantala pa kag grupo sa malayo nga mga lugar kag madamo man sing duluawon nga nagkuha sing suskripsion.
Nagpaaminhan si Andreas kag ang iya asawa nga si Sigrid, masami paagi sa bisikleta. Ginbuligan niya ang mga manugbantala kag interesado nga mag-uswag sa kamatuoran. Ang mga payunir pareho kay Solveig Løvås naghatag kay Andreas sing dugang nga impormasyon parte sa mga interesado nga nagakinahanglan sing espirituwal nga bulig. Halimbawa, ginsugiran niya si Andreas parte kay Dag Jensen sa Hennes kag Frits Madsen sa isla sang Andøya.
Sang 1940, sang ginkadtuan ni Andreas si Dag sa una nga higayon, “nagapamarbas sia kag ang iya nawong puno pa sing habon,” siling ni Andreas. “Indi ko gid malipatan ang nagamudlo niya nga mga mata nga may habon pa. Halos nalipatan na niya ang pagpamarbas.” Ginbuligan ni Andreas si Dag nga mag-uswag sa espirituwal. Makugi si Dag kag ginbuligan man niya ang iya asawa nga si Anna kag ang madamo niya nga abyan kag paryente nga makatuon sing kamatuoran.
Sa minuro sang Bleik sa Andøya, ginpangita ni Andreas ang pamatan-on nga mangingisda nga si Frits Madsen. Sa bulig ni Andreas, si Frits kag ang iya asawa nangin una nga miembro sang kongregasyon nga natukod didto. Sa madamo pa nga lugar, ginduaw ni Andreas kag sang iya asawa ang mga nabantalaan anay ni Solveig kag sang iban pa nga mapisan nga payunir. Si Andreas kag ang iban nga manugtatap sang sirkito naghiwat sing mga miting kag nagtukod sing mga kongregasyon. Kaangay sang unang siglo nga Cristianong kongregasyon, ang iban sa Norway nagatanom, ang iban nagabunyag, apang “ang Dios ang padayon nga nagapatubo sini.”—1 Cor. 3:6.
GINHALITAN SANG BUG-OS KALIBUTAN NGA INAWAY II ANG NORWAY
Sang Abril 1940, nadalahig ang Norway sa ikaduha nga inaway sa bug-os nga kalibutan. Pagkatapos sang 62 lamang ka adlaw nga engkuentrohanay, ang bug-os nga pungsod nasakop na sang Nazi Germany. Sugod sadto, ang pila ka banwa pirme lang ginabombahan. Pila ka adlaw pagkatapos sang pagpanakop, gin-aresto sang Gestapo ang manugtatap sang sanga nga si Enok Öman kag ginpriso sing isa ka semana. Pero pagkatapos sang malip-ot nga interogasyon, ginbuy-an sia. Pila ka semana sang ulihi, gindakop sia liwat para interogahon.
Nahadlok ang mga kauturan nga itapok sila sa mga kampo konsentrasyon pareho sang natabo sa Germany. Apang wala ini ginhimo sang mga Nazi, gani padayon sila nga nagbantala nga may determinasyon kag kakugi. Mas nangin mabinatunon pa gani ang mga tawo bangod sa inaway, kag madamo nga pagtuon sa Biblia sa puluy-an (ginatawag anay nga modelo nga pagtuon) ang nasugdan. Matigayon gihapon sang mga kauturan ang Danes nga Lalantawan gikan sa Denmark, samtang ang Consolation (Ny Verden) padayon nga ginabalhag sa Norwego. Nagahiwat gihapon sila sing mga miting kag asembleya, kag daw indi mapatihan ang pagdamo sang mga manugbantala.
PAGKOMPISKAR, PAG-ARESTO, KAG PAGDUMILI
Apang nagasugod naman ang kinagamo. Nagkadto liwat ang German nga mga pulis sa sanga talatapan, nanguha sing mga literatura, kag gin-interogar si Utod Öman. Sang ulihi nga bahin sang 1940, ginkompiskar nila ang libro nga Enemies bangod sa ginasiling sini parte sa Pasismo kag Nazismo. Sang maaga nga bahin sang 1941, gin-aresto kag gin-interogar sang mga pulis ang pila ka payunir. Nagatambong kon kaisa ang German kag Norwegian nga mga Nazi sa mga miting agod mangespiya. Nian, ginkompiskar nila ang mga suplay sa opisina sang duha ka bukleta, ang Fascism or Freedom kag Government and Peace.
Sang Hulyo 1941, hinali nga nanghikot ang mga Gestapo nga pauntaton sing bug-os ang pagbantala sa Norway. Lima ka German nga opisyal sang pulis ang nag-abot sa Bethel. Ginkompiskar nila ang nabilin nga literatura kag gindala ang pamilya Bethel sa estasyon sang mga pulis para interogahon. Ginapareport nila si Utod Öman sa estasyon kada adlaw sa sulod sang 12 ka semana.
Sa isa ka naplano nga operasyon, ginsulod sang Gestapo ang puluy-an sang responsable nga mga utod kag ginkompiskar ang tanan nga literatura nga ginbalhag sang Watch Tower Society. Ginpahog nila ang mga utod nga itapok sa mga kampo konsentrasyon kon indi sila mag-untat sa pagbantala. Gin-aresto ang pila ka kauturan kag ginhunong sing pila ka adlaw.
Sa Moss, ginkadtuan sang mga pulis ang puluy-an ni Sigurd Roos kag ginkompiskar ang iya mga literatura. Gin-aresto si Sigurd, upod sa iya asawa kag sa isa pa ka utod. Ginmanduan sila sang mga pulis nga mag-untat sa pagbantala kag sa paggamit sang ngalan ni Jehova. Nagsiling ang mga manugbantala nga indi sila mag-untat sa pagbantala parte kay Jehova kag sa iya Ginharian. Indi gid maguba sang pulis ang ila pagtuo. Pagligad sang pila ka oras, ginbuy-an nila ang maisog nga mga utod.
Ginkadtuan man sang mga Nazi ang balay ni Olaf Skau sa Oslo. Ginransak nila ini kag ginkompiskar ang mga Biblia, literatura, kag mga ponograpo, kag ginkandaduhan ang kabinet para sa iya mga libro. Wala nakit-an sang mga opisyal ang mga publisher record card nga natago sa oven. Sang ulihi nagbalik ang mga Nazi nga may dala nga trak agod kargahan sang mga libro. Ang lider amo si SS-Untersturmführer Klaus Grossmann, isa ka ginakahadlukan nga Nazi. Sang ginpamangkot ni Olaf si Grossmann kon ano ang iya himuon sa mga literatura, nagsiling sia nga i-recycle nila ini.
“Pero wala ka bala nahadlok kay Jehova?” pamangkot ni Utod Skau.
“Si Jehova ang dapat maghalong sa akon!” ang sabat sang arogante nga Nazi. Sang nagsurender ang mga Nazi apat ka tuig sang ulihi, naghikog si Grossmann.
Gin-aresto sang Gestapo si Andreas Kvinge sa Bodø sang Hulyo 1941 kag ginpamangkot kon sa diin masapwan ang mga Saksi sa naaminhan nga Norway. “Wala ko kabalo kon diin na sila subong,” bunayag nga sabat ni Andreas. Handurawa ang ginbatyag ni Andreas sa tion sang interogasyon sang ginbubo sa salog sang mga opisyal ang unod sang iya bag—listahan sang mga ngalan kag adres sang mga kongregasyon, mga alagad sa mga kongregasyon, kag mga interesado. Apang daku ang pasalamat ni Andreas kay wala gid sing may nag-usisa sa mga listahan. Ginapilit sang Gestapo nga papirmahon si Andreas sang isa ka dokumento nga nagabaton nga ginadumilian ang pagbantala kag pag-alagad subong isa sa mga Saksi ni Jehova.
“Kabalo kami nga ginadumilian sa karon ang amon hilikuton,” siling ni Andreas, “gani puede ako magpirma nga nahibaluan ko ini. Apang bisan ginadumilian ang paghiwat sing mga miting kag ang pagpanagtag sang mga magasin kag libro, padayon gihapon namon nga gamiton ang Biblia kag isugid sa mga tawo ang parte sa Ginharian sang Dios.” Sang makita sang Gestapo nga indi gid magkompromiso si Andreas, ginbuy-an nila sia.
Sang ulihi, ginkompiskar sang Nazi ang balay nga ginagamit subong sanga talatapan. Ginpasugtan nila si Utod Öman kag ang iya asawa nga magpabilin, apang ginpahalin ang iban nga miembro sang pamilya Bethel.
PAGTILIPON BISAN PA MAY PAGDUMILI
Sang gintinguhaan sang mga Nazi nga ubuson ang mga Saksi ni Jehova, ginhimo sang mga kauturan ang ila mga hilikuton sing patago. Ang pila ka utod nga lalaki nagalakbay agod duawon kag palig-unon ang mga kauturan. Si Søren Lauridsen, nga nag-alagad sa Bethel sing makadali, naglakbay sa nabagatnan nga Norway. Sa naaminhan naman, si Andreas Kvinge padayon nga nagaduaw sa iya sirkito. Nagapangita sia sing temporaryo nga obra para indi pagsuspetsahan. Sang 1943, si Magnus Randal nga nag-alagad sa sakayan nga Ruth nakabaton sing mga adres halin kay Utod Öman. Nagabisikleta sia sing 1,200 kilometros pakadto sa Bodø sa aminhan agod palig-unon ang mga kauturan.
Bisan pa gindumilian sang mga awtoridad ang mga miting, padayon nga nagatipon ang mga grupo sang mga kauturan agod palig-unon ang isa kag isa. Kinaandan na nga nagatipon ang magagmay nga grupo sa pribado nga mga puluy-an, pero kon kaisa patago sila nga nagatipon sing tigdamo. Sang 1942, nalipay gid sila nga 280 ang nagtambong sa Memoryal nga ginhiwat sa duha ka lugar sa Oslo, kag 90 ang nakig-ambit sa mga emblema.
Sekreto man nga nagahiwat ang mga Saksi sing mga asembleya sa natago nga mga uma ukon kakahuyan. Ang pinakadaku sa sini amo ang pagtilipon sang 1943 sa isa ka kagulangan sa gua sang Ski. Mga 180 ang nagtipon gikan sa palibot sang Oslo Fjord. Sa isa ka intermisyon, sang nagakinaon ang mga delegado, hinali lang nga nag-abot ang tatlo ka nagapangabayo nga German nga soldado. Ano ang himuon sang mga utod?
Gin-istorya sang isa ka utod nga nagahambal sing German ang mga soldado kag nabal-an niya nga luyag kuntani nila maligo apang nagtalang sila. Gani gintudluan sila gilayon sang mga utod kon diin ang palaliguan.
“Ngaa ayhan nagatinipon sila didto?” pamangkot sang isa ka soldado samtang nagahalin sila.
“Siguro mga manug-amba sila,” sabat sang iya kaupod. Naghipos na lang ang mga utod kag nahaw-asan sang nakahalin na ang mga soldado.
PATAGO NGA HILIKUTON
Madamo nga manugbantala ang nagtago sang mga publikasyon sa indi kinaandan nga mga lugar. Ginalubong nila ang mga literatura sa duta kag ginakutkot ini kon kinahanglanon. Gintago ni Utod Skau, isa ka elektrisyan, ang isa ka karton sang libro sa idalom sang transformer sa iya ulubrahan. Gintago man ni Utod Øiseth ang mga literatura sa balay-putyukan, kag si Utod Kvinge naman sa isa ka bulutangan sing patatas.
Bangod nabalaka si Lotte Holm nga basi matukiban ang bulutangan sang mga literatura sa Harstad, ginkuha niya didto ang tanan nga karton sang literatura. Nagsakay sia sa sakayan, ginplastar sing maayo ang mga karton, kag ginpungkuan ini. Sang nagalayag na ang sakayan, nagalalain si Lotte kay madamo nga soldado nga German ang nakasakay. Nagapalibog sia kon paano niya ipapanaug ang mga literatura nga indi sia madakpan. Pero, indi na sia dapat mabalaka. Sang nagdungka ang sakayan, naluoy sa iya ang mga soldado kay luwas nga tigulang na sia, madamo kag mabug-at pa ang iya mga dala. Gani ginbuligan nila sia kag ginhakwat ang mga karton asta sa iya puluy-an. Wala gid sing hinalung-ong ining mabuot nga mga soldado nga daku ang ila nabulig sa mga Saksi sadto.
Bisan pa may pagdumili, padayon nga ginapasulod sang mga utod ang pinakabag-o nga kopya sang Lalantawan sa Norway halin sa Sweden kag Denmark. Gina-translate nila sa Norwego ang tulun-an nga mga artikulo kag ginapanagtag ang gin-type nga mga kopya sa bug-os nga pungsod. Lainlain nga mensahero ang nagalakbay paagi sa tren, bisikleta, ukon sakayan agod idul-ong ang suno sa tion nga espirituwal nga pagkaon sa matuod nga mga sumilimba sa bug-os nga pungsod.
PADAYON SILA NGA NAGBANTALA
Sa tion sang inaway, may isa ka hitabo nga nagtilaw sa mga kauturan sa Norway. Sang gindumilian ang hilikuton sang Hulyo 1941, ginlaygayan ang mga utod nga maghalong agod indi nila mapaakig ang mga Nazi. Gani, madamo ang nagbantala lang sing di-pormal sa ila mga abyan kag paryente ukon nagduaw sa mga tawo nga ila naistorya sang una. Apang para sa pila ka kauturan, daw patawhay lang ini kag wala man sing problema kon magpamalaybalay sila nga nagagamit lamang sing Biblia. Bisan pa may pila ka di-paghangpanay sa paagi sang pagbantala, tanan sila luyag gid mag-alagad kay Jehova sing matutom walay sapayan sang mga pagpamatok.
Ano ang himuon sang mga kauturan? Bangod sa inaway, indi sila makapakigkomunikar sa ulong-talatapan sa New York, gani indi dayon masolbar ini nga problema. Tugutan bala ini sang mga utod nga magpaluya sang ila pagtuo? Ukon padayon sila nga magbantala sa ila bug-os nga masarangan kag hulaton si Jehova kag ang iya organisasyon sa pagsolbar sini nga problema?
Maathag nga ginpakamaayo gid ni Jehova ang ila katutom kay nag-uswag gihapon ang organisasyon bisan pa may inaway kaangay sang pag-uswag sini lima ka tuig antes sang inaway. Bisan pa sa inaway, pagdumili, kag lainlain nga pamaagi sang pagbantala, ang kadamuon sang manugbantala nga 462 sang 1940 nag-uswag sa 689 sang 1945. May rason gid sila nga magkalipay!
NAHIUSA SA PAG-ALAGAD KAY JEHOVA
Sang natapos ang inaway sang 1945, nag-abot si William Dey sa Norway sang Hulyo kag Agosto agod buligan ang mga kauturan nga organisahon liwat ang ila hilikuton. Naghiwat si Utod Dey sing mga miting sa Oslo, Skien, kag Bergen kag nangabay sa tanan nga maghiusa sa ila mga panikasog. Ginpatalupangod niya nga naeksperiensiahan nila ang mga pagpakamaayo ni Jehova, nakita ang mga pag-uswag, kag makapadayon nga may pagsalig sa Iya panuytoy.
Sang Septiembre 1945, si Nathan H. Knorr nga ara sa ulong-talatapan, nakig-angot sa 28 anyos nga Amerikano nga si Marvin F. Anderson nga may dugo nga Danish. Nakaalagad sia sa Bethel sa New York kag nagaalagad subong manugtatap sang sirkito sa Estados Unidos. Ginpangabay sia ni Utod Knorr kon luyag niya magkadto sa Norway agod atipanon ang pila ka butang kag magpabilin didto “sa madamo nga tinuig.” Nagpasugot si Utod Anderson, bisan binulan pa antes sia makalab-ot sa Norway.
Sang Disiembre 1945, ginduaw nanday Utod Knorr kag Henschel ang Norway. Ang ila mahigugmaon nga panuytoy nakabulig sa mga utod para maglig-on ang ila gugma kag paghiusa. Ginpahibalo man ni Utod Knorr nga buslan anay ni Utod Dey si Utod Öman subong manugtatap sang sanga. Pagligad sang isa ka bulan, nag-abot si Utod Anderson sa Norway, kag sang Pebrero gintangdo sia subong manugtatap sang sanga. Pagkatapos sang Bug-os Kalibutan nga Inaway II, nangin makugi liwat sa ministeryo ang mga alagad ni Jehova sa Norway, nga nagasalig nga pakamaayuhon gid sila.
PAG-USWAG SANG ORGANISASYON NI JEHOVA
Sang nag-abot si Marvin Anderson sa Norway, masako gid ang sanga. Sang Septiembre 1945, ang mga manugbantala nagabaton sing isa lang ka bukleta sa Norwego kag apat sa Swedish. Pero pagkasunod nga bulan, ginbalhag na sa Norwego ang Oktubre 1, 1945 nga Lalantawan kag ang dugang pa nga publikasyon pagligad sang tion.
Ginapakita sang isa ka makahalam-ot nga kahimtangan kon ngaa importante ang pagtigayon sang mga literatura sa Norwego. Isa ka Swedish nga bukleta ang natig-uluhan Hopp—Swedish para sa tinaga nga “paglaum.” Apang sa Norwego, ang “hopp” nagakahulugan sing “lukso,” ukon “tintin.” Kinahanglan pa ipaathag sang mga manugbantala nga ang ila mensahe sang paglaum wala nagapatuman sa mga bumalasa nga maglukso!
Sang nangin manugtatap sang sanga si Utod Anderson sang 1946, tuman ka gutok ang sanga talatapan amo nga nagatener sia sa isa ka kwarto upod sa lima pa ka utod nga lalaki. Ang mga di-Saksi nga nagaistar sa bilding sugod pa sang panahon sang mga Nazi kinahanglan isaylo agod may istaran ang nagadaku nga pamilya Bethel.
Mapagsik nga nanghikot si Utod Anderson sa iya bag-o nga asaynment. Ginkay-o ang sanga talatapan, kag natigayon ang bag-o nga mga kagamitan, lakip na ang de-pedal nga imprintahan. Sang 1946, ang bag-o nga eskwelahan ginsugdan sa mga kongregasyon. Ini amo ang Teokratikong Eskwelahan Para sa Ministeryo. Madamo nga utod nga lalaki ang mahimo na hanason sa paghanda kag pagdeliber sang mga pamulongpulong. Sang ulihi, madamo sa ila ang kalipikado na nga mamulongpulong sa publiko.
Ang una nga mga kombension pagkatapos sang inaway ginhiwat sa Oslo, Bergen, kag Trondheim sang Septiembre kag Oktubre 1946. Sa sining tatlo ka duog, 3,011 ang nagtambong sa pamulongpulong publiko nga “Ang Prinsipe sang Paghidait,” kag 52 ang nabawtismuhan. Dalayawon gid ini kay 766 lang ang manugbantala sa Norway sadto.
Sang Disiembre 1946, nanghikot liwat ang pag-alagad sa sirkito pagligad sang sobra lima ka tuig. Ang pila ka pamatan-on nga utod nga lalaki, nga ang iban Bethelite anay, gin-asayn subong mga manugtatap sang sirkito (ginatawag anay nga alagad sang mga kauturan). Isa sa ila panguna nga katuyuan amo ang paghanas sa mga manugbantala sa pagpamalaybalay, kag ginatinguhaan nila nga madamo ang ila makaupod sa pagbantala sa tagsa ka kongregasyon. Si Gunnar Marcussen, isa sa mga pamatan-on nga manugtatap sang sirkito sadto, nagsaysay nga sa pila ka kongregasyon, nagpanghikot sia upod sa 50 tubtob 70 ka manugbantala sa isa ka semana nga pagduaw. Amat-amat nga nangin hanas ang mga manugbantala sa pagpresentar sang mensahe sang Ginharian, kag nag-untat sila sa paggamit sang mga testimony card kag ponograpo, nga ginagamit sugod pa sang katuigan 1930. Ginhatagan man sing daku nga igtalupangod ang pagduaw liwat kag pagdumala sing pagtuon sa Biblia.
GINPALIG-ON ANG PAGPAYUNIR
Pagkatapos sang inaway, ginpalig-on ang mga manugbantala nga magpayunir agod buligan ang nagadamo nga interesado sa mensahe sang Ginharian. Subong resulta, ang pila ka kauturan nga nag-untat anay sa pagpayunir sang gindumilian ang aton hilikuton sang 1941 nagpayunir liwat. Bisan pa sa kapigaduhon, 47 ka kauturan ang nagpayunir sang katapusan sang 1946!
Isa sa ila amo si Svanhild Neraal, isa ka utod nga babayi nga naglakbay paaminhan sa rehiyon sang Finnmark sang 1946. Nagpayunir sia anay didto sang 1941 upod kay Solveig Løvås kag naeksperiensiahan nila ang pagpamomba sa Kirkenes kag Vardø. Indi gid malipatan ni Svanhild ang mga interesado nga naistorya nila ni Solveig, gani nagbalik sia sa Kirkenes bisan pa nahalitan gid ini sang inaway. Abi sang mga tumandok nagbuang na sia kay nagkadto sia sa lugar nga wala sia sing istaran.
Apang nagsalig gid si Svanhild kay Jehova. Sa una nga tigtulugnaw, nagtulog sia sa salog sang kusina sang isa ka gamay nga balay nga ginaistaran sang lima ka tawo. Mabudlay gid ang kahimtangan pagkatapos sang inaway, pero nabatas niya ang madamo nga kabudlayan. Bisan pa nagaulan sing niebe, masami sia nga nagahulat sang mga sakayan nga pirme ulihi kon mag-abot gid man.
Madamo sing makalilipay nga eksperiensia si Svanhild sa pagbantala sa mga Sami. Kon indi niya makadtuan ang malayo nga mga pamalay paagi sa bus, nagasakay sia sa baruto ukon bisikleta. Ginapadayon sia sang mga Sami sa ila mga tolda nga human sa panit sang usa kag nagapamati sila sing maayo samtang nagapanaksi si Svanhild sa bulig sang interpreter. Kon tigkalaon na, nagakaon sia upod sa ila sing karne sang usa. Ang pila nga nakabati sang maayong balita kay Svanhild nagbaton sang kamatuoran sang ulihi.
Si Kjell Husby, nga Bethelite sadto, nagsiling nga nahibaluan pirme sang sanga talatapan kon diin si Svanhild paagi sa adres sang mga suskripsion nga iya ginapadala. Sa tatlo niya ka tuig nga pagtener sa Finnmark, nakatigayon sia sing 2,000 ka suskripsion sang Ang Lalantawan kag nakapahamtang sing 2,500 ka libro!
“MANGINGISDA SING MGA TAWO”
Pagkatapos sang inaway, ang mga manugbantala malangkagon nga nakigbahin sa pagbantala kag may dalayawon ini nga mga resulta. Sa tion sang inaway, si Dag Jensen nga ginsambit kaina, nagbantala sa iya mga abyan kag paryente sa gamay nga minuro sang Hennes sa Vesterålen. Madamo ang nagpakita sing interes kag nagtuon sa Biblia paagi sa aton literatura. Sang natapos ang inaway sang 1945, nabawtismuhan si Dag. Pagkasunod nga tuig, sang natukod ang kongregasyon sa Hennes, 16 ang nabawtismuhan sa iya balay. Lima ka tuig sang ulihi, may mga 50 na ka manugbantala sa kongregasyon, kag sang 1971, nagreport si Dag nga sobra 20 sa sina nga kongregasyon ang nagpayunir.
Ang gugma ni Dag kay Jehova kag kakugi sa ministeryo makalalaton. “Kada magsulod si Dag sa isa ka balay,” hinumdom ni Åshild Rønning, nga nagdaku sa sina nga kongregasyon, “makita mo gid nga malipayon sia kag mapagsik. Kanami gid sa iya kag makapalig-on.” Nalipay gid sa iya ang mga bata, ilabi na kon may mga asaynment sila sa Teokratikong Eskwelahan Para sa Ministeryo. “Ginapabatyag niya sa amon nga importante ang amon nahimo,” siling ni Åshild. Bangod sini, nagpayunir si Åshild sang 1962 kag nalipay man sa pagpaambit sa iban sang “mahimayaon nga maayong balita sang malipayon nga Dios,” si Jehova.—1 Tim. 1:11.
Ngaa madamo ang nangin makugi nga Saksi sa sini nga duog? Bisan pa indi palasimba ang kalabanan sa magagmay nga komunidad, nagapati sila sa Dios kag sa Biblia. Madamo man sa mga Saksi ang kilala sa komunidad nga maayo nga ulo sang pamilya nga ginasuportahan sang ila mainunungon nga asawa. Ang isa sa ila amo ang hinablos ni Dag nga si Arnulf Jensen, nga nabawtismuhan sang 1947. Magluwas kon Sabado kag Domingo, nagapalawod sia sing pila ka adlaw agod mangisda. Pero kon Biernes sang gab-i nagapauli sia bisan madamo kuntani sing panguhaon kag ang iban nga mangingisda nagapabilin pa sa lawod. Ginasiguro gid ni Arnulf nga ara sia sa ila puluy-an kon Sabado kag Domingo agod makatambong sia sa mga miting kag makabantala upod sa iya asawa kag walo ka kabataan, nga ang tanan nagtindog sing malig-on sa kamatuoran. Kon Sabado kag Domingo, ang mga kauturan nangin “mga mangingisda sing mga tawo,” masami nga ginagamit ang sakayan ni Arnulf sa pagkadto sa malayo nga mga komunidad.—Mar. 1:16-18.
“IMPORTANTE ANG AMON HILIKUTON”
Ang paghanas sa mga misyonero sa Watchtower Bible School of Gilead sa New York nakabulig gid sa mga kauturan sa Norway. Sanday Hans Peter Hemstad kag Gunnar Marcussen, nga naggradweyt sa Gilead sang 1948, amo ang una nga mga estudyante gikan sa Norway. Gin-asayn sila sa Norway agod mag-alagad subong nagalakbay nga manugtatap kag Bethelite. Sang primero soltero pa sila, pero sang ulihi upod na sa ila mga asawa. Halin sang 1948 asta 2010, mga 45 na gikan sa Norway ang naggradweyt sa Gilead School. Sobra katunga sa ila ang gin-asayn sa Norway kag nag-alagad subong bug-os tion nga manugbantala, nagalakbay nga manugtatap, ukon Bethelite.
Lakip sa mga misyonero nga ginhanas sa Gilead nga nag-abot sa Norway amo sanday Andreas Hansen gikan sa Denmark kag Kalevi Korttila gikan sa Finland. Sang 1951 ginpadala sila sa East Finnmark. Gintuptupan nila ang malayo nga mga lugar paagi sa sakayan, bisikleta, kag mga ski. Masami nga ginapadayon nila ang espirituwal nga pundasyon nga gintukod ni Svanhild Neraal pila ka tuig na ang nagligad. Subong resulta, pagligad lamang sang isa ka tuig, ang 3 ka manugbantala sa ila teritoryo nangin 15!
Si Kjell Martinsen gikan sa Hennes sa Vesterålen naggradweyt sa Gilead sang 1953 kag gin-asayn sa Norway. Sa edad nga 22, ginpadala sia sa Vestfold kag Telemark subong nagalakbay nga manugtatap. Bisan pa daw mabudlay ini bangod bata pa sia, madamo sia sing makalilipay nga eksperiensia sang mahigugmaon nga pag-abiabi kag mainunungon nga pagkooperar sang mas hamtong nga mga utod nga lalaki. Nag-alagad si Kjell subong nagalakbay nga manugtatap tubtob sang nagpayunir sila sang iya asawa nga si Jorunn sang 2001 sa Svolvær sa Lofoten.
Sang 1950, si Karen Christensen nga halin sa Denmark nagpayunir sa Egersund kag Kongsvinger diin wala sing kongregasyon. Gintuptupan niya ang teritoryo sakay sa iya bisikleta. Pagkagradweyt niya sa Gilead sang 1954, ginpadala sia sa Kongsberg. Sang 1956, napamana niya si Marvin Anderson kag nag-alagad sila sa Bethel. Sa karon, kapin sa 60 ka tuig na si Karen sa bug-os tion nga pagministeryo. “Ordinaryo lang kami nga mga tawo,” siling niya, “pero importante ang amon hilikuton.”
LEGAL NGA MGA PAGPAKIGBATO
Maayo ang pag-uswag sugod sang 1948 asta 1951. Sang 1951, may 29 porsiento nga pag-uswag sa aberids sang mga manugbantala, kag may kataason nga 2,066. Apang sa amo man nga tuig, nag-atubang ang mga alagad ni Jehova sa Norway sing mga hangkat sa korte.
Ang kaso nga nangin pinakadaku nga isyu amo ang pagpanaksi sa mga kalye nga nagagamit sang Ang Lalantawan. Sang Nobiembre 1949, ang pila ka manugbantala nga nagapanaksi sa kalye sa Oslo gindala sa estasyon sang pulis, pero ginbuy-an sila pagligad sang pila ka oras. Apang wala nahadlok ang mga Saksi, amo nga nagpanaksi gihapon sila sa kalye pagkadason nga Sabado kag Domingo. Nian sang Disiembre 6, 1949, gin-aresto ang tanan nga manugbantala nga nagpanaksi sa kalye sa Oslo. Ginsilingan sila nga indi sila puede magtanyag sing mga magasin sa kalye nga wala sing pahanugot sang pulis. Nagsiling ang mga pulis nga ang pagpanaksi ginabangdan sang pagginutok sa kalye kag mahinay nga dalagan sang trapiko. Pito ka manugbantala ang gin-interogar kag gindala sa korte. Ginpapili sila kon bala mabayad sila sing diutay nga kantidad ukon mapriso sing tatlo ka adlaw.
Bangod indi lang ini parte sa pagtigayon sing pahanugot sang mga pulis kundi nagadalahig sa kinamatarong sa hilway nga paghimo sang ila relihioso nga mga pagpati, nag-apelar ang mga utod sa Korte Suprema sang Norway. Sa pamantalaan nga Dagbladet, ginpadaku sang representante sa media sang mga Saksi ni Jehova nga si John Roos nga ang aton pagpanaksi sa kalye wala gid nagaresulta sa bisan ano nga kasablagan. “Kon ang relihioso nga pagpanaksi sa mga kalye wala nagaguba sa kahim-ong, wala nagasablag sa dalagan sang trapiko, kag wala ginahalinan sang pagginutok sang mga tawo,” pangatarungan niya, “kinahanglan pa bala ang pahanugot sang pulis? Ukon may kinamatarong ang bisan sin-o nga pumuluyo nga magpanaksi bangod sa kahilwayan sa relihion?” Samtang ginahulat ang desisyon sang Korte Suprema, ang mga Saksi wala nag-untat sa pagpanaksi sa kalye bisan padayon sila nga ginaaresto kag ginpataasan pa gid ang ila multa. Ang pila gani ka manugbantala napulo gid ka beses nga naaresto!
Sang Hunyo 17, 1950, ginbag-o sang Korte Suprema ang desisyon sang korte sang siudad kag gin-absuwelto ang mga manugbantala. Ini kag ang iban pa nga paborable nga desisyon nagapamatuod nga may legal nga kinamatarong ang mga Saksi ni Jehova sa Norway nga magtanyag sang mga literatura sa Biblia, sa kalye man ukon sa pamalay, nga indi na kinahanglan ang pahanugot sang pulis.
INDI MALIPATAN NGA MGA KOMBENSION
Sang katuigan 1950 kag 1960, madamo sang indi malipatan nga kombension ang nagpabakod sa organisasyon kag nagpasuod pa gid sa mga Saksi. Sanday Nathan H. Knorr kag Milton G. Henschel, halin sa ulong talatapan, amo ang duha sa mga humalambal sa nasyonal nga kombension nga ginhiwat sa Lillehammer sang 1951. Madamo ang nagtambong gikan sa tanan nga bahin sang pungsod. Nalipay gid ang mga delegado bangod 89 ang nabawtismuhan kag 2,391 ang nagtambong sa pamulongpulong publiko! Sang masunod nga tinuig, nalangkag ang mga delegado halin sa Norway nga magtambong sa internasyonal nga kombension sa London kag New York. Dayon sang 1955, mga 2,000 ka Norwegian nga Saksi ang nagtambong sa internasyonal nga kombension sa Stockholm, Sweden.
Talalupangdon gid ang internasyonal nga asembleya nga “Word of Truth” sang 1965 nga ginhiwat sa Ullevål Stadium sa Oslo. Sang gab-i antes sang programa, may hampang ang soccer team sang Norway kag ang team sang iban nga pungsod sa amo nga istadyum. Madamo nga Saksi ang naghulat anay sa geyt asta nga makagua ang mga tumalan-aw, kag dayon ginhanda nila ang istadyum para sa asembleya. Nagpangabudlay sila bilog nga gab-i—nagpaninlo, nagpanghaboy sang basura, kag nagpatindog sing mga tolda para sa kapiterya. Nagplastar man sila sing mga plataporma kag isa ka tolda para sa sound. Nagdekorar man sila sang isa ka kamalig kag tatlo ka payagpayag nga may atop nga natamnan sing hilamon. “Isa ini ka milagro sa kagab-ihon,” sulat sang pamantalaan nga Dagbladet. “Ang Ullevål Stadium nangin subong sang matahom nga uma . . . Daw indi mapatihan ang ginhimo sang mga Saksi ni Jehova.”
Gin-akumodar sang maabiabihon nga Norwegian nga mga utod ang kapin sa 7,000 ka dumuluong nga delegado, nga ang kalabanan naghalin sa Denmark. May ginplastar sila nga mga tolda sa gua sang siudad. Praktikal ini kon maayo ang paniempo. Pero, indi gid malipatan sang 6,000 nga nagdayon didto sang nag-ulan sa una nga inadlaw sang asembleya bangod nangin lutakon ang palibot. Nagpasalamat ang tanan sang nag-ayo ang paniempo sang katapusan nga duha ka adlaw. Bisan pa sang indi maayo nga paniempo, napalig-on ang lokal kag dumuluong nga mga delegado sa mainit kag makalilipay nga Cristianong paghiliutod, kag narepreskuhan sila sa suno sa tion nga espirituwal nga programa. Nalipay gid sila kay 199 ang nabawtismuhan kag 12,332 ang namati sa pamulongpulong publiko ni Utod Knorr!
“ANG PAGPANAKSI AMO ANG AMON KABUHI”
Magluwas sa pagpanaksi sa pamalay kag sa kalye, madamo nga kauturan ang nalipay sa pagpanaksi sing di-pormal kag may maayo ini nga mga resulta. Sang 1936, si Konrad Flatøy, nga nagatrabaho subong manuggatong sa isa ka barko, nagtanyag sing bukleta sa isa ka opisyal nga si Paul Bruun. Ginbaton niya ang bukleta kag ginbasa sina mismo nga gab-i.
“Narealisar ko gilayon nga amo ini ang kamatuoran,” siling ni Paul, “kag natun-an ko sa bukleta ang kinatuhayan sang matuod kag butig nga relihion.” Samtang nagadugang ang natun-an ni Paul, nagpanaksi sia sa iban. Sa tion sang inaway, nagdumala sia sing pagtuon sa Biblia sa isa ka interesado nga manuglayag. Samtang nagadugang ang ihibalo sang manuglayag, indi na niya luyag nga mag-operate pa sang mga machine gun sa barko. Sang nahibaluan ini sang mga opisyales, ginpauntat nila si Paul sa pagdumala sing pagtuon. Wala sia nagpasugot, gani ginpapanaug sila nga duha sa London. Pagligad sang isa ka bulan, ina nga barko nalunod sang naigo ini sang torpedo. Sang ulihi, ang manuglayag nagpabawtismo kag si Paul gin-agda nga magtambong sa Gilead School. Pagkagradweyt niya sang 1954, gin-asayn sia subong misyonero sa Pilipinas. Sang ulihi, nagbalik sia sa Norway kag nag-alagad subong manugtatap sang sirkito upod sa iya asawa nga si Grethe.
Sang 1948, si Holger Abrahamsen isa ka drayber sang mga trabahador nga nagapangutkot sa pantalan sang Narvik. Ang motto niya, “Ang pagpanaksi amo ang amon kabuhi; kon wala ini, patay na kami.” Gani ginakalitan gid niya ang kahigayunan nga makapanaksi sa iya mga pasahero. Ang isa sa ila amo si Olvar Djupvik. Nangin interesado sia kag ginpaambit ang paglaum parte sa Paraiso sa iya nobya nga si Anne Lise. Nabawtismuhan sila nga duha, kag ginpadaku nila ang ila apat ka bata nga lalaki subong mga alagad ni Jehova. Ang isa sa ila amo si Hermann nga nagmisyonero sa Bolivia upod sa iya asawa nga si Laila. Nagbalik sila sa Norway kag nagaalagad na karon subong nagalakbay nga manugtatap.
PAGTATAP SA KARNERO NI JEHOVA
Sang katuigan 1960 kag 1970, may importante nga mga pagbag-o nga ginhimo sa sanga talatapan kag sa mga kongregasyon. Ginbuslan ni Roar Hagen si Marvin Anderson subong manugtatap sang sanga. Dayon sang 1969, si Thor Samuelsen naman ang gintangdo sa pagtatap sa sanga. Sang 1976, naporma ang Komite sang Sanga sa Norway. Ang una nga mga miembro amo sanday Thor Samuelsen, Kåre Fjelltveit, kag Niels Petersen.
Sang Oktubre 1972, ang hubon sang mga gulang gintangdo subong espirituwal nga mga manugbantay sang kongregasyon. Ginbuligan ang hamtong nga mga lalaki sa kongregasyon agod makalipikar sa pagbantay sang madamo nga bag-uhan nga nagbaton sang kamatuoran sa Biblia. Sugod sadto, ginpakamaayo gid ni Jehova ang iya katawhan samtang nagaalagad sila sing mainunungon sa idalom sang iya mahigugmaon nga pagdumala.
ANG MGA SAMI NAGBATON SANG MAAYONG BALITA
Sa sulod sang mga dekada, madamo nga payunir kag iban pa ang nagbantala sa mga Sami, lakip sa mga manugpahalab sang usa sa kabukiran sang Finnmarksvidda. Bisan pa ang kalabanan nga Sami nagahambal sang Norwego, nagagamit kon kaisa ang mga manugbantala sing interpreter. Ang isa sa una nga mga Saksi nga nagbantala sing maid-id sa Sami nga lenguahe amo si Aksel Falsnes, nga may dugo nga Sami kag nagahambal sang Sami, Norwego, kag Finnish. Nangin Saksi ang iya utod nga babayi nga nagaistar sa bagatnan nga Norway. Ginpadal-an niya si Aksel sang isa sang aton mga publikasyon kag nanamian gid sia sa pagbasa sini. Wala sing Saksi sa bahin sang Troms nga iya ginaistaran pero sang 1968, ang pila ka payunir kag ang isa ka manugtatap sang sirkito nagduaw kay Aksel kag ginbuligan sia nga mag-uswag sa espirituwal.
Makugi gid nga manugbantala si Aksel. Ginakarga niya ang iya bisikleta sa baruto kon kaagahon, nagabugsay nga nagaagi sa mga fjord, kag nagabisikleta pakadto sa mga banwa. Bangod nakahibalo sia maghambal sang Sami, makapanaksi sia sing maayo sa mga Sami sa malayo nga bahin sang Finnmark.
Bangod mabukod si Aksel, makalakbay sia sing malawig paagi sa ski agod makadtuan ang malayo nga mga pamalay. Halimbawa sang hingapusan sang isa ka tigtulugnaw, nag-ski sia halin sa Karasjok nga nagaagi sa mga kabukiran pakadto sa Kautokeino kag dayon sa Alta. Gamay nga backpack lang ang iya dala nga may pila ka personal nga kinahanglanon kag literatura. Pagligad sang pila ka semana, nag-abot sia sa puluy-an sang iya mga abyan sa Alta. Sa kabilugan, nakalakbay sia sing mga 400 kilometros paagi sa ski!
Sang maaga nga bahin sang katuigan 1970, may pila ka Sami nga nagbaton sang kamatuoran. Sa Hammerfest, ang isa ka babayi kag ang iya bana nagtuon upod sa mga Saksi ni Jehova. Sang ulihi, ang pila sang iya paryente sa Alta nangin interesado man. Sanday Arne kag Marie Ann Milde, mga espesyal payunir sa Alta, amo ang nagdumala sing pagtuon sa Biblia sa ila. Sa masami, 10 ukon 12 ang nagatambong sa ila pagtinuon. Mga katunga sa ila ang nangin Saksi sang ulihi.
“Mabudlay ang pagbantala sa teritoryo sang mga Sami,” siling ni Hartvig Mienna, isa ka Sami nga payunir sa Alta nga nagagamit sing salakyan sa niebe sa pagbantala. “Tuman kalayo sang mga teritoryo kag madamo ang nagasunod gid sa ila mga tradisyon. Pero maabiabihon sila, gani nakasugod kami sing pila ka pagtuon sa Biblia upod sa ila.”
TINUIG SANG MALANGKAGON NGA PAGHULAT
Padayon nga nagdamo ang manugbantala sang tungatunga sang katuigan 1960 asta sa tungatunga sang katuigan 1970. Apang ang mga ginapaabot parte sa tuig 1975 nangin pagtilaw sa pagtuo sang pila ka kauturan. Sang wala nag-abot ang dakung kapipit-an sang 1975, may pila nga nagbiya sa organisasyon. Sang 1976 tubtob 1980, may diutay nga pag-usmod sa kadamuon sang manugbantala. Ang iban nga nalugaw-an nagluya sing makadali sa ila Cristianong hilikuton. Pero, ano ang ginbatyag sang kalabanan parte sa ila pag-alagad kay Jehova?
“May mga ginapaabot kag pila ka ginakalangkagan sa tuig 1975,” siling ni Hans Jakob Lilletvedt, “apang wala didto nasandig ang akon pagtuo.”
“Wala namon gindedikar ang amon kabuhi kay Jehova nga may ginahunahuna nga partikular nga petsa, gani padayon namon nga ginhimo ang amon hilikuton,” siling sang matutom kag madugay na nga mga Saksi nga sanday John kag Edith Johansen.
“Padayon ako nga magaalagad kay Jehova,” pangatarungan ni Lea Sørensen. “Indi importante kon mag-abot ang katapusan sa 1975 ukon sa ulihi pa.”
BAG-O NGA SANGA TALATAPAN
Nagdamo ang hilikuton sa sanga sang talipuspusan sang katuigan 1970. Gani, kinahanglan man dugangan ang mga Bethelite, ilistaran, kag duog para sa hilikuton. Sang 1979, gin-aprobahan sang Nagadumala nga Hubon ang plano nga magpatindog sang bag-o nga sanga talatapan sa gua sang Oslo. Sang talipuspusan sang 1980, nakakita ang mga kauturan sang maayo nga puesto sa Ytre Enebakk, mga 30 kilometros gikan sa sentro sang Oslo.
Agod makakinot, nangagda sing mga boluntaryo sa pagpanukod. Mabudlay gid mangita sang mga kagamitan, mag-aman sang pagkaon kag dalayunan sa mga 100 ka tawo, kag dumalahan ang bug-os nga proyekto.
Kapin sa 2,000 ka lokal kag dumuluong nga kauturan ang ‘naghalad sang ila kaugalingon sing kinabubut-on.’ (Sal. 110:3) Madamo ang nag-amot sang patatas, utanon, prutas, tinapay, itlog, isda, panapton, kag kagamitan. Ang pila nagpamulod sang mga kahoy, samtang ang iban naman nagserahe agod himuon ini nga mga tapi. Madamo ang nagpahulam kag nagdonar sang kuarta.
Diutay lang nga tion ang mahinguyang sang pila ka lantip nga boluntaryo, gani ang kalabanan nga ulubrahon pagahimuon sang indi lantip nga mga boluntaryo. Si John Johnson, nga amo ang nagainstalar sang tanan nga elektrikal, nagsiling nga para sa iya kag sa iban pa nga manugtatap indi sila sangkol. “Natun-an sang mga boluntaryo kon paano himuon ang mga hilikuton kag maayo gid ang ila nahimo,” siling ni John. “Daw indi mapatihan kon paano nasolbar ang mga problema kag kon paano ini nagmadinalag-on. Pamatuod gid nga ginatuytuyan ni Jehova nga Dios ang pagpanukod.”
Bangod sa mapisan nga mga boluntaryo, kaalwan sang mga kauturan, kag pagpakamaayo ni Jehova, nagmadinalag-on ang hilikuton. Ang pagpanukod nagsugod sang maaga nga bahin sang 1981. Sang Mayo 19, 1984, gindedikar ang bag-o nga sanga talatapan sang nagduaw si Milton Henschel sang Nagadumala nga Hubon. Ang pagpanukod naghatag sing daku nga kalipay kag nagpasuod sa mga kauturan nga Norwegian. Pila ka tuig pagkatapos sini, madamo sa mga boluntaryo ang nag-auxiliary ukon nagregular payunir.
MADASIG NGA PAGPANUKOD SANG KINGDOM HALL
Sang 1928, ang apat ka mag-utod nga Fjelltvedt nagtukod sang una nga tilipunan para sa mga sumilimba ni Jehova sa gua sang siudad sang Bergen. Sa umpisa sang katuigan 1980, ang pila ka kongregasyon nagpatindog ukon nagbakal sang ila kaugalingon nga Kingdom Hall. Pero madamo nga kongregasyon ang nagahiwat gihapon sang mga miting sa indi nagakaigo nga tilipunan nga ila ginaarkilahan. Sang gintukod ang sanga, ginhambalan sang pila ka kauturan kon paano nila mapadasig ang pagpanukod sang mga Kingdom Hall. Bangod ang mga grupo sang kauturan sa Estados Unidos kag Canada may madasig nga metodo sa pagpanukod, naghunahuna sila, ‘Kon nahimo ini sang mga kauturan didto sa bulig ni Jehova, mahimo man naton ini diri!’
Ang pila ka kauturan naghimo sing mga plano. Sang matestingan nila ang isa ka proyekto sa Askim sang 1983, nagpatindog sila sing Kingdom Hall sa Rørvik, Steinkjer, kag Alta sang 1984 nga nagagamit sang madasig nga metodo sa pagpanukod. Paano nila ini ginhimo? Una, paagi sa paghanda anay sang pundasyon, dayon pag-organisar sing maayo sa mga boluntaryo—lantip man ukon indi—nga matapos ang kada bahin sang pagpanukod sa pila lang ka adlaw.
Sang masunod nga napulo ka tuig, mga 80 ka Kingdom Hall ang napatindog sa Norway paagi sa madasig nga metodo sang pagpanukod. Sang ulihi, naglakbay ang Norwegian nga mga utod sa Iceland agod magbulig sa pagpatindog sing tatlo ka Kingdom Hall. Bisan ang kalabanan nga kongregasyon sa Norway may kaugalingon na nga Kingdom Hall, ang iban kinahanglan pa kay-uhon ukon pasangkaron, kag madamo pa sing dapat ipatindog.
“NAPABAKOD ANG PAGHILIUTOD”
Ang pagpanukod sing mga Kingdom Hall nagresulta sa praktikal kag matahom nga mga duog sang pagsimba, kag nakahatag sing maayo nga panaksi sa mga tawo. Halimbawa, nakigkita ang tatlo ka utod nga lalaki sa mga opisyal sang siudad sang Fredrikstad agod asikasuhon ang pagpatindog sing isa ka Kingdom Hall sang 1987. Nagkadlaw ang mga opisyal sang ginsilingan sila nga tukuron ini sa sulod sang tatlo lang ka adlaw. Apang sang una pa lang nga adlaw, sang Biernes, nakita na sang mga opisyal nga matapos gid man ini sang mga Saksi suno sa ginplano. Sang Sabado, gindala sang isa ka opisyal ang iya banda sa ginapatindugan sang tilipunan kag ginpatokaran ang mga boluntaryo. Amo ini ang iya paagi sa pagpangayo sing pasaylo sa iya ginsiling anay. “Indi gid mapatihan nga makapatindog kamo nga mga Saksi sing tuman kadasig,” siling sang isa ka babayi nga nagatan-aw samtang ginapatindog ang Kingdom Hall sang Arendal sang 1990, “pero mas dalayawon nga makita ang tanan nga nagaobra sing tuman ka malipayon.”
Sa karon may duha ka Regional Building Committee nga nagatatap sang pagpanukod sing mga Kingdom Hall sa Norway. May mga kauturan man nga nagaboluntaryo sa mas dalagku nga mga proyekto. Halimbawa sang 1991 kag 1992, kinahanglan pasangkaron ang sanga talatapan. Sang 1994, nagpatindog sila sing matahom nga Assembly Hall sa Oslo. Sang 2003, isa ka daku nga Kingdom Hall ang ginpatindog sa Bergen, nga mahimo gamiton sa mga miting sang kongregasyon kag sa mga asembleya.
Ang kooperasyon kag paghiusa sa sini nga mga proyekto may maayo man nga epekto sa mga alagad ni Jehova. “Mas nangin suod pa gid kag nagbinuligay ang mga kongregasyon,” siling sang isa ka utod nga lalaki nga nagbulig sa pagpanukod sang mga Kingdom Hall sugod pa sang 1983. “Napabakod ang paghiliutod, nangin mapag-on pa gid ang pag-abyanay, kag nag-uswag ang amon ikasarang sa pagbinuligay.”
NANGIN MASAKO ANG BETHEL
Sang natapos ang bag-o nga sanga talatapan, mahimo na dugangan ang mga Bethelite kag ang mga hilikuton agod mag-uswag pa gid ang pagbantala sa Norway. Halimbawa, gindugangan ang literatura nga ginabadbad sa Norwego. Sang 1996, ginpagua ang bug-os nga New World Translation of the Holy Scriptures sa Norwego. (Ang Bag-ong Kalibutan nga Badbad Sang Cristianong Griegong Kasulatan napagua na sang 1991.) Sa karon, halos ang tanan nga literatura nga ginabalhag sang mga Saksi ni Jehova matigayon na sa Norwego, lakip ang Insight on the Scriptures.
Ang bag-o nga mga pasilidad sang sanga nagalakip man sang recording studio. Sugod sang katuigan 1960, ang mga drama sa kombension ginarekord sa mga Kingdom Hall, sa alibungan, kag sa basement sang bilding anay sang sanga. Indi ini nagakaigo kay masami nga ginauntat ang pagrekord bangod sa gahod sang mga salakyan. Pero ang recording studio sa bag-o nga mga pasilidad nagpadasig sa pagrekord sang mga drama, video, kag vocal rendition sang aton mga ambahanon sa Ginharian. Nagahimo man ang sanga sing mga rekording sang Ang Lalantawan kag Magmata! sa Norwego kag matigayon man ang bug-os nga Biblia kag pila ka libro sa CD kag sa Web site nga www.pr418.com.
PAG-ALAGAD KON DIIN SILA MAS KINAHANGLAN
Samtang ang mga manugbantala sa kongregasyon nagabantala sa ila palibot, madamo nga manugbantala kag payunir ang naglakbay sa wala pa maasayn nga mga teritoryo tubtob sa aminhan sa Longyearbyen sang Svalbard archipelago. Ang pila ka manugbantala nagsaylo sa lainlain nga naligwin nga duog agod magbantala kag magtukod sang mga kongregasyon kon posible.
Sang nag-asawahay sanday Finn kag Tordis Jenssen sang 1950, kabalo sila nga nagakinahanglan sing mga manugbantala sa Hammerfest, isa sa pinakapunta nga siudad sa naaminhan sang kalibutan. Iguigo lang ang kuarta nanday Finn kag Tordis apang mapagros sila kag determinado. Isa pa may mga bisikleta sila, gani ginsakyan nila ini halin sa Bodø pa Hammerfest, nga mga 900 kilometros ang kalayuon. Sang tungatunga na sila, ginhatagan sila sang ila mga abyan sing kuarta para malab-ot nila ang ila kaladtuan paagi sa sakayan. Sa Hammerfest, masako nga nagbantala sanday Finn kag Tordis kag nagpangagda sa mga tawo sa pamulongpulong publiko ni Finn sa kada talipuspusan sang semana. Ginpakamaayo ni Jehova ang ila kapisan, kag sang ulihi nakatukod sila sang gamay nga kongregasyon.
Ang isa sa mga humalambal sa distrito nga kombension sa Trondheim sang 1957 nagpalig-on sa mga manugbantala nga binagbinagon ang pagsaylo sa duog diin may kinahanglanon para sa manugbantala. Nagapamati gid sanday Viggo kag Karen Markussen, nga taga-Stavanger. Ginsikol ni Viggo si Karen kag nahangpan na niya kon ano ang buot silingon sang iya bana. ‘Indi na kami magdugay pa sa Stavanger,’ hunahuna niya. Pero ano ayhan ang hunahunaon sang ila tatlo ka bata nga babayi nga mga manugbantala na sa edad nga 11 tubtob 14 anyos?
Sang ginhambalan sang mga Markussen ang pamulongpulong pagkatapos sang kombension, nag-ugyon sila tanan nga mag-alagad sa lugar diin mas daku ang kinahanglanon. Subong sabat sa ila sulat sa sanga talatapan, ginpangabay sila nga magsaylo sa Brumunddal, diin wala sing kongregasyon. Gani sang 1958, ginbaligya nanday Viggo kag Karen ang ila moderno nga balay kag ang ila hilimuan sing mga muebles. Nag-istar sila sa simple nga balay nga human sa kahoy malapit sa Brumunddal. Ginpakamaayo ni Jehova ang ila pagkamasinakripisyuhon. Sang masunod nga tinuig, madamo sa ila ginatun-an ang nagsulod sa kamatuoran. Sang naghalalin na ang ila mga kabataan kag gin-asayn sila sa pag-alagad sa sirkito, may kongregasyon na sa Brumunddal kag mga 40 ka makugi nga manugbantala.
Nagsaylo man ang di-minyo nga mga utod nga lalaki sa mga lugar nga wala sing kongregasyon agod pasangkaron ang intereses sang Ginharian. Sang 1992, isa ka grupo sang mga payunir nga lalaki, kalabanan nagaedad sing 19, ang nagsaylo sa Måløy sa Nord Fjord agod tatapon ang mga interesado didto. Masako sila sa pagbantala kag naghiwat gilayon sing mga miting sa ginaarkilahan nila nga balay. May isa ka bag-uhan nga babayi nga ila ginatun-an ang maabiabihon gid kag daw nangin iloy sining mga payunir. Sang ulihi isa ka gulang upod sa iya asawa ang nagsaylo sa Måløy, kag natukod ang kongregasyon. Malipayon ining mga pamatan-on sa ila asaynment, nga nagadumala sing madamo nga pagtuon sa Biblia, nagatatap sing lainlain nga asaynment sa kongregasyon, kag nagapabakod sa mapagsik nga bag-ong kongregasyon. “Makalilipay gid yadto nga eksperiensia kag pinasahi nga kahigayunan nga mag-uswag sa espirituwal,” siling sang isa sa mga pamatan-on. Bangod sa kapisan sining mga utod kag sang iban pa, may mga 30 ka manugbantala na karon sa Nord Fjord Congregation, kag nagadumala sila sing 50 tubtob 60 ka pagtuon sa Biblia.
PAGBANTALA SA IBAN NGA LENGUAHE
Sang nagligad nga kapin sa 20 ka tuig, padayon nga nagadamo ang mga imigrante sa Norway. Gani nagpanikasog gid ang mga kongregasyon nga mabantalaan sila sa ila kaugalingon nga lenguahe ukon sa lenguahe nga mahangpan nila. Ang una nga dumuluong sing lenguahe nga kongregasyon sa Norway nga natukod sang 1986 amo ang Oslo Latin Congregation. Ginasakdag sini ang mga nagahambal sing Espanyol kag Portuguese, nga ang kalabanan naggikan sa Latin America. Nag-organisar man ang pila ka manugbantala nga panaksihan ang mga tawo sa Oslo nga nagahambal sing Ingles. Madamo sila sing nasugilanon nga interesado, ilabi na gikan sa Aprika kag Asia. Ang iban naistorya nila sa mga kalye; ang iban sa mga refugee reception center. Gingamit man nila ang mga listahan sang numero sang telepono agod pangitaon ang ngalan sang mga dumuluong nga ayhan nagahambal sing Ingles. Madamo nga pagtuon sa Biblia ang nasugdan kag sang 1990, natukod ang Oslo English Congregation.
Sugod sadto, madamo sa Norwegian nga manugbantala ang nagtuon sing dumuluong nga mga lenguahe. Upod sa mga manugbantala nga may dumuluong nga ginhalinan, nagbulig sila sa pagtukod sing mga grupo kag kongregasyon para sa mga tawo nga nagahambal sing Arabic, Chinese, Espanyol, Ingles, Persian, Polish, Punjabi, Russian, Serbo-Croatian, Tagalog, Tamil, kag Tigrinya.
Maayo man ang pag-uswag sa sign-language. Linibo ka apa ang nagagamit sing Norwegian Sign Language, kag nagatinguha gid ang organisasyon para buligan sila. Sang katuigan 1970, ang mga kauturan naga-interpret na sang pila ka miting, asembleya, kag kombension sa sign language, kag sugod sadto, pila na ka manugbantala ang nakatuon sa pagsenyas. Gintukod ang mga grupo sang sign-language sa pila ka kongregasyon, kag sang 2008, gintukod ang una nga kongregasyon sa sign-language sa Oslo. Sa bug-os nga pungsod, mga 25 na ka manugbantala nga apa ang nagagamit sang mga publikasyon nga ginbadbad sa Norwegian Sign Language kag matigayon na sa DVD.
HOSPITAL LIAISON COMMITTEE
Bangod wala nagapatughong sing dugo ang mga Saksi ni Jehova, nabudlayan sila kon kaisa nga matigayon ang nagakaigo nga pamaagi sang pagbulong nga ila kinahanglanon kag luyag lamang batunon. Agod mabuligan sila sa sini nga mga sitwasyon kag mahatagan sing impormasyon parte sa alternatibo nga mga pamaagi sang pagbulong, nagtukod ang organisasyon sing mga Hospital Liaison Committee (HLC) sa Norway sang 1990. Sugod sang 1990 asta 2010, ang mga utod sa Oslo HLC naghiwat sing mga 70 ka miting upod sa mga empleyado sang mga ospital sa ila lugar kag nagbulig sa kapin sa 500 ka kaso sang pagpabulong. Bangod sa ila kapisan, nakakita sila sang mga doktor nga handa magkooperar. Ang mga impormasyon nga ginhatag sang HLC nagpahulag sa mga doktor nga maggamit sing alternatibo nga mga pamaagi sang pagbulong nga wala nagagamit sing dugo. Ang suporta sang Patient Visitation Group nakabulig man sing daku sa mga pasyente kag sa ila pamilya.
Para mahangpan kon daw ano ka importante ang kahimusan sang HLC, binagbinaga ang eksperiensia ni Helen, isa ka payunir nga pamatan-on nga babayi. Sang 2007, nagbalatian sia sing grabe kag gindala sa lokal nga ospital. Madasig nga nagnubo ang iya dugo, kag gin-ipit sia sang mga empleyado nga magpatughong, kay amo lang kuno ini ang makasalbar sa iya. Sa bulig sang isa ka miembro sang HLC, ginsaylo sia sa mas daku nga ospital nga mas kompleto ang kagamitan. Pag-abot ni Helen upod sa iya iloy, ginsugata sila sang utod gikan sa HLC, ginpasalig, kag ginbuligan nga mabaton ang ginakinahanglan nga pag-atipan. Nagpasugot ang ospital nga bulngon si Helen paagi sa pagpadamo sang iya pula nga dugo. Sa sulod lamang sang pila ka adlaw nagdamo ang iya dugo, kag sang ulihi hilway na sia sa katalagman. Karon nga maayo na liwat ang panglawas ni Helen, nagpasalamat gid sia kay gintahod sang ospital ang iya malig-on nga mga pagpati. Si Helen kag ang iya iloy nagsiling, “Nagapasalamat gid kami sa pagpanghikot sang organisasyon ni Jehova kag sa mga kauturan nga nagsakdag kag nangamuyo para sa amon. Indi gid namon ini malipatan!”
PAG-ATUBANG SA MALAIN NGA PROPAGANDA SANG MEDIA
Sang 1989 tubtob 1992, ang mga Saksi ni Jehova sa Norway nangin puntariya sang negatibo nga mga impormasyon sa pamantalaan, magasin, radyo, kag sa TV. Ang isa sa panguna nga rason sini amo ang aton pagsunod sa ginasiling sang Biblia parte sa pagpakig-angot sa mga nadisfellowship. (1 Cor. 5:9-13; 2 Juan 10) Bangod sa sayop nga impormasyon, ang mga Saksi gintratar sing indi maayo sa teritoryo, ulubrahan, eskwelahan kag bisan sa sulod sang panimalay. Bisan pa ginapaabot na ini sang mga sumulunod ni Jesus, indi ini mahapos atubangon.—Mat. 5:11, 12.
“Mabudlay gid ini nga tion,” paathag sang isa ka utod nga lalaki, “pero may mga pagpakamaayo man. Bangod sini, gin-usisa ko liwat ang Makasulatanhon nga basihan sang akon mga pagpati. Makapalig-on gid sa pagtuo ang pagpamalandong sa espirituwal nga pagkaon nga ginaaman sang matutom kag mainandamon nga ulipon. Subong resulta, napabakod kami nga atubangon ang mga pagtilaw sa amon pagtuo.”
“Makapalig-on gid nga makita ang kaisog sang mga utod sadto nga tion,” siling sang isa ka manugtatap sang sirkito. “Narealisar namon nga ang pinakamaayo nga himuon amo ang pagpabilin nga masako pa gid sa ministeryo, lakip na ang pagpanaksi sa mga kalye. Makalilipay nga madamo nga Saksi ang positibo gihapon.”
Kabaliskaran sa indi Makasulatanhon nga mga panumbungon sang media, talupangda kon paano gintamod sang isa anay ka disfellowship ang paagi sang Biblia sa pagdisiplina. “Sang nadisfellowship ako sa edad nga 20,” siling ni Fred, “ginpamensaran ko sing maayo ang akon kabuhi. Indi maayo ang akon kahimtangan, apang may positibo nga epekto ang pagdisfellowship sa akon. Daw subong bala nga ginasilingan ako ni Jehova: ‘Noy, dapat magbag-o ka na. Kay kon indi, malain gid ang imo madangatan.’ Nangin leksion gid ini sa akon amo nga ginbiyaan ko ang akon malaut nga dalanon. Sa baylo nga maglingawlingaw pirme kag magkinasadya, nangin serioso ako sa espirituwal. Nakabulig man sa akon ang maayo nga mga kinaiya sang akon mga abyan sa kongregasyon.” Makalilipay gid kay naghinulsol kag nagbag-o si Fred. Nakapanumbalik sia, kag karon isa na ka gulang.
“HANDA SA PAG-ATUBANG SA ADLAW NI JEHOVA”
Bisan pa lapnag ang materyalismo kag indi pagsapak sa teritoryo, padayon nga ginauna sang mga alagad ni Jehova ang makapabakod sa espirituwal nga mga hilikuton, subong sang adlaw-adlaw nga pagbasa sang Biblia kag regular nga pagtambong sa mga miting. Madamo man ang nagregular payunir. Ginpabutyag sang isa ka utod nga lalaki ang ginabatyag sang kalabanan: “Kon indi ako handa sa pag-atubang sa adlaw ni Jehova buas, indi man ako handa sa adlaw nga mag-abot ini. Dapat kami magpadayon sa pag-uswag. Magaabot gid ini.” Ini nga panimuot nakabulig gid sa padayon nga pag-uswag halin sang 2001.
Ang espirituwal nga aman nga nakapalig-on sa mga kongregasyon kag nakahanas sa madamo nga kauturan nga lalaki amo ang Ministerial Training School (ginatawag karon nga Bible School for Single Brothers). “Ang maid-id nga pagtuon sa Biblia sa sulod sang walo ka semana,” siling sang isa ka estudyante, “nakabulig sa akon nga pabaloran pa gid ang kamatuoran. Nangin mas matuod pa gid sa akon ang tanan nga nasulat sa Biblia!” Sang nagligad nga duha ka dekada, sobra 60 ka naggradweyt diri ang nakabulig sa pagpalig-on sa mga kongregasyon kag nagpahulag sa ila nga mangin masako pa gid sa hilikuton.
GINPADAKU SUBONG SAKSI NI JEHOVA
Sa sulod sang mga tinuig, madamo sa ginbawtismuhan nga Saksi ni Jehova ang nakatuon sang kamatuoran sa ila mga ginikanan. Ang pila ka Norwegian nga manugbantala ikatlo, ikap-at, ukon ikalima na nga henerasyon sang mga Saksi. “Masami ko nga ginapamalandungan nga ginpakamaayo gid ako bangod natawo ako sa pamilya nga ginauna gid si Jehova,” siling ni Ivan Gåsodden, apo sa tuhod ni Ingebret Andersen, ang una nga Estudyante sang Biblia sa Skien. “Ang personal nga pagtuon, regular nga pagbasa sang Biblia, kag maayo nga mga abyan nga may pareho ko sing tulumuron nakabulig sa akon nga manindugan sa kamatuoran.” Ginakabig man sang mga kabataan ni Ivan nga sanday André kag Richard ang ila espirituwal nga palanublion subong isa sa pinakahamili nila nga ginapanag-iyahan.
“Nagapasalamat gid ako sa kon paano ako ginpadaku,” siling sang payunir nga si Bente Bu, ang apo ni Magnus Randal, nga nag-alagad sa sakayan nga Ruth. “Ini nga pagkabuhi nakabulig sa akon nga malikawan ang madamo nga problema. Luyag ko gamiton ang akon kabuhi sa pagbulig sa iban.”
Ang iban nga maluya sa espirituwal sang pamatan-on pa nangin matutom nga mga Saksi ni Jehova sang naghamtong na. Halimbawa, sanday Thomas kag Serine Fauskanger nga taga-Bergen ginpadaku sang Cristiano nga mga ginikanan, apang mahinay ang ila pag-uswag sa espirituwal. Ano ang nakabulig sa ila nga bag-uhon ang ila pagtamod sa pagsimba kay Jehova?
“Sang 2002, ang isa ka pamatan-on nga utod nga nag-eskwela sa Ministerial Training School nagkadto sa amon kongregasyon,” siling ni Thomas. “Ginbuligan niya ako nga makigbahin pirme sa ministeryo kag magpahamtang sang espirituwal nga mga tulumuron.”
Sang 25 anyos na si Thomas, ginpangasawa niya si Serine, kag sang 2007 nagsaylo sila sa Båtsfjord, Finnmark agod buligan ang mag-asawa nga payunir sa pag-atipan sang mga interesado didto. Sang ulihi, nangin payunir man sanday Thomas kag Serine. Sang 2009, nagtener sila sing tatlo ka bulan sa wala pa mabantalaan nga teritoryo sa palangisdaan sang Kjøllefjord, diin nakasugod sila kag ang mga manugbantala nga nag-upod sa ila sing sobra 30 ka pagtuon sa Biblia. Nian, nagsaylo sila malapit sa Kjøllefjord agod atipanon ang mga interesado. Sa karon, regular sila nga nagabiyahe sing mga pito ka oras pakadto-pabalik agod buligan ang mga interesado. Masako sila apang si Serine nagsiling: “Simple lang kag malipayon ang amon kabuhi subong. Diutay lang ang amon pagkabutang apang diutay man ang problema.”
NAGATULOK SA PALAABUTON NGA MAY PAGSALIG KAY JEHOVA
Daku gid ang pagbag-o sugod sang nagbantala ang Estudyante sang Biblia nga si Knud P. Hammer sa Norway. Sang primero, natalupangdan nga tuhay gid ang mga alagad ni Jehova bangod nagatudlo sila sang kamatuoran sa Biblia sa relihioso nga mga tawo nga ginakontrol sang mga simbahan nga may daku nga impluwensia kag nagatudlo sing sayop nga mga doktrina. Sa sulod sang mga dekada, madamo sang sinsero nga tawo ang nalipay nga matun-an ang Biblia kag nanindugan gilayon sa matuod nga pagsimba.
Sa karon, nagbag-o na ang pagtamod sa relihion sang mga tawo sa Norway. Diutay na lang ang nagapati sa Dios, kag ginakabig nga kakahas ang pagsiling nga may isa lang ka matuod nga relihion. Kinahanglan ang tion kag panikasog agod buligan ang mga interesado nga makatuon sang kamatuoran kag mapabakod ang ila pagtuo sa Dios kag sa Biblia. Sa masami mas madugay matun-an kon paano iaplikar ang mga talaksan sa Biblia. Pero padayon nga ginabuyok ni Jehova ang sinsero nga mga tawo, nagaistar man sila sa malayo nga mga baybayon ukon sa matag-as nga mga apartment sa nagaginutok nga mga siudad.—Juan 6:44.
Kaangay sang nagakatabo sa bug-os nga kalibutan, ginapakabahandi gid sang mga Saksi ni Jehova sa Norway ang ila “pribilehiyo sa paghimo sing sagrado nga pag-alagad” sa Soberanong Ginuo nga si Jehova. (Luc. 1:74) Samtang mapisan nila nga ginapangita ang mga nahuyog sa pagkamatarong sa sining malapad nga teritoryo, ginahanduraw nila ang makahalawhaw nga katahom kag kalinong sang Paraiso nga gintuyo sang Manunuga sa bug-os nga duta. Upod sa ila matutom nga mga kauturan sa bug-os nga kalibutan, malangkagon nga ginahulat sang mga sumilimba ni Jehova sa Norway ang tion nga tumanon sang Ginharian sang Dios ang kabubut-on ni Jehova sa bug-os nga duta.—Dan. 2:44; Mat. 6:10.
[Blurb sa pahina 106]
Wala ini nakapauntat sa iya. Nagatambong sia gihapon bisan nagatiniil!
[Blurb sa pahina 111]
“Pagtulog ko Pentecostal pa ako, apang pagbugtaw ko Saksi ni Jehova na ako”
[Blurb sa pahina 122]
Indi gid maguba sang pulis ang ila pagtuo
[Blurb sa pahina 157]
‘Noy, dapat magbag-o ka na. Kay kon indi, malain gid ang imo madangatan’
[Kahon/Retrato sa pahina 90]
Impormasyon Tuhoy sa Norway
Pungsod
Kilala ang Norway sa iya matahom nga mga fjord kag matag-as nga kabukiran, subong man sa madamo nga isla sini. Wala labot sa Svalbard archipelago nga makita sa tungatunga sang mayor nga duta kag North Pole, ang Norway dakudaku lang sa Italya. Maeksperiensiahan sa Norway ang grabe nga katugnaw ilabi na sa naaminhan nga Arctic, apang bangod sa mainit nga dapya sang balod halin sa Atlantic Ocean kag sa mainit nga hangin, hustuhan lang ang temperatura sa kalabanan nga lugar diri kon ipaanggid sa iban nga pungsod nga yara man sa sini nga latitud.
Pumuluyo
Ang kalabanan sa lima ka milyon nga pumuluyo mga etniko nga Norwegian kag mga 10 porsiento ang imigrante. Madamo sa mga Sami (ginatawag anay nga Lapp) ang nagapangisda, nagapangayam, nagapaniod, kag nagasagod sang usa.
Lenguahe
Ang opisyal nga lenguahe nga Norwego may duha ka porma sang pagsulat—ang Bokmål (Book Language) nga ginagamit sang kalabanan kag halos pareho sa Danes, kag ang Nynorsk (New Norwegian).
Palangabuhian
Ang panguna nga palangabuhian amo ang pagpatubas kag pagproseso sang krudo kag gas. Isda ang panguna nga ginaeksport. Mga 3 porsiento lang sang Norway ang ginauma.
Pagkaon
Isda, karne, patatas, tinapay, kag mga produkto halin sa gatas ang kinaandan nga pagkaon. Ang Fårikål (linaga nga karne sang karnero nga may repolyo) amo ang kilala nga tradisyunal nga pagkaon. Pero bangod sa pagdamo sang imigrante sang nagligad nga tinuig, ang putahe diri nangin sarisari man.
[Kahon/Mga Retrato sa pahina 95, 96]
Gin-alagad Niya sing Bug-os si Jehova
THEODOR SIMONSEN
NATAWO 1864
ESTUDYANTE SANG BIBLIA SUGOD SANG 1905
MALIP-OT NGA BIOGRAPIYA Pastor anay sang Free Mission kag nangin nagalakbay nga manugtatap.
◼ SANG natun-an ni Theodor sa aton mga publikasyon nga ang impierno supak sa ginatudlo sang Biblia, ginpamatud-an niya ini sa iya mga sermon sa Free Mission kag nalipay gid sa sini ang madamo sa iya tagpalamati. Pero isa ka adlaw pagkatapos sang iya sermon, gindaho sa iya ang isa ka papel nga nagasiling, “Amo na ini ang imo katapusan nga sermon sa amon!”
Ginhatag ni Theodor ining katapusan nga sermon sa Free Mission sang 1905, dayon nangin Estudyante sang Biblia sina man nga tuig. Pagkatapos, naghatag sia sing madamo nga pamulongpulong sa ginatos ka Estudyante sang Biblia. Ginsuportahan ni Theodor ang iya pamilya paagi sa pagpaminta sang balay, kag nagabantala sia kag nagapanudlo kon Sabado kag Domingo. Bangod madamo sia sing nahibaluan sa Biblia kag kalmado kag lohiko sia maghambal, nangin epektibo sia nga manunudlo. Maayo man sia magkanta kag masami nga ginasugdan kag ginatakpan niya ang iya pamulongpulong paagi sa pagkanta samtang nagatokar sang iya gamay nga arpa.
Sang 1919, bangod nagbag-o ang kahimtangan sang iya pamilya, nangin nagalakbay sia nga manugtatap. Ginduaw niya ang mga kongregasyon sa Norway, Denmark, kag Sweden tubtob sang 1935. Makakalapoy gid ini nga hilikuton kay wala lamang sia nagapalig-on sa mga kongregasyon kag sa mga malayo nga grupo kundi nagahatag pa sing mga pamulongpulong sa mga banwa nga wala sing Estudyante sang Biblia. Halimbawa, sa 12 ka bulan nga paglakbay, kinahanglan niya duawon ang 190 ka lugar halin sa Kristiansand sa bagatnan asta sa Tromsø sa aminhan. Sadto nga tion, ang duaw sang nagalakbay nga manugtatap sa kalabanan nga lugar isa ukon duha lang ka adlaw antes magsaylo sa masunod nga kaladtuan sa kon ano lang nga transportasyon ang ara.
Bisan pa pila lang ka lugar nga iya ginabisitahan ang may mga Estudyante sang Biblia, madamo nga interesado ang nagtambong sa iya pamulongpulong. Halimbawa, sang nagduaw sia sa Bodø sang 1922, sia kag ang payunir nga nagbisita man diri nga si Anna Andersen, nagbantala kag nag-agda sa mga tawo sa pamulongpulong. Ang duha sa mga nagtambong nga sanday Johan kag Olea Berntsen nagpakita sing daku nga interes. Dayon, gin-agda nila sanday Theodor kag Anna sa ila puluy-an agod masabat ang ila mga pamangkot parte sa Biblia. Bangod sini, ang mag-asawa nga Berntsen amo ang nangin una nga Estudyante sang Biblia sa Bodø.
Si Theodor amo ang gingamit sa kalabanan nga Norwego nga pamulongpulong nga ginrekord sa ponograpo sang katuigan 1930. Nag-alagad sia sing matutom tubtob natapos niya ang iya dutan-on nga kabuhi sang 1955.
[Kahon/Retrato sa pahina 102]
‘Naglakat Sia Upod sa Dios’
ENOK ÖMAN
NATAWO 1880
NABAWTISMUHAN 1911
MALIP-OT NGA BIOGRAPIYA Nag-alagad subong manugtatap sang sanga sugod sang 1921 asta 1945.
◼ SANG pamatan-on pa si Enok sa Sweden, daku ang epekto sa iya sang sugilanon sa Biblia parte kay Enoc nga “naglakat upud sa Dios.” (Gen. 5:22) Luyag ni Enok sundon ang iya tukayo. Apang natun-an lang niya sing dugang pa ang paglakat upod sa Dios sang 31 anyos na sia, sang mabasa niya ang una nga tomo sang Studies in the Scriptures. Nabawtismuhan sia subong Estudyante sang Biblia kag nagpayunir. Sang ulihi, nag-alagad sia sa sanga talatapan sang Sweden.
Sang 1917, ginpadala si Enok sa Norway para mag-alagad sa sanga talatapan. Sugod sang 1921, gin-asayn sia sa pagtatap sang hilikuton didto. Sadto nga tion, ang opisina sang Watch Tower Society ara sa isa ka kuarto sang isa ka bilding. May pedicure salon kag apartment man diri si Utod Maria Dreyer. Sang nag-asawahay sanday Enok kag Maria sang 1922, gingamit nila ang bug-os nga apartment subong sanga talatapan. Nag-alagad sila sa Bethel tubtob napatay si Maria sang 1944. Sang 1953, nangasawa liwat si Enok kag nagbalik sa pagpayunir. Ginpabaloran gid niya ang iya langitnon nga paglaum, gani matutom sia nga “naglakat upud sa Dios” tubtob sa iya kamatayon sang 1975.
[Kahon/Retrato sa pahina 110]
“Daw Kaangay Sia sang Silak sang Adlaw”
WILHELM UHRE
NATAWO 1901
NABAWTISMUHAN 1949
MALIP-OT NGA BIOGRAPIYA Isa ka mapagsik nga manugbantala bisan pa may makapaluya nga balatian.
◼ SI Wilhelm may balatian sa kaunuran nga nagparalisar sang iya mga tiil kag nagpabudlay sa iya sa paghambal. Apang, sang mabatian niya ang maayong balita sang tungatunga sang katuigan 1930, ginsugiran niya ang iban parte sa matahom nga kamatuoran nga iya natun-an. Gingamit niya ang iya traysikol sa pagbantala kag sa pagkadto sing regular sa pantalan sang Sortland sa Vesterålen agod magpatokar sang mga pamulongpulong sa Biblia sa ponograpo kag magtanyag sing literatura. Apang bangod may kasablagan kag malayo ang ila puluy-an, sang 1949 lang sia nabawtismuhan. Pero mapisan sia nga manugbantala. Madamo sang mga nagalakbay sa baybayon ang nakatuon sang kamatuoran paagi sa iya, kag ang pila sa ila nangin Saksi ni Jehova.
Sang tigulang na si Wilhelm, nag-istar sia sa nursing home sa Tromsø. Sa bulig sang iban nga manugbantala, padayon sia nga nakapanaksi paagi sa sulat. Mainabyanon sia kag masinadyahon, gani napalig-on niya ang iban lakip na ang mga empleyado sa nursing home. Sang napatay sia, ang manedyer nagsiling: “Nalipay kami pirme magkadto sa iya kuarto. Bangod sa iya pagtuo, daw kaangay sia sang silak sang adlaw.”
[Kahon/Retrato sa pahina 113]
Gintuman Niya ang Iya Saad
JOHANNES KÅRSTAD
NATAWO 1903
NABAWTISMUHAN 1931
MALIP-OT NGA BIOGRAPIYA Nag-alagad subong payunir sa mga sakayan sa sulod sang walo ka tuig.
◼ SANG 1929, si Johannes nagapaayo sa ospital sa iya balatian nga tuberkulosis. Ginbasa niya ang Biblia kag nagsaad nga alagaron ang Dios kon mag-ayo sia.
Pagkagua niya sa ospital, ginbasa ni Johannes ang pila ka libro sang mga Estudyante sang Biblia. Nagkuha pa gid sia sing dugang nga libro kag ginbasa sing apat ukon lima ka beses ang kada isa. Dayon ginpaambit niya sa iban ang iya natun-an nga bag-o nga kamatuoran. Sang nag-ayo na sia, nagkadto sia sa Bergen kag nagbisita kay Utod Ringereide, nga nagpalig-on sa iya nga magpayunir. Bisan bag-o pa lang sia nagsugod sa pagbantala, wala sia nangalag-ag sa pagpayunir.
Halin sang 1931 asta 1938, nagpayunir sia sa sakayan nga Ester, dayon mga isa ka tuig sa sakayan nga Ruth, nga nagalakbay sa bug-os nga baybayon asta sa Tromsø sa aminhan. Sang 1939, si Johannes nangin nagalakbay nga manugtatap sa nasidlangan nga bahin sang Norway kag nag-alagad subong part-time sa Bethel sa malip-ot nga tion. Pagkatapos sang Bug-os Kalibutan nga Inaway II, ginpangasawa niya si Sigrid kag nagpayunir upod sa iya. Sang 1995, natapos ni Johannes ang iya dutan-on nga kabuhi sa Fredrikstad.
[Kahon/Retrato sa pahina 132]
Pagbantala sa Matapan nga Lugar
RANDI HUSBY
NATAWO 1922
NABAWTISMUHAN 1946
MALIP-OT NGA BIOGRAPIYA Nagaalagad sing bug-os tion sugod sang 1946.
◼ ANG mga ginikanan ni Randi nabawtismuhan subong mga Saksi ni Jehova sang 1938. Sang ulihi, nagdesisyon man sia nga alagdon si Jehova. Sang 1946, ginbaton niya ang pangagda nga mag-alagad sa Bethel. Didto nakilala niya ang pamatan-on nga utod nga lalaki nga si Kjell Husby. Nagnobyahanay sila, nagpakasal, kag nagpayunir. Malipayon sila nga nag-alagad sa lainlain nga porma sang bug-os tion nga pag-alagad tubtob napatay si Kjell sang 2010.
Sang nagligad nga tinuig, ginabudlayan si Randi magsaka sa mga hagdanan ukon sa mga taklaron bangod sa problema sa iya tiil. Pero makalakat sia sing maayo sa tapan kag masami nga nagapanaksi sa dalan kag sa mga balaligyaan sa Trondheim. Agod mapaambit ang maayong balita sa tanan niya nga masumalang, pirme nagadala si Randi sing mga literatura sa indi magkubos walo ka lenguahe. Ginadul-ong man sia sang salakyan sang iya mga abyan sa kongregasyon sa mga tawo nga regular nga nagakuha sing mga magasin sa iya.
Indi na masarangan ni Randi ang mga ginahimo niya anay. Apang malipayon sia gihapon sa iya bug-os kalag nga pag-alagad kay nahibaluan niya nga ‘indi pagkalimtan ni Jehova ang iya binuhatan kag ang gugma nga iya ginpakita para sa Iya ngalan.’—Heb. 6:10.
[Kahon/Mga Retrato sa pahina 149, 150]
Naeksperiensiahan Niya ang Nagapabag-o nga Gahom sang Pulong sang Dios
VIKTOR UGLEBAKKEN
NATAWO 1953
NABAWTISMUHAN 1981
MALIP-OT NGA BIOGRAPIYA Isa anay ka kriminal nga nahilway sa droga kag pagtublag sang mga demonyo.
◼ SANG pamatan-on pa si Viktor nagagamit sia sing hashish kag iban pa nga droga kag naghimo sing lainlain nga krimen. Interesado na sia sa Biblia halin sang una. Gani sang 1979, bangod natak-an na sia sa iya miserable nga kabuhi, naghunahuna sia kon bala mabuligan sia sang Pulong sang Dios. Apang sang nangusisa sia sa lainlain nga relihion, napaslawan lang sia.
Sang ulihi, namensar si Viktor nga maghikog bangod sa grabe nga depresyon. Dayon, nakabaton sia sing sulat halin sa iya pakaisa sa Bergen nga nagatuon sa mga Saksi ni Jehova. Nagkadto si Viktor sa Bergen kag nag-upod sa pagtuon. Sang primero, gusto niya pamatud-an nga sala ang mga Saksi. Apang bangod nagakabalaka gid sia sa palibot, nalipay sia nga mahibaluan nga ‘laglagon sang Dios ang mga nagalaglag sang duta’ kag himuon nga paraiso ang duta.—Bug. 11:18.
Nagtambong dayon si Viktor sa mga miting upod sa iya pakaisa. Nagdayaw gid sia sa kaayo kag pagkamaabiabihon sang mga Saksi sa Kingdom Hall kag sa ila puluy-an. Bangod sa iya nakita kag nabatian, nakumbinsi sia nga bag-uhon ang iya kabuhi kag untatan ang pagdroga. Padayon sia nga nangamuyo sing tinagipusuon amo nga naeksperiensiahan niya ang nagapabag-o nga gahom sang Pulong sang Dios kag balaan nga espiritu.—Luc. 11:9, 13; Heb. 4:12.
Indi mahapos para kay Viktor nga maghimo sing mga pagbag-o agod makalipikar sa bawtismo. Bangod lamang sa bulig ni Jehova amo nga nahilway sia sa pagtublag sang mga demonyo kag nalandas niya ang pagbalikbalik sang iya bisyo. Nabuligan sia sang ginpasalig sia sang isa ka gulang nga “kaangay sang amay nga nagakaawa sa iya mga anak, sa amo [si Jehova] nagakaawa sa mga nagakahadluk sa iya.” (Sal. 103:13) Nag-uswag si Viktor sa espirituwal kag nabawtismuhan sang 1981. Kinahanglan pa sia prisuhon bangod sa nahimo niya nga krimen sang una. Apang pagkagua sa prisuhan, nagpayunir sia dayon. Sugod sadto, nalipay sia magbulig sa iban nga mangin alagad ni Jehova. Nangin madinalag-on sia sa pagbantala ilabi na sa mga prisuhan, kag duha sa mga priso nga iya gintun-an ang nakasulod sa kamatuoran.
Si Viktor nangin isa ka masaligan nga ulo sang pamilya kag gulang. Padayon sia nga nagapayunir upod sa iya asawa nga si Tone kag sa ila anak nga lalaki. “Ang pagministeryo amo ang isa sa mga butang nga nagpabag-o sa akon,” siling ni Viktor. “Nagapasalamat gid ako kay Jehova nga mapaambit ko sa iban ang hamili nga espirituwal nga mga bahandi.”
[Kahon/Retrato sa pahina 152]
Gusto Niya Himuon ang Mas Importante nga Butang
TOM FRISVOLD
NATAWO 1962
NABAWTISMUHAN 1983
MALIP-OT NGA BIOGRAPIYA Humalampang sang soccer apang luyag alagdon si Jehova.
◼ SANG 20 anyos si Tom, isa sia ka madinalag-on nga humalampang sang soccer sa isa sa pinakamaayo nga team sang Norway. Ang iya iloy isa na sa mga Saksi ni Jehova. Isa ka adlaw, gintanyagan si Tom sing pagtuon sa Biblia sang isa ka pamatan-on nga payunir nga nagduaw sa iya iloy. Ginbaton niya ini pero nagsiling sia nga wala sia sing plano nga mangin Saksi.
Sang nagtambong sia sa mga miting, nagdayaw gid si Tom sa pag-abiabi sa iya. Natalupangdan man niya nga ginasundan sang kada isa ang mga teksto sa Biblia sa tion sang programa. “Ang Biblia gid ang rason kon ngaa kaayo sini nga mga tawo,” siling ni Tom.
Sang ulihi, napat-od ni Tom nga nasapwan na niya ang kamatuoran kag luyag niya alagdon si Jehova. Pero, paano niya ipaathag sa iya team nga mauntat na ang isa sa pinakamaayo nila nga humalampang? Katingalahan nga pagkatapos niya mapaathag sa mga opisyal sang team nga luyag niya gamiton ang iya kabuhi sa mas importante nga butang sangsa soccer, ginkanselar nila ang iya kontrata.
Nabawtismuhan si Tom sang 1983 kag nagpayunir sang 1985. Sang 1987, nagsaylo sia sa Hammerfest upod kay Viktor Uglebakken para magbulig diin mas daku ang kinahanglanon. Sang ulihi, gintangdo sia subong manugtatap sang sirkito, kag karon nagaalagad na sa Bethel upod sa iya asawa nga si Kristina.
[Tsart/Mga Retrato sa pahina 162, 163]
IMPORTANTE NGA MGA HITABO—Norway
1890
1892 Nagsugod sa pagbantala si Knud Pederson Hammer sa Norway.
1900
1900 Gintukod ang una nga kongregasyon.
1904 Nabuksan ang opisina sa Kristiania (Oslo).
1905 Ginhiwat ang una nga asembleya sa Kristiania.
1909 and 1911 Nagduaw si C. T. Russell sa Norway.
1910
1914 Gintangdo ang una nga nagalakbay nga manugtatap.
1914-1915 Madamo ang nagtan-aw sang “Photo-Drama of Creation.”
1920
1920-1925 Ginpamulongpulong sa bug-os nga pungsod ang “Minilyon sang Nagakabuhi Karon ang Indi Na Mapatay!”
1925 Ginbalhag ang The Golden Age (Magmata!) sa Norwego.
1928-1940 Gingamit ang mga sakayan sa pagbantala sa mga baybayon.
1930
1940
1940-1945 Nagpadayon ang pagbantala bisan pa may mga pagpamatok sa tion sang inaway.
1945 Ginbalhag ang Lalantawan sa Norwego.
1948 Nag-abot ang una nga mga misyonero nga nahanas sa Gilead.
1950
1950 Ginsakdag sang Korte Suprema ang kinamatarong sa pagbantala upod ang pagtanyag sing mga literatura.
1960
1965 Ginhiwat ang internasyonal nga kombension sa Oslo.
1970
1980
1984 Gindedikar ang bag-o nga sanga.
1990
1990 Gintangdo ang mga Hospital Liaison Committee.
1994 Gindedikar ang Assembly Hall sa Oslo.
1996 Ginpagua ang kompleto nga New World Translation sa Norwego.
2000
2010
2011 Bag-o nga kataason sang mga regular kag auxiliary payunir, mga manugbantala, kag mga nagtambong sa Memoryal.
[Graph/Retrato sa pahina 159]
(Para sa aktual nga pormat, tan-awa ang publikasyon)
Kabug-usan nga Manugbantala
Kabug-usan nga Payunir
10,000
8,000
6,000
4,000
2,000
1920 1935 1950 1965 1980 1995 2010
[Mga mapa sa pahina 91]
(Para sa aktual nga pormat, tan-awa ang publikasyon)
SWEDEN
STOCKHOLM
Örebro
Gulf of Bothnia
FINLAND
HELSINKI
Gulf of Finland
BALTIC SEA
DENMARK
COPENHAGEN
NORWAY
OSLO
Kjøllefjord
Båtsfjord
Vardø
Kirkenes
Karasjok
Hammerfest
Alta
Finnmarksvidda
Kautokeino
Tromsø
Harstad
Narvik
Sortland
Hennes
Svolvær
Bodø
Rørvik
Namsos
Steinkjer
Trondheim
Kristiansund
Måløy
Florø
Bergen
Haugesund
Stavanger
Egersund
Kristiansand
Arendal
Skien
Kongsberg
Drammen
Hønefoss
Gjøvik
Lillehammer
Brumunddal
Hamar
Kongsvinger
Ski
Askim
Moss
Halden
Fredrikstad
Oslo Fjord
NORTH SEA
NORWEGIAN SEA
Andøya Island
Bleik
Svalbard Archipelago
Longyearbyen
REHIYON
Finnmark
Troms
Telemark
Vestfold
[Retrato sa pahina 88]
Si Knud Pederson Hammer
[Retrato sa pahina 88, 89]
Reine, naaminhan nga Norway
[Retrato sa pahina 92]
Ang Skien Congregation sang 1911, upod kanday Ingebret kag Berthe Andersen
[Retrato sa pahina 93]
Si Viktor Feldt
[Retrato sa pahina 94]
Si Hallgerd Holm (1), Theodor Simonsen (2), kag Lotte Holm (3)
[Mga Retrato sa pahina 98]
Una nga mga payunir: (1) Helga Hess, (2) Andreas Øiseth, (3) Karl Gunberg, (4) Hulda Andersen, kag (5) Anna Andersen
[Retrato sa pahina 100]
Ang “Peoples Pulpit”
[Retrato sa pahina 104]
Ang “Golden Age” sa Norwego
[Retrato sa pahina 106]
Si Even Gundersrud
[Retrato sa pahina 107]
Ang Skien Congregation masami nga nagasakay sa trak agod magbantala
[Retrato sa pahina 108]
Si Torkel Ringereide
[Retrato sa pahina 109]
Si Olaf Skau
[Mga Retrato sa pahina 114]
Si Karl Gunberg amo ang kapitan sang sakayan nga “Elihu”
[Mga Retrato sa pahina 115]
Gindumalahan ni Johannes Kårstad ang sakayan nga “Ester”
[Mga Retrato sa pahina 116]
Sanday Andreas Hope kag Magnus Randal nag-alagad sa sakayan nga “Ruth”
[Retrato sa pahina 117]
Ang aurora borealis sa naaminhan nga Norway
[Retrato sa pahina 118]
Si Solveig Løvås
[Retrato sa pahina 119]
Sanday Andreas kag Sigrid Kvinge
[Retrato sa pahina 124]
Ang asembleya nga sekreto nga ginhiwat sa kagulangan malapit sa Ski
[Retrato sa pahina 127]
Si Marvin Anderson upod sa iya asawa nga si Karen
[Retrato sa pahina 128]
Ang de-pedal nga imprintahan
[Retrato sa pahina 129]
Kombension sa Bergen sang 1946
[Retrato sa pahina 130]
Si Svanhild Neraal, 1961
[Retrato sa pahina 133]
Ang sakayan ni Arnulf masami nga ginagamit sa ministeryo
[Retrato sa pahina 135]
Sanday Gunnar Marcussen (1) kag Hans Peter Hemstad (2) amo ang una nga mga estudyante halin sa Norway nga naggradweyt sa Gilead
[Retrato sa pahina 138]
Tolda para sa “Word of Truth” nga internasyonal nga asembleya
[Retrato sa pahina 139]
Si Paul Bruun
[Retrato sa pahina 142]
Si Hartvig Mienna kag ang iban pa nga manugbantala nagagamit sang salakyan sa niebe kon magbantala sa mga Sami
[Retrato sa pahina 144]
Nagsugod ang pagtukod sang sanga sang 1981
[Retrato sa pahina 145]
Ang sanga talatapan karon
[Retrato sa pahina 147]
Ang Assembly Hall sa Oslo
[Retrato sa pahina 160]
Ang pagtudlo sang Biblia sa sulod sang pamilya nagresulta sa mga henerasyon sang matutom nga mga alagad ni Jehova
