Kapitulo 6

Ngaa Nagatigulang Kita kag Nagakapatay?

1. Ano ang indi mapaathag sang mga sientipiko nahanungod sa kabuhi sang tawo?

 ANG mga sientipiko wala makahibalo kon ngaa ang mga tawo nagatigulang kag nagakapatay. Daw subong bala nga ang aton mga selula dapat magpadayon sa pag-ilis kag dapat kita mabuhi sing dayon. Ang libro nga Hyojun Soshikigaku (Talaksan nga Histolohiya) nagasiling: “Isa gid ka daku nga tanhaga kon paano ang pagtigulang sang mga selula naangot sa pagtigulang kag kamatayon sang isa ka indibiduwal.” Madamo nga mga sientipiko ang nagapati nga ang kabuhi may yara “kinaugali, duna” nga latid. Husto bala sila sa banta mo?

2. Ano ang ginhimo sang iban bangod sang malip-ot nga kabuhi?

² Ang mga tawo halin sang una pa nagahandum sing malawig nga kabuhi kag nagtinguha pa gani nga matigayon ang pagkadimamalatyon. Sugod sang ikap-at nga siglo B.C.E., ang mga bulong nga gintuyo kuno agod matigayon ang pagkadimamalatyon nagganyat sa igtalupangod sang Intsik nga mga dungganon. Ang iban sang ulihi Intsik nga mga emperador nag-inom sing ginatawag nga mga bulong sang kabuhi​—⁠gikan sa asoge​—⁠kag napatay! Sa bilog nga globo, ang mga tawo nagapati nga ang kamatayon indi ang katapusan sang ila pagluntad. Ang mga Budhista, mga Hindu, mga Muslim, kag ang iban pa may masanag tanan nga paglaum tuhoy sa isa ka kabuhi sa pihak sang kamatayon. Sa Cristiandad, madamo ang nagapanan-aw sing langitnon nga kalipay sa tapos sang kamatayon.

3. (a) Ngaa ginahandum sang mga tawo ang dayon nga kabuhi? (b) Anong mga pamangkot nahanungod sa kamatayon ang dapat sabton?

³ Ang mga ideya tuhoy sa kalipay sa tapos sang kamatayon nagapabanaag sing handum sa dayon nga kabuhi. “Ginbutang niya  ang tion nga walay latid sa ila tagipusuon,” siling sang Biblia tuhoy sa ideya sang pagkawalay katubtuban nga gintanom sang Dios sa aton. (Manugwali 3:11) Gintuga niya ang unang mga tawo nga may paglaum nga mabuhi sing dayon sa duta. (Genesis 2:​16, 17) Ngaa, nian, nagakapatay ang mga tawo? Paano nag-abot ang kamatayon sa kalibutan? Ang ihibalo nga ginahatag sang Dios nagahatag sing kapawa sa sining mga pamangkot.​—⁠Salmo 119:105.

ISA KA MALAUT NGA PLANO

4. Paano ginpakilala ni Jesus ang kriminal nga may salabton sa kamatayon sang tawo?

⁴ Ang isa ka kriminal nagatinguha sa pagtabon sang mga ebidensia batok sa iya. Amo man sini ang ginahimo sang isa nga may salabton sa isa ka krimen nga nagresulta sa kamatayon sang binilyon. Ginamaniobra niya ang mga butang agod mangin isa ka tanhaga ang pagkapatay sang tawo. Ginpakilala ni Jesucristo ining kriminal sang ginsilingan Niya ang mga nagtinguha sa pagpatay sa Iya: “Kamo naghalin sa inyo amay nga Yawa, kag luyag ninyo himuon ang mga kailigbon sang inyo amay. Sia manugpatay sang magsugod sia, kag wala sia magtindog sa kamatuoran, bangod nga ang kamatuoran wala sa iya.”​—⁠Juan 8:​31, 40, 44.

5. (a) Ano ang ginhalinan sang isa nga nangin si Satanas nga Yawa? (b) Ano ang kahulugan sang mga tinaga nga “Satanas” kag “Yawa”?

⁵ Huo, ang Yawa isa ka malaut nga “manugpatay.” Ginapahayag sang Biblia nga sia isa ka matuod nga persona, indi isa ka kalautan lamang sa tagipusuon sang tawo. (Mateo 4:​1-11) Bisan pa gintuga sia nga isa ka matarong nga anghel, “wala sia magtindog sa kamatuoran.” Nagakaigo gid nga ginhingalanan sia nga Satanas nga Yawa! (Bugna 12:⁠9) Ginatawag sia nga “Satanas,” ukon “mabinatuon,” bangod ginpamatukan niya kag ginbatuan si Jehova. Ining kriminal ginatawag man nga “Yawa,” buot silingon “mapasipalahon,” kay mapasipalahon nga ginpakalain niya ang Dios.

6. Ngaa nagrebelde si Satanas sa Dios?

⁶ Ano ang nagpahulag kay Satanas nga magrebelde sa Dios? Kakagod. Makagod nga ginhamkon niya ang pagsimba nga ginabaton  ni Jehova gikan sa mga tawo. Wala pagsikwaya sang Yawa ang handum nga batunon ina nga pagsimba, nga nagakadapat lamang sa Manunuga. (Ipaanggid ang Ezequiel 28:​12-19.) Sa baylo, ang anghel nga nangin si Satanas nagpatubo sining makagod nga kailigbon tubtob nga nagpanamkon ini kag nagpanganak sing sala.​—⁠Santiago 1:​14, 15.

7. (a) Ano ang kabangdanan sang kamatayon sang tawo? (b) Ano ang sala?

⁷ Nakilal-an na naton ang kriminal nga nagdul-ong sang mga tawo sa kamatayon bangod sang iya ginhimo. Apang ano ang espisipiko nga kabangdanan sang kamatayon sang tawo? Ang Biblia nagasiling: “Ang sudlot nga nagapatubas sing kamatayon amo ang sala.” (1 Corinto 15:56) Kag ano ang sala? Agod mahangpan ini nga tinaga, binagbinagon naton ang kahulugan sini sa orihinal nga mga pamulong sang Biblia. Ang Hebreo kag Griegong mga berbo nga kinaandan nga ginabadbad nga “magsala” nagakahulugan sing “maglisa,” buot silingon paglisa sa tanda ukon indi paglab-ot sa isa ka tulumuron. Ano nga tanda ang nalisahan naton tanan? Ang tanda sang himpit nga pagkamatinumanon sa Dios. Apang, paano nagsulod ang sala sa kalibutan?

KON PAANO GINTUMAN ANG PLANO

8. Paano nagtinguha si Satanas nga matigayon ang pagsimba sang mga tawo?

⁸ Mahalungon nga naghimo si Satanas sing isa ka plano nga pagdumdom niya magadul-ong sa iya paggahom sa tanan nga katawhan kag pagbaton sang ila pagsimba. Namat-od sia nga hayluhon ang unang mag-asawa, nga sanday Adan kag Eva, sa pagpakasala sa Dios. Ginhatagan ni Jehova ang aton unang mga ginikanan sing ihibalo nga magadul-ong kuntani sa kabuhi nga walay katapusan. Nahibaluan nila nga maayo ang ila Manunuga kay ginbutang niya sila sa matahom nga hardin sang Eden. Nabatyagan gid ni Adan ang kaayo sang iya langitnon nga Amay sang ginhatagan sia sang Dios sing isa ka matahom kag mabinuligon nga asawa. (Genesis 1:​26, 29; 2:​7-9, 18-23) Ang padayon nga pagkabuhi sang unang mag-asawa nasandig sa pagkamatinumanon sa Dios.

9. Ano nga sugo ang ginhatag sang Dios sa una nga tawo, kag ngaa makatarunganon ini?

 ⁹ Ginsugo sang Dios si Adan: “Gikan sa tagsa ka kahoy sang hardin makakaon ka sa kabusugan. Apang tuhoy sa kahoy sang pagkilala sing maayo kag malaut dili ka magkaon sa sini, kay sa adlaw nga magkaon ka sa sini mapatay ka nga totoo.” (Genesis 2:​16, 17) Bilang Manunuga, may kinamatarong si Jehova nga Dios sa pagpahamtang sing mga talaksan sa moral kag sa pagpamat-od kon ano ang maayo kag kon ano ang malaut para sa iya mga tinuga. Makatarunganon ang iya sugo kay hilway sanday Adan kag Eva sa pagkaon sing bunga gikan sa tanan nga iban pa nga kakahuyan sa hardin. Sarang nila mapakita ang ila apresasyon sa matarong nga paggahom ni Jehova paagi sa pagtuman sining sugo sa baylo nga magmatinaastaason sa paghimo sang ila kaugalingon nga mga talaksan sa moral.

10. (a) Paano ginbuyok ni Satanas ang mga tawo sa pagdampig sa iya? (b) Anong mga motibo ang ginbutangbutang ni Satanas kay Jehova? (c) Ano ang ginahunahuna mo nahanungod sa pagsalakay ni Satanas sa Dios?

¹⁰ Nagplano ang Yawa nga patalikuron ang unang mga tawo sa Dios. Agod mabuyok sila sa pagdampig sa iya, nagbinutig si Satanas. Ginagamit ang man-ug, kaangay sang paggamit sang bentrilogo sing kiko-kiko, namangkot ang Yawa kay Eva: “Matuod gid bala nga ang Dios nagsiling nga dili kamo magkaon gikan sa bisan ano nga kahoy sang hardin?” Sang ginbalikwat ni Eva ang sugo sang Dios, si Satanas nagsiling: “Dili kamo mapatay nga totoo.” Nian ginbutangbutangan niya si Jehova sing malain nga mga motibo sa pagsiling: “Ang Dios nakahibalo nga sa adlaw gid nga magkaon kamo sa sini magamuklat ang inyo mga mata kag mangin kaangay kamo sang Dios, nga nakakilala sing maayo kag malaut.” (Genesis 3:​1-5) Sa amo, ginpahangop sang Yawa nga ang Dios nagadingot sing butang nga maayo. Daw ano ka mapasipalahon nga pagpakalain sa maminatud-on, mahigugmaon nga langitnon nga Amay, si Jehova!

11. Paano sanday Adan kag Eva nangin kahimbon ni Satanas?

¹¹ Gintulok liwat ni Eva ang kahoy, kag sini nga tion ang bunga sini daw nangin makailila na. Gani ginkuha niya ang bunga kag ginkaon ini. Sang ulihi, ang iya bana hungod nga nagbuylog  sa iya sa sining makasasala nga buhat sang paglalis sa Dios. (Genesis 3:⁠6) Bisan pa nalimbungan si Eva, sia kag si Adan lunsay nagsakdag sa plano ni Satanas nga maggahom sa kaliwatan sang tawo. Daw subong bala nga nangin kahimbon niya sila.​—⁠Roma 6:16; 1 Timoteo 2:⁠14.

12. Ano ang resulta sang pagrebelde sang tawo sa Dios?

¹² Dapat manabat sanday Adan kag Eva sa ila ginhimo. Wala sila mangin kaangay sang Dios, nga may pinasahi nga ihibalo. Sa baylo, nagbatyag sila sing kahuya kag nagpanago. Ginpapanabat ni Jehova si Adan kag ginpamatbatan: “Sa balhas sang imo nawong magakaon ka sing kalan-on tubtob nga magbalik ka sa duta, kay ginkuha ka sa sini. Kay yab-ok ka kag sa yab-ok magabalik ka.” (Genesis 3:19) “Sang adlaw” nga nagkaon ang aton unang mga ginikanan gikan sa kahoy sang pagkilala sing maayo kag malaut, ginpamatbatan sila sang Dios kag patay na gikan sa iya pagtamod. Nian gintabog sila sa Paraiso kag nagsugod sang ila pagdulhog sa pisikal nga kamatayon.

KON PAANO NAGLAPNAG ANG SALA KAG KAMATAYON

13. Paano naglapta ang sala sa bug-os nga kaliwatan sang tawo?

¹³ Nagmadinalag-on si Satanas sa iya plano nga simbahon sia sang tawo. Apang, indi niya matipigan nga buhi ang iya mga sumilimba. Sang nag-epekto na ang sala sa unang mag-asawa, indi na sila makapaliton sing kahimpitan sa ila mga anak. Kaangay sang sulat nga natigib sa bato, ang sala tudok nga natigib sa mga gene sang aton unang mga ginikanan. Sa amo, makapatubas lamang sila sing dihimpit nga mga anak. Sanglit ang tanan nga mga anak nanday Adan kag Eva ginpanamkon sa tapos sila makasala, ang ila mga anak nakapanubli sing sala kag kamatayon.​—⁠Salmo 51:5; Roma 5:⁠12.

14. (a) Kay sin-o naton mapaanggid ang mga nagapanghiwala sang ila sala? (b) Paano ginpatalupangod sa mga Israelinhon ang ila pagkamakasasala?

¹⁴ Apang, madamo sa karon ang wala nagahunahuna nga makasasala sila. Sa pila ka bahin sang kalibutan, ang ideya tuhoy sa napanubli nga sala wala ginabatia. Apang indi ina pamatuod nga ang sala wala nagaluntad. Ang isa ka bata nga lalaki nga  may tap-ing sa nawong mahimo magsiling nga matinlo sia, kag mahimo lamang nga magpati sia nga indi gali sa tapos sia makapangespiho. Ang dumaan nga mga Israelinhon kaangay sinang bata nga lalaki sang ginbaton nila ang Kasuguan sang Dios paagi sa Iya manalagna nga si Moises. Maathag nga ginpakita sang Kasuguan nga ang sala nagaluntad. “Sa pagkamatuod wala ako kuntani makakilala sing sala kon indi tungod sa Kasuguan,” paathag ni apostol Pablo. (Roma 7:​7-12) Kaangay sang bata nga lalaki nga nagapangespiho, paagi sa pagpangespiho sa Kasuguan, makita sang mga Israelinhon nga sila dimatinlo sa mga mata ni Jehova.

15. Ano ang ginapakita kon mangespiho kita sa Pulong sang Dios?

¹⁵ Paagi sa pagpangespiho sa Pulong sang Dios kag sa pagtalupangod sa mga talaksan sini, makita naton nga kita dihimpit. (Santiago 1:​23-25) Halimbawa, binagbinaga kon ano ang ginsiling ni Jesucristo sa iya mga disipulo nahanungod sa mahigugmaon nga Dios kag sa ila isigkatawo, nga narekord sa Mateo 22:​37-40. Daw ano kasunson nga ang mga tawo nagalisa sa tanda sa sining mga bahin! Madamo ang wala gani ginatublag sang ila konsiensia sa ila kapaslawan sa pagpakita sing gugma sa Dios ukon sa ila mga isigkatawo.​—⁠Lucas 10:​29-37.

MAG-ANDAM SA MGA PAHITO NI SATANAS!

16. Ano ang mahimo naton agod indi kita mabiktima sang mga pahito ni Satanas, kag ngaa mabudlay ini?

¹⁶ Ginatinguhaan ni Satanas nga magpakasala kita sing hungod. (1 Juan 3:⁠8) May paagi bala agod malikawan nga mabiktima sang iya mga pahito? Huo, apang dapat nga sumpungon naton ang mga huyog sa hungod nga pagpakasala. Indi ini mahapos bangod mabaskog gid ang aton namat-an nga huyog sa pagpakasala. (Efeso 2:⁠3) Si Pablo nanikasog sing tuman. Ngaa? Bangod nagapuyo sa iya ang sala. Kon luyag naton ang kahamuot sang Dios, dapat man naton sumpungon ang makasasala nga mga huyog sa sulod naton.​—⁠Roma 7:​14-24; 2 Corinto 5:⁠10.

17. Ano ang nagapabudlay pa sang aton pagpakig-away batok sa aton makasasala nga mga huyog?

¹⁷ Sanglit nagapangita pirme si Satanas sing mga kahigayunan nga hayluhon kita sa paglapas sa kasuguan sang Dios, ang  aton pagpakig-away batok sa sala indi mahapos. (1 Pedro 5:⁠8) Nagapakita sing pag-ulikid sa mga masigka-Cristiano, si Pablo nagsiling: “Nahadlok ako nga, subong nga ang man-ug sa iya kadaya naglimbong kay Eva, ang inyo mga hunahuna patalangon gikan sa pagkahanuot kag pagkaputli nga para kay Cristo.” (2 Corinto 11:⁠3) Pareho gihapon nga mga pahito ang ginagamit karon ni Satanas. Nagatinguha sia sa pagsab-ug sing mga binhi sang pagduhaduha nahanungod sa pagkaayo ni Jehova kag sa mga benepisyo sang pagtuman sa mga sugo sang Dios. Ginahingalitan sang Yawa ang aton napanubli nga mga huyog sa pagpakasala kag ginahaylo kita nga padayunon ang isa ka dalanon sang bugal, kakagod, dumot, kag pag-ihig-ihig.

18. Paano ginagamit ni Satanas ang kalibutan sa pagsakdag sa sala?

¹⁸ Ang isa sang mga kasangkapan nga ginagamit sang Yawa batok sa aton amo ang kalibutan, nga yara sa iya gahom. (1 Juan 5:19) Kon indi kita maghalong, ipiton kita sang malaut kag dibunayag nga mga tawo sa kalibutan padulong sa isa ka makasasala nga dalanon nga nagasumpakil sa mga talaksan sa moral sang Dios. (1 Pedro 4:​3-5) Madamo ang nagasikway sa kasuguan sang Dios kag nagapabungol pa gani sa sugyot sang ila konsiensia, ginahimo ini sa ulihi nga kabalan. (Roma 2:​14, 15; 1 Timoteo 4:​1, 2) Ang iban amat-amat nga nagasunod sa dalanon nga sang primero bisan gani ang ila dihimpit nga konsiensia wala magtugot sa ila nga pilion ini.​—⁠Roma 1:​24-32; Efeso 4:​17-19.

19. Ngaa indi pa tuman na ang mangin matinlo lamang sa pagkabuhi?

¹⁹ Ang matinlo nga pagkabuhi isa ka katigayunan sa sining kalibutan. Apang, agod mapahamut-an ang aton Manunuga, kapin pa ang kinahanglanon. Dapat man kita may pagtuo kag magbatyag sing salabton sa Dios. (Hebreo 11:6) “Kon nahibaluan sang isa kon paano himuon ang husto kag wala niya ini ginahimo, sa iya ini sala,” sulat ni disipulo Santiago. (Santiago 4:17) Huo, ang hungod nga pagsikway sa Dios kag sa iya kasuguan isa gid ka porma sang sala.

20. Paano ikaw mahimo tinguhaan ni Satanas nga punggan sa paghimo sang kon ano ang husto, apang ano ang magabulig sa imo sa pagpamatok sa sina nga mga pag-ipit?

²⁰ Mahimo gid nga si Satanas magpautwas sing pagpamatok sa imo pagtinguha sa ihibalo sang Dios paagi sa imo pagtuon  sing Biblia. Sinsero nga ginalauman nga indi mo pagtugutan ina nga mga pag-ipit nga magpugong sa imo gikan sa pagbuhat sang kon ano ang husto. (Juan 16:⁠2) Bisan pa madamo nga mga manuggahom ang nagtuo kay Jesus sa tion sang iya ministeryo, wala nila gintu-ad sia bangod nahadlok sila nga sikwayon sa ila komunidad. (Juan 12:​42, 43) Mapintas nga ginatinguhaan ni Satanas nga pahugon ang bisan sin-o nga nagapangita sing ihibalo sang Dios. Apang, dapat mo pirme dumdumon kag apresyahon ang makatilingala nga mga butang nga nahimo ni Jehova. Ayhan mabuligan mo pa gani ang mga manugpamatok nga matigayon ang amo man nga apresasyon.

21. Paano naton madaug ang kalibutan kag ang aton mismo makasasala nga mga huyog?

²¹ Tubtob dihimpit kita, magapakasala kita. (1 Juan 1:⁠8) Walay sapayan, may bulig kita sa sining pagpakig-away. Huo, posible nga magadaug kita sa aton pagpakig-away batok sa malauton nga isa, si Satanas nga Yawa. (Roma 5:21) Sa katapusan sang ministeryo ni Jesus sa duta, ginpalig-on niya ang iya mga sumulunod sa sining mga pulong: “Sa kalibutan may kapipit-an kamo, apang magpakaisog kamo! Nadaug ko ang kalibutan.” (Juan 16:33) Upod sa bulig sang Dios, posible nga madaug bisan sang dihimpit nga mga tawo ang kalibutan. Wala sing gahom si Satanas sa mga nagapamatok sa iya kag ‘nagapasakop sang ila kaugalingon sa Dios.’ (Santiago 4:7; 1 Juan 5:18) Subong makita pa naton, nag-aman ang Dios sing dalan gikan sa pagkaulipon sa sala kag kamatayon.

TILAWI ANG IMO IHIBALO

Sin-o si Satanas nga Yawa?

Ngaa nagatigulang kag nagakapatay ang mga tawo?

Ano ang sala?

Paano ginabuyok ni Satanas ang mga tawo sa hungod nga pagpakasala sa Dios?

[Mga Pamangkot sa Pagtinuon]

 [Bug-os pahina nga piktyur sa pahina 54]