Kapitulo 15

Pagtukod Sing Pamilya nga Nagapadungog sa Dios

1-3. Ngaa indi malubad sang iban ang mga palaligban nga kinaandan sa pag-asawahay kag pagkaginikanan, apang ngaa makabulig ang Biblia?

 PANANGLITAN nagaplano ikaw sa pagpatindog sang imo kaugalingon nga puluy-an. Una anay, mabakal ka sing duta. Sa daku nga kalangkag, ginapanan-aw mo na ang imo bag-o nga balay. Apang ano kon wala ikaw sing mga gamit kag wala sing mga kalantip sa pagpatindog? Daw ano ina ka makapalaslaw!

² Madamo nga magnobyahanay ang nagapakasal nga ginapanan-aw ang isa ka malipayon nga pamilya, apang wala sila sing mga gamit ukon mga kalantip sa pagtukod sini. Indi madugay sa tapos sang kasal, nagasugod ang negatibo nga pagsinalayo. Ang pag-inaway kag pagkinamog adlaw-adlaw nga nagakatabo. Sa pagkabun-ag sang kabataan, masapwan sang bag-uhan nga amay kag iloy ang ila kaugalingon nga kulang man sila sing kalantip sang pagkaginikanan subong sang magpakasal sila.

³ Apang, sing makalilipay, makabulig ang Biblia. Ang mga prinsipio sini kaangay sang mga gamit nga imo magamit sa pagtukod sing isa ka malipayon nga pamilya. (Hulubaton 24:⁠3) Tan-awon naton kon paano ini mahimo.

MGA GAMIT PARA SA PAGTUKOD SING ISA KA MALIPAYON NGA PAG-ASAWAHAY

4. Ngaa mapaabot ang mga problema sa sulod sang pag-asawahay, kag ano nga mga talaksan ang ginaaman sa Biblia?

⁴ Bisan pa daw magkabagay gid ang isa ka mag-asawa, magkatuhay sila sa emosyon, sa gindak-an, kag sa pamilya. Busa, mapaabot ang pila ka problema sa tapos sang kasal. Paano ini atubangon? Ti, antes magpatindog sing balay ang mga manunukod, ginatan-aw nila anay ang plano. Mga panuytoy ini nga dapat  sundon. Ang Biblia nagaaman sing mga panuytoy sang Dios para sa pagtukod sing isa ka malipayon nga pamilya. Usisaon naton karon ang pila sini.

5. Paano ginapadaku sang Biblia ang pagkaimportante sang pagkatutom sa pag-asawahay?

⁵ Pagkatutom. Si Jesus nagsiling: “Ang gintingob sang Dios dili pagbulagon sang tawo.” a (Mateo 19:⁠6) Si apostol Pablo nagsulat: “Paghuptan sing dungganon sang tanan ang pag-asawahay, kag ang higdaan sang pag-asawahay dipagdagtaan, kay hukman sang Dios ang mga makihilawason kag mga makilahion.” (Hebreo 13:⁠4) Busa, dapat batyagon sang mga mag-asawa ang obligasyon kay Jehova nga magmatutom sa ila mga tiayon.​—⁠Genesis 39:​7-9.

6. Paano ang pagkatutom magabulig sa pagtipig sang pag-asawahay?

⁶ Ang pagkatutom nagahatag sa pag-asawahay sing dungog kag kalig-unan. Nahibaluan sang matutom nga mag-asawa nga, bisan ano man ang matabo, sakdagon nila ang isa kag isa. (Manugwali 4:​9-12) Daw ano ini ka tuhay sa mga nagatalikod sa ila pag-asawahay sa una kag diutay lamang nga problema! Ina nga mga indibiduwal madasig sa paghinakop nga ‘sayop nga tawo ang [ila] napilian,’ nga sila ‘wala na nagahigugmaanay,’ nga ang bag-o nga tiayon amo ang solusyon. Apang ini nga konklusion wala nagahatag sa bisan sin-o sa mag-asawa sing kahigayunan nga mag-uswag sa emosyon. Sa baylo, mahimo nga isaylo sinang dimatutom nga mga tiayon ang amo gihapon nga mga problema sa bag-o nga mga tiayon. Kon ang isa ka tawo may matahom nga puluy-an apang nasapwan niya nga nagatulo ang atop, sa pagkamatuod tinguhaan niya nga kay-uhon ini. Indi sia magsaylo lang sa lain nga balay. Sing kaanggid, ang pag-ilis sing tiayon indi ang paagi sa paglubad sang mga hulusayon nga gin-awayan sang mag-asawa. Kon mag-utwas ang mga problema, indi pagtinguhai nga bungkagon ang pag-asawahay, kundi tinguhai sing maukod nga tipigan ini. Ina nga pagkatutom nagatamod sang pag-asawahay subong butang nga takus bantayan, tipigan, kag pakabahandion. 

7. Ngaa masami nabudlayan ang mag-asawa sa pagpaalintunay, apang paano makabulig ang pagsuklob sing “bag-ong personalidad”?

⁷ Pagpaalintunay. “May kapaslawan ang mga plano kon wala sing kompidensial nga paghambalanay,” siling sang isa ka hulubaton sa Biblia. (Hulubaton 15:22) Apang, nabudlayan ang iban nga mga mag-asawa sa pagpaalintunay. Ngaa subong sini? Bangod magkatuhay ang mga estilo sang mga tawo sa pagpaalintunay. Isa ini ka katunayan nga masami nagadul-ong sa daku nga indi paghangpanay kag kapaslawan. Mahimo nga may daku nga kahilabtanan sa sini ang gindak-an sang isa. Halimbawa, ang iban mahimo nagdaku sa kahimtangan nga pirme lang nagakamog ang mag-asawa. Karon subong minyo na nga mga hamtong, mahimo indi sila makahibalo kon paano makighambal sa ila tiayon sa isa ka malulo kag mahigugmaon nga paagi. Walay sapayan, indi dapat nga ang imo puluy-an mangin isa ka ‘balay nga puno sing sinuay.’ (Hulubaton 17:⁠1) Ginapadaku sang Biblia ang pagsuklob sing “bag-ong personalidad,” kag wala sini ginatugutan ang makahalalit nga kapaitan, sininggitanay, kag ang nagaabuso nga mga hambal.​—⁠Efeso 4:​22-24, 31. 

8. Ano ang mahimo makabulig kon wala kamo nagaugyunay sang imo tiayon?

⁸ Ano ang sarang mo mahimo kon may mga dipag-ugyunay? Kon magsingkal ang kaakig, maalamon nga mahimo sundon mo ang laygay sang Hulubaton 17:14: “Bayai ang sinuay sa wala pa sing inaway.” Huo, mahimo ninyo untatan anay ang paghambalanay kag padayunon liwat, kon magkalma na kamo nga duha. (Manugwali 3:​1, 7) Kon ano man ang matabo, tinguhai nga mangin “madagmit sa pagpamati, mahinay sa paghambal, mahinay sa pagpangakig.” (Santiago 1:19) Ang imo tulumuron amo dapat ang pagremedyo sang kahimtangan, indi ang pagdaug sa baisay. (Genesis 13:​8, 9) Pilia ang mga tinaga kag ang paagi sang paghambal nga magapakalma sa imo kag sa imo tiayon. (Hulubaton 12:18; 15:​1, 4; 29:11) Labaw sa tanan, indi magpabilin sa akig nga kahimtangan, kundi mangayo sing bulig sa Dios paagi sa mapainubuson nga pagpangamuyo sing dungan.​—⁠Efeso 4:​26, 27; 6:⁠18.

9. Ngaa sarang masiling nga ang pagpaalintunay nagasugod sa tagipusuon?

⁹ Ang isa ka hulubaton sa Biblia nagasiling: “Ang tagipusuon sang maalam nagatudlo sang iya baba sa pagpakita sing paghangop, kag sa iya mga bibig nagadugang ini sing pagkamahayluhon.” (Hulubaton 16:23) Sa pagkamatuod gid, ang sekreto sang madinalag-on nga pagpaalintunay yara sa tagipusuon, indi sa baba. Ano ang panimuot mo sa imo tiayon? Ginapalig-on sang Biblia ang mga Cristiano nga magpakita sing “kahanuklog.” (1 Pedro 3:⁠8) Mahimo mo bala ini kon ang imo tiayon may daku nga ginakabalak-an? Kon amo, magabulig ini sa imo kon paano magsabat.​—⁠Isaias 50:⁠4.

10, 11. Paano maaplikar sang isa ka bana ang laygay sang 1 Pedro 3:⁠7?

¹⁰ Pagpadungog kag Pagtahod. Ang Cristianong mga bana ginasugo nga magpuyo upod sa ila asawa “suno sa ihibalo, ginahatagan sila sing dungog subong mas maluya nga suludlan, ang babayinhon.” (1 Pedro 3:⁠7) Ang pagpadungog sa imo asawa nagadalahig sing pagkilala sang iya balor. Ang bana nga nagapuyo upod sa iya asawa “suno sa ihibalo” nagapakita sing mataas nga pagtahod sa iya mga balatyagon, kusog, kinaalam, kag dungog. Dapat man niya tun-an kon paano ginatamod ni Jehova ang mga babayi kag kon ano ang luyag Niya nga pagpakig-angot sa ila. 

¹¹ Ibutang ta nga sa inyo balay may yara ikaw tuman ka mapuslanon nga plorera nga madali mabuong. Indi mo bala paghalungan ini sing maayo? Ti, gingamit ni Pedro ang termino nga “mas maluya nga suludlan” sa amo man nga kahulugan, kag dapat ini magpahulag sa isa ka Cristianong bana nga magpakita sing mapinalanggaon nga pagtamod sa iya hinigugma nga asawa.

12. Paano mapakita sang isa ka asawa nga ginatahod niya sing tudok ang iya bana?

¹² Apang ano ang laygay sang Biblia sa asawa? Si Pablo nagsulat: “Ang asawa dapat may tudok nga pagtahod sa iya bana.” (Efeso 5:33) Kon paano nga dapat mabatyagan sang asawa nga ginapadunggan sia kag ginapalangga gid sang iya tiayon, dapat mabatyagan sang bana nga ginatahod sia sang iya asawa. Ang matinahuron nga asawa indi magapanugidsugid sang mga kasaypanan sang iya bana, Cristiano man sia ukon indi. Indi niya pagdulaon ang iya dungog paagi sa pagmulay kag pagpakanubo sa iya sa pribado ukon sa publiko.​—⁠1 Timoteo 3:11; 5:⁠13.

13. Paano mapabutyag ang mga pagtamod sa isa ka mahidaiton nga paagi?

¹³ Wala ini nagakahulugan nga indi mapabutyag sang asawa ang iya mga opinyon. Kon may butang nga nagatublag sa iya, matinahuron nga mapabutyag niya ang iya kaugalingon. (Genesis 21:​9-12) Ang pagpaalinton sing ideya sa iya bana mahimo mapaanggid sa paghaboy sing bola. Mahimo niya iitsa ini agod madali niya masalo, ukon ihaboy ini sing mabaskog kag mahalitan sia. Daw ano kaayo pa kon ang magtiayon maglikaw sa pagsumbunganay kundi, sa baylo, maghambal sing maluluy-on kag malulo!​—⁠Mateo 7:12; Colosas 4:6; 1 Pedro 3:​3, 4.

14. Ano ang dapat mo himuon kon ang imo tiayon daw indi interesado sa pag-aplikar sang mga prinsipio sang Biblia sa pag-asawahay?

¹⁴ Subong nakita na naton, ang mga prinsipio sang Biblia makabulig sa imo sa pagtukod sing isa ka malipayon nga pag-asawahay. Apang ano kon ang imo tiayon daw indi interesado gid sa ginasiling sang Biblia? Daku gihapon ang mahimo kon iaplikar mo sa imo katungdanan ang ihibalo gikan sa Dios. Si Pedro nagsulat: “Kamo nga mga asawa, magpasakop kamo sa inyo kaugalingon nga mga bana, agod nga, kon ang bisan sin-o man indi matinumanon sa pulong, mahimo sila madaug sa walay pulong  paagi sa paggawi sang ila mga asawa, bangod nangin mga saksi sila sang imo putli nga paggawi nga may daku nga pagtahod.” (1 Pedro 3:​1, 2) Sa pagkamatuod, amo man ang naaplikar sa isa ka bana nga ang iya asawa indi interesado sa Biblia. Bisan ano man ang luyag himuon sang imo tiayon, tuguti ang mga prinsipio sang Biblia nga himuon ikaw nga mangin isa ka mas maayo nga tiayon. Ang ihibalo gikan sa Dios makahimo man sa imo nga isa ka mas maayo nga ginikanan.

PAGPADAKU SANG KABATAAN SUNO SA IHIBALO GIKAN SA DIOS

15. Paano kon kaisa ginapaliton ang sayop nga mga pamaagi sang pagkaginikanan, apang paano mabag-o ini nga sulundan?

¹⁵ Ang pagpanag-iya lamang sing lagari ukon martilyo wala nagahimo sa isa nga isa ka lantip nga panday. Sing kaanggid, ang pagtigayon lamang sing kabataan wala nagahimo sa isa nga isa ka lantip nga ginikanan. Sing hungod ukon indi, masami ginapadaku sang mga ginikanan ang ila kabataan suno sa paagi sang pagpadaku sa ila. Sa amo, ang sayop nga mga pamaagi sang pagpadaku ginapaliton kon kaisa halin sa isa ka kaliwatan padulong sa masunod. Ang isa ka dumaan nga Hebreong hulubaton nagasiling: “Ang mga amay amo ang nagakaon sing hilaw nga mga ubas, apang ang nagangilo amo ang mga ngipon sang mga anak.” Apang, ginapakita sang Kasulatan nga indi kinahanglan sundon sang isa ka tawo ang dalanon nga gintukod sang iya mga ginikanan. Makapili sia sing tuhay nga banas, isa nga naimpluwensiahan sang mga palatukuran ni Jehova.​—⁠Ezequiel 18:​2, 14, 17.

16. Ngaa importante nga mag-aman para sa imo pamilya, kag ano ang ginalakip sini?

¹⁶ Ginapaabot ni Jehova ang Cristianong mga ginikanan nga hatagan ang ila kabataan sing nagakaigo nga pagtuytoy kag pag-atipan. Si Pablo nagsulat: “Sa pagkamatuod kon ang bisan sin-o wala nagaaman para sa ila nga iya kaugalingon, kag ilabi na para sa ila nga mga katapo sang iya panimalay, napanghiwala niya ang pagtuo kag malain pa sa isa ka tawo nga walay pagtuo.” (1 Timoteo 5:⁠8) Daw ano kabaskog nga mga pulong! Ang pagtuman sang imo katungdanan subong isa ka manug-aman, nga nagalakip sang pag-atipan sang pisikal, espirituwal,  kag emosyonal nga mga kinahanglanon sang imo kabataan, pribilehiyo kag salabton sang isa ka diosnon nga tawo. Ang Biblia nagahatag sing mga prinsipio nga makabulig sa mga ginikanan sa pagtukod sing isa ka malipayon nga kahimtangan para sa ila kabataan. Binagbinaga ang pila sini.

17. Ano ang kinahanglanon agod ipahamtang sang inyo kabataan ang sugo sang Dios sa ila tagipusuon?

¹⁷ Magpakita sing isa ka maayong huwaran. Ang Israelinhon nga mga ginikanan ginsugo anay: “Dapat mo ipatudok [ang Pulong sang Dios] sa imo anak kag ihambal ini kon nagalingkod ka sa imo balay kag kon nagalakat ka sa dalanon kag kon nagahigda ka kag kon nagabangon ka.” Dapat itudlo sang mga ginikanan ang mga talaksan sang Dios sa ila kabataan. Apang ini nga sugo ginpaunahan sing pinamulong nga: “Ining mga pulong nga ginasugo ko karon sa imo dapat mangin sa imo tagipusuon.” (Deuteronomio 6:​6, 7) Huo, indi mahatag sang mga ginikanan ang wala sa ila. Dapat anay matigib sa inyo mismo tagipusuon ang kasuguan sang Dios kon luyag ninyo nga masulat ini sa tagipusuon sang inyo kabataan.​—⁠Hulubaton 20:7; ipaanggid ang Lucas 6:⁠40.

18. Sa pagpabutyag sing gugma, paano si Jehova nagpahamtang sing dalayawon gid nga huwaran para sa mga ginikanan?

¹⁸ Maghatag sing pasalig sang imo gugma. Sang ginbawtismuhan si Jesus, si Jehova nagsiling: “Ikaw ang akon Anak, ang hinigugma; nahamuot ako sa imo.” (Lucas 3:22) Sa amo ginkilala ni Jehova ang iya Anak, kinabubut-on nga nagpabutyag sang iya kahamuot sa iya kag naghatag sing pasalig sang Iya gugma. Si Jesus nagsiling sang ulihi sa iya Amay: “Ginhigugma mo ako sa wala pa mapasad ang kalibutan.” (Juan 17:24) Busa, subong diosnon nga mga ginikanan, hatagi ang inyo kabataan sing berbal kag pisikal nga mga tanda sang inyo gugma sa ila​—⁠kag himua ini sing masunson. Dumduma pirme nga ang “gugma nagapalig-on.”​—⁠1 Corinto 8:⁠1.

19, 20. Ano ang nadalahig sa nagakaigo nga pagdisiplina sa kabataan, kag paano ang mga ginikanan makabenepisyo gikan sa huwaran ni Jehova?

¹⁹ Disiplina. Ginapadaku sang Biblia ang pagkaimportante sang mahigugmaon nga disiplina. (Hulubaton 1:⁠8) Ang mga ginikanan nga nagalikaw sa ila salabton sa pagtuytoy sa ila kabataan  karon mahimo gid nga magaatubang sing makapasubo nga mga resulta sa ulihi. Apang, ginapaandaman man ang mga ginikanan batok sa pagpasobra sa pihak nga bahin. “Kamo nga mga amay,” sulat ni Pablo, “dili pagpaakiga ang inyo kabataan, agod nga indi sila mahanusbo.” (Colosas 3:21) Dapat likawan sang mga ginikanan ang sobra nga pagsaway sa ila kabataan ukon pirme ginamuno ang ila mga kakulangan kag ginamulay ang ila mga panikasog.

²⁰ Si Jehova nga Dios, ang aton langitnon nga Amay, nagapahamtang sing huwaran sa pag-aman sing disiplina. Ang iya pagsaway indi gid sobra. “Silutan ko kamo suno sa nagakaigo nga talaksan,” siling sang Dios sa iya katawhan. (Jeremias 46:28) Dapat ilugon sang mga ginikanan si Jehova sa sining bahin. Pat-od gid nga makapaakig ang disiplina nga nagasobra sa makatarunganon nga limite ukon nagalabang sa katuyuan nga pagtadlong kag pagtudlo.

21. Paano mahibaluan sang mga ginikanan kon bala epektibo ang ila pagdisiplina?

²¹ Paano mahibaluan sang mga ginikanan kon bala epektibo ang ila pagdisiplina? Mahimo nila pamangkuton ang ila kaugalingon, ‘Ano ang ginahimo sang akon pagdisiplina?’ Dapat ini makatudlo. Dapat mahangpan sang imo anak kon ngaa ginadisiplina sia. Dapat man hunahunaon sang mga ginikanan ang mangin resulta sang ila pagsaway. Matuod, kaugtan sang halos tanan nga kabataan ang disiplina sa primero. (Hebreo 12:11) Apang tuhoy sa disiplina indi dapat mahadlukan ang isa ka bata ukon magbatyag nga biniyaan sia ukon maghatag sa iya sing impresyon nga sia duna nga malaut. Antes tadlungon ang iya katawhan, si Jehova nagsiling: “Dili ka mahadlok, . . . kay ako kaupod ninyo.” (Jeremias 46:28) Huo, dapat himuon ang disiplina sa isa ka paagi nga mahangpan sang imo anak nga kamo kaupod niya subong mahigugmaon, masinakdagon nga mga ginikanan.

PAGTIGAYON SING “MALANTIPON NGA PAGTUYTOY”

22, 23. Paano mo matigayon ang pagtuytoy nga kinahanglanon sa pagtukod sing isa ka malipayon nga pamilya?

²² Makapasalamat kita nga si Jehova nag-aman sing mga gamit  nga kinahanglanon naton sa pagtukod sing isa ka malipayon nga pamilya. Apang ang pagpanag-iya sing mga gamit indi tuman na. Dapat kita mag-ensayo sa paggamit sini sing nagakaigo. Halimbawa, mahimo nga ang isa ka manunukod magpalambo sing indi nagakaigo nga pag-uyat sang iya mga gamit. Mahimo nga ginagamit niya ang iban sini sa sayop nga paagi. Sa idalom sining mga kahimtangan, ang iya mga metodo mahimo gid nga magaresulta sa maluya nga sahi sang binuhatan. Sing kaanggid, mahimo nga nahibaluan mo na karon ang indi maayo nga mga batasan nga nakasulod sa inyo pamilya. Ang iban mahimo nga tudok gid kag ­mabudlay bag-uhon. Apang, sunda ang laygay sang Biblia: “Ang maalam nga tawo magapamati kag magabaton sing dugang pa nga instruksion, kag ang tawo sang paghangop amo ang isa nga nagatigayon sing maayo nga tuytoy.”​—⁠Hulubaton 1:⁠5.

²³ Makatigayon ikaw sing maayo nga tuytoy paagi sa pa­dayon nga pagkuha sing ihibalo gikan sa Dios. Mangin alisto sa mga prinsipio sang Biblia nga naaplikar sa pagkabuhi sang pamilya, kag maghimo sing mga pagpasibu kon kinahanglanon. Panilagi ang hamtong nga mga Cristiano nga isa ka maayong huwaran subong mag-asawa kag mga gini­kanan. Makighambal sa ila. Labaw sa tanan, ipangamuyo kay Jehova ang imo mga ginakabalak-an. (Salmo 55:22; Fi­lipos 4:​6, 7) Makabulig sia sa imo sa pagtigayon sing isa ka malipayon nga pagkabuhi sang pamilya nga nagapadungog sa iya.

[Mga footnote]

TILAWI ANG IMO IHIBALO

Paano ang pagkatutom, pagpaalintunay, pagpadungog, kag pagtahod nagadul-ong sa isa ka malipayon nga pag-asawahay?

Sa anong mga paagi mapasalig sang mga ginikanan ang ila kabataan sang ila gugma?

Anong mga butang ang nadalahig sa nagakaigo nga pagdisiplina?

[Mga Pamangkot sa Pagtinuon]

 [Bug-os pahina nga piktyur sa pahina 147]