1. Ano ang katuyuan ni Jehova para sa pamilya nga kahimusan?

SANG ginhiusa ni Jehova si Adan kag si Eva sa pag-asawahay, ginpabutyag ni Adan ang iya kalipay paagi sa pagbungat sang pinakauna nga Hebreong binalaybay nga narekord. (Genesis 2:22, 23) Apang, indi lamang ang pagdala sing kalipay sa iya tawhanon nga mga anak ang ginahunahuna sang Manunuga. Luyag niya nga himuon sang mga mag-asawa kag mga pamilya ang iya kabubut-on. Ginsugo niya ang unang mag-asawa: “Magmabungahon kag magbuad kag magtugob sang duta kag magpakaagalon sa sini, kag maggahom sa kaisdaan sang dagat kag sa kapispisan sang kahanginan kag sa tagsa ka buhi nga butang nga nagagiho sa duta.” (Genesis 1:28) Daw ano yadto ka dungganon kag makapaladya nga tulumanon! Daw ano kuntani ka malipayon si Adan, si Eva, kag ang ila palaabuton nga mga anak kon gintuman nila sing bug-os ang kabubut-on ni Jehova!

2, 3. Paano ang mga pamilya makasapo sing labing daku nga kalipay karon?

² Sa karon man, ang mga pamilya malipayon gid kon nagapangabudlay sila sa paghimo sang kabubut-on sang Dios. Si apostol Pablo nagsulat: “Ang diosnon nga debosyon mapuslanon sa tanan nga butang, kay may saad ini nga kabuhi karon kag sa palaabuton.” (1 Timoteo 4:8) Ang pamilya nga nagakabuhi nga may diosnon nga debosyon kag nagasunod sang panuytoy ni Jehova sa Biblia makasapo sing kalipay sa “kabuhi karon.” (Salmo 1:1-3; 119:105; 2 Timoteo 3:16) Bisan pa kon isa lamang ka katapo sang pamilya ang nagaaplikar sang mga prinsipio sang Biblia, ang kahimtangan mas maayo sangsa wala sing nagahimo sini.

³ Ginbinagbinag sini nga libro ang madamong prinsipio  sang Biblia nga nagaamot sa kalipay sang pamilya. Ayhan natalupangdan mo nga ang pila sini makapila nga ginsulit sa bug-os nga libro. Ngaa? Bangod nagarepresentar ini sang gamhanan nga mga kamatuoran nga epektibo para sa kaayuhan sang tanan sa nanuhaytuhay nga bahin sang pagkabuhi sang pamilya. Ang pamilya nga nagapanikasog sa pag-aplikar sining mga prinsipio sang Biblia makasapo nga ang diosnon nga debosyon may ‘saad [gid] nga kabuhi karon.’ Usisaon naton liwat ang apat sadtong importante nga mga prinsipio.

4. Ngaa importante ang pagpugong sa kaugalingon sa pag-asawahay?

⁴ Si Hari Solomon nagsiling: “Sia nga wala sing pagpugong sa iya espiritu kaangay sang siudad nga naguba kag wala sing mga kuta.” (Hulubaton 25:28; 29:11) Ang ‘pagpugong sa espiritu sang isa,’ pagpakita sing pagpugong sa kaugalingon, importante para sa mga nagahandum sing malipayon nga pag-asawahay. Ang pagpadaug sa makahalalit nga mga emosyon, subong sang kasingkal ukon imoral nga kailigbon, magatuga sing halit nga nagakinahanglan sing tinuig agod makay-o—kon makay-o pa ini.

⁵ Sa pagkamatuod, wala sing kaliwat ni Adan ang makakontrol sing bug-os sang iya dihimpit nga unod. (Roma 7:21, 22) Sa gihapon, ang pagpugong sa kaugalingon isa ka bunga sang espiritu. (Galacia 5:22, 23) Busa, ang espiritu sang Dios magapatubas sing pagpugong sa kaugalingon sa aton kon ipangamuyo naton ining kinaiya, kon iaplikar naton ang nagakaigo nga laygay nga masapwan sa Kasulatan, kag kon makig-upod kita sa iban nga nagapakita sini kag likawan ang mga wala nagapakita sini. (Salmo 119:100, 101, 130; Hulubaton 13:20; 1 Pedro 4:7) Ini nga dalanon magabulig sa aton sa ‘pagpalagyo sa pagkamakihilawason,’ bisan pa kon ginasulay kita. (1 Corinto 6:18) Sikwayon naton ang kasingki kag likawan ukon landason naton ang alkoholismo. Kag atubangon naton sing kapin katawhay ang makapaakig nga mga butang kag mabudlay nga mga kahimtangan. Kabay nga  kita tanan—lakip ang kabataan—makatuon sa pagpalambo sining importante nga bunga sang espiritu.—Salmo 119:1, 2.

6. (a) Ano nga kahimusan sa pagkaulo ang ginpatok sang Dios? (b) Ano dapat ang tandaan sang isa ka lalaki agod ang iya pagkaulo magadala sing kalipay sa iya pamilya?

⁶ Ang ikaduha nga importante nga prinsipio amo ang pagkilala sa pagkaulo. Ginlaragway ni Pablo ang nagakaigo nga kahimusan sang nagsiling sia: “Luyag ko mahibaluan ninyo nga ang ulo sang tagsa ka tawo amo si Cristo; ang ulo sang babayi amo ang lalaki; ang ulo ni Cristo amo ang Dios.” (1 Corinto 11:3) Nagakahulugan ini nga ang lalaki amo ang nagapanguna sa iya pamilya, ang iya asawa matutom nga nagasakdag sa iya, kag ang kabataan matinumanon sa ila mga ginikanan. (Efeso 5:22-25, 28-33; 6:1-4) Apang, talupangda nga ang pagkaulo magadul-ong lamang sa kalipay kon ginapakita ini sa nagakaigo nga paagi. Ang mga bana nga nagakabuhi nga may diosnon nga debosyon nakahibalo nga ang pagkaulo indi diktatoryal. Ginailog nila si Jesus, nga ila Ulo. Bisan pa si Jesus mangin “ulo sa tanan nga butang,” “nagkari [sia], indi agod alagdon, kundi sa pag-alagad.” (Efeso 1:22; Mateo 20:28) Sa kaanggid nga paagi, ang isa ka Cristianong lalaki dapat magpakita sing pagkaulo, indi agod makabenepisyo sia, kundi agod atipanon ang mga kaayuhan sang iya asawa kag kabataan.—1 Corinto 13:4, 5.

⁷ Tuhoy sa iya katungdanan, ang asawa nga nagakabuhi nga may diosnon nga debosyon wala nagapakig-indis-indis ukon nagatinguha nga mangibabaw sa iya bana. Nalipay sia sa pagsakdag sa iya bana kag sa pagbulig sa iya. Ang Biblia nagapatuhoy kon kaisa sa asawa subong “ginapanag-iyahan” sang iya bana, nga nagapakita sing maathag nga ang bana amo ang ulo sang asawa. (Genesis 20:3) Paagi sa pag-asawahay ang asawa ginapaidalom sa “kasuguan sang iya bana.” (Roma 7:2) Sa amo man nga tion, ginatawag sang Biblia ang asawa nga “kabulig” kag “komplemento.” (Genesis 2:20) Ginaamot niya ang mga kinaiya kag mga ikasarang nga  wala sa iya bana, kag ginahatag niya sa iya bana ang kinahanglanon nga pagsakdag. (Hulubaton 31:10-31) Ang Biblia nagasiling man nga ang asawa isa ka “kaupod,” nga nagapangabudlay upod sa iya bana. (Malaquias 2:14) Ining Makasulatanhon nga mga prinsipio nagabulig sa mag-asawa nga mahangpan ang ila katungdanan kag magpakita sing nagakaigo nga pagtahod kag kadungganan sa isa kag isa.

8, 9. Ipaathag ang pila ka prinsipio nga magabulig sa tanan sa pamilya sa pagpauswag sang ila mga kalantip sa pagkomunikar.

⁸ Ang pagkakinahanglanon sang komunikasyon masunson nga ginapadaku sa sini nga libro. Ngaa? Bangod mas mahapos lubaron ang mga problema kon ang mga tawo nagahambalanay kag nagapamati gid sa isa kag isa. Makapila ginpadaku nga ang komunikasyon isa ka pagpaalintunay. Ginpabutyag ini ni disipulo Santiago sing subong sini: “Ang tagsa ka tawo magmadagmit sa pagpamati, magmahinay sa paghambal.”—Santiago 1:19.

⁹ Importante man nga maghalong kita kon paano kita nagahambal. Ang pahinali, masuayon, ukon mamulayon nga mga pulong indi madinalag-on nga komunikasyon. (Hulubaton 15:1; 21:9; 29:11, 20) Bisan pa kon husto ang aton ginahambal, kon ginapabutyag ini sa isa ka mapintas, bugalon, ukon walay patugsiling nga paagi, mahimo gid nga magatuga ini sing kapin nga halit sangsa kaayuhan. Ang aton panghambal dapat mangin kalahamut-an, “natimplahan sing asin.” (Colosas 4:6) Ang aton mga pulong dapat mangin kaangay sang “mga mansanas nga bulawan sa pinuna nga pilak.” (Hulubaton 25:11) Ang mga pamilya nga nagatuon sa pagkomunikar sing maayo nakahimo sing daku nga tikang padulong sa pagtigayon sing kalipay.

10. Ano nga sahi sang gugma ang importante sa pag-asawahay?

¹⁰ Ang tinaga nga “gugma” makapila nga nagalutaw sa sining bug-os nga libro. Madumduman mo bala ang sahi sang gugma nga una ginpatuhuyan? Matuod nga ang romantiko nga gugma (Griego, eʹros) may importante nga bahin sa pag-asawahay,  kag sa madinalag-on nga mga pag-asawahay, ang madalom nga gugma kag pag-abyanay (Griego, phi·liʹa) nagatubo sa ulot sang mag-asawa. Apang ang kapin ka importante amo ang gugma nga ginalaragway sang Griegong tinaga nga a·gaʹpe. Amo ini ang gugma nga ginapalambo naton para kay Jehova, para kay Jesus, kag para sa aton isigkatawo. (Mateo 22:37-39) Amo ini nga gugma ang ginapakita ni Jehova sa katawhan. (Juan 3:16) Daw ano katahom nga makapakita kita sing amo man nga gugma sa aton tiayon kag kabataan!—1 Juan 4:19.

¹¹ Sa pag-asawahay ining dungganon nga gugma isa gid ka “himpit nga higot sang paghiusa.” (Colosas 3:14) Ginahugpong sini ang mag-asawa kag nagapahulag sa ila nga himuon kon ano ang labing maayo para sa isa kag isa kag para sa ila kabataan. Kon ang mga pamilya nagaatubang sing mabudlay nga mga kahimtangan, ang gugma nagabulig sa ila nga atubangon ini nga may paghiusa. Samtang nagatigulang ang mag-asawa, ang gugma nagabulig sa ila nga magbuligay kag padayon nga apresyahon ang isa kag isa. “Ang gugma . . . wala nagapangita sang iya kaugalingon nga mga kaayuhan. . . . Nagabatas ini sang tanan nga butang, nagatuo sang tanan nga butang, nagalaum sang tanan nga butang, nagaantos sang tanan nga butang. Ang gugma wala nagakapaslawi.”—1 Corinto 13:4-8.

¹² Ang pag-asawahay labi na nga malig-on kon ginapabakod ini indi lamang sang gugma sa ulot sang mag-asawa kundi una sa tanan sang gugma kay Jehova. (Manugwali 4:9-12) Ngaa? Si apostol Juan nagsulat: “Amo ini ang kahulugan sang gugma sa Dios, nga bantayan ta ang iya mga sugo.” (1 Juan 5:3) Sa amo, dapat hanason sang mag-asawa ang ila mga anak sa diosnon nga debosyon indi lamang bangod ginahigugma nila sing daku ang ila mga anak kundi bangod sugo ini ni Jehova. (Deuteronomio 6:6, 7) Dapat nila likawan ang imoralidad indi lamang bangod ginahigugma nila ang isa kag isa kundi labi na bangod ginahigugma nila si  Jehova, nga “magahukom sa mga makihilawason kag mga makilahion.” (Hebreo 13:4) Bisan pa kon ang isa sa mag-asawa magtuga sing mabug-at nga mga problema sa pag-asawahay, ang gugma kay Jehova magapahulag sa iya tiayon nga sundon gihapon ang mga prinsipio sang Biblia. Malipayon gid ang mga pamilya nga ang ila gugma sa isa kag isa ginapabakod sang gugma kay Jehova!

13. Paano ang determinasyon sa paghimo sang kabubut-on sang Dios magabulig sa mga indibiduwal sa pagsentro sang ila mga mata sa importante gid nga mga butang?

¹³ Ang bug-os nga kabuhi sang isa ka Cristiano nasentro sa paghimo sang kabubut-on sang Dios. (Salmo 143:10) Amo gid sini ang kahulugan sang diosnon nga debosyon. Ang paghimo sang kabubut-on sang Dios nagabulig sa mga pamilya nga isentro ang ila mga mata sa importante gid nga mga butang. (Filipos 1:9, 10) Halimbawa, si Jesus nagpaandam: “Nagkari ako sa pagtuga sing pagbinahinbahin, ang tawo batok sa iya amay, kag ang anak nga babayi batok sa iya iloy, kag ang umagad nga babayi batok sa iya ugangan nga babayi.  Sa pagkamatuod, ang mga kaaway sang tawo mangin amo ang mga katapo sang iya kaugalingon nga panimalay.” (Mateo 10:35, 36) Subong sang ginpaandam gid ni Jesus, madamo sang iya mga sumulunod ang ginhingabot sang mga katapo sang pamilya. Daw ano ka masubo kag masakit nga kahimtangan! Walay sapayan, ang kaangtanan sa pamilya indi dapat maglabaw sa aton gugma kay Jehova nga Dios kag kay Jesucristo. (Mateo 10:37-39) Kon ang isa magbatas walay sapayan sang pagpamatok sang pamilya, ang mga manugpamatok mahimo magbag-o kon makita nila ang maayong mga epekto sang diosnon nga debosyon. (1 Corinto 7:12-16; 1 Pedro 3:1, 2) Bisan pa kon indi ina matabo, wala sing dayon nga kaayuhan nga matigayon kon mag-untat ang isa sa pag-alagad sa Dios bangod sang pagpamatok.

14. Paano ang handum sa paghimo sang kabubut-on sang Dios magabulig sa mga ginikanan sa paghikot para sa daku nga kaayuhan sang ila mga anak?

¹⁴ Ang paghimo sang kabubut-on sang Dios magabulig sa mga ginikanan sa paghimo sing husto nga mga desisyon. Halimbawa, sa pila ka komunidad ginatamod sang mga ginikanan ang kabataan subong isa ka puhunan, kag nagasandig sila sa pag-atipan sang ila mga anak kon magtigulang na sila. Samtang husto kag nagakaigo nga atipanon sang hamtong na nga mga anak ang ila tigulang nga mga ginikanan, indi dapat impluwensiahan sang mga ginikanan ang ila mga anak nga mangin materyalistiko. Indi makabenepisyo ang kabataan kon padakuon sila sang ila mga ginikanan nga ginaapresyar ang materyal nga mga pagkabutang sing kapin pa sa espirituwal nga mga butang.—1 Timoteo 6:9.

15. Paano ang iloy ni Timoteo, nga si Eunice, isa ka maayo gid nga huwaran sang isa ka ginikanan nga naghimo sang kabubut-on sang Dios?

¹⁵ Ang isa ka maayong huwaran sa sining bahin amo si Eunice, ang iloy sang pamatan-on nga abyan ni Pablo nga si Timoteo. (2 Timoteo 1:5) Bisan pa ang iya bana ditumuluo, si Eunice, upod sa lola ni Timoteo nga si Loida, madinalag-on nga nagpadaku kay Timoteo nga padayunon ang diosnon nga debosyon. (2 Timoteo 3:14, 15) Sang hamtong na si Timoteo, gintugutan sia ni Eunice nga magbiya sa puluy-an kag batunon ang pagbantala sing Ginharian nga hilikuton  subong kaupod nga misyonero ni Pablo. (Binuhatan 16:1-5) Pat-od nga nakunyag gid sia sang ang iya anak nangin isa ka talalupangdon nga misyonero! Ang iya diosnon nga debosyon subong isa ka adulto nagapakita nga maayo ang pagkahanas sa iya sang bata pa sia. Sa pagkamatuod, nakasapo si Eunice sing kaayawan kag kalipay sa pagpamati sa mga balita tuhoy sa matutom nga ministeryo ni Timoteo, bisan pa mahimo nga ginhidlaw sia kay Timoteo.—Filipos 2:19, 20.

16. Bilang anak, anong nagakaigo nga kabalaka ang ginpakita ni Jesus, apang ano ang iya una nga tulumuron?

¹⁶ Si Jesus ginpadaku sa isa ka diosnon nga pamilya kag, subong isa ka adulto, nagpakita sia bilang anak sing nagakaigo nga kabalaka sa iya iloy. (Lucas 2:51, 52; Juan 19:26) Apang, ang una nga tulumuron ni Jesus amo ang pagtuman sang kabubut-on sang Dios, kag para sa iya naglakip ini sing pagbukas sang dalan agod ang mga tawo makatigayon sing kabuhi nga walay katapusan. Ginhimo niya ini sang gintanyag niya ang iya himpit tawhanon nga kabuhi subong halad para sa makasasala nga katawhan.—Marcos 10:45; Juan 5:28, 29.

17. Anong matahom nga mga palaabuton ang ginbuksan sang matutom nga dalanon ni Jesus para sa mga nagahimo sang kabubut-on sang Dios?

¹⁷ Sa tapos napatay si Jesus, ginbanhaw sia ni Jehova padulong sa langitnon nga kabuhi kag ginhatagan sia sing daku nga awtoridad, sang ulihi ginpalingkod sia subong Hari sa langitnon nga Ginharian. (Mateo 28:18; Roma 14:9; Bugna 11:15) Bangod sang halad ni Jesus ang pila ka tawo ginpili agod maggahom kaupod niya sa amo nga Ginharian. Ginbuksan man sini ang dalan agod ang tanan sang matarong sing tagipusuon nga katawhan makatigayon sing himpit nga kabuhi sa isa ka duta nga napasag-uli sa tulad-paraiso nga mga kahimtangan. (Bugna 5:9, 10; 14:1, 4; 21:3-5; 22:1-4) Ang isa sang aton labing daku nga mga pribilehiyo karon amo ang pagsugid sining matahom nga maayong balita sa aton mga isigkatawo.—Mateo 24:14.

18. Anong pahanumdom kag anong pagpalig-on ang ginahatag sa mga pamilya kag sa mga indibiduwal?

 ¹⁸ Subong ginpakita ni apostol Pablo, ang pagkabuhi nga may diosnon nga debosyon nagatanyag sing saad nga ang katawhan makapanubli sang amo nga mga pagpakamaayo sa kabuhi nga “magaabot.” Sa pagkamatuod, amo ini ang labing maayong paagi sa pagsapo sing kalipay! Dumduma, “ang kalibutan nagataliwan kag amo man ang kailigbon sini, apang sia nga nagahimo sang kabubut-on sang Dios nagapabilin sing dayon.” (1 Juan 2:17) Busa, anak ka man ukon ginikanan, bana ukon asawa, ukon diminyo nga adulto nga may kabataan ukon wala, panikasugi nga himuon ang kabubut-on sang Dios. Bisan pa kon ginaipit ikaw ukon ginaatubang sing tuman kabug-at nga mga problema, indi gid pagkalimti nga alagad ikaw sang buhi nga Dios. Sa amo, kabay nga ang imo mga ginahimo magadala sing kalipay kay Jehova. (Hulubaton 27:11) Kag kabay nga ang imo paggawi magaresulta sa kalipay para sa imo karon kag sa kabuhi nga walay katapusan sa bag-ong kalibutan nga magaabot!