Pinasahi nga Tuburan sang Superyor nga Kaalam
Seksion 3
Pinasahi nga Tuburan sang Superyor nga Kaalam
1, 2. Ngaa dapat naton usisaon ang Biblia?
1 Ang Biblia bala ang rekord sinang superyor nga kaalam? Makahatag bala ini sa aton sing matuod nga mga sabat sa importante nga mga pamangkot nga may kaangtanan sa katuyuan sang kabuhi?
2 Sa pagkamatuod ang Biblia takus usisaon. Ang isa ka rason amo nga amo ini ang labing tumalagsahon nga libro nga nahimo, tuhay gid sa bisan ano nga libro. Binagbinaga ang masunod nga mga katunayan.
Pinakadaan, Pinakalapnag nga Libro
3, 4. Daw ano ka daan ang Biblia?
3 Ang Biblia amo ang pinakadaan nga libro nga nasulat, ang mga bahin sini ginsulat sang mga 3,500 ka tuig nga nagligad. Madamo nga siglo ang katigulangon sini sangsa bisan ano nga libro nga ginakabig nga balaan. Ang una sang 66 ka tulun-an nga ginaunod sini ginsulat mga isa ka libo ka tuig sa wala pa si Buddha kag si Confucius kag mga duha ka libo ka tuig sa wala pa si Muhammad.
4 Ang maragtas nga narekord sa Biblia nagabalik sa ginsuguran sang tawhanon nga pamilya kag nagapaathag kon paano kita nagluntad sa duta. Ginadala kita sini pabalik sa tion sa wala pa matuga ang mga tawo, nagahatag sa aton sing mga katunayan nahanungod sa pagtuga sa duta.
5. Pila pa ka dumaan nga mga manuskrito sang Biblia ang nagaluntad, kon ipaanggid sa dumaan nga mga sinulatan sang kalibutan?
5 Ang iban nga relihioso nga mga libro, kag mga direlihioso man, may pila ka kopya na lang sang ila daan nga mga manuskrito nga nabilin. Mga 11,000 ka sinulat sang kamot nga mga kopya sang Biblia ukon mga bahin sini ang yara gihapon sa Hebreo kag Griego, ang iban sini napetsahan malapit sa tion sang orihinal nga pagsulat. Nakalampuwas ini walay sapayan sang determinado gid nga panikasog batok sa Biblia.
6. Daw ano ka lapnag ang Biblia?
6 Subong man, ang Biblia amo ang pinakalapnag nga libro sa maragtas. Mga tatlo ka bilyon ka Biblia ukon mga bahin sini ang napalapnag sa mga duha ka libo ka hambal. Ginasiling nga 98 porsiento sang tawhanon nga pamilya ang makabasa sing Biblia sa ila kaugalingon nga hambal. Wala sing iban nga libro ang malapit sa sina nga sirkulasyon.
7. Ano ang masiling sa pagkasibu sang Biblia?
7 Dugang pa, wala na sing iban pa nga dumaan nga libro ang mapaanggid sa Biblia sa pagkasibu. Ang mga sientipiko, mga istoryador, mga arkeologo, mga geograpo, mga eksperto sa hambal, kag ang iban pa nagapamatuod gihapon sa mga rekord sang Biblia.
Sientipiko nga Pagkasibu
8. Daw ano ka sibu ang Biblia tuhoy sa siensia?
8 Halimbawa, bisan pa wala ginsulat ang Biblia subong isa ka libro sang siensia, nagahisanto ini sa matuod nga siensia kon tuhoy sa sientipiko nga mga butang. Apang ang iban sang dumaan nga mga libro nga ginkabig nga balaan nagaunod sing sientipiko nga mga mito, mga sayop, kag mga kabutigan. Talupangda ang apat lamang sang madamo nga halimbawa sang sientipiko nga pagkasibu sang Biblia:
9, 10. Sa baylo nga ipakita ang disientipiko nga mga pagtamod sang panahon sini, ano ang ginsiling sang Biblia nahanungod sa nagasakdag sa duta?
9 Kon paano ang duta nagapabilin sa kahawaan. Sang dumaan nga mga tion sang ginasulat pa ang Biblia, may madamo nga pakutpakot kon paano nagapabilin ang duta sa kahawaan. Ang iban nagpati nga ang duta ginalukdo sang apat ka elepante nga nagatungtong sa isa ka daku nga pawikan. Si Aristotle, nga isa ka Griegong pilosopo kag sientipiko sang ikap-at nga siglo B.C.E, nagtudlo nga ang duta indi mahimo nga nagabitay sa kahawaan. Sa baylo, gintudlo niya nga ang langitnon nga mga butang mabakod nga natakod sa kadaygan sang matig-a kag silang nga bilog nga mga butang nga nagasinampawanay. Ang duta kuno amo ang yara sa pinakasulod, kag ang pinakaguwa nga bilog amo ang nagauyat sa mga bituon.
10 Apang, sa baylo nga ipakita ang walay kamatuoran, indi sientipiko nga mga pagtamod sadtong tion nga ginasulat ini, ang Biblia maathag nga nagsiling (sang mga tuig 1473 B.C.E.): “Ginabitay [sang Dios] ang duta sa ibabaw sang wala.” (Job 26:7) Sa orihinal nga Hebreo, ang tinaga para sa “wala” nga gingamit diri nagakahulugan sing “wala sing bisan ano,” kag amo lamang ini ang tion nga gingamit ini sa Biblia. Ang ginalaragway sini nga ang duta ginalibutan sang walay unod nga kahawaan ginakilala sang mga eskolar subong isa ka tumalagsahon nga palanan-awon sang panahon sang Biblia. Ang Theological Wordbook of the Old Testament nagasiling: “Ang Job 26:7 talalupangdon nga nagalaragway sang kilala sadto nga kalibutan subong nagabitay sa kahawaan, sa amo nagapaabot nga tukibon ini sang siensia sa palaabuton.”
11, 12. San-o nahangpan sang mga tawo ang kamatuoran sang Job 26:7?
11 Ang sibu nga pinamulong sang Biblia nauna pa kay Aristotle sing kapin sa 1,100 ka tuig. Apang, ang mga pagtamod ni Aristotle padayon nga gintudlo subong isa ka kamatuoran sa sulod sang mga 2,000 ka tuig sa tapos sia mapatay! Sang ulihi, sang 1687 C.E., ginbalhag ni Sir Isaac Newton ang iya natukiban nga ang duta nagapabilin sa kahawaan may kaangtanan sa iban pa nga mga butang sa langit bangod sang pagbutungay, nga amo ang, grabidad. Apang malapit na yadto sa 3,200 ka tuig sa tapos magsiling ang Biblia sing simple lamang nga ang duta nagabitay “sa ibabaw sang wala.”
12 Huo, halos 3,500 ka tuig sang una, ang Biblia husto nga nagsiling nga ang duta wala sing kitaon nga tukod, isa ka kamatuoran nga nagahisanto sa kasuguan sang grabidad kag paghulag nga sining karon lamang nahangpan. “Kon paano nahibaluan ni Job ang kamatuoran,” siling sang isa ka eskolar, “isa ka pamangkot nga indi mahapos sabton sang mga nagapanghiwala nga ang Balaan nga Kasulatan ginbugna.”
13. Ano ang pagdumdom sang mga tawo tuhoy sa korte sang duta sang nagligad nga mga siglo, apang ano ang nagpabag-o sang ila hunahuna?
13 Ang korte sang duta. Ang The Encyclopedia Americana nagsiling: “Ang laragway sang duta nga nahibaluan sang mga tawo sang una pa amo nga ini isa ka matapan, matig-a nga plataporma sa tunga sang uniberso. . . . Ang ideya nga ang duta bilog indi lapnag nga ginbaton tubtob sang Renaissance.” Ang iban nga mga nabigador sadto anay ginkulbaan pa gani nga basi nagalayag sila sa bibi sang matapan nga duta. Apang naglawig ang pagpanakayon sa dagat sang may compass na kag iban pa nga bag-ong mga kasangkapan. Ining “mga panakayon sa dagat sa pagtukib,” paathag sang isa pa ka insiklopedia, “nagpamatuod nga ang kalibutan bilog, indi matapan subong sang pagpati anay sang kalabanan nga mga tawo.”
14. Paano ginlaragway sang Biblia ang korte sang duta, kag san-o?
14 Apang, madugay pa antes sinang mga pagpanakayon sa dagat, sang mga 2,700 ka tuig sang una, ang Biblia nagsiling: “May Isa nga nagapuyo sa ibabaw sang natipulunan (circle) sang duta.” (Isaias 40:22) Ang Hebreong tinaga nga ginbadbad diri nga “circle” sa Ingles nagakahulugan man sing “sphere” (lunsay nagakahulugan sing tipulon sa Hiligaynon) subong ginapatalupangod sang nanuhaytuhay nga mga reperensia. Busa, ang iban nga badbad sang Biblia, nagasiling, “globo sang duta” (Douay Version) kag, “tipulon nga duta.”—Moffatt.
15. Ngaa wala maimpluwensiahi ang Biblia sang disientipiko nga mga pagtamod nahanungod sa duta?
15 Sa amo, ang Biblia wala maimpluwensiahi sang disientipiko nga mga pagtamod nga lapnag sadtong tion tuhoy sa panakdag kag korte sang duta. Ang rason simple lamang: Ang Awtor sang Biblia amo ang Awtor sang uniberso. Gintuga niya ang duta, gani dapat nga nahibaluan niya kon ano ang ginabitayan sini kag kon ano ang korte sini. Busa, sang ginbugna niya ang Biblia, ginpat-od niya nga wala sing disientipiko nga mga pagtamod ang nalakip sa sini, bisan pa amo gid sini ang ginapatihan sang iban sadtong tion.
16. Paano ang pagkahuman sang buhi nga mga butang nagahisanto sa ginasiling sang Biblia?
16 Ang nagahuman sa buhi nga mga butang. “Nian ginhimo ni Jehova nga Dios ang tawo gikan sa yab-ok sang duta,” siling sang Genesis 2:7. Ang The World Book Encyclopedia nagasiling: “Ang tanan nga kemikal nga elemento nga nagahuman sa buhi nga mga butang yara man sa walay kabuhi nga materya.” Sa amo, ang tanan nga sadsaran nga kemikal nga nagahuman sa buhi nga mga organismo, lakip ang tawo, masapwan man sa duta. Nagahisanto ini sa ginasiling sang Biblia nga nagapakilala sang materyales nga gingamit sang Dios sa pagtuga sa mga tawo kag sa iban pa nga buhi nga mga butang.
17. Ano ang kamatuoran sang kon paano nagluntad ang buhi nga mga butang?
17 “Suno sa ila mga sari.” Ang Biblia nagasiling nga gintuga sang Dios ang una nga paris sang tawo kag dayon gikan sa ila naghalin ang tanan nga iban pa nga mga tawo. (Genesis 1:26-28; 3:20) Nagasiling ini nga amo man ang natabo sa iban pa nga buhi nga mga butang, subong sang mga isda, mga pispis, kag mga mamalya, “suno sa ila mga sari.” (Genesis 1:11, 12, 21, 24, 25) Amo gid sini ang nasapwan sang mga sientipiko sa kinaugali nga mga tinuga, nga ang tagsa ka buhi nga butang naghalin sa pareho nga sari sang ginikanan. Wala sing eksepsion. Sa sining bahin ang pisiko nga si Raymo nagsiling: “Ang kabuhi nagahimo sing kabuhi; amo sini gihapon sa tanan nga selula. Apang paano ang walay kabuhi nga butang naghimo sing kabuhi? Isa ini sang labing daku nga mga pamangkot sa biolohiya nga indi masabat, kag tubtob karon mga pakutpakot lamang ang ginahatag sang mga biologo. Sa isa ka paagi nahimo kuno sang walay kabuhi nga materya nga organisahon ang iya kaugalingon sa isa ka buhi nga paagi. . . . Mahimo nga mas husto ang awtor sang Genesis.”
Maragtason nga Pagkasibu
18. Ano ang ginasiling sang isa ka abogado nahanungod sa maragtason nga pagkasibu sang Biblia?
18 Sa tanan nga libro nga matigayon karon, ang Biblia amo ang may pinakasibu nga maragtas sang dumaan nga tion. Ang libro nga A Lawyer Examines the Bible nagapadaku sang maragtason nga pagkasibu sang Biblia sing subong sini: “Samtang ang mga sugilanon sang gugma, mga leyenda kag butig nga testimonya mahalungon sa pagsambit sang mga hitabo nga ginsaysay sa malayo nga duog kag sa madugay na nga tion, sa amo nagasumpakil sang una nga pagsulundan nga natun-an namon nga mga abogado tuhoy sa maayong depensa, nga ‘ang deklarasyon dapat maghatag sang tion kag duog,’ ang panaysayon sang Biblia nagahatag sa aton sang petsa kag duog sang mga butang sing sibu gid.”
19. Paano ginkomentuhan sang isa ka reperensia ang maragtason nga mga detalye sang Biblia?
19 Ang The New Bible Dictionary nagakomento: “Ang panaysayon [sang manunulat sang Mga Binuhatan] nagapakita nga sia nagakabuhi sang matabo ini nga maragtas; ang iya mga pahina puno sing mga pagpatuhoy sa mga mahistrado sang siudad, mga gobernador sang probinsia, sakop nga mga hari, kag kaangay sini, kag sa tagsa ka tion ining mga pagpatuhoy napamatud-an nga amo gid ang duog kag tion nga ginaduhaduhaan.”
20, 21. Ano ang ginasiling sang isa ka eskolar sang Biblia nahanungod sa maragtas sang Biblia?
20 Nagsulat sa The Union Bible Companion, si S. Austin Allibone nagsiling: “Si Sir Isaac Newton . . . kilala man nga isa ka kritiko sa dumaan nga mga sinulatan, kag gin-usisa niya sing mahalungon ang Balaan nga Kasulatan. Ano ang iya ginsiling? ‘Nakasapo ako,’ siling niya, ‘sing kapin ka pat-od nga mga tanda sang pagkamasaligan sa Bag-ong Testamento sangsa bisan anong sekular nga maragtas.’ Si Dr. Johnson nagsiling nga ang aton ebidensia nga si Jesucristo napatay sa Kalbaryo, subong sang ginasiling sa Mga Ebanghelyo, kapin pa sa aton ebidensia nga si Julio Cesar napatay sa Kapitolyo. Sa pagkamatuod, mas madamo kita sing ebidensia.”
21 Ini nga reperensia nagdugang: “Pamangkuta ang bisan sin-o nga nagaduhaduha sa kamatuoran sang maragtas sang Ebanghelyo kon ano ang iya rason nga nagapati sia nga si Cesar napatay sa Kapitolyo, ukon nga si Emperador Carlomagno ginkoronahan nga Emperador sang Katundan ni Papa Leo III. sang 800? . . . Paano mo nahibaluan nga ang tawo subong ni Charles I. [sang Inglaterra] nabuhi anay, kag ginpugutan, kag nga si Oliver Cromwell amo ang nagbulos sa iya? . . . Si Sir Isaac Newton ginapadunggan nga amo ang nagtukib sang kasuguan sang grabidad . . . Ginapatihan naton ang tanan sang bag-o lang ginsambit nahanungod sini nga mga tawo; kag bangod may yara kita maragtason nga ebidensia nga matuod ini. . . . Kon, walay sapayan sining mga pamatuod, may yara gihapon nga indi magpati sa sini, ginasikway naton sila subong balingag gid ukon walay paglaum nga ignorante.”
22. Ngaa wala ginabaton sang iban ang pagkamasaligan sang Biblia?
22 Nian naghinakop ining reperensia: “Ano, nian, ang masiling naton sa mga tawo nga, walay sapayan sang madamo nga pamatuod karon tuhoy sa pagkamasaligan sang Balaan nga Kasulatan, indi gihapon magpati? . . . Sa pagkamatuod may rason kita sa paghinakop nga ang may diperensia indi ang ulo kundi ang tagipusuon;—nga indi nila luyag patihan ang magapaubos sang ila bugal, kag magapilit sa ila sa pagkabuhi sing tuhay.”
Nasulod nga Paghisantuanay kag Pagkaprangka
23, 24. Ngaa tumalagsahon gid ang nasulod nga paghisantuanay sang Biblia?
23 Hunahunaa lamang nga ang isa ka libro nga ginsugdan nga sulaton sang panahon sang Romanong Emperyo, nagpadayon tubtob sang Edad Media, kag nahuman sining ika-20 nga siglo, nga ginsulat sang nanuhaytuhay nga mga manunulat. Ano nga resulta ang paabuton mo kon ang trabaho sang mga manunulat subong ka nanuhaytuhay sa mga soldado, mga hari, mga pari, mga mangingisda, mga manugpahalab, kag mga doktor? Paabuton mo bala nga ang libro may paghisantuanay kag paghilituhog? ‘Indi gid!’ mahimo isiling mo. Ti, ang Biblia ginsulat sa idalom sining mga kahimtangan. Apang, nagahisantuanay ang kabug-usan sini, indi lamang sa kabilugan nga mga ideya kundi sa diutay man nga mga detalye.
24 Ang Biblia isa ka koleksion sang 66 ka libro nga ginsulat sa sulod sang panahon nga 1,600 ka tuig sang mga 40 ka nanuhaytuhay nga manunulat, sugod sang 1513 B.C.E. kag natapos sang 98 C.E. Ang mga manunulat may nanuhaytuhay nga kahimtangan sa kabuhi, kag madamo sa ila ang wala maghibal-anay. Apang, ang nahuman nga libro may isa ka sentro kag nagahituhog nga tema sa kabug-usan, nga subong bala isa lamang ka hunahuna ang naghimo sini. Kag baliskad sa ginapatihan sang iban, ang Biblia indi isa ka produkto sang Nakatundan nga sibilisasyon, kundi ginsulat ini sang mga taga-Sidlangan.
25. Ano nga ginsiling sang mga manunulat sang Biblia ang ginasakdag sang pagkabunayag kag pagkaprangka sang Biblia?
25 Samtang ang kalabanan sang dumaan nga mga manunulat nagsulat lamang sang ila mga kadalag-an kag maayong mga kinaiya, ang mga manunulat sang Biblia dayag nga nagbaton sang ila mga sayop, subong man sang mga kakulangan sang ila mga hari kag mga lider. Ang Numeros 20:1-13 kag Deuteronomio 32:50-52 nagarekord sang mga kakulangan ni Moises, kag sia ang nagsulat sadtong mga libro. Ang Jonas 1:1-3 kag 4:1 nagalista sang mga kakulangan ni Jonas, nga nagsulat sadtong mga kasaysayan. Ang Mateo 17:18-20; 18:1-6; 20:20-28; kag 26:56 nagarekord sang indi maayo nga mga kinaiya nga ginpakita sang mga disipulo ni Jesus. Sa amo, ang pagkabunayag kag pagkaprangka sang mga manunulat sang Biblia nagasakdag sang ila ginasiling nga ginbugnaan sila sang Dios.
Ang Tuhay Gid nga Bahin Sini
26, 27. Ngaa ang Biblia tuman ka sibu sa sientipiko kag sa iban pa nga mga butang?
26 Ginapahayag sang Biblia kon ngaa tuman sini ka sibu sa sientipiko, maragtason, kag iban pa nga mga butang, kag kon ngaa nagahisantuanay ini kag bunayag. Ginapakita sini nga ang Awtor sang Biblia amo ang Supremo nga Persona, ang labing gamhanan nga Dios, ang Manunuga nga nag-awtor sang uniberso. Gingamit lamang niya ang tawhanon nga mga manunulat sang Biblia subong iya mga manunulat, nagpahulag sa ila paagi sa iya gamhanan nga aktibo nga puwersa nga isulat ang ginbugna niya sa ila.
27 Sa Biblia si apostol Pablo nagasiling: “Ang bug-os nga Kasulatan ginbugna sang Dios kag mapuslanon sa pagpanudlo, sa pagsabdong, sa pagsaway, sa pagdisiplina sa pagkamatarong, agod nga ang tawo sang Dios mangin sangkol sing bug-os, nga nasangkapan para sa tagsa ka maayong buhat.” Kag nagsiling man si apostol Pablo: “Sang pagbaton ninyo sang pulong sang Dios, nga inyo nabatian sa amon, ginbaton ninyo ini, indi subong pulong sang mga tawo, kundi, nga sa pagkamatuod gid, amo ang pulong sang Dios.”—2 Timoteo 3:16, 17; 1 Tesalonica 2:13.
28. Gikan diin, nian, naghalin ang Biblia?
28 Sa amo, ang Biblia naghalin sa hunahuna sang isa ka Awtor—ang Dios. Kag bangod sang iya makapulunaw nga gahom, mahapos lamang niya pat-uron nga ang integridad sang nasulat maamligan tubtob sa aton adlaw karon. Tuhoy sini ang nagapanguna nga awtoridad sa mga manuskrito sang Biblia nga, si Sir Frederic Kenyon, sang 1940, nagsiling: “Nadula na ang katapusan nga sadsaran sang pagduhaduha kon bala ang Kasulatan nga nakalab-ot sa aton pareho sang una.”
29. Paano mailustrar ang ikasarang sang Dios sa pagkomunikar?
29 Ang mga tawo may ikasarang sa pagpadala sa duta sing sinyales sa radyo kag telebisyon gikan sa linibo ka kilometro nga kahawaan, bisan gani gikan sa bulan. Ang mga paglagulad sa kahawaan nakapadala sa duta sing pisikal nga impormasyon kag laragway gikan sa mga planeta nga ginatos ka milyon ka kilometro ang kalayuon. Pat-od nga mahimo man ini sang Manunuga sang tawo, ang Manunuga sang mga balod sang radyo. Sa pagkamatuod, mahapos lamang nga gingamit niya ang iya labing gamhanan nga gahom sa pagpaliton sing mga pulong kag mga laragway sa hunahuna sang mga ginpili niya nga magsulat sang Biblia.
30. Luyag bala sang Dios nga mahibaluan sang mga tawo kon ano ang iya katuyuan para sa ila?
30 Dugang pa, madamo sing butang nahanungod sa duta kag sa kabuhi sa sini ang nagahatag sing pamatuod nga interesado ang Dios sa katawhan. Busa, halangpunon nga luyag niya buligan ang mga tawo sa paghibalo kon sin-o sia kag kon ano ang iya katuyuan para sa ila paagi sa pagpabutyag sining mga butang sing maathag sa isa ka libro—isa ka permanente nga dokumento.
31. Ngaa ang isa ka inspirado nga mensahe nga ginrekord labaw gid sa impormasyon nga ginpalatunlaton sang baba?
31 Binagbinaga man, ang pagkalabaw sang isa ka libro nga gin-awtor sang Dios, kon ipaanggid sa impormasyon nga ginpalatunlaton lamang sang tawo. Ang pulong nga ginapaliton sang baba indi masaligan, kay samtang nagalatunlaton sa mga tawo ang mensahe sa sulod sang malawig nga tion, ang kahulugan sini nagabaylo. Ginapaliton nila ang impormasyon suno sa ila kaugalingon nga pagtamod. Apang diutay ang posibilidad nga magsala ang rekord nga ginbugna sang Dios kag ginsulat sing permanente. Isa pa, ang libro sarang mapadamo kag mabadbad agod nga ang mga tawo nga nagabasa sing lainlain nga mga hambal makabenepisyo gikan sa mensahe sini. Gani indi bala makatarunganon nga gingamit sang aton Manunuga ina nga paagi sa paghatag sing impormasyon? Sa pagkamatuod, mas makatarunganon ini, kay nagasiling ang Manunuga nga amo sini ang iya ginhimo.
Natuman nga Tagna
32-34. Ano ang yara sa Biblia nga wala sa bisan ano nga libro?
32 Dugang pa, ginapakita sang Biblia sa isa ka tumalagsahon gid nga paagi ang tanda nga ini ginbugna sang Dios: Isa ini ka libro sang mga tagna nga natuman na kag nagakatuman gihapon sing pat-od gid.
33 Halimbawa, ang pagkalaglag sang dumaan nga Tiro, ang pagkapukan sang Babilonia, ang pagpatindog liwat sa Jerusalem, kag ang pagtindog kag pagkapukan sang mga hari sang Medo-Persia kag Gresya detalyado nga gintagna sa Biblia. Sibu gid ang mga tagna amo kon ngaa nagsiling, sa walay pulos, ang pila ka mga kritiko nga ang mga hitabo ginsulat sa tapos ini matabo.—Isaias 13:17-19; 44:27–45:1; Ezequiel 26:3-6; Daniel 8:1-7, 20-22.
34 Ang mga gintagna ni Jesus nahanungod sa kalaglagan sang Jerusalem sang 70 C.E. sibu nga natuman. (Lucas 19:41-44; 21:20, 21) Kag ang mga tagna nahanungod sa “katapusan nga mga adlaw” nga ginhatag ni Jesus kag ni apostol Pablo detalyado nga nagakatuman sa aton gid tion.—2 Timoteo 3:1-5, 13; Mateo 24; Marcos 13; Lucas 21.
35. Ngaa sa Manunuga lamang naghalin ang tagna sang Biblia?
35 Wala sing tawhanon nga hunahuna, bisan pa daw ano ka intelihente, ang makatagna sing palaabuton nga mga hitabo sing subong sina ka sibu. Ang hunahuna lamang sang labing gamhanan kag labing maalam nga Manunuga sang uniberso ang makahimo sini, subong mabasa naton sa 2 Pedro 1:20, 21: “Wala sing tagna sang kasulatan ang nagagikan sa kaugalingon nga pagpatpat. Kay wala gid sing tagna nga nag-abot bangod sa kabubut-on sang tawo, kundi ang mga tawo nga gintandog sang balaan nga espiritu nagpamulong gikan sa Dios.”
Nagahatag Ini sing Sabat
36. Ano ang ginasugid sa aton sang Biblia?
36 Busa, sa madamong paagi, may pamatuod ang Biblia nga ini amo ang ginbugna nga Pulong sang Supremo nga Persona. Bilang amo sini, ginasugiran kita sini kon ngaa ang mga tawo yari sa duta, kon ngaa may madamo gid nga pag-antos, kon ano ang aton palaabuton, kag kon paano magaayo ang mga kahimtangan. Ginapahayag sini sa aton nga may yara isa ka supremo nga Dios nga nagtuga sang mga tawo kag sining duta para sa isa ka katuyuan kag ining katuyuan matuman. (Isaias 14:24) Ginapahayag man sa aton sang Biblia kon ano ang matuod nga relihion kag kon paano naton makita ini. Sa amo, amo lamang ini ang tuburan sang labaw nga kaalam nga makasugid sa aton sang kamatuoran nahanungod sa tanan nga importante nga mga pamangkot sang kabuhi.—Salmo 146:3; Hulubaton 3:5; Isaias 2:2-4.
37. Ano ang dapat pamangkuton nahanungod sa Cristiandad?
37 Bisan pa bugana ang pamatuod nga ang Biblia masaligan kag maminatud-on, ginasunod bala ang mga panudlo sini sang tanan nga nagasiling nga ginabaton nila ini? Binagbinaga, halimbawa, ang mga pungsod nga nagapangangkon nga nagabuhat sing Cristianismo, nga amo ang, Cristiandad. May Biblia sila sa madamo nga siglo. Apang ang ila bala panghunahuna kag mga buhat nagapabanaag gid sang superyor nga kaalam sang Dios?
[Mga Pamangkot sa Pagtinuon]
[Mga retrato sa pahina 11]
Si Sir Isaac Newton nagpati nga ang duta kag ang iban pa nga mga butang nagapabilin sa kahawaan bangod sang grabidad
Ang laragway nga ginapresentar sang Biblia nga ang duta ginalibutan sang walay unod nga kahawaan ginakilala sang mga eskolar subong isa ka talalupangdon nga palanan-awon sang panahon sini
[Retrato sa pahina 12]
Ang iban nga mga nabigador sadto anay ginkulbaan nga basi nagalayag sila sa bibi sang matapan nga duta
[Retrato sa pahina 13]
May kapin nga pamatuod nga si Jesucristo nagluntad sangsa kay Julio Cesar, kay Emperador Carlomagno, kay Oliver Cromwell ukon kay Papa Leo III
[Retrato sa pahina 15]
Ang katumanan sang mga tagna nga ginhatag ni Jesus nahanungod sa kalaglagan sang Jerusalem sang 70 C.E. ginapamatud-an sang Arco ni Tito sa Roma
