Kapitulo 4

Pagtuon Gikan sa mga Bagay nga Indi Ninyo Makita

 Madamong makagalanyat nga mga bagay ang indi naton makita. Halimbawa, bangod ang makadalayaw nga pagtubo sang isa ka lapsag sa taguangkan madugay na ginkabig nga indi makita nga “milagro,” makahayanghag gid nga makita ang una nga mga litrato sini.

² Madamo pa nga importante nga bagay ang posible nga indi naton makita, katulad sang puwersa sang magnetismo kag sang grabidad. Apang matuod ang mga ini. Madamo kita sing matun-an nahanungod sini paagi sa pagpanilag sa mga epekto nga ginapatubas sang mga ini. Amo man ang Dios. Apang, kon interesado kita nga magtuon nahanungod sa aton Manunuga​—⁠nga amo gid ang dapat​—⁠kinahanglan naton ang pagtinguha.​—⁠Ipaanggid ang Juan 3:⁠12.

³ Una, may yara duha ka paagi sa pagtuon nahanungod sa Dios, nga indi naton makita. Si Pablo, isa ka apostol ni Jesucristo, nagsambit sang isa, nga nagasulat: “Ang iya dimakita nga mga kinaiya maathag nga nakita kutob sa pagtuga sang kalibutan, bangod nahantop sila sing maathag sa mga butang nga nahimo, bisan pa ang iya walay katapusan nga gahom kag pagka-Dios.” (Roma 1:20) Huo, ang pagpanuga nagapamatuod sa pagluntad sang isa ka Supremo nga Persona. Dugang pa, ginapakita sini ang iya mga kinaiya, kon ano ang katulad niya. Ang ikaduha nga paagi mas labi ka importante, bangod nagahatag ini sing mas eksakto nga impormasyon nahanungod sa Dios. Amo ini ang nasulat nga pagpahayag nga masapwan sa Biblia.

 Ano ang Katulad Niya?

⁴ Subong sang narekord sa Biblia, si Jesus nagsiling nga ang “Dios Espiritu.” (Juan 4:24) Nagakahulugan ini nga ang Manunuga wala sing pisikal undanon nga lawas kaangay naton. Indi ini mabudlay hangpon sang mga nakahibalo sa dimakita nga mga katunayan subong sang grabidad, magnetismo kag mga radio wave. Apang, ang daku nga kinatuhayan sa Dios amo nga sia buhi, intelihente nga Persona nga may mga kinaiya nga mahantupan naton. Ano ang iban sini?

⁵ Nakakita ka na bala sang dalagku nga balod nga nagahampas sa batuhon nga hunasan? Ukon nakakita ka na bala sang daku nga puwersa sang isa ka bulkan? Diutay lamang ini nga mga pagpakita sang gahom nga ginapanag-iyahan sang Manunuga, bangod sia ang naghimo sang duta kag sang mga puwersa sini.

⁶ Sa bulig sang bantog nga pormula ni Einstein nga E = mc², ginapaathag sang mga sientipiko nga ang tanan nga materya amo ang enerhiya nga natago sa atomo. Ginpamatud-an ini paagi sa pagpalupok sa bomba atomika. Apang nahibaluan bala ninyo nga wala pa sing isa ka porsiento sang potensial nga enerhiya sang atomo ang nabuy-an sa sadtong mabaskog kaayo nga paglupok? Handurawa ang makahalawhaw nga gahom sang Manunuga nga amo ang nagtingob sang tanan nga mga atomo sa uniberso. Linibolibo ka tuig sa wala pa matawo si Einstein, ginkilala sang Biblia nga ang Supremo nga Persona amo ang ginhalinan sang makusog kaayo nga enerhiya. (Isaias 40:29) May maayo nga rason nga ang Biblia sulitsulit nga nagtawag sa iya subong “Labing Gamhanan nga Dios.”​—⁠Genesis 17:1; Bugna 11:⁠17.

⁷ Masami nga gingamit sang Dios ang iya gahom sa paagi nga direkta nga nagaapektar sa mga tawo. Ang halimbawa sini amo ang Exodo, sang ginluwas sang Dios si Moises kag ang mga Israelinhon gikan sa Egipto.  Mahimo nga luyag ninyo basahon sing matunog ang malip-ot nga kasaysayan sa Exodo 13:​21–14:31. Handurawa ang inyo kaugalingon nga kaupod sadtong gin-amligan sang makahalawhaw nga haligi nga panganod kon adlaw kag sang nagadabdab nga kalayo kon gab-i. Ano ayhan ang imo pagabatyagon kon madali na kamo malab-ot sang nagalagas nga mga kabon sa Dagat nga Mapula? Apang, handurawa naman nga nagatan-aw kamo sang gingamit sang Dios ang iya gahom agod ang tubig mangin mataas nga pader sa duha ka kilid agod makapalagyo kamo. Tuhay gid sia nga Dios!​—⁠Exodo 15:​1, 2, 11; Daniel 4:⁠35.

⁸ Ginapakita man sang Exodo ang ikasarang sang Dios sa paghimo sang mga bagay gikan sa malayo. Agod himuon ini, ginagamit niya ang iya dimakita nga aktibo nga kusog, ang iya espiritu, ukon balaan nga espiritu. Walay sapayan nga ining aktibo nga kusog indi persona, may kusog ini subong sang makusog nga huyop sang hangin. Gingamit sang Dios ang iya espiritu sang gintuga niya ang pisikal nga uniberso. (Salmo 33:6; Genesis 1:⁠2) Apang sarang man niya magamit ini sa pagpabakod kag sa pagbulig sa mga tawo.​—⁠Hukom 14:​5, 6; Salmo 143:⁠10.

⁹ Ang nagdesinyo kag naghimo sang isa ka makina sigurado nga may ihibalo sa pagkahuman kag pagpanghikot sini. Busa, indi bala nga ang makita naton sa duta kag sa langit nagapasalig nga ang Dios may daku nga ihibalo? Ginahinguyang sang mga kemiko ang ila bug-os nga kabuhi sa paghantop sa pagkahuman sang kinaugali nga mga sustansia. Pat-od gid nga mas madamo ang nahibaluan sang Nagtuga sining mga sustansia! Subong man, ginatun-an sang mga sientipiko ang selula kag ang magagmay kaayo nga mga porma sang kabuhi. Pat-od gid nga nahibaluan gid sang sibu sang Manunuga ini nga mga latagon agod makatuga sing kabuhi una sa tanan!

¹⁰ Lab-ot sang ihibalo sang Dios ang bug-os nga kasangkaron sang uniberso. Matawag niya sa ngalan ang tanan sang binilyon ka bituon nga gintuga niya. (Isaias 40:26)  Pagkatapos marepaso ang pila lamang ka bahin sang daku nga ihibalo sang Dios, ang isa ka tawo nga si Job mapainubuson nga nagbaton: “Nakahibalo ako nga mahimo mo ang tanan nga butang, kag wala sang imo katuyuan ang mapunggan.” (Job 42:⁠2) Indi bala nga may nagakaigo kita nga rason nga magbatyag sing kaangid?

¹¹ Ang Dios puno man sing kaalam, bangod madinalag-on nga ginaaplikar niya ang iya ihibalo. Halimbawa, gindesinyo niya ang mga tanom agod matingob ang tubig kag carbon dioxide halin sa hangin agod makahimo sing mga kalamay kag mga tayubong, nga kinahanglanon subong pagkaon sang mga tawo kag mga sapat. Ang mga tanom makahimo man sing masibod nga mga tambok, mga protina kag mga bitamina nga nagapapagros sa aton. Ang tanan naton nga pagkaon nagadepende sa makatilingala nga siklo nga nagadalahig sa adlaw, ulan, kilat kag bakterya sa duta. (Jeremias 10:12 Isaias 40:​12-15) Samtang ginatun-an sang isa ang mga pagpakig-angot sang Dios, bug-os tagipusuon nga apresyahon niya ang ginsiling sang isa ka manunulat sang Biblia: “O pagkadalom sang kamanggaran kag kaalam kag ihibalo sang Dios!” (Roma 11:33) Indi bala nga amo sini ang luyag ninyo nga batyagon nahanungod sa Dios nga inyo ginasimba?

Makagalanyat nga Personalidad

¹² Madali makita nga ang Manunuga isa ka mapatugsilingon kag bugana nga manug-aman. Nasambit na naton ang pila ka butang tuhoy sa pag-aman niya sang pagkaon. Apang ang manunulat sang mga salmo sa Biblia nagsiling:

 Nagapatubod sia sing mga tuburan sa mga nalupyakan, nagailig sila sa tunga sang kabukiran, ginpainum nila ang tagsa ka sapat sang latagon, . . . Ginapatubo niya ang mga hilamon nga sa kahayupan kag ang mga gamhon nga sa pag-alagad sang tawo, agod nga makapaguwa sia sing kalan-on gikan sa duta; alak nga nagapasadya sang tagipusuon sang tawo, lana nga nagapakanay sang iya nawong kag tinapay nga nagapabakod sa ila.”​—⁠Salmo 104:​10-15, Jerusalem Bible.

  Ginhanda sang Dios ang duta agod mag-aman sing pagkaon nga kapin pa sa kinahanglanon sang bug-os nga katawhan. Ang makahalanusbo nga kakulang sa pagkaon nga nagpaantos sa madamo masami nga tuga sang kakagod ukon sayop nga pagdumala sang tawo.

¹³ Kapin pa ang ginahimo sang aton Manunuga sangsa pag-aman lamang sang bugana nga mga kinahanglanon sa kabuhi. Ginahimo man niya ini nga makalilipay. Sarang iaman sang Dios ang masustansia nga mga pagkaon nga wala sing sabor. Sa baylo, matigayon naton ang walay katapusan nanuhaytuhay nga manamit nga mga sabor sang makapapagros nga mga pagkaon. Subong man, indi naton pagkalimtan nga gintuga kita sang Dios agod magkalipay sa katahom sang mga duag, subong sang iya sang mga bulak kag mga prutas. Kag ginhatagan niya kita sing ikasarang nga magkalipay sa tunog sang musika. Ano bala ang ginapabatyag sa inyo sang tanan nga ini nahanungod sa Dios?

¹⁴ Nagahunahuna sini, madamo ang napahulag sa paghinakop nga ang Dios tuman ka mahigugmaon. Kombinsido gid sila. Nagaugyon ang Biblia, kay si apostol Juan nagsulat: “Ang Dios gugma.” (1 Juan 4:⁠8) Ang Manunuga personipikasyon mismo sang gugma; amo ini ang iya panguna nga kinaiya. Kon may mamangkot sa imo kon katulad sa ano ang dios, mahimo nga amo sina ang imo una nga isabat. Mahigugmaon nga ginapabutyag niya ang mainit nga pagpalangga sa mga tawo. Ang Dios indi isa ka buron nga ideya nga mabudlay hangpon ni isa ka maila nga dios. Mainabyanon sia kag mahimo kita makatigayon sing mahigugmaon nga kaangtanan upod sa iya subong persona. Ginsiling ni Jesus nga ang iya mga sumulunod sarang makapangamuyo sa Dios subong ila Amay, isa nga malapit sa ila kag interesado sa ila.​—⁠Mateo 6:⁠9.

¹⁵ Kon ginahigugma gid ninyo ang isa, gusto ninyo makita nga magkaayuhan sia. Amo man ina ang balatyagon sang Dios sa mga tawo. Tungod sa gugma ginpaandaman niya kita tuhoy sa mga bagay nga makahalalit. Ini nga mga paandam mga proteksion. Subong man, nagabulig ini sa aton agod mahangpan  ang mga talaksan sang Dios kag kon paano sia magahulag sa pagsunod ukon sa paghulag sa sini. Halimbawa, ginasugiran kita sang Biblia nga ginadumtan niya ang pagbutig. (Hulubaton 6:​16-19; 8:13; Zacarias 8:17) Ginapasalig kita sini nga ang Dios mismo indi makabutig; mapatihan naton sing bug-os ang tanan niya nga ginasiling. (Tito 1:2; Hebreo 6:18) Busa kon makabasa kita sing mga pinamulong sa Biblia nga mahimo naton tamdon nga tuman ka estrikto, dapat naton ini kilalahon subong nagapabanaag sang mahigugmaon, matarong nga personalidad sang Dios kag sang iya interes sa aton.

¹⁶ Agod mabuligan kita sing dugang nga tamdon ang Dios subong persona nga mapakig-angutan naton, ginapakita sang Biblia nga may iban pa sia nga mga balatyagon luwas sa gugma. Halimbawa, “nasaklaw” sia sang ang tawo nagrebelde batok sa iya matarong nga mga dalanon. (Salmo 78:​8-12, 32, 41) ‘Nagakalipay’ sia kon ginasakdag sang tawo ang matarong. (Hulubaton 27:11; Lucas 15:10) Kon magsayop kita, mahinuklugon sia, maluluy-on kag mahinangpanon. Mapalig-on kamo kon inyo basahon ang nahanungod sa sini sa Salmo 103:​8-14. Kag ang Manunuga wala sing ginapasulabi, nagaaaman sing adlaw kag ulan para sa tanan, kag nagabaton sang pagsimba halin sa mga tawo bisan ano man ang rasa ukon pungsod.​—⁠Binuhatan 14:​16, 17; 10:​34, 35.

¹⁷ Ang kalipay luyag sang kalabanan. Gani may rason kita nga kilalahon ang Labing Mataas. Ginalaragway sia sang Biblia subong “malipayon nga Dios” kag ginapakita sini nga luyag niya kita nga magmalipayon. (1 Timoteo 1:11; Deuteronomio 12:⁠7) Padayon niya nga ginapadyaan yadtong nagatuo sa iya. (Hebreo 11:6; 13:⁠5) Kag ang Dios naghimo sing paagi agod ang mga tawo magmapagros kag magmalipayon sa walay katapusan, subong sang pagabinagbinagon naton sa ulihi nga mga kapitulo.

“Ang” Dios

¹⁸ Ang isa pa ka importante nga bagay nga ginabuyagyag sang Biblia nahanungod sa Manunuga amo nga sia may personal nga ngalan. Sa Hebreo nasulat ini sa apat ka konsonante, kaangay sini: יהוה Kalabanan sang modernong mga pamulong may pareho nga pagbadbad sa sining pinasahi nga ngalan. Sa Ingles amo ini ang Jehovah. Ginasiling sa aton sang Salmo 83:18 nga dapat “makilala [sang mga tawo] nga ikaw lamang, nga ang iya ngalan amo si Jehova, amo ang Labing Mataas sa bug-os nga duta.” (Ipaanggid ang Juan 17:⁠6.)  Talupangda nga sia lamang ang Labing Mataas. May isa lamang ka Supremo nga Persona. Masunson ini nga ginpabutyag sang dumaan nga mga Israelinhon sa sining paagi: “Si Jehova nga aton Dios isa ka Jehova lamang. Kag higugmaon mo si Jehova nga imo Dios sa bug-os mong tagipusuon kag sa bug-os mong kalag kag sa bug-os mong kusog.”​—⁠Deuteronomio 6:​4, 5; ipaanggid ang Juan 17:⁠3.

¹⁹ Ang aton Dios, si Jehova, walay katubtuban, kag makatarunganon ini. Ginasiling sang mga sientipiko nga ang uniberso nagaedad na sing linibolibo ka milyon ka tuig. Busa maathag nga ang Manunuga sang uniberso nagaluntad na antes pa sina. Nagaugyon ini sa pagtawag sa iya sang Biblia nga “Hari nga walay katubtuban,” wala sing ginsuguran ukon katapusan. (1 Timoteo 1:17; Bugna 4:11; 10:⁠6) Ang pila ka libo ka tuig nga pagkabuhi sang tawo sa duta malip-ot lamang nga panahon kon ipaanggid sa pagkawalay katubtuban ni Jehova.​—⁠Salmo 90:​2, 4.

Ang Iban nga Persona nga Dili Naton Makita

²⁰ Ginapakita man sang Biblia nga may yara man espiritu nga persona nga mga tinuga. Pagkatapos sang malawig nga pag-isahanon sang Labing Gamhanan, ginpakamaayo niya nga magtuga sing iban pa espiritu nga mga persona. Primero, gintuga niya “ang panganay sang tanan nga tinuga” kag “ang pamuno sang tinuga sang Dios.” (Colosas 1:15; Bugna 3:14) Ini nga panganay kaupod sang Labing Gamhanan nga Dios sa Ginsuguran sang pagpanuga.  Gamiton sia sa ulihi ni Jehova subong humalambal, ukon Pulong, sa pagpakigkomunikar sa iban. (Juan 1:​1-3; Colosas 1:​16, 17) Sang ulihi, ining panganay nga Anak ginpadala sa duta agod mangin tawo. Nakilal-an sia nga si Jesucristo.​—⁠Galacia 4:4; Lucas 1:​30-35.

²¹ Kabulig ining nahaunang tinuga nga Anak, gintuga sang Dios ang iban pa espiritu nga mga tinuga, nga kinaandan na nga nakilal-an subong mga anghel. Nagaalagad sila sa Dios subong mga mensahero kag nagahimo sang mga katungdanan sa uniberso, lakip ang mga pag-alagad para sa mga tawo.​—⁠2 Pedro 2:11; Hebreo 2:​6, 7; Salmo 34:7; 103:⁠20.

²² Ginapakita sang pangatarungan kag sang Biblia nga ang panganay nga Anak nga gintuga kag ginpadala sa duta sang Dios indi mangin katumbas sa iya Amay. Ginatudlo sang iban nga mga tawo nga nagapangangkon nga nagapati sa Biblia nga si Jesus kag ang iya Amay magkatupong nga bahin sang isa ka grupo sang mga dios. Indi ini bag-o nga ideya, kay madamong dumaan nga mga relihion ang nagsimba sa madamo nga grupo sang mga dios. Apang kabaliskaran sa sini, maathag nga ginasiling sang Biblia nga si Jesus, subong tuhay nga persona, nagbaton sing gahom gikan sa iya labing gamhanan nga Amay. Ginapasalig sini sa aton nga nahibal-an sang Labing Gamhanan ang mga bagay nga wala mahibalui ni Jesus, kag bisan pa sang yari sia sa duta ukon pagkatapos, si Jesucristo wala kutob san-o nangin tupong sang iya Amay.​—⁠Juan 5:30; 8:28; 14:​10, 28; Marcos 13:⁠32.

²³ Sa sulod sang linibolibo ka tuig sa langit, ang Anak may suod nga kaangtanan sa Dios nga Labing Gamhanan, amo kon ngaa nakatuon sia gikan sa Dios kag nailog ang iya mga dalanon. Busa sang mangabay ang isa ka disipulo, “ipakita sa amon ang amay,” nagsabat si Jesus: “Ang nakakita sa akon nakakita man sa Amay.” (Juan 14:​8, 9; 1:18) Paagi sa pagtuon sa kasaysayan sang Biblia nahanungod sa dutan-on nga kabuhi ni Jesus madamo kita sing matun-an nahanungod sa Amay, subong sang kon ngaa ginahimo sang Dios ang mga bagay kag kon ano ang iya ginapaabot sa aton nga himuon naton. Isa ka bes nagsiling si Jesus: “Ako ang dalan kag ang kamatuoran kag ang kabuhi.” (Juan 14:⁠6) Importante nga makilala naton sia sing maayo,  kag sa amo makilala man ang Amay. Ang pagbasa sa Ebanghelyo ni Juan makabulig sing daku. Sa paghimo sini, indi lamang magkosentrar sa mga kamatuoran ukon sa mga detalye, kundi tinguhai nga hangpon ang espiritu sang kon ano anay si Cristo. Sia ang labing importante nga tawo nga matun-an ninyo.

Kinahanglan Naton ang Dios

²⁴ Samtang ginatun-an naton ang nahanungod sa Labing Gamhanan paagi sa pagpanilag naton sa mga tinuga kag sa pagbasa sa Biblia, nagaathag nga wala pagtugaha ang mga tawo agod magkabuhi nga hilway sa iya. Gintuga kita agod makatigayon sing kaangtanan upod sa Dios, nga sa iya nakabaton kita sing kabuhi kag sang matag-adlaw nga mga aman nga nagasakdag sa aton kabuhi. Ang pagtinguha nga mangin independiente sa iya kag sa iya Pulong, ang Biblia, mapaanggid sa isa ka tawo nga nagapangita sing alagyan tabok sa isa ka wala masunari nga kahanayakan nga wala sing maayo nga mapa. Sa ulihi mahimo nga magatalang sia sing lubos kag mapatay bangod sang kakulang sing mga aman nga makasakdag sa kabuhi. Amo man sini ang matabo kon dulaon sang katawhan sa ila kabuhi ang Dios kag ang iya panuytoy. Ginapasalig sa aton sang Biblia kag sang maragtas nga agod makatigayon sing labing maayo nga kabuhi kapin ang kinahanglan naton sangsa pagkaon, panapton kag puluy-an. Agod matuod nga magmalipayon, kinahanglan naton ang panuytoy kag bulig gikan sa aton Magbubuhat.​—⁠Mateo 4:4; Juan 4:⁠34.

²⁵ Madamo nga tawo ang may diutay pa nga ihibalo nahanungod sa Manunuga. Kon masugata ninyo ang katulad nga mga tawo kag kon ginapahanugutan sang kahigayunan, ngaa indi ipaambit sa ila ang pila ka maayong mga bagay nga nabinagbinag na naton? Maayo kon ang mga tawo mahuyog sa pagpaambit sa iban sang importante nga mga kamatuoran nga natun-an nila nahanungod kay Jehova, ang aton mahigugmaon kag langitnon nga Amay.​—⁠Salmo 40:⁠5.

[Mga Pamangkot sa Pagtinuon]

Paano posible nga matun-an ang nahanungod sa dimakita nga Dios? (1-3)

Ngaa makasiguro kamo sa makahayanghag nga gahom sang Dios kag sang ikasarang niya sa paggamit sini? (4-8)

Ano ang dapat naton mahibaluan nahanungod sa Dios may kaangtanan sa ihibalo? Kag kaalam? 9-11)

Paano kamo makabenepisyo gikan sa mga pagpasundayag sang personalidad sang Dios? 12-14)

Paano ginapakita sang Dios ang iya mahigugmaon nga interes sa inyo? Ano ang imo nabatyagan nahanungod sini? (Salmo 30:​4, 5) (15-17)

Ano ang matun-an naton nahanungod sa ngalan kag sa kalawigon sang kabuhi sang Dios? (18, 19)

Ngaa indi isahanon ang Dios sa langit? (20, 21)

Ano ang kaangtanan sang Amay kag sang Anak sa isa kag isa? (22, 23)

Ngaa dapat nga mangin importante ang Dios sa inyo kabuhi? (24, 25)