May Yara Ka Bala Di-mamalatyon nga Espiritu?

MAY kabuhi bala sa tapos sang kamatayon? Pamangkot ini nga ginapaligban sang mga tawo sa sulod sang linibo ka tuig. Madugay na nga ginbinagbinag sang mga tawo sa tagsa ka katilingban ini nga tema kag nagresulta ini sa lainlain nga mga pagpati.

Sa bug-os nga kalibutan, lakip ang rehiyon sang Pasipiko sa Polynesia, Melanesia, kag Micronesia, madamo nga tawo ang nagapati nga ang “espiritu” padayon nga nagakabuhi kon mapatay ang isa ka tawo. May butang gid bala sa sulod sang isa ka tawo nga nagaguwa sa lawas sa tion sang kamatayon kag padayon nga nagakabuhi? Ano ang espiritu sa isa ka buhi nga tawo? Ano ang nagakatabo sa sini kon mapatay kita? Ang inspirado nga Pulong sang Dios, ang Biblia, nagahatag sing matuod kag makaalayaw nga mga sabat sa sining mga pamangkot.

Ano ang Espiritu?

Sa Biblia, ang mga tinaga nga ginbadbad “espiritu” nagakahulugan sing “gininhawa.” Apang indi lamang ang buhat sang pagginhawa ang ginapahangop sini. Halimbawa, ang manunulat sang Biblia nga si Santiago, nagsulat: “Ang lawas nga wala sing espiritu patay.” (Santiago 2:26) Busa, ang espiritu amo ang nagapahulag sa lawas.

Ining nagapahulag nga puwersa indi mahimo nga gininhawa lamang, ukon hangin, nga nagalapuslapos sa mga baga. Ngaa indi? Bangod kon magdulog na ang pagginhawa, ang kabuhi nagapabilin gihapon sa mga selula sang lawas sa makadali—“sing pila ka minutos,” suno sa The World Book Encyclopedia. Bangod sini mahimo magmadinalag-on ang resuscitation (pagbuga sing hangin sa wala nagaginhawa nga tawo), kag ang mga organo sang lawas mahimo isaylo halin sa isa ka tawo pakadto sa lain nga tawo. Apang sa tion nga mapalong ang kirab sang kabuhi gikan sa mga selula sang lawas, ang tanan nga panikasog agod ipasag-uli ang kabuhi wala na sing mahimo. Ang bisan ano nga gininhawa indi makapasag-uli bisan sa isa lamang ka selula. Gani, ang espiritu amo ang di-kitaon nga puwersa sang kabuhi—ang kirab sang kabuhi—nga nagahupot sa mga selula nga mangin buhi. Ining puwersa sang kabuhi ginasakdag sang pagginhawa.—Job 34:14, 15.

Sa mga tawo lamang bala aktibo ini nga espiritu? Ginabuligan kita sang Biblia sa paghimo sing husto nga konklusion sa sining bahin. Ang maalam nga si Hari Solomon nagsulat: “Sin-o ang nakahibalo sang espiritu sang mga anak sang tawo, kon ini nagapaibabaw; kag sang espiritu sang sapat, kon ini nagapaidalom sa duta?” (Manugwali 3:21) Gani ang mga sapat kag ang mga tawo ginapatuhuyan nga may espiritu. Paano nangin subong sina?

Ang espiritu, ukon puwersa sang kabuhi, sarang mapaanggid sa koryente nga nagalatay sa isa ka makina ukon aplayans. Ang di-kitaon nga koryente mahimo gamiton sa paghimo sang lainlain nga buluhaton, depende sa sahi sang kasangkapan nga ginapaandar sini. Halimbawa, mahimo nga ang isa ka pugon mag-init, ang kompyuter magproseso sing impormasyon kag maghimo sing mga kalkulasyon, kag ang telebisyon magpaguwa sing mga larawan kag tunog. Apang, indi gid matigayon sang koryente ang mga kinaiya sang kasangkapan nga ginapaandar sini. Nagapabilin ini nga isa ka puwersa lamang. Sing kaanggid, wala ginatigayon sang puwersa sang kabuhi ang bisan ano nga mga kinaiya sang mga tinuga nga ginapahulag sini. Wala ini sing personalidad, wala sing ikasarang sa paghunahuna. Ang tawo kag sapat pareho nga “may isa lamang ka espiritu.” (Manugwali 3:19) Busa, kon mapatay ang isa ka tawo, ang iya espiritu wala nagapadayon sa pagkabuhi sa iban nga duog subong isa ka espiritu nga tinuga.

Ano, nian, ang kahimtangan sang mga patay? Kag ano ang nagakahanabo sa espiritu kon mapatay ang isa ka tawo?

“Sa Yab-ok Magabalik Ka”

Sang ang una nga tawo, si Adan, hungod nga naglalis sa sugo sang Dios, si Jehova nagsiling sa iya: “Sa balhas sang imo nawong magakaon ka sing tinapay tubtob nga magbalik ka sa duta, kay gikan sini ginkuha ka. Kay yab-ok ka kag sa yab-ok magabalik ka.” (Genesis 3:19) Sa diin si Adan sang wala pa sia matuga ni Jehova gikan sa yab-ok? Wala gid sia! Wala sia nagaluntad. Gani sang nagsiling si Jehova nga Dios nga si Adan ‘magabalik sa duta,’ ang buot niya silingon amo nga si Adan mapatay. Indi magsaylo si Adan sa duog sang mga espiritu. Sa kamatayon, sia liwat mangin walay kabuhi, wala nagaluntad. Ang iya silot amo ang kamatayon—ang mangin walay kabuhi—indi ang pagsaylo sa iban nga duog.—Roma 6:23.

Kamusta naman ang iban nga napatay? Ang kahimtangan sang mga patay maathag nga ginapakita sa Manugwali 9:5, 10, diin aton mabasa: “Ang mga patay wala sing nahibaluan . . . Wala sing buluhaton, ukon plano, ukon ihibalo ukon kinaalam sa lulubngan.” (Moffatt) Busa, ang kamatayon isa ka kahimtangan sang indi pagluntad. Ang salmista nagsulat nga kon mapatay ang isa ka tawo, “ang iya espiritu nagaguwa, nagabalik sia sa iya duta; sa amo nga adlaw nagakawala ang iya mga hunahuna.”—Salmo 146:4.

Maathag nga ang mga patay wala sing pangalibutan, indi aktibo. Wala sila sing nahibaluan. Indi ka nila makita, mabatian, ukon mahambal. Indi man sila makabulig sa imo ukon makahalit sa imo. Indi mo dapat kahadlukan ang mga patay. Apang ngaa ang espiritu “nagaguwa” gikan sa tawo sa tion nga mapatay sia?

Ang Espiritu “Nagabalik sa Matuod nga Dios”

Ang Biblia nagasiling nga kon mapatay ang isa ka tawo, “ang espiritu nagabalik sa matuod nga Dios nga naghatag sini.” (Manugwali 12:7) Nagakahulugan bala ini nga ang espiritu literal nga nagalakbay sa kahawaan padulong sa presensia sang Dios? Indi gid! Ang paggamit sang Biblia sa tinaga nga “nagabalik” wala nagakinahanglan sang aktuwal nga paghulag gikan sa isa ka duog pakadto sa lain nga duog. Halimbawa, ang di-matutom nga mga Israelinhon ginsilingan: “ ‘Magbalik kamo sa akon, kag magabalik ako sa inyo,’ siling ni Jehova sang mga kasuldadusan.” (Malaquias 3:7) Ang ‘pagbalik’ sang Israel kay Jehova nagkahulugan nga talikdan nila ang isa ka malain nga dalanon kag sundon liwat ang matarong nga dalanon sang Dios. Kag ang ‘pagbalik’ ni Jehova sa Israel nagkahulugan nga ipatuhoy niya liwat ang iya nahamuot nga igtalupangod sa iya katawhan. Sa sining duha ka kaso ang ‘pagbalik’ nagadalahig sing panimuot, indi sing literal nga pagsaylo gikan sa isa ka duog pakadto sa lain nga duog.

Sing kaanggid, sa kamatayon wala sing aktuwal nga pagsaylo gikan sa duta pakadto sa langit ang nadalahig kon ang espiritu “nagabalik” sa Dios. Dumduma, ang espiritu amo ang puwersa sang kabuhi. Sa tion nga madula ina nga puwersa sa tawo, ang Dios lamang ang may ikasarang sa pagpasag-uli sini sa iya. Sa amo ang espiritu “nagabalik sa matuod nga Dios” bangod ang paglaum sina nga tawo nga mabuhi sa palaabuton nahamtang karon sing bug-os sa Dios.

Binagbinaga, halimbawa, ang ginasiling sang Kasulatan tuhoy sa kamatayon ni Jesus. Ang manunulat sang ebanghelyo nga si Lucas nagsiling: “Si Jesus nagpanawag sa mabaskog nga tingog kag nagsiling: ‘Amay, sa imo mga kamot ginatugyan ko ang akon espiritu.’ Sang masiling niya ini, nahunusan sia sing ginhawa.” (Lucas 23:46) Sang nagguwa kay Jesus ang iya espiritu, indi literal nga naglakbay sia pa langit. Si Jesus ginbanhaw sang ikatlo nga adlaw. Kag nagpabilin pa sia sing 40 ka adlaw antes sia nagkayab sa langit. (Binuhatan 1:3, 9) Apang, sang napatay si Jesus, masinaligon nga gintugyan niya ang iya espiritu sa mga kamot sang iya Amay, nga nagasalig sing bug-os sa ikasarang ni Jehova sa pagbanhaw sa iya.

Huo, ang Dios lamang ang makabanhaw sa isa ka tawo. (Salmo 104:30) Makalilipay gid nga mga palaabuton ang ginabuksan sini!

Isa ka Pat-od nga Paglaum

Ang Biblia nagasiling: “Ang oras magaabot nga ang tanan nga yara sa handumanan nga lulubngan makabati sang tingog [ni Jesus] kag magaguwa.” (Juan 5:28, 29) Huo, nagsaad si Jesucristo nga ang tanan nga yara sa panumduman ni Jehova banhawon, ukon ipasag-uli sa kabuhi. Sa baylo sang makapasubo nga mga pahibalo nga ang mga tawo napatay, ang makalilipay nga mga report magasugid sang mga ginpasag-uli sa kabuhi. Makalilipay gid nga sug-alawon ang mga hinigugma gikan sa lulubngan!

Luyag mo bala makahibalo sing dugang pa kon paano ikaw makabenepisyo gikan sa sining paglaum gikan sa Dios? Ginaagda namon kamo nga magsulat sa direksion sa ubos para sa isa ka kopya sang brosyur nga Mga Espiritu sang Patay—Makabulig Bala Sila sa Imo Ukon Makahalit sa Imo? Nagaluntad Gid Bala Sila?