Ang Ila Pag-uswag kag Pagtubo sa Moderno nga Tion

ANG moderno nga maragtas sang mga Saksi ni Jehova nagsugod sang nagligad nga kapin sa isa ka gatos ka tuig. Sang maaga nga bahin sang katuigan 1870, ang isa ka indi talalupangdon nga grupo nga nagatuon sang Biblia nagsugod sa Allegheny, Pennsylvania, E.⁠U.⁠A., nga bahin karon sang Pittsburgh. Si Charles Taze Russell ang nagpalakat sini. Sang Hulyo 1879, ginbalhag ang una nga guwa sang magasin nga Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence. Sang 1880 yadtong isa ka diutay nga grupo nga nagatuon sang Biblia nangin mga kongregasyon nga nalapta sa kaiping nga mga estado. Sang 1881 ginpatok ang Zion’s Watch Tower Tract Society, kag sang 1884 ginhimo ini nga korporasyon, kag si Russell ang presidente. Ang ngalan sang Sosiedad gin-islan sang ulihi sing Watch Tower Bible and Tract Society. Madamo ang nagpanaksi sa kabalayan nga nagatanyag sing literatura sa Biblia. Kalim-an ka tawo ang naghimo sini sing bug-os tion sang 1888​—⁠sa karon mga 700,000 ang promedyo nga kadamuon sini sa bug-os nga kalibutan.

Sang 1909 ang hilikuton nangin internasyonal, kag ang ulong-​talatapan sang Sosiedad ginsaylo sa lokasyon sini karon sa Brooklyn, New York. Ang naimprinta nga mga sermon ginpalapnag sa mga pamantalaan, kag sang 1913 mabasa ini sa apat ka lenguahe sa linibo ka pamantalaan sa Estados Unidos, Canada, kag Europa. Ginatos ka milyon sang mga libro, mga pulyeto, kag mga tract ang napanagtag.

Sang 1912 ginsugdan ang paghimo sang “Photo-Drama of Creation.” Paagi sa mga slide kag pelikula nga may tunog, ginkobrehan sini ang halin sa pagtuga sa duta tubtob sa katapusan sang Isa ka Libo ka Tuig nga Paggahom ni Cristo. Ginsugdan ini nga ipaguwa sang 1914, kag 35,000 ang nagtan-aw sini adlaw-adlaw. Amo ini ang una gid nga pelikula nga may tunog.

ANG TUIG 1914

Isa ka importante nga tion ang nagahingapos. Sang 1876 ang estudyante sa Biblia nga si Charles Taze Russell nag-amot sing artikulo nga “Panag-on Sang mga Gentil: San-o ini Matapos?” sa Bible Examiner, nga ginbalhag sa Brooklyn, New York, kag nagsiling sa pahina 27 sang Oktubre nga guwa sini, “Ang pito ka panag-on matapos sa A.D. 1914.” Ang Panag-on sang mga Gentil amo ang hut-ong sang tion nga ginapatuhuyan sa isa pa ka badbad sang Biblia  subong “ang gintalana nga mga tion sang mga pungsod.” (Lucas 21:24) Indi tanan sang ginpaabot nga matabo sang 1914 natabo, apang gintandaan sini ang katapusan sang Panag-on sang mga Gentil kag isa ka tuig nga may pinasahi nga importansia. Madamo nga istoryador kag komentarista ang nagaugyon nga ang 1914 isa ka tion sang pagbag-o sa maragtas sang tawo. Ang masunod nga mga binalikwat nagailustrar sini:

“Ang katapusan nga ‘normal’ gid nga tuig sa maragtas amo ang 1913, ang tuig antes nagsugod ang Bug-os Kalibutan nga Inaway I.”​—⁠Editoryal sa Times-Herald, Washington, D.C., Marso 13, 1949.

“Ang 75 ka tuig nga hut-ong sang tion sugod sang 1914 tubtob 1989, nga naglakip sang duha ka bug-os kalibutan nga inaway kag cold war (inaway nga wala sing aktuwal nga pagpatyanay), dugang kag dugang pa nga ginatamod sang mga istoryador subong ang lamang, tumalagsahon nga dag-on, ang walay kaanggid nga tion nga ang kalabanan sa kalibutan nagpakig-away, nagpanikasog nga makabawi liwat gikan sa pagpakig-away ukon naghanda para sa pagpakig-away.”​—⁠The New York Times, Mayo 7, 1995.

“Ang bug-os nga kalibutan nagwasaag gid sa tion sang Bug-os Kalibutan nga Inaway I kag wala gihapon kita makahibalo kon ngaa. Antes sini, nagdumdom ang mga tawo nga malapit na ang matahom nga palaabuton. May paghidait kag kabuganaan. Nian nagwasaag ang tanan. Daw nagdulog kita sugod sadto . . . Mas madamo nga tawo ang ginpatay sa sini nga siglo sangsa bug-os nga maragtas.”​—⁠Dr. Walker Percy, American Medical News, Nobiembre 21, 1977.

Kapin sa 50 ka tuig pagligad sang 1914, ang Aleman nga estadista nga si Konrad Adenauer nagsulat: “Ang kalig-unan kag kalinong nadula sa kabuhi sang mga tawo sugod sang 1914.”​​—⁠The West Parker, Cleveland, Ohio, Enero 20, 1966.

Ang una nga presidente sang Sosiedad, si C. T. Russell, napatay sang 1916 kag ginbuslan sang masunod nga tuig ni Joseph F. Rutherford. Madamo nga pagbag-o ang natabo. Ang kaupod nga magasin sang The Watchtower, nga gintawag The Golden Age, ginpakilala. (Ginatawag karon nga Awake!, nga may sirkulasyon nga kapin sa 20,000,000 sa kapin sa 80 ka lenguahe.) Ang pagpanaksi sa mga ganhaan dugang pa nga ginpadaku. Agod ipatuhay ang ila kaugalingon gikan sa mga relihion sang Cristiandad, sang 1931 ginbaton sining mga Cristiano ang ngalan nga mga Saksi ni Jehova. Ini nga ngalan ginbase sa Isaias 43:​10 -12.

Ang radyo gingamit sing lapnag sang katuigan 1920 kag 1930. Sang 1933, 403 ka estasyon sang radyo ang ginagamit sang Sosiedad sa pagpalayag sing mga sermon sa Biblia. Sang ulihi, ang paggamit sing radyo ginbuslan sang dugang pa nga pagduaw sang mga Saksi sa kabalayan nga dala ang gamay nga mga ponograpo kag  narekord nga mga pamulongpulong sa Biblia. Ang pagtuon sa Biblia sa puluy-an ginsugdan sa bisan sin-o man nga nagpakita sing interes sa kamatuoran sang Biblia.

MGA KADALAG-AN SA KORTE

Sang katuigan 1930 kag 1940, madamo nga Saksi ang gindakop bangod sini nga hilikuton, kag ginpakigbato ang mga kaso sa korte agod mapangapinan ang kahilwayan sa paghambal, pagbalhag, pagtipon, kag pagsimba. Sa Estados Unidos, ang mga apelasyon gikan sa manubo nga mga korte nagresulta sa pagdaug sang mga Saksi sa 43 ka kaso nga ginkasaba sa Korte Suprema sang Estados Unidos. Paborable man nga mga desisyon ang natigayon gikan sa mataas nga mga korte sa iban nga kadutaan. Tuhoy sini nga mga kadalag-an sa korte, si Propesor C. S. Braden, sa iya libro nga These Also Believe, nagsiling tuhoy sa mga Saksi: “Nakahimo sila sing tumalagsahon nga bulig sa demokrasya paagi sa ila pagpakigbato agod mapangapinan ang ila sibil nga mga kinamatarong, kay sa ila pagpakigbato daku ang nahimo nila agod matigayon yadto nga mga kinamatarong para sa tagsa ka minoridad nga grupo sa Amerika.”

PINASAHI NGA MGA PROGRAMA SA PAGHANAS

Si J. F. Rutherford napatay sang 1942 kag ginbuslan ni N. H. Knorr sa pagkapresidente. Nagsugod ang isa ka ginbululigan  nga programa sa paghanas. Sang 1943 isa ka pinasahi nga eskwelahan para sa paghanas sing mga misyonero, nga gintawag Watchtower Bible School of Gilead, ang gintukod. Sugod sadto, ang mga gradwado sa sini nga eskwelahan ginpadala sa mga kadutaan sa bug-os nga duta. Bag-o nga mga kongregasyon ang natukod sa mga pungsod nga wala sini anay, kag kapin na karon sa 100 ang kadamuon sang mga sanga nga natukod sa lainlain nga mga pungsod. Sa tion kag tion, pinasahi nga mga kurso ang ginahanda para sa paghanas sa mga gulang sa kongregasyon, sa boluntaryo nga mga manugpangabudlay sa mga sanga, kag sa mga nagaalagad sing bug-os tion (subong mga payunir) sa pagpanaksi nga hilikuton. Ang pila ka pinasahi nga sahi sang pagtuon para sa mga ministro gin-aman sa sentro sang edukasyon sa Patterson, New York.

Si N. H. Knorr napatay sang 1977. Ang isa sang katapusan nga pagbag-o sa organisasyon nga iya ginpakigbahinan antes sia mapatay amo ang pagpasangkad sa Nagadumala nga Hubon, nga nahamtang sa bug-os kalibutan nga ulong-talatapan sa Brooklyn. Sang 1976 ang mga salabton sa pagdumalahan gintunga kag gintangdo sa nanuhaytuhay nga komite nga ginatapuan sang mga katapo sang Nagadumala nga Hubon, sila tanan may tinuig na nga eksperiensia subong mga ministro.

 NAGSANGKAD ANG MGA IMPRINTAHAN

Madamo ang makawiwili gid nga natabo sa maragtas sang mga Saksi ni Jehova sa moderno nga mga tion. Gikan sa isa ka diutay nga grupo nga nagatuon sang Biblia sa Pennsylvania sang 1870, ang mga Saksi sang tuig 2000 nagdamo tubtob sa mga 90,000 ka kongregasyon sa bug-os nga kalibutan. Ang tanan nga literatura, sang primero, gin-imprinta sang komersial nga mga imprintahan; nian, sang 1920, ang mga Saksi nag-imprinta sing pila ka literatura sa arkilado nga mga pabrika. Apang sugod sang 1927, madamo pa nga literatura ang gin-imprinta sa walo-ka-panalgan nga pabrika sa Brooklyn, New York, nga ginapanag-iyahan sang Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. Nagsangkad ini karon sa iban pa nga mga pabrika kag mga opisina. May dugang pa nga mga tinukod malapit sa sini sa Brooklyn nga ginapuy-an sang mga ministro nga nagboluntaryo sa pagpaandar sa mga imprintahan. Dugang sa sini, may uma man kag imprintahan nga ginadumalahan malapit sa Wallkill, sa naaminhan nayon sang New York. Diri ginaimprinta ang mga magasin nga Watchtower kag Awake! kag ginapatubas ang iban sang mga pagkaon para sa mga ministro nga nagaalagad sa nanuhaytuhay nga mga lokasyon. Ang tagsa ka boluntaryo nga manugpangabudlay nagabaton sing diutay lamang nga bulig kada bulan para sa diutay nga mga galastuhan.

INTERNASYONAL NGA MGA KOMBENSION

Sang 1893 ang una nga daku nga kombension ginhiwat sa Chicago, Illinois, E.⁠U.⁠A. Gintambungan ini sang 360, kag 70 ka bag-uhan ang nabawtismuhan. Ang katapusan nga daku kag isa lamang ka internasyonal nga kombension ginhiwat sa New York City sang 1958. Gingamit sini ang Yankee Stadium kag ang nagaluntad pa sadto nga Polo Grounds. Ang pinakamataas nga kadamuon sang nagtambong 253,922; ang kadamuon sang bag-o nga nabawtismuhan 7,136. Sugod sadto ang internasyonal nga mga kombension ginahiwat subong isa ka serye sa madamo nga pungsod. Sa kabilugan, mahimo nga sa sini nga mga serye isa ka libo ka kombension ang ginahiwat sa mga kadutaan sa bug-os nga kalibutan.

[Blurb sa pahina 8]

Isa ka tumalagsahon nga bulig sa mga kahilwayan sang mga banwahanon

[Retrato sa pahina 6]

Ang “The Watchtower,” gikan sa 6,000 sa isa ka lenguahe tubtob sa kapin sa 22,000,000 sa kapin sa 132 ka lenguahe

[Retrato sa pahina 7]

Isa ka daku nga pagbag-o sa maragtas sang tawo

 [Retrato sa pahina 10]