Kapitulo Singko

Ang Kahilwayan nga Ginaagom Sang mga Sumilimba ni Jehova

1, 2. (a) Ano nga sahi sang kahilwayan ang ginhatag sang Dios sa unang tawhanon nga mag-asawa? (b) Sambita ang pila sang mga kasuguan nga nagkontrol sang hilikuton nanday Adan kag Eva.

 SANG gintuga ni Jehova ang una nga lalaki kag babayi, may kahilwayan sila nga labaw sa bisan ano nga kahilwayan sang mga tawo karon. Ang ila puluy-an amo ang Paraiso, ang matahom nga Hardin sang Eden. Wala sing balatian nga nagpasubo sa ila, kay himpit ang ila hunahuna kag lawas. Wala sing kamatayon nga nagahulat sa ila subong sang nagakatabo sa tanan sugod sadto. Subong man, indi sila mga robot kundi may makatilingala nga dulot sang hilway nga pagbuot, ang ikasarang sa paghimo sang ila kaugalingon nga mga desisyon. Apang, agod padayon nga maagom ining makalilipay nga kahilwayan, dapat nila tahuron ang mga kasuguan sang Dios.

² Binagbinaga, halimbawa, ang pisikal nga mga kasuguan nga ginhimo sang Dios. Matuod, ining mga kasuguan mahimo nga wala ginhatag sa tuman kadamo nga tinaga, apang sanday Adan kag Eva ginhimo sa paagi nga kinaugali lamang para sa ila nga tumanon ini. Ang ila gana nagpukaw sang kinahanglanon nga magkaon; ang ila kauhaw, sang kinahanglanon nga mag-inom; ang pagtunod sang adlaw, sang kinahanglanon nga magtulog. Ginhatagan man sila ni Jehova sing buluhaton. Ini nga buluhaton daw isa gid ka kasuguan bangod magakontrol ini sang ila himuon. Magapanganak sila, magagahom sa madamo nga sahi sang kabuhi sa duta, kag magapasangkad sang mga dulunan sang Paraiso tubtob  matuptupan sini ang bug-os nga kalibutan. (Genesis 1:28; 2:15) Daw ano ka makalilipay kag mapuslanon yadto nga kasuguan! Naghatag ini sa ila sing makaalayaw gid nga buluhaton, nga nagpaposible agod magamit nila ang ila mga ikasarang sing bug-os sa mapuslanon nga mga paagi. Subong man, may daku sila nga kahilwayan sa paghimo sing mga desisyon kon paano nila himuon ang ila buluhaton. Ano pa ang mapangayo sang bisan sin-o?

3. Paano makatuon sanday Adan kag Eva sa paggamit sing maalamon sang ila kahilwayan sa paghimo sing mga desisyon?

³ Sa pagkamatuod, sang ginhatagan sanday Adan kag Eva sing pribilehiyo sa paghimo sing mga desisyon, wala ini nagkahulugan nga ang bisan ano nga desisyon nga himuon nila magaresulta sa maayo. Ang ila kahilwayan sa paghimo sing mga desisyon dapat himuon suno sa mga dulunan sang mga kasuguan kag mga prinsipio sang Dios. Paano nila ini matun-an? Paagi sa pagpamati sa ila Magbubuhat kag paagi sa pagpanilag sa iya mga binuhatan. Ginhatagan sang Dios sanday Adan kag Eva sing kaalam nga kinahanglanon agod maaplikar nila kon ano ang ila natun-an. Sanglit gintuga sila nga himpit, ang ila kinaugali nga huyog dapat amo ang pagpabanaag sang mga kinaiya sang Dios kon nagahimo sing mga desisyon. Sa pagkamatuod, dapat sila maghalong sa paghimo sini kon ginaapresyar gid nila ang ginhimo sang Dios para sa ila kag kon luyag nila nga pahamut-an sia.​—Genesis 1:​26, 27; Juan 8:29.

4. (a) Ang sugo bala nga ginhatag kanday Adan kag Eva nga indi pagkaunon ang bunga sang isa ka kahoy nagdingot sa ila sing kahilwayan? (b) Ngaa isa ini ka nagakaigo nga sugo?

⁴ Sing makatarunganon, nian, gintilawan sang Dios ang debosyon nila sa iya subong ang ila Manughatag-Kabuhi kag ang kahanda nila sa pagtuman sa iya sugo. Ginhatag ni Jehova kay Adan ini nga sugo: “Gikan sa tagsa ka kahoy sa hardin mahimo ka makakaon nga may kaayawan. Apang tuhoy sa kahoy sa pagkilala sang maayo kag malain indi ka magkaon  gikan sini, kay sa adlaw nga magkaon ka gikan sini mapatay ka nga totoo.” (Genesis 2:​16, 17) Sa tapos gintuga si Eva, ginpahibalo man sa iya ini nga sugo. (Genesis 3:​2, 3) Ini bala nga pagdumili nagdingot sa ila sing kahilwayan? Wala gid. Bugana sila sa tanan nga sahi sang manamit nga pagkaon kag indi na nila kinahanglan nga magkaon pa sang bunga sining isa ka kahoy. (Genesis 2:​8, 9) Nagakaigo lamang nga kilalahon nila nga ang duta iya sang Dios, kay sia ang nagtuga sini. Gani may kinamatarong sia sa paghimo sing kasuguan nga nagabagay sa iya katuyuan kag magahatag sing kaayuhan sa katawhan.​—Salmo 24:​1, 10.

5. (a) Paano nawasi nanday Adan kag Eva ang ila dalayawon nga kahilwayan? (b) Ano ang natabo sa kahilwayan nga gin-agom anay nanday Adan kag Eva, kag paano kita naapektuhan?

⁵ Apang ano ang natabo? Bangod sang makagod nga ambisyon, nag-abuso ang isa ka anghel sa iya kahilwayan sa pagdesisyon kag nangin si Satanas, nga nagakahulugan “Manugpamatok.” Ginlimbungan niya si Eva paagi sa pagpasalig sa iya sing isa ka butang nga supak sa kabubut-on sang Dios. (Genesis 3:​4, 5) Ginbuylugan ni Adan si Eva sa paglapas sa kasuguan sang Dios. Paagi sa pagkuha sang butang nga indi ila, nawasi nila ang ila dalayawon nga kahilwayan. Nangin agalon nila ang sala, kag subong ginpaandam sang Dios, ang kamatayon nagsunod sang ulihi. Ang palanublion nga ginliton nila sa ila mga anak amo ang sala​—makita sa duna nga huyog sa paghimo sing sayop. Ang sala nagdala man sing mga kaluyahon nga nagaresulta sa pagbalatian, pagtigulang, kag kamatayon. Ang huyog sa paghimo sing sayop, nga ginpalala sang impluwensia ni Satanas, nagpatubas sing isa ka tawhanon nga katilingban nga may maragtas sang pagdumot, krimen, pagpigos, kag inaway nga nagkutol sang minilyon ka kabuhi. Tuhay gid sa kahilwayan nga ginhatag sang Dios sa katawhan sa ginsuguran!​—Deuteronomio 32:​4, 5; Job 14:​1, 2; Roma 5:12; Bugna 12:9.

 Kon Diin Masapwan ang Kahilwayan

6. (a) Diin masapwan ang matuod nga kahilwayan? (b) Ano nga sahi sang kahilwayan ang ginapatuhuyan ni Jesus?

⁶ Bangod sang malain nga mga kahimtangan nga nagaluntad bisan diin karon, indi makapakibot nga nagahandum gid ang mga tawo sing daku pa nga kahilwayan. Apang diin masapwan ang matuod nga kahilwayan? Si Jesus nagsiling: “Kon magpabilin kamo sa akon pulong, matuod gid kamo nga mga disipulo ko, kag mahibaluan ninyo ang kamatuoran, kag ang kamatuoran magahilway sa inyo.” (Juan 8:​31, 32) Ini nga kahilwayan indi ang ginalauman sang mga tawo kon ginasikway nila ang isa ka manuggahom ukon ang isa ka porma sang panguluhan pabor sa isa pa. Sa baylo, ini nga kahilwayan nagahilabot sa pinakagamot sang mga problema sang tawo. Ang ginapatuhuyan ni Jesus amo ang kahilwayan gikan sa pagkaulipon sa sala. (Juan 8:​24, 34-36) Busa, agod ang isa ka tawo mangin matuod nga disipulo ni Jesucristo, nagaeksperiensia sia sing talalupangdon nga pagbag-o sa iya kabuhi, sing isa ka kahilwayan!

7. (a) Sa ano nga kahulugan mahimo kita karon mahilway sa sala? (b) Agod matigayon ina nga kahilwayan, ano ang dapat naton himuon?

⁷ Wala ini nagakahulugan nga sa karon ang matuod nga mga Cristiano wala na nagabatyag sang mga epekto sang duna nga huyog sa makasasala nga paggawi. Sanglit nakapanubli sila sing sala, nagapakigbato gihapon sila bangod sini. (Roma 7:21-25) Apang, kon ang isa ka tawo nagakabuhi gid suno sa mga panudlo ni Jesus, indi na sia mangin ulipon sa sala. Ang sala indi na para sa iya mangin subong sang diktador nga dapat niya sundon. Indi sia makibon sa isa ka dalanon sang kabuhi nga wala sing katuyuan kag magatublag sang iya konsiensia. Magaagom sia sing matinlo nga konsiensia sa atubangan sang Dios bangod ang nagligad nga mga sala ginpatawad pasad sa iya pagtuo sa halad ni Cristo. Ang makasasala nga mga huyog mahimo gihapon magautwas, apang kon indi niya ini paghimuon bangod  ginadumdom niya ang matinlo nga mga panudlo ni Cristo, ginapakita niya nga ang sala indi na niya agalon.​—Roma 6:12-17.

8. (a) Ano nga mga kahilwayan ang ginahatag sa aton sang matuod nga Cristianismo? (b) Ano ang dapat nga mangin panimuot naton sa sekular nga mga manuggahom?

⁸ Binagbinaga ang mga kahilwayan nga ginaagom naton subong mga Cristiano. Ginhilway kita gikan sa mga epekto sang butig nga mga panudlo, gikan sa pagkaulipon sa disparatis kag sa sala. Ang dalayawon nga mga kamatuoran tuhoy sa kahimtangan sang mga patay kag sa pagkabanhaw naghilway sa aton gikan sa di-makatarunganon nga kahadlok sa kamatayon. Ang ihibalo nga ang di-himpit nga mga panguluhan sang tawo buslan sa dili madugay sang matarong nga Ginharian sang Dios nagahilway sa aton gikan sa pagkawalay paglaum. (Daniel 2:44; Mateo 6:10) Apang, wala ginapakamatarong sini nga kahilwayan ang di-pagtahod sa mga awtoridad sang panguluhan kag sa ila mga kasuguan.​—Tito 3:​1, 2; 1 Pedro 2:​16, 17.

9. (a) Paano si Jehova mahigugmaon nga nagabulig sa aton nga maagom ang pinakadaku nga kahilwayan nga posible karon para sa mga tawo? (b) Paano kita makahimo sing maalamon nga mga desisyon?

⁹ Wala kita ginapabay-an ni Jehova nga tukibon paagi sa pagtilawtilaw kon ano ang labing maayo nga paagi sang pagkabuhi. Nahibaluan niya kon paano kita ginhimo, kon ano ang makahatag sa aton sing matuod nga kaayawan, kag kon ano ang para sa aton dayon nga kaayuhan. Nahibaluan niya ang mga panghunahuna kag paggawi nga makahalit sang kaangtanan sang tawo sa Iya kag sa iya mga isigkatawo, ayhan magaupang pa gani sa iya sa pagsulod sa bag-ong kalibutan. Sing mahigugmaon, ginasugid ni Jehova sa aton ining tanan nga butang paagi sa Biblia kag sa iya kitaon nga organisasyon. (Marcos 13:10; Galacia 5:19-23; 1 Timoteo 1:​12, 13) Nian salabton naton nga gamiton ang hatag-Dios nga kahilwayan sa pagdesisyon kon ano ang himuon.  Indi kaangay ni Adan, kon ginapamatian naton ang ginasiling sa aton sang Biblia, makahimo kita sing maalamon nga mga desisyon. Ipakita naton nga ang maayo nga kaangtanan kay Jehova amo ang aton una nga ginakabalak-an sa kabuhi.

Paghandum sa Isa Pa ka Sahi Sang Kahilwayan

10. Ano nga sahi sang kahilwayan ang ginhimud-usan sang iban nga mga Saksi ni Jehova?

¹⁰ Kon kaisa ang pila ka pamatan-on nga mga Saksi ni Jehova​—subong man ang iban nga indi na pamatan-on—​mahimo magbatyag nga luyag nila ang isa pa ka sahi sang kahilwayan. Ang kalibutan mahimo daw makagalanyat, kag sa labi nga paghunahuna nila sa sini, labi pa nga nagabaskog ang ila handum sa paghimo sing di-cristiano nga mga butang nga bantog sa kalibutan. Mahimo nga wala sila nagaplano nga mag-abuso sa droga, mag-inom sing lakas, ukon makighilawas. Apang nagasugod sila sa pagpakig-upod sa  iban nga indi matuod nga mga Cristiano, kag nagahandum nga batunon nila. Mahimo nagasugod pa gani sila sa pag-ilog sang ila panghambal kag paggawi.​—3 Juan 11.

11. Diin kon kaisa nagahalin ang pagsulay sa paghimo sing sayop?

¹¹ Kon kaisa ang pagsulay sa paghimo sing di-cristiano nga paggawi nagahalin sa isa nga nagapangangkon nga nagaalagad kay Jehova. Amo sina ang natabo sa pila ka Cristiano sang una, kag mahimo man ini matabo sa aton adlaw. Ini nga mga tawo masami nga nagahandum sa paghimo sing mga butang nga sa banta nila magapahalipay sa ila, apang ini nga mga butang supak sa kasuguan sang Dios. Ginaganyat nila ang iban nga “maglipaylipay.” ‘Nagapangako sila sing kahilwayan, samtang sila mismo mga ulipon sang kaduluntan.’​—2 Pedro 2:19.

12. Ano ang masubo nga mga resulta sang paggawi nga supak sa mga kasuguan kag mga prinsipio sang Dios?

¹² Ang bunga sining ginatawag nga kahilwayan pirme malain, kay nagakahulugan ini sang paglapas sa mga kasuguan sang Dios. Halimbawa, ang ginadilian nga sekso mahimo magresulta sa problema sa emosyon, balatian, kamatayon, wala ginapaabot nga pagmabdos, kag ayhan sa pagkaguba sang pag-asawahay. (1 Corinto 6:18; 1 Tesalonica 4:3-8) Ang pag-abuso sa droga mahimo bangdan sang pagkaburingot, pukol nga panghambal, buron nga panan-aw, paglingin sang ulo, pagpin-ot sang dughan, pagdeliryo, kag kamatayon. Mahimo ini magresulta sa pagkagiyan, nga mahimo magdul-ong sa krimen agod masuportahan ang bisyo. Amo man sini ang resulta sang pag-abuso sa alkohol. (Hulubaton 23:29-35) Ang mga nadalahig sa sini nga paggawi mahimo maghunahuna nga hilway sila, apang matukiban nila, kon ulihi na ang tanan, nga ulipon gali sila sang sala. Kag mapintas gid nga agalon ang sala! Ang pagpangatarungan sa sini nga butang karon magaamlig sa aton gikan sa sini nga eksperiensia.​—Galacia 6:​7, 8.

 Kon Diin Nagasugod ang mga Problema

13. (a) Paano ang mga kailigbon nga nagadul-ong sa mga problema masami nga ginapukaw? (b) Agod mahangpan kon ano ang “malain nga kaupdanan,” kay sin-o pagtamod ang kinahanglan naton? (c) Samtang ginasabat mo ang mga pamangkot nga nalista sa parapo 13, ipadaku ang pagtamod ni Jehova.

¹³ Hunahunaa kon diin masami nagasugod ang problema. Ang Biblia nagapaathag: “Ang kada isa ginatilawan kon ginabuyok kag ginahaylo sia sang iya kaugalingon nga kailigbon. Nian ang kailigbon, kon nakapanamkon na, nagapanganak sa sala; ang sala naman, kon maggulang na, nagapatubas sing kamatayon.” (Santiago 1:​14, 15) Paano ginapukaw ang kailigbon? Paagi sa kon ano ang nagasulod sa hunahuna. Masami nga resulta ini sang pagpakig-upod sa mga tawo nga wala nagaaplikar sang mga prinsipio sang Biblia. Sa pagkamatuod, kita tanan nakahibalo nga dapat naton likawan ang “malain nga kaupdanan.” (1 Corinto 15:33) Apang ano nga kaupdanan ang malain? Paano ginatamod ni Jehova ini nga butang? Ang pagpangatarungan sa masunod nga mga pamangkot kag ang pagtan-aw sa mga kasulatan nga ginsambit dapat magbulig sa aton nga makadangat sa husto nga konklusion.

 Ang kamatuoran bala nga ang pila ka tawo daw dungganon nagakahulugan nga sila maayo nga mga kaupod? (Genesis 34:​1, 2, 18, 19)

 Ang ila bala panghambal, ayhan ang ila mga lahog, nagapakita kon bala suod kita sa ila? (Efeso 5:​3, 4)

 Ano ang ginabatyag ni Jehova kon makigsuod kita sa mga tawo nga wala nagahigugma sa iya? (2 Cronica 19:​1, 2)

 Bisan pa mahimo kita nagatrabaho ukon nagaeskwela upod sa mga tawo nga tuhay sing pagtuluuhan sa aton, ngaa kinahanglan nga magmainandamon kita? (1 Pedro 4:​3, 4)

 Ang pagtan-aw sing telebisyon kag mga sine, paggamit sing Internet, kag pagbasa sing mga libro, mga magasin, kag mga pamantalaan mga paagi sang pagpakig-upod sa iban. Batok sa ano nga sahi sang materyal gikan sa sini nga mga butang  dapat kita magbantay? (Hulubaton 3:31; Isaias 8:19; Efeso 4:17-19)

 Ano ang ginasugid kay Jehova sang aton ginpili nga mga kaupod sa kon ano nga sahi sang mga tawo kita? (Salmo 26:​1, 4, 5; 97:10)

14. Anong daku nga kahilwayan ang yara sa unhan sang mga matutom nga nagaaplikar sang laygay sang Pulong sang Dios karon?

¹⁴ Yara na sa unhan naton ang bag-ong kalibutan sang Dios. Paagi sa langitnon nga panguluhan sang Ginharian sang Dios, ang katawhan mahilway gikan sa impluwensia ni Satanas kag sang iya malauton nga sistema sang mga butang. Sing amat-amat, ang tanan nga epekto sang sala dulaon gikan sa matinumanon nga katawhan, nga nagaresulta sa kahimpitan sang hunahuna kag lawas, agod maagom naton ang kabuhi nga walay katapusan sa Paraiso. Ang kahilwayan nga nahisanto sa “espiritu ni Jehova” maagom sa ulihi sang tanan nga tinuga. (2 Corinto 3:17) Makatarunganon bala nga irisgo ini tanan bangod sang indi pagsapak sa laygay sang Pulong sang Dios karon? Paagi sa paggamit karon sing maalamon sang aton Cristianong kahilwayan, kabay nga ipakita naton tanan sing maathag nga ang luyag gid naton amo ang “mahimayaon nga kahilwayan sang mga anak sang Dios.”​—Roma 8:21.

Repaso nga Paghinun-anon

• Ano nga sahi sang kahilwayan ang gin-agom sang nahaunang tawhanon nga mag-asawa? Ano ini kon ipaanggid sa ginaagom karon sang katawhan?

• Ano nga kahilwayan ang ginaagom sang matuod nga mga Cristiano? Paano ini tuhay sa ginakabig sang kalibutan nga kahilwayan?

• Ngaa importante gid nga likawan ang malain nga kaupdanan? Indi kaangay ni Adan, kay sin-o desisyon sa kon ano ang malain ang ginabaton naton?

[Mga Pamangkot sa Pagtinuon]

[Mga retrato sa pahina 46]

Ang Pulong sang Dios nagapaandam: “Indi kamo magtalang. Ang malain nga kaupdanan nagadunot sang mapuslanon nga mga batasan”