1-3. (a) Ano ang nagpahulag kay Jesus nga ilugon ang iya Amay? (b) Ano nga mga aspekto sang gugma ni Jesus ang usisaon naton?

NAKAKITA ka na bala sing gamay nga bata nga lalaki nga nagailog gid sa iya amay? Mahimo ginailog niya ang panglakat, panghambal, ukon panggiho sang iya amay. Sa ulihi, mahimo pa gani masugad sang bata ang moral kag espirituwal nga mga prinsipio sang iya amay. Huo, ang gugma kag pagdayaw sang bata sa iya mahigugmaon nga amay nagapahulag sa iya nga ilugon ang iya amay.

² Kamusta naman ang kaangtanan ni Jesus kag sang iya langitnon nga Amay? “Ginahigugma ko ang Amay,” siling ni Jesus sang isa ka bes. (Juan 14:31) Wala sing bisan sin-o nga makahigugma kay Jehova sing labi pa sa sini nga Anak, nga nakaupod sang Amay sa madugay nga tion antes gintuga ang iban. Ina nga gugma nagpahulag sa sining matutom nga Anak nga ilugon ang iya Amay.—Juan 14:9.

³ Sa nauna nga mga kapitulo sini nga libro, ginhambalan naton kon paano nailog sing himpit ni Jesus ang gahom, katarungan, kag kaalam ni Jehova. Apang, paano ginpabanaag ni Jesus ang gugma sang iya Amay? Usisaon naton ang tatlo ka aspekto sang gugma ni Jesus—ang iya masinakripisyuhon nga panimuot, ang iya malum-ok nga kaawa, kag ang iya kahanda sa pagpatawad.

4. Paano ginpakita ni Jesus ang labing daku nga huwaran sang masinakripisyuhon nga gugma sang tawo?

⁴ Nagpakita si Jesus sing isa ka talalupangdon nga huwaran sang masinakripisyuhon nga gugma. Ang pagkamasinakripisyuhon nagadalahig sang pag-una sa mga kinahanglanon kag mga kabalaka sang iban sangsa aton kaugalingon. Paano ginpakita ni Jesus ini nga gugma? Sia mismo nagpaathag: “Wala sing isa nga may gugma nga daku pa sa sini, nga ihatag sang isa ang iya kalag  tungod sa iya mga abyan.” (Juan 15:13) Kinabubut-on nga ginhatag ni Jesus ang iya himpit nga kabuhi para sa aton. Amo yadto ang labing daku nga pagpabutyag sang gugma nga nahimo sang tawo. Apang nagpakita man si Jesus sing masinakripisyuhon nga gugma sa iban pa nga mga paagi.

5. Ngaa ang pagbiya sa langit isa ka mahigugmaon nga pagsakripisyo sa bahin sang bugtong nga Anak sang Dios?

⁵ Antes sia mangin tawo, ang bugtong nga Anak sang Dios may tumalagsahon kag nabayaw nga posisyon sa langit. Suod ang iya kaangtanan kay Jehova kag sa madamo nga espiritu nga mga tinuga. Walay sapayan sining mga bentaha, ining hinigugma nga Anak ‘naghuklas sang iya kaugalingon kag nangin sa dagway sang ulipon kag nangin kaanggid sang mga tawo.’ (Filipos 2:7) Kinabubut-on nga nagkabuhi sia sa tunga sang makasasala nga mga tawo sa isa ka kalibutan nga “yara sa gahom sang isa nga malauton.” (1 Juan 5:19) Indi bala isa yadto ka mahigugmaon nga pagsakripisyo sa bahin sang Anak sang Dios?

6, 7. (a) Sa anong mga paagi nagpakita si Jesus sing masinakripisyuhon nga gugma sa tion sang iya ministeryo sa duta? (b) Anong makatalandog nga huwaran sang di-makagod nga gugma ang narekord sa Juan 19:25-27?

⁶ Sa iya bug-os nga ministeryo sa duta, nagpakita si Jesus sing masinakripisyuhon nga gugma sa nanuhaytuhay nga mga paagi. Indi gid sia makagod. Mahugod gid sia sa iya ministeryo amo nga ginsakripisyo niya ang normal nga mga kasulhayan nga kinaandan sa mga tawo. “Ang mga sora may mga lungib kag ang mga pispis sa langit may mga hapunan,” siling niya, “apang ang Anak sang tawo wala gid sing ulunlan sang iya ulo.” (Mateo 8:20) Subong isa ka lantip nga panday, mahimo kuntani si Jesus magpatindog sing masulhay nga puluy-an para sa iya kaugalingon ukon maghimo sing matahom nga kasangkapan nga mabaligya niya agod may ekstra sia nga kuwarta. Apang wala niya gingamit ang iya mga kalantip agod makatigayon sing materyal nga mga butang.

⁷ Ang makatalandog gid nga huwaran sang masinakripisyuhon nga gugma ni Jesus amo ang narekord sa Juan 19:25-27. Handurawa ang madamo nga butang nga mahimo gid ginhunahuna kag ginbatyag ni Jesus sang hapon nga napatay sia. Samtang  nagaantos sia sa usok, nabalaka sia sa iya mga disipulo, sa pagbantala nga hilikuton, kag ilabi na sa iya integridad kag kon ano ang mangin epekto sini sa ngalan sang iya Amay. Sa pagkamatuod, ang bug-os nga palaabuton sang katawhan nasandig kay Jesus! Apang, mga tinion lamang antes sia mapatay, nagpakita man si Jesus sing kabalaka sa iya iloy, si Maria, nga mahimo gid isa na ka balo sadto. Ginpangabay ni Jesus si apostol Juan nga atipanon si Maria nga daw iloy niya, kag pagkatapos sadto gin-upod pauli ni Juan si Maria sa iya puluy-an. Sa amo, gin-areglar ni Jesus ang pisikal kag espirituwal nga kaayuhan sang iya iloy. Daw ano ka mapinalanggaon nga pagpabutyag sing di-makagod nga gugma!

8. Ano ang kahulugan sang Griegong tinaga nga ginagamit sang Biblia sa paglaragway sang kaawa ni Jesus?

⁸ Subong sang iya Amay, si Jesus mainawaon. Ginalaragway sang Kasulatan si Jesus subong isa nga nagatinguha gid sa pagbulig sa mga nasit-an bangod naluoy gid sia. Sa paglaragway sa kaawa ni Jesus, ginagamit sang Biblia ang isa ka Griegong tinaga nga ginbadbad “napahulag sang kaluoy.” Ang isa ka iskolar nagsiling: “Ginalaragway sini . . . ang isa ka emosyon nga nagapahulag sa isa ka tawo sa iya pinakatudok nga pagkatawo. Amo ini ang labing mahinuklugon nga tinaga sa Griego para sa pagbatyag sing kaawa.” Binagbinaga ang pila ka kahimtangan diin napahulag si Jesus sang tudok nga kaluoy nga nagtiklod sa iya sa paghikot.

9, 10. (a) Ano ang kahimtangan kon ngaa si Jesus kag ang iya apostoles nagpangita sing isa ka malinong nga duog? (b) Sang gintublag si Jesus, ano ang ginhimo niya, kag ngaa?

⁹ Napahulag sa pag-atipan sa espirituwal nga mga kinahanglanon. Ginapakita sang rekord sa Marcos 6:30-34 kon ano gid ang nagpahulag kay Jesus nga magpakita sing kaluoy. Handurawa ang danyag. Nakunyag gid ang mga apostoles, kay bag-o lang nila matapos ang pagbantala sa nanuhaytuhay nga mga duog. Nagbalik sila kay Jesus kag makunyagon nga ginsugid ang tanan nga nakita nila kag nabatian. Apang isa ka daku nga kadam-an ang nagtipon, amo nga wala na sing tion si Jesus kag ang iya  mga apostoles bisan sa pagkaon. Bangod mapanilagon sia, natalupangdan ni Jesus nga kapoy gid ang mga apostoles. “Magkadto kamo nga kamohanon lamang sa isa ka duog nga baw-ing kag magpahuway sing diutay,” siling niya sa ila. Nagsakay sila sa isa ka sakayan kag naglayag patabok sa naaminhan nga punta sang Dagat sang Galilea padulong sa isa ka malinong nga duog. Apang nakita sang kadam-an nga naglakat sila. Nabatian man ini sang iban. Nagdalagan ini sila tanan sa ubay sang naaminhan nga baybayon kag nauna pa sila sa sakayan sa pag-abot sa pihak!

¹⁰ Naakig bala si Jesus sang gintublag sia? Wala gid! Natandog ang iya tagipusuon sang makita niya ang kadam-an, nga linibo ang kadamuon, nga nagahulat sa iya. Si Marcos nagsulat: “Nakita niya ang dakung kadam-an, apang napahulag sia sang kaluoy sa ila, bangod subong sila sang mga karnero nga wala sing manugbantay. Kag nagsugod sia sa pagtudlo sa ila sing madamong butang.” Gintamod ni Jesus ining mga tawo subong mga indibiduwal nga may espirituwal nga mga kinahanglanon. Subong sila sang mga karnero nga nag-alaplaag, nga wala sing manugbantay sa pagtuytoy ukon sa pag-amlig sa ila. Nahibaluan ni Jesus nga ang kinaandan nga mga tawo ginpatumbayaan sang indi mainulikdon nga relihiosong mga lider, nga dapat kuntani mangin maatipanon nga mga manugbantay. (Juan 7:47-49) Nagbatyag sia sing kaluoy sa mga tawo, amo nga nagsugod sia sa pagpanudlo sa ila “tuhoy sa ginharian sang Dios.” (Lucas 9:11) Talupangda nga si Jesus napahulag sang kaluoy sa katawhan antes sila magpakita sing reaksion sa iya itudlo sa ila. Kon sa aton pa, ang malum-ok nga kaawa, indi resulta sang iya pagpanudlo sa kadam-an, kundi amo ang motibo sang iya paghimo sini.

11, 12. (a) Paano gintamod ang mga aruon sang panahon sang Biblia, apang ano ang ginhimo ni Jesus sang ginpalapitan sia sang isa ka lalaki nga “nalipos sang aro”? (b) Paano nakaapektar ang pagtandog ni Jesus sa aruon, kag paano ini ginailustrar sang naeksperiensiahan sang isa ka doktor?

¹¹ Napahulag nga paumpawan ang pag-antos. Nabatyagan sang mga tawo nga may lainlain nga balatian nga si Jesus mainawaon, gani nagpalapit sila sa iya. Nangin dayag gid ini sang si Jesus, nga ginasundan sang kadam-an, ginpalapitan sang isa ka lalaki nga “nalipos sang aro.” (Lucas 5:12) Sang panahon sang  Biblia, ang mga aruon ginakwarentinas agod indi malatnan ang iban. (Numeros 5:1-4) Apang, sang ulihi, nagpakita ang rabiniko nga mga lider sing walay kaluoy nga pagtamod sa aro kag ginpatuman nila ang ila mapiguson nga mga pagsulundan. * Apang, talupangda kon paano gintamod ni Jesus ang aruon: “May nagpalapit man sa iya nga isa ka aruon, nga nagpakitluoy sa iya nga nagaluhod pa, nga nagasiling sa iya: ‘Kon luyag mo lang, matinluan mo ako.’ Sa sina naluoy sia, kag gin-untay niya ang iya kamot kag gintandog sia, kag nagsiling sa iya: ‘Luyag ko. Magmatinlo ka.’ Kag sa gilayon ang aro nadula sa iya.” (Marcos 1:40-42) Nahibaluan ni Jesus nga supak sa kasuguan bisan ang pagkadto lang didto sang aruon. Apang, sa baylo nga tabugon ang aruon, naluoy gid si Jesus amo nga ginhimo niya ang wala ginpaabot nga butang. Gintandog niya ang aruon!

¹² Mahanduraw mo bala kon ano ang kahulugan sa aruon sadto nga pagtandog? Sa pag-ilustrar, binagbinaga ang isa ka eksperiensia. Si Dr. Paul Brand, isa ka espesyalista sa aro, nagsugid tuhoy sa isa ka aruon nga ginbulong niya sa India. Sa tion sang pag-eksamin sa aruon, gin-agbayan sang doktor ang aruon kag paagi sa isa ka manugpatpat, ginpaathag niya kon paano niya sia bulngon. Sa hinali lamang, naghibi ang aruon. “May nahambal bala ako nga malain?” pamangkot sang doktor. Ginpamangkot sang manugpatpat ang pamatan-on nga lalaki sa iya lenguahe kag nagsabat: “Wala, doktor. Naghibi sia kuno bangod gin-agbayan mo sia. Sa sulod sang madamo nga tuig karon pa lang sia naagbayan.” Para sa aruon nga nagpalapit kay Jesus, ang pagtandog sa iya may daku pa nga kahulugan. Pagkatapos sia gintandog, ang balatian nga ginbangdan kon ngaa ginsikway sia nadula na!

13, 14. (a) Ano nga kumpanyar ang nasugata ni Jesus sang nagahinampot sia sa siudad sang Nain, kag ngaa makapasubo gid ini nga kahimtangan? (b) Ang kaawa ni Jesus nagpahulag sa iya nga himuon ang ano nga aksion para sa babayi nga balo sang Nain?

 ¹³ Napahulag sa pagdula sa kasubo. Natandog gid si Jesus sang kasubo sang iban. Binagbinaga, halimbawa, ang rekord sa Lucas 7:11-15. Natabo ini sang, sa tunga-tunga sang iya ministeryo, nagahinampot si Jesus sa guluwaan sang siudad sang Nain sa Galilea. Sang nagahinampot si Jesus sa gawang sang siudad, nasugata niya ang isa ka kumpanyar sang lubong. Makapasubo gid ang kahimtangan. Napatay ang bugtong nga anak nga lalaki, kag balo na ang iya iloy. Pat-od nga nakakumpanyar na sia sang una sa lubong sang iya bana. Karon nga tion amo naman ang iya anak nga lalaki, nga ayhan amo lamang ang nagabuhi sa iya. Mahimo gid nga lakip sa mga nagkulumpanyar amo ang dugang pa nga mga manuglalaw nga nagapanganduhoy kag mga musikero nga nagalanton sing masubo nga mga musika. (Jeremias 9:17, 18; Mateo 9:23) Apang, nalansang ang panulok ni Jesus sa nagapangalisod nga iloy, nga walay duhaduha nagalakat malapit sa lungon sang iya anak nga lalaki.

¹⁴ Si Jesus ‘napahulag sang kaluoy’ sa namatyan nga iloy. Sa makapasalig nga tingog, nagsiling sia sa iya: “Indi na maghibi.” Bisan pa wala gin-agda, nagpalapit sia kag gintandog ang lungon. Nagdulog ang mga nagadala sini kag ayhan ang tanan nga nagkumpanyar. Paagi sa tingog nga may awtoridad, si Jesus naghambal sa bangkay: “Pamatan-on, nagasiling ako sa imo, Bangon ka!” Ano ang masunod nga natabo? “Ang patay nga tawo nagpungko kag naghambal” nga subong bala nagbugtaw sia gikan sa mahamuok nga pagtulog! Nian nagsunod ang labing makatalandog nga pinamulong: “Kag ginhatag sia [ni Jesus] sa iya iloy.”

15. (a) Ang mga rekord sang Biblia nga nagasugid nga si Jesus napahulag sang kaluoy nagapakita sang ano nga kaangtanan sa ulot sang kaawa kag sang ginbuhat nga aksion? (b) Paano naton mailog si Jesus sa sining bahin?

¹⁵ Ano ang matun-an naton gikan sa sini nga mga kasaysayan? Sa tagsa sini, talupangda ang kaangtanan sang kaawa kag sang ginbuhat nga aksion. Si Jesus pirme nga napahulag sang kaluoy kon makita niya ang kahimtangan sang iban, kag ang iya kaawa sa ila nagpahulag sa iya nga maghikot para sa ila. Paano naton mailog  ang iya huwaran? Subong mga Cristiano, may obligasyon kita nga magbantala sing maayong balita kag maghimo sing mga disipulo. Ang una nga nagapahulag sa aton amo ang gugma sa Dios. Apang, dumdumon man naton nga isa ini ka hilikuton sa pagpakita sing kaawa. Kon may kahanuklog kita sa mga tawo kaangay ni Jesus, ang aton tagipusuon magapahulag sa aton nga himuon ang tanan nga masarangan naton agod ipaambit sa ila ang maayong balita. (Mateo 22:37-39) Kamusta naman ang pagpakita sing kaawa sa mga masigkatumuluo nga nagaantos ukon nagapangalisod? Indi naton mabulong ang pisikal nga pag-antos ukon mabanhaw ang patay sa milagruso nga paagi. Apang, sarang naton mapakita ang kaawa sa buhat paagi sa kinabubut-on nga pagpabutyag sang aton pag-ulikid ukon pagtanyag sing kinahanglanon nga bulig.—Efeso 4:32.

16. Paano ang kahanda ni Jesus sa pagpatawad nangin dayag bisan sang yara sia sa usok sang pag-antos?

¹⁶ Himpit nga ginpabanaag ni Jesus ang gugma sang Iya Amay sa isa pa ka importante nga paagi—sia “handa magpatawad.” (Salmo 86:5) Maathag ini bisan sang yara sia sa usok sang pag-antos. Sang mapilitan sia nga batunon ang makahuluya nga kamatayon, nga ang iya mga kamot kag mga tiil nalansang, ano ang ginsiling ni Jesus? Nanawag bala sia kay Jehova nga silutan ang mga nagapatay sa iya? Sa kabaliskaran, ang isa sa katapusan nga mga pulong ni Jesus amo: “Amay, patawara sila, kay wala sila makahibalo sang ila ginahimo.”—Lucas 23:34. *

17-19. Sa anong mga paagi ginpakita ni Jesus nga napatawad na niya ang pagpanghiwala ni apostol Pedro sa Iya sing makatlo?

¹⁷ Ayhan ang mas makatalandog pa nga huwaran sang pagpatawad  ni Jesus amo ang iya ginpakita kay apostol Pedro. Indi maduhaduhaan nga ginhigugma gid ni Pedro si Jesus. Sang Nisan 14, sang hingapusan nga gab-i sang kabuhi ni Jesus, nagsiling si Pedro sa iya: “Ginuo, handa ako sa pag-upod sa imo sa bilangguan kag sa kamatayon.” Apang, pagligad lamang sang pila ka oras, makatlo nga ginpanghiwala ni Pedro nga kilala niya si Jesus! Ginasugid sa aton sang Biblia kon ano ang natabo sang magpanghiwala si Pedro sa ikatlo nga tion: “Nagbalikid ang Ginuo kag nagtulok kay Pedro.” Bangod sang iya daku nga sala, “nagguwa [si Pedro] kag naghibi sing mapait gid.” Sang mapatay si Jesus sang ulihi sadto nga adlaw, mahimo nga nagpalibog si Pedro, ‘Napatawad bala ako sang akon Ginuo?’—Lucas 22:33, 61, 62.

¹⁸ Wala maghulat si Pedro sing madugay sa sabat. Ginbanhaw si Jesus sang aga sang Nisan 16, kag mahimo gid nga sa amo man nga adlaw, ginduaw niya si Pedro. (Lucas 24:34; 1 Corinto 15:4-8) Ngaa nagpakita si Jesus sing pinasahi nga igtalupangod kay Pedro nga nagpanghiwala gid sa Iya? Mahimo nga luyag pasaligon ni Jesus ang naghinulsol nga si Pedro nga ginahigugma gihapon sia kag ginapabaloran sang iya Ginuo. Apang may ginhimo pa si Jesus agod pasaligon si Pedro.

¹⁹ Sang ulihi pa, nagpakita si Jesus sa mga disipulo sa Dagat sang Galilea. Sini nga tion, makatlo nga ginpamangkot ni Jesus si Pedro (nga makatlo nga nagpanghiwala sa iya Ginuo) tuhoy sa gugma ni Pedro sa iya. Sa ikatlo nga tion, si Pedro nagsabat: “Ginuo, ikaw nakahibalo sang tanan nga butang; ikaw nakahibalo nga ako nagahigugma sa imo.” Sa pagkamatuod, si Jesus, nga makabasa sang tagipusuon, nakahibalo gid tuhoy sa gugma kag pagpalangga ni Pedro sa iya. Apang, ginhatagan ni Jesus si Pedro sing kahigayunan nga pamatud-an ang iya gugma. Dugang pa, ginsugo ni Jesus si Pedro nga ‘pakan-on’ kag ‘bantayan’ ang Iya “gamay nga mga karnero.” (Juan 21:15-17) Antes sini, ginsugo si Pedro nga magbantala. (Lucas 5:10) Apang sini nga tion, subong tanda sang talalupangdon nga pagsalig, ginhatagan sia ni Jesus sing isa pa ka mabug-at nga salabton—atipanon ang mga tawo nga mangin mga sumulunod ni Cristo. Wala magdugay pagkatapos sadto, ginhatagan ni Jesus si Pedro sing prominente nga papel sa hilikuton sang mga disipulo. (Binuhatan 2:1-41) Pat-od nga naumpawan si Pedro sang mahibal-an  niya nga napatawad na sia ni Jesus kag may salig gihapon sa iya!

20, 21. Paano naton bug-os nga ‘makilala ang gugma ni Cristo’?

²⁰ Sa pagkamatuod, matahom nga ginalaragway sang Pulong ni Jehova ang gugma ni Cristo. Apang, paano naton dapat balusan ang gugma ni Jesus? Ginapalig-on kita sang Biblia nga ‘kilalahon ang gugma ni Cristo nga nagalabaw sa ihibalo.’ (Efeso 3:19) Subong sang natun-an na naton, madamo ang ginatudlo sa aton sang mga rekord sang Ebanghelyo sa kabuhi kag ministeryo ni Jesus tuhoy sa gugma ni Cristo. Apang, ang bug-os nga ‘pagkakilala sa gugma ni Cristo’ nagadalahig sing kapin pa sa pagtuon lamang sang kon ano ang ginasiling sang Biblia tuhoy sa iya.

²¹ Ang Griegong tinaga nga ginbadbad “makilala” nagakahulugan sing pagkilala “sa praktikal nga paagi, paagi sa eksperiensia.” Kon nagapakita kita sing gugma kaangay sang ginhimo ni Jesus—ginagamit ang aton kaugalingon sing di-makagod para sa iban, mainawaon nga ginabuligan sila, kag ginapatawad sila sing tinagipusuon—nian mahangpan gid naton ang iya mga balatyagon. Nian, paagi sa eksperiensia aton ‘makilala ang gugma ni Cristo nga nagalabaw sa ihibalo.’ Kag indi gid naton pagkalipatan nga sa dugang nga pag-ilog naton kay Cristo, dugang pa nga mangin suod kita sa isa nga himpit nga gin-ilog ni Jesus, ang aton mahigugmaon nga Dios, si Jehova.