1. Ngaa nagakasubo kag nagahaya ang Shilo?

NABATYAGAN ni Samuel ang kasubo sa Shilo. Daw mabaha na ang luha. Pila ayhan ka pamalay ang may nagahaya nga mga babayi kag kabataan kay nabalitaan nila nga ang ila mga amay, bana, anak nga lalaki, kag mga utod nga lalaki indi na makapauli? Mga 30,000 ka soldado nga Israelinhon ang napatay sang mapierde sila sang mga Filistinhon. Antes sini, may mga 4,000 na nga napatay sa lain pa gid nga inaway.—1 Sam. 4:1, 2, 10.

2, 3. Ano nga nagaasud-asod nga mga trahedya ang nagdala sing kahuy-anan kag nagdula sing himaya sang Shilo?

² Isa lang ini sa nagaasud-asod nga mga trahedya. Ang Mataas nga Saserdote nga si Eli may duha ka malain nga anak nga sanday Hofni kag Finehas. Gindala nila pagua sa Shilo ang balaan nga kaban sang katipan. Ining balaan nga kaban simbulo sang presensia sang Dios kag ginabutang ini sa balaan nga bahin sang tabernakulo ukon templo nga human sa tolda. Gindala sang mga tawo sa inaway ang Kaban kay abi nila anting-anting ini para magdaug sila. Pero naagaw ini sang mga Filistinhon, kag ginpatay sanday Hofni kag Finehas.—1 Sam. 4:3-11.

³ Ginatos ka tuig na nga ginatahod ang tabernakulo sa Shilo bangod ari diri ang Kaban. Pero ginkuha na ini. Sang nabalitaan ini sang 98 anyos nga si Eli, nagtingkaya sia sa iya ginapungkuan kag napatay. Sina man nga adlaw, ang iya umagad napatay sang magbata ini. Antes sia mapatay, nagsiling sia: “Nagtaliwan ang himaya gikan sa Israel.” Nagbag-o na ang kahimtangan sa Shilo.—1 Sam. 4:12-22.

4. Ano ang binagbinagon naton sa sini nga kapitulo?

⁴ Paano atubangon ni Samuel ining grabe nga mga hitabo? Madula ayhan ang iya pagtuo samtang ginabuligan niya ang mga tawo nga wala na ginaproteksionan kag ginakahamut-an ni Jehova? Kon kaisa, ginatilawan man ang aton pagtuo bangod sa mga kabudlayan kag kapaslawan. May matun-an kita kay Samuel parte sa sini.

5, 6. Suno sa rekord sa Biblia, ano ang mga natabo sa sulod sang 20 ka tuig, kag ano ang ginhimo ni Samuel sa sina nga tion?

⁵ Ang masunod nga rekord sa Biblia amo ang parte sa balaan nga Kaban, kon paano nag-antos ang mga Filistinhon bangod gin-agaw nila ini, kag sang napilitan sila nga iuli ini. Sang ginsambit liwat si Samuel, mga 20 ka tuig na ang nagligad. (1 Sam. 7:2) Ano ang ginhimo ni Samuel sa sini nga mga tinuig? Ginasugiran kita sang Biblia.

⁶ Antes sini nga mga hitabo, “ginpaalinton ni Samuel ang mensahe sa bug-os nga Israel.” (1 Sam. 4:1, New World Translation of the Holy Scriptures, NW) Sa tapos sini, ginsugid sang Biblia nga ginalibot ni Samuel ang tatlo ka siudad sa Israel kada tuig, ginahusay ang mga gamo, kag ginasolbar ang mga isyu. Dayon, nagapauli sia sa Rama. (1 Sam. 7:15-17) Ginapakita sini nga masako si Samuel, kag sa sulod sang 20 ka tuig, madamo ang iya ginhimo.

7, 8. (a) Pagkatapos sang 20 ka tuig nga pagpangabudlay, ano ang ginsiling ni Samuel sa katawhan? (b) Paano nanghikot ang katawhan sa pasalig ni Samuel?

⁷ Ang imoralidad kag kagarukan sang mga anak ni Eli nagpaluya sang pagtuo sang mga tawo. Gani, madamo ang nagsimba sa iban nga dios. Pagkatapos sang 20 ka tuig nga pagpangabudlay ni Samuel, ginsilingan niya ang katawhan: “Kon sa bug-os ninyo nga tagiposoon magbalik kamo sa GINOO, niyan isikway ang mga dios nga dumuloong kag ang Astarot sa tunga ninyo, kag ituhoy ang inyo tagiposoon sa GINOO, kag alagda sia lamang, kag luwason kamo niya gikan sa kamut sang mga Filistinhon.”—1 Sam. 7:3.

⁸ Nag-antos ang katawhan sa “kamut sang mga Filistinhon.” Napierde na ang mga soldado sang Israel, gani abi sang mga Filistinhon mapaantos na nila ang katawhan sang Dios. Pero ginpasalig ni Samuel ang katawhan nga magabag-o ang kahimtangan kon magbalik sila kay Jehova. Mabalik ayhan sila? Nalipay gid si Samuel sang ginpangguba nila ang ila mga idolo kag “nag-alagad sa GINOO lamang.” Ginpatipon niya ang katawhan sa Mispa, nga isa ka banwa sa aminhan nga Jerusalem. Nagtipon ang katawhan, nagpuasa, kag naghinulsol sa ila pagsimba sa iban nga dios.—Basaha ang 1 Samuel 7:4-6.

9. Ano nga kahigayunan ang ginhingalitan sang mga Filistinhon, kag ano ang reaksion sang katawhan sang Dios sa katalagman?

⁹ Pero, nabalitaan sang mga Filistinhon ining pagtinipon kag  kahigayunan na nila ini. Nagpadala sila sing mga soldado sa Mispa para pamatyon ang mga sumilimba ni Jehova. Nabalitaan ini sang mga Israelinhon. Hinadlukan sila kag ginpangabay nila si Samuel nga mangamuyo para sa ila. Gani nangamuyo sia kag naghalad. Samtang ginahimo ang sagrado nga seremonya, nag-abot ang mga Filistinhon. Pero ginsabat ni Jehova ang pangamuyo ni Samuel. Naakig gid si Jehova kag “nagpadaguob sing mabaskog . . . batok sa mga Filistinhon.”—1 Sam. 7:7-10, NW.

10, 11. (a) Ngaa indi bastabasta ang daguob nga ginpadala ni Jehova sa mga soldado sang Filistinhon? (b) Ano ang resulta sang inaway sa Mispa?

¹⁰ Ang mga Filistinhon bala pareho sang mga bata nga nagapanago sa likod sang ila mga nanay kon magdaguob? Indi, mga maisog sila kag isganan nga mga soldado. Kon amo, indi ini bastabasta nga daguob. Hinadlukan bala sila sa “mabaskog” nga tunog sini? Nagdaguob bala bisan wala sing gal-um, ukon naglanog ang daguob sa kabukiran? Ano man ang rason, grabe gid ang kahadlok kag pagsalasala sang mga Filistinhon. Imbes nga mang-atake, nagpinalagyo sila. Ginlagas sila sang mga Israelinhon halin sa Mispa pakadto sa bagatnan-katundan sang Jerusalem kag ginpamatay sila.—1 Sam. 7:11.

¹¹ Importante gid ini nga inaway. Sugod sadto, wala na magsalakay ang mga Filistinhon samtang si Samuel ang hukom. Nabawi sang katawhan sang Dios ang tanan nga siudad nga gin-agaw sa ila.—1 Sam. 7:13, 14.

12. Ano ang buot silingon nga si Samuel “naghimo sang pagkamatarong,” kag ano nga mga kinaiya ang nagbulig sa iya nga mahimo ini?

¹² Pagligad sang ginatos ka tuig, ginlakip ni apostol Pablo si Samuel sa listahan sang matutom nga mga hukom kag mga manalagna nga “naghimo sang pagkamatarong.” (Heb. 11:32, 33) Daku ang nabulig ni Samuel para ipadapat kon ano ang maayo kag matarong sa pagtan-aw sang Dios. Nahimo niya ini tungod naghulat sia kay Jehova kag wala magbiya sa iya asaynment bisan pa may mga kapaslawan. Mainapresyahon man si Samuel. Sang magdaug sila sa Mispa, nagpahimo sia sing monumento para madumduman ang pagbulig ni Jehova sa iya katawhan.—1 Sam. 7:12.

13. (a) Ano nga mga kinaiya ang kinahanglanon naton para mailog si Samuel? (b) Sa banta mo, san-o ang maayo nga tion nga mapalambo ang mga kinaiya nga pareho sang kay Samuel?

¹³ Luyag mo man bala ‘maghimo sang pagkamatarong’? Kon  amo, iluga ang pagpasensia, pagpaubos, kag pagkamapinasalamaton ni Samuel. (Basaha ang 1 Pedro 5:6.) Kinahanglan naton ini nga mga batasan. Natun-an ini ni Samuel sang tin-edyer pa sia, kag nakabulig ini sa iya sang naagyan niya ang mas grabe nga mga kapaslawan pagtigulang niya.

14, 15. (a) Ano nga kapaslawan ang naatubang ni Samuel sang “tigulang na” sia? (b) Kunsintidor man bala nga amay si Samuel pareho kay Eli? Ipaathag.

¹⁴ Sang liwat nga ginsambit si Samuel, “tigulang na” sia. Dalagku na ang iya duha ka bata nga sanday Joel kag Abias, kag ginapabulig niya sila sa paghukom sa katawhan. Pero, wala nila ini ginhimo sing husto. Bisan pa masaligan kag matarong si Samuel, gingamit sang iya mga bata ang ila posisyon para patikuon ang hustisya kag manguarta.—1 Sam. 8:1-3.

¹⁵ Isa ka bes, nagreklamo ang mga tigulang nga lalaki sang Israel sa tigulang na nga manalagna. “Ang imo mga anak nga lalaki wala nagalakat sa imo mga dalanon,” siling nila. (1 Sam. 8:4, 5) Nahibaluan bala ini ni Samuel? Wala nagsiling ang Biblia. Pero, indi pareho kay Eli, indi sia kunsintidor nga amay. Ginsabdong kag  ginsilutan ni Jehova si Eli bangod wala niya madisiplina ang iya kabataan. Ginpadunggan pa niya ang iya kabataan sangsa Dios. (1 Sam. 2:27-29) Wala sing nakita si Jehova nga amo sini nga sala kay Samuel.

16. Ano ang ginabatyag sang mga ginikanan nga may rebelde nga kabataan, kag paano malugpayan kag mabuligan ang mga ginikanan sa halimbawa ni Samuel?

¹⁶ Wala ginsambit sang Biblia ang kahuy-anan, kasakit, kag kapaslawan ni Samuel sang nabal-an niya ang kalautan sang iya kabataan. Pero, naintiendihan gid sang madamo nga ginikanan ang iya ginbatyag. Subong, ang pagrebelde sa mga ginikanan nagakatabo bisan diin. (Basaha ang 2 Timoteo 3:1-5.) Ang mga ginikanan nga nagaeksperiensia sini malugpayan kag mabuligan sang halimbawa ni Samuel. Wala gid sia nagpadala sa kalautan sang iya kabataan. Dumduma nga kon ang kabataan indi madala sa pagtudlo kag pagdisiplina, mahimo madala sila sa halimbawa sang ila ginikanan. Ang katutom sang mga ginikanan pareho ni Samuel, nagapahalipay sa ila Amay, si Jehova nga Dios.

17. Ano ang ginpamilit sang tigulang nga mga lalaki sang Israel kay Samuel, kag ano ang iya reaksion?

¹⁷ Wala gid ginapensar sang mga bata ni Samuel kon daw ano ang epekto sang ila ginpanghimo. Ang tigulang nga mga lalaki sang Israel nagsiling kay Samuel: “Karon himoi kami sing hari sa paghukom sa amon kaangay sang tanan nga pungsud.” Ginasikway na bala nila si Samuel pagkatapos sang iya dinekada nga pag-alagad bilang hukom ni Jehova? Hari na ang gusto nila nga mangin hukom, kag indi manalagna pareho ni Samuel. Ang mga pungsod sa palibot nila may mga hari, kag gusto sang mga Israelinhon nga may hari man sila! Ano ang reaksion ni Samuel? Mabasa naton nga “ang butang malaut kay Samuel.”—1 Sam. 8:5, 6.

18. Paano ginlugpayan ni Jehova si Samuel kag ano ang ginpaandam Niya sa Israel parte sa pagkaserioso sang ila sala?

¹⁸ Talupangda ang sabat ni Jehova sang ginpangamuyo ini ni Samuel: “Pamatii ang tingug sang katawohan sa tanan nga ginasiling nila sa imo; kay wala sila magsikway sa imo, kondi nagsikway sila sa akon agud nga indi ako maghari sa ila.” Nagmag-an ang pamatyag ni Samuel. Pero grabe ini nga pag-insulto sa Labing Gamhanan nga Dios! Ginpaandaman ni Jehova ang mga Israelinhon paagi sa iya manalagna kon ano ang kabaylo sang ila pagpangayo sang hari. Sang ginsugid ini sa ila ni Samuel, namilit sila: “Indi! kondi buut kami nga may hari sa ibabaw namon.” Bangod  matinumanon sa Dios, gintangduan ni Samuel ang hari nga ginpili ni Jehova.—1 Sam. 8:7-19.

19, 20. (a) Sa ano nga mga paagi gintuman ni Samuel ang sugo ni Jehova nga itangdo si Saul bilang hari sang Israel? (b) Paano padayon nga ginbuligan ni Samuel ang katawhan ni Jehova?

¹⁹ Pero paano nagtuman si Samuel? Naakig bala sia kag napilitan lang? Nagpadala bala sia sa kapaslawan kag kalain sang buot? Mahimo nga amo sini ang himuon sang kalabanan, pero lain si Samuel. Gintangduan niya si Saul kag ginkilala bilang pinili ni Jehova. Ginhalukan niya si Saul, nga tanda sang iya pagbaton kag pagpasakop sa bag-o nga hari. Ginsilingan niya ang katawhan: “Nakita bala ninyo sia nga ginpili sang GINOO? Wala sing kaangay niya sa bug-os nga katawohan.”—1 Sam. 10:1, 24.

²⁰ Wala gintan-aw ni Samuel ang malain sa tawo nga ginpili ni Jehova, kundi ang maayo. Sa iya bahin, nagpabilin sia nga matutom sa Dios sa baylo nga pahamut-an ang mga tawo. (1 Sam. 12:1-4) Ginhimo man niya ang iya asaynment. Ginpaandaman niya ang katawhan sa mga butang nga makaguba sa ila relasyon sa Dios kag ginlaygayan sila nga magmatutom kay Jehova. Namati ang katawhan kag nangabay kay Samuel nga ipangamuyo sila. Makapaumpaw ang sabat ni Samuel sa ila: “Malayo sa akon nga magpakasala ako batok sa GINOO, nga mag-untat ako sa pagpangamuyo tungud sa inyo; apang tudloan ko kamo sa maayo kag matarung nga dalanon.”—1 Sam. 12:21-24.

21. Paano makabulig sa imo ang halimbawa ni Samuel kon nagabatyag ka sing kalain sang buot kon ang iban ang nakabaton sang posisyon ukon pribilehiyo?

²¹ Nagalain man bala kon kaisa ang imo buot kon iban ang ginhatagan sing posisyon ukon pribilehiyo? Ginapahanumdom kita sang halimbawa ni Samuel nga indi gid kita dapat mahisa. (Basaha ang Hulubaton 14:30.) Ginahatagan sang Dios ang iya tagsa ka matutom nga sumilimba sing makalilipay kag mapuslanon nga buluhaton.

22. Ngaa husto gid si Samuel sang gintan-aw niya ang maayo kay Saul sang primero?

²² Husto gid si Samuel sang gintan-aw niya ang maayo kay Saul. Mapainubuson si Saul bisan pa mataas sia, guapo, maisog, kag maalam. (1 Sam. 10:22, 23, 27) Magluwas sini, may  kahilwayan pa sia sa pagpili kag paghimo sang iya gusto. (Deut. 30:19) Gingamit bala niya ini sa maayo?

23. Ano nga maayo nga kinaiya ang nadula ni Saul, kag paano sia nagpakita sang pagkaarogante?

²³ Makapasubo nga kon ara na sa poder ang isa ka tawo, masami nga nagakadula ang iya pagkamapainubuson. Wala magdugay, nangin arogante si Saul. Ginlapas niya ang sugo ni Jehova nga ginsugid sa iya ni Samuel. Isa ka bes, wala makahulat si Saul kag naghalad sia bisan nga si Samuel lang ang may kinamatarong sa paghimo sini. Ginsabdong ni Samuel si Saul kag ginsilingan nga ang masunod nga hari indi na halin sa iya pamilya. Imbes nga mamati sa disiplina, nagpadayon si Saul sa iya grabe nga mga kalainan.—1 Sam. 13:8, 9, 13, 14.

24. (a) Paano ginsikway ni Saul ang sugo ni Jehova sang makig-away sia sa mga Amaleknon? (b) Ano ang reaksion ni Saul sang ginsaway sia, kag ano ang desisyon ni Jehova?

²⁴ Paagi kay Samuel, ginsilingan ni Jehova si Saul nga makig-away sa mga Amaleknon. Nagsugo si Jehova nga patyon ang malain nga hari nga si Agag. Pero wala niya ginpatay si Agag kag ginpanguha pa niya ang mga sapat kag mga pagkabutang nga dapat laglagon. Sang ginsaway sia ni Samuel, ginpakita ni Saul nga naglain na gid sia. Sa baylo nga batunon ang pagtadlong, nagrason pa sia. Ginpakamatarong niya ang iya kaugalingon, ginlain ang istorya, kag ginbasol ang katawhan. Sang ginbalewala ni Saul ang disiplina paagi sa pagsiling nga ang nakuha niya nga mga sapat ihalad man niya kay Jehova, nagsiling si Samuel: “Yari karon, ang pagtuman maayo pa sang sa halad.” May kaisog nga ginsaway sia ni Samuel kag ginsugid sa iya ang desisyon ni Jehova: Kuhaon kay Saul ang pagkahari kag ihatag ini sa iban—sa mas maayo nga tawo. *—1 Sam. 15:1-33.

25, 26. (a) Ngaa naglalaw si Samuel kay Saul, kag paano ginlaygayan ni Jehova ang Iya manalagna? (b) Ano nga leksion ang natun-an ni Samuel sang nagkadto sia sa balay ni Jesse?

²⁵ Napaslawan gid si Samuel sa ginhimo ni Saul. Bilog nga gab-i niya ini nga ginpangamuyo kay Jehova. Naglalaw pa gani sia  para kay Saul. Nakita sadto ni Samuel ang kaayo kag mga ikasarang ni Saul, pero napaslawan sia sa iya ginpaabot. Naglain na si Saul kag gintalikdan niya si Jehova. Gani, wala na nagpakigkita si Samuel sa iya. Sang ulihi, ginlaygayan ni Jehova si Samuel: “Tubtub pa bala san-o nga maglalaw ka kay Saul, sa ginatan-aw nga ginsikway ko sia sa pagkahari sa ibabaw sang Israel? Pun-a ang imo sungay sing lana, kag lakat ka; ipadala ko ikaw kay Jesse nga taga-Bet-lehem, kay sa tunga sang iya mga anak nga lalaki nakaaman ako sa akon sing hari.”—1 Sam. 15:34, 35; 16:1.

²⁶ Ang katuyuan ni Jehova wala nagabag-o bisan pa talikdan sia sang indi himpit nga mga tawo. Kon talikdan sia sang isa ka tawo, mangita si Jehova sang iban nga magahimo sang Iya kabubut-on. Gani, gin-untatan sang tigulang na nga si Samuel ang paglalaw para kay Saul. Ginsugo sia ni Jehova nga magkadto sa balay ni Jesse nga taga-Betlehem, kag nakita niya didto ang guapuhon nga mga anak ni Jesse. Pero ginpahanumdom na nga daan ni Jehova si Samuel nga indi lang magtulok sa pisikal. (Basaha ang 1 Samuel 16:7.) Sang ulihi, nakita gid man ni Samuel ang ginpili ni Jehova—ang kamanghuran nga si David!

27. (a) Ano ang nakabulig para magbakod pa gid ang pagtuo ni Samuel? (b) Ano ang masiling mo sa halimbawa ni Samuel?

²⁷ Sang madali na lang mapatay si Samuel, nakita niya nga husto gid si Jehova nga ibulos kay Saul si David. Nagbato si Saul sa Dios kag bangod sa kahisa gusto niya patyon si David. Samtang si David may maayo nga batasan—maisog, matutom, may pagtuo, kag mainunungon. Gani, nagbakod pa gid ang pagtuo ni Samuel. Nakita niya nga wala sing kapaslawan nga indi mapaumpawan kag masolusyunan ni Jehova. Kon kaisa, mas maayo pa ang resulta sini. Nag-edad sing halos isa ka gatos si Samuel. Nagbilin sia sing maayo nga halimbawa. Sang napatay sia, indi katingalahan nga nagkasubo gid ang Israel! Bisan subong, maayo gid kon pamangkuton sang mga alagad ni Jehova ang ila kaugalingon, ‘Mailog ko bala ang pagtuo ni Samuel?’