1-3. Ngaa nagkadto si apostol Pablo sa Corinto, kag ano ang iya mga kabudlayan?

 MANUGTAPOS na ang 50 C.E. Si apostol Pablo ara sa Corinto nga isa ka manggaranon nga lugar. Sentro ini sang negosyo kag madamo diri ang nagaistar nga mga Griego, Romano, kag Judiyo. a Wala magkadto diri si Pablo para mamalaklon ukon magnegosyo ukon mangita sing obra. Nagkadto sia diri para sa mas importante nga rason, nga amo ang pagpanaksi parte sa Ginharian sang Dios. Pero kinahanglan ni Pablo ang dalayunan, kag indi gid niya gusto nga magpasagod sa iban. Indi niya gusto nga pensaron sang iban nga bangod sang iya ministeryo obligado sila nga saguron sia. Ano ang iya himuon?

² Kabalo maghimo sing tolda si Pablo. Indi ini mahapos, pero handa sia nga himuon ini para masuportahan niya ang iya kaugalingon. Makakita bala sia sing trabaho sa sining masako nga siudad? May madayunan bala sia? Bisan pa ginapamensar niya ini nga mga kabudlayan, wala ginpabay-an ni Pablo ang iya panguna nga hilikuton, ang ministeryo.

³ Posible nga madugaydugay nga nagtener sa Corinto si Pablo, kag maayo gid ang resulta sang iya ministeryo. Ano ang matun-an naton sa mga hilikuton ni Pablo sa Corinto nga makabulig sa aton nga makapanaksi sing maid-id tuhoy sa Ginharian sang Dios sa aton teritoryo?

4, 5. (a) Diin nagdayon si Pablo sa Corinto, kag ano ang iya obra? (b) Paano nakatuon magpanghimo sing tolda si Pablo?

⁴ Pag-abot ni Pablo sa Corinto, nakilala niya ang maabiabihon nga mag-asawa, nga amo si Aquila nga isa ka Judiyo kag ang iya asawa nga si Priscila, ukon Prisca. Nag-istar sila sa Corinto bangod sang mando ni Emperador Claudio nga ang “tanan nga Judiyo” dapat “maghalin sa Roma.” (Binu. 18:1, 2) Wala lang ginpadayon nanday Aquila kag Priscila si Pablo kundi ginpaupod man nila sia sa ila obra. Aton mabasa: “Bangod pareho sila sing palangitan-an, nga amo ang paghimo sing tolda, nagdayon sia [si Pablo] sa ila puluy-an kag nag-updanay sila sa ila obra.” (Binu.  18:3) Sa balay sining mabuot kag maabiabihon nga mag-asawa nagdayon si Pablo samtang nagabantala sia sa Corinto. Samtang nagadayon diri, posible nga nahimo ni Pablo ang pila ka sulat nga nangin bahin sang Biblia. b

⁵ Paano nakatuon magpanghimo sing tolda si Pablo, kay “si Gamaliel mismo ang nagtudlo” sa iya? (Binu. 22:3) Wala ginakahuya sang mga Judiyo sang unang siglo nga tudluan ang ila kabataan sing obra, pareho sa pagpanghimo sing tolda, bisan pa nga ginapaeskwela man nila ini. Bangod nagdaku sa Tarso sa Cilicia, ang lugar nga bantog sa tela nga ginatawag cilicium nga amo ang ginahimo nga mga tolda, mahimo nga pamatan-on pa lang si Pablo sang matun-an niya ini. Paano ginaobra ang tolda? Mahimo nga nalakip sa sini ang paghabol sang tela ukon pagtabas kag pagtahi sang baraghal kag matig-a nga panit para mangin mga tolda. Bisan diin man sini, mabudlay ini nga obra.

6, 7. (a) Ngaa nagapanghimo sang tolda si Pablo, kag ngaa masiling nga amo man sina ang rason nanday Aquila kag Priscila? (b) Paano ginailog sang mga Cristiano subong ang halimbawa nanday Pablo, Aquila, kag Priscila?

⁶ Indi tuyo ni Pablo nga manghimo na lang sing mga tolda. Nag-obra lang sia para suportahan ang iya kaugalingon samtang nagabantala sang maayong balita nga ‘wala nagapanukot.’ (2 Cor. 11:7) Daw ano ka importante para kanday Aquila kag Priscila ang ila obra? Bilang mga Cristiano, ang ila pagtan-aw sa obra pareho man sa pagtan-aw ni Pablo. Ang matuod, sang maghalin si Pablo sa Corinto sang 52 C.E., nag-upod sa iya sanday Aquila kag Priscila sa Efeso, kag sa ila balay nagamiting ang kongregasyon. (1 Cor. 16:19) Sang ulihi nagbalik sila sa Roma,  kag nagbalik liwat sa Efeso. Gin-una sining mag-asawa ang Ginharian kag handa sila magbulig sa iban, amo kon ngaa nagapasalamat sa ila ang ‘tanan nga kongregasyon sang mga pungsod.’—Roma 16:3-5; 2 Tim. 4:19.

⁷ Ginailog man sang mga Cristiano subong ang halimbawa nanday Pablo, Aquila, kag Priscila. Ang mapisan nga mga ministro subong nagapangabudlay gid para indi “makapabug-at sa pinansial” sa iban. (1 Tes. 2:9) Ginaapresyar gid ang madamo nga bug-os tion nga mga manugbantala sang Ginharian nga nagatrabaho sing part-time para masuportahan nila ang ila kaugalingon samtang ginahimo nila ang ila Cristianong ministeryo. Pareho nanday Aquila kag Priscila, madamo sang maabiabihon nga mga alagad ni Jehova ang nagapadayon sa mga manugtatap sang sirkito sa ila balay. Nabal-an gid sang mga ‘nangin maabiabihon’ nga mapalig-on gid sila kon himuon nila ini.—Roma 12:13.

8, 9. Ano ang ginhimo ni Pablo sang ginpamatukan sang mga Judiyo ang iya masako nga pagpanaksi, kag diin naman sia nagbantala?

⁸ Nagaobra si Pablo para masuportahan ang iya kaugalingon sa paghimo sang iya ministeryo. Nangin maathag ini sang nag-abot sanday Silas kag Timoteo halin sa Macedonia nga may dala nga suplay para sa mga kinahanglanon niya. (2 Cor. 11:9) Sa gilayon, “nangin masako gid si Pablo sa pagbantala sang pulong [“gin-gamit ni Pablo ang iya bug-os nga tion sa pagwali,” APD].” (Binu. 18:5) Pero samtang masako nga nagabantala si Pablo, padayon man sia nga ginapamatukan sang mga Judiyo. Wala nila ginbaton ang nagaluwas sang kabuhi nga mensahe parte sa Cristo. Nahibaluan ni Pablo nga wala na sia sing salabton sa ila, gani ginwaswas niya ang iya mga bayo kag ginsilingan ang nagapamatok nga mga Judiyo: “Kamo ang may salabton sa inyo kamatayon. Wala ako sing sala. Sugod karon makadto ako sa mga tawo nga indi Judiyo.”—Binu. 18:6; Ezeq. 3:18, 19.

⁹ Sa diin naman nagbantala si Pablo? Ginpadayon si Pablo ni Titio Justo, nga posible isa ka proselita, sa balay sini kay nagatambi ini sa sinagoga. Gani naghalin si Pablo sa sinagoga kag nagsaylo sa balay ni Justo. (Binu. 18:7) Kanday Aquila kag Priscila gihapon nagadayon si Pablo kon sa Corinto sia, pero ang balay ni Justo amo ang sentro sang iya pagbantala.

10. Ngaa masiling nga indi lang ang mga tawo sang mga pungsod ang ginbantalaan ni Pablo?

¹⁰ Ang buot bala silingon ni Pablo sang nagsiling sia nga makadto na sia sa mga tawo sang mga pungsod, amo nga indi na gid niya pagsapakon ang mga Judiyo kag mga proselita bisan mamati pa sila? Indi. Halimbawa, “si Crispo nga nagadumala nga opisyal sang sinagoga nangin tumuluo sa Ginuo, pati na ang iya bug-os nga panimalay.” Maathag nga ang pila nga nagapakig-upod sadto sa sinagoga nag-upod man kay Crispo, kay ang Biblia nagasiling: “Madamo nga taga-Corinto nga nakabati sing maayong balita ang nagtuo kag nagpabawtismo.” (Binu. 18:8) Gani ang balay ni Titio Justo amo ang gintipunan sang bag-o matukod nga Cristianong kongregasyon. Kon ang pagsaysay sang Mga Binuhatan ginpresentar sing pasunod, base sa estilo ni Lucas, ang pagkumbertir sa sadtong mga Judiyo ukon mga proselita natabo pagkatapos nga ginwaswas ni Pablo ang iya mga bayo. Ginapakita gid sini nga hitabo nga handa mag-adjust ang apostol sa sarisari nga mga sitwasyon.

11. Paano ginailog sang mga Saksi ni Jehova subong si Pablo sa ila pagbantala sa mga tawo nga miembro sang Cristiandad?

¹¹ Sa madamo nga kadutaan subong, ang mga relihion sang Cristiandad nakapanggamot sing maayo kag may mabaskog nga impluwensia sa ila mga miembro. Sa pila ka pungsod kag mga isla, madamo nga tawo ang nakumbertir sang mga misyonero sang Cristiandad. Sa masami, naimpluwensiahan sang tradisyon ang mga tawo nga nagasiling nga mga Cristiano sila, pareho sang mga Judiyo sa Corinto sang unang siglo. Pero pareho kay Pablo, kita nga mga  Saksi ni Jehova mapisan nga nagabantala para dugangan ang ihibalo sa Biblia sang mga tawo. Bisan ginapamatukan nila kita ukon ginahingabot sang mga lider sang ila relihion, wala kita nagauntat. Madamo nga mga tawo ang ‘may kakugi sa Dios, apang indi suno sa sibu nga ihibalo,’ kag posible nga madamo sa ila ang mapainubuson nga magbaton.—Roma 10:2.

12. Ano nga pasalig ang nabaton ni Pablo sa palanan-awon?

¹² Kon may pangduhaduha si Pablo sa pagpadayon sang iya ministeryo sa Corinto, nadula ini isa ka gab-i sang nagpakita si Ginuong Jesus sa palanan-awon kag ginsilingan sia: “Indi ka magkahadlok, padayon ka nga magbantala kag indi ka mag-untat, kay kaupod mo ako kag wala sing tawo nga maghalit sa imo; kay madamo pa nga tawo ang magatuo sa akon sa sini nga siudad.” (Binu. 18:9, 10) Makapalig-on gid nga palanan-awon! Ginpasalig mismo sang Ginuo si Pablo nga indi sia mahalitan kag madamo sang mga interesado sa siudad. Ano ang reaksion ni Pablo sa palanan-awon? Aton mabasa: “Nagpabilin sia didto sing isa ka tuig kag anom ka bulan, kag gintudlo niya sa ila ang pulong sang Dios.”—Binu. 18:11.

13. Ano nga hitabo ang mahimo nadumduman ni Pablo samtang nagapalapit sia sa lingkuran nga hukmanan, pero ngaa lain ang matabo sa iya?

¹³ Pagkatapos nga magtener sing mga isa ka tuig sa Corinto, may natabo nga nagpakumbinsi pa gid kay Pablo nga kaupod niya ang Ginuo. “Gindakop sang mga Judiyo si Pablo kag gindala sia sa lingkuran nga hukmanan,” nga ginatawag beʹma. (Binu. 18:12) Ang beʹma posible nga ara sa tungatunga sang tiendahan sang Corinto kag isa ka plataporma nga may asul kag puti nga marmol nga puno sing tinigib nga mga dekorasyon. Ang atubangan sang beʹma puede tipunan sang mga tawo. Ang mga historian nagapati nga ang ginapungkuan sang hukom pila lamang ka tikang halin sa sinagoga, kag amo man sa balay ni Justo. Samtang nagapalapit si Pablo sa beʹma, mahimo nga nadumduman niya ang pagbato kay Esteban, ang una nga Cristianong martir. Si Pablo nga nakilala  anay nga si Saulo ‘nag-ugyon sa pagpatay kay Esteban.’ (Binu. 8:1) Amo man bala sini subong ang matabo kay Pablo? Indi, kay si Jesus nagsaad: “Wala sing may . . . magsakit sa imo.”—Binu. 18:10, APD.

14, 15. (a) Ano ang akusasyon sang mga Judiyo kay Pablo, kag ngaa ginpauntat ni Galio ang kaso? (b) Ano ang natabo kay Sostenes, kag ano ang posible nga resulta sini sa iya?

¹⁴ Ano ang natabo sang ginbista na si Pablo? Ang mahistrado nga nagahukom amo ang proconsul sang Acaya, si Galio, ang magulang sang Romano nga philosopher nga si Seneca. Amo sini ang akusasyon sang mga Judiyo kay Pablo: “Ini nga tawo nagakumbinsi sa mga tawo nga simbahon ang Dios sa paagi nga supak sa kasuguan.” (Binu. 18:13) Gusto paguaon sang mga Judiyo nga ilegal ang pagpangumbertir ni Pablo. Pero wala sing nakita nga “sala” si Galio kay Pablo kag wala sia “nakahimo sing sala.” (Binu. 18:14) Indi gusto ni Galio nga madalahig sa gamo sang mga Judiyo. Gani, ginpauntat niya ang kaso bisan wala pa makahambal si Pablo! Naakig ang mga nag-akusar. Ginpaupok nila ang ila kaugot kay Sostenes, nga mahimo amo ang nagbulos kay Crispo bilang nagadumala nga opisyal sang sinagoga. Gindakop nila si Sostenes “kag ginbunal sia sa atubangan sang lingkuran nga hukmanan.”—Binu. 18:17.

¹⁵ Ngaa wala ginpunggan ni Galio ang pagbunal kay Sostenes? Abi siguro ni Galio si Sostenes ang lider sang akig nga grupo kontra kay Pablo kag gani bagay lang ini sa iya. Matuod man ini ukon indi, nangin maayo ang resulta sini. Sa iya una nga sulat sa kongregasyon sang Corinto pagligad sang pila ka tuig, gintawag ni Pablo si Sostenes nga isa ka utod. (1 Cor. 1:1, 2) Sia bala ang ginbakol sa Corinto? Kon sia gid man, mahimo nga nabuligan sia nga batunon ang Cristianismo bangod sining masakit nga inagihan.

16. Ngaa ang ginsiling sang Ginuo nga, “padayon ka nga magbantala kag indi ka mag-untat, kay kaupod mo ako,” nagapalig-on sa aton nga padayon nga magbantala?

¹⁶ Dumduma nga ginpasalig lang ni Ginuong Jesus si Pablo sa tapos nga wala ginbaton sang mga Judiyo ang iya ginabantala. Sia nagsiling: “Indi ka magkahadlok, padayon ka nga magbantala kag indi ka mag-untat, kay kaupod mo ako.” (Binu. 18:9, 10) Dapat naton ini dumdumon, ilabi na kon indi pagbatunon ang aton mensahe. Indi pagkalimti nga si Jehova amo ang nagabuyok sang tagipusuon kag sia mismo ang nagapapalapit sa mga interesado sa iya. (1 Sam. 16:7; Juan 6:44) Bangod sini gusto pa gid naton nga magpadayon sa pagbantala! Kada tuig, ginatos ka libo ang nabawtismuhan, kag ginatos kada adlaw. Sa mga nagatuman sang sugo nga ‘kadtuan ang mga tawo sa tanan nga pungsod kag tudluan sila agod mangin disipulo,’ si Jesus nagapasalig: “Kaupod ninyo ako sa tanan nga tion tubtob sa hingapusan sang sistema sang mga butang.”—Mat. 28:19, 20.

17, 18. Ano ang mahimo ginapanumdom ni Pablo samtang nagapanakayon sia pa Efeso?

¹⁷ Indi sigurado kon bala nagtawhay ang kahimtangan sang bag-o natukod nga kongregasyon sa Corinto bangod sa ginhimo ni Galio sa mga nag-akusar  kay Pablo. Pero nagtener pa si Pablo “sing pila pa ka adlaw” antes magpaalam sa iya mga kauturan sa Corinto. Sang tigpamulak sang 52 C.E., nagplano sia nga manakayon pa Siria halin sa pantalan sang Cencrea, nga mga 11 kilometros sa sidlangan sang Corinto. Pero antes sia maghalin sa Cencrea, “ginpautdan niya sing malip-ot ang iya buhok . . . , kay may panaad sia sa Dios.” c (Binu. 18:18) Pagkatapos, gin-upod niya sanday Aquila kag Priscila patabok sa Dagat Aegean pa Efeso sa Asia Minor.

¹⁸ Samtang nagapanakayon si Pablo halin sa Cencrea, mahimo nga ginapanumdom niya ang iya ginhimo sa Corinto. Madamo sia sing maayo nga mga eksperiensia amo nga nalipay gid sia. Nangin maayo ang resulta sang iya isa ka tuig kag tunga nga pagbantala didto. Natukod ang una nga kongregasyon sa Corinto kag didto sa balay ni Justo sila nagatipon. Lakip sa nangin mga tumuluo amo si Justo, si Crispo kag ang iya panimalay, kag madamo pa. Palangga gid ni Pablo ining bag-o nga mga kauturan, kay nabuligan niya sila nga mangin Cristiano. Sang ulihi, ginsulatan niya sila kag ginsilingan nga daw mga sulat sila nga nasulat sa iya tagipusuon. Pareho kay Pablo, palangga gid naton ang mga kauturan nga nabuligan naton nga magbaton sang matuod nga pagsimba. Makalilipay gid nga makita ining mga kauturan nga daw buhi nga mga sulat nga pareho sa “mga sulat nga nagadayaw”!—2 Cor. 3:1-3.

19, 20. Ano ang ginhimo ni Pablo pag-abot niya sa Efeso, kag ano ang aton matun-an sa iya parte sa paglab-ot sang espirituwal nga mga tulumuron?

¹⁹ Pag-abot ni Pablo sa Efeso, nangin masako dayon sia sa pagbantala. “Nagsulod si Pablo sa sinagoga kag nangatarungan sia sa mga Judiyo.” (Binu. 18:19) Sa sini nga tion, wala magdugay si Pablo sa Efeso. Bisan ginapangabay nga magtener pa sing malawig, “wala sia magsugot.” Sang nagpaalam sia, ginsilingan niya ang mga taga-Efeso: “Mabalik ako liwat sa inyo, kon kabubut-on ni Jehova.” (Binu. 18:20, 21) Mahimo nahibaluan ni Pablo nga madamo pa ang dapat bantalaan sa Efeso. Nagplano ang apostol nga magbalik, pero gintugyan niya ini kay Jehova. Maayo gid ini nga halimbawa nga dapat naton sundon. Para malab-ot naton ang aton espirituwal nga mga tulumuron, dapat magmatumato kita. Pero dapat kita pirme magsandig sa paggiya ni Jehova kag manghikot base sa iya kabubut-on.—Sant. 4:15.

²⁰ Sang ginbiyaan ni Pablo sanday Aquila kag Priscila sa Efeso, nagpanakayon sia kag nagkadto sa Cesarea. Mahimo nga “nagtaklad sia” sa Jerusalem kag gintamyaw ang kongregasyon didto. (Tan-awa ang study note sang Binuhatan 18:22, nwtsty-E) Dayon nagpauli si Pablo sa iya ginaistaran nga balay sa Antioquia sa Siria. Nangin madinalag-on ang iya ikaduha nga paglakbay bilang misyonero. Ano ang matabo sa iya katapusan nga paglakbay bilang misyonero?