1, 2. Ano nga klase sang paglakbay ang himuon ni Pablo, kag ano ang mahimo nga ginakabalak-an niya?

 PIRME ginapamensar ni Pablo ang mga ginsiling ni Festo, kay daku ang epekto sini sa iya madangatan. “Sa Cesar ka makadto,” siling ni Gobernador Festo. Duha ka tuig nga napriso si Pablo, gani magabag-o ang iya palibot sa sining malawig nga paglakbay pa Roma. (Binu. 25:12) Pero, indi lamang presko nga hangin kag malapad nga lawod ang ginapensar ni Pablo. Posible nga may pila man ka serioso nga mga pamangkot nga nagasulod sa iya hunahuna samtang nagapanakayon para mag-atubang sa Cesar.

² Naeksperiensiahan na ni Pablo ang mga katalagman “sa dagat.” Katatlo na sia nakaagi nga naguba ang iya ginsakyan nga barko kag nagpautaw-utaw pa gani sia sing isa ka gab-i kag isa ka adlaw sa lawod. (2 Cor. 11:25, 26) Pero, ini nga paglakbay lain gid sa iya mga paglakbay bilang misyonero sang hilway pa sia. Magalakbay si Pablo nga isa ka priso kag malawig katama ang iya paglakbay. Kay man, sobra 3,000 kilometros ang distansia halin sa Cesarea pa Roma. Indi bala sia maano sa sini nga paglakbay? Bisan indi sia mahalitan, ano ang iya madangatan sa Roma? Dumduma, hukman sia sang pinakagamhanan nga gobierno sa kalibutan ni Satanas sadto.

3. Ano ang determinasyon ni Pablo, kag ano ang binagbinagon naton sa sini nga kapitulo?

³ Kon ibase mo sa imo mga nabasahan parte kay Pablo, sa banta mo madulaan bala sia sing paglaum bangod sang mahimo matabo sa iya? Indi gid! Nahibaluan niya nga may mga kabudlayan nga nagahulat, pero wala niya mahibaluan kon ano ini. Ngaa abi dulaon niya ang iya kalipay sa ministeryo paagi sa pagkabalaka sa mga butang nga indi niya kontrolado? (Mat. 6:27, 34) Nahibaluan ni Pablo nga gusto ni Jehova nga gamiton niya ang tagsa ka kahigayunan para mabantala ang maayong balita sang Ginharian sang Dios, bisan sa mga manuggahom. (Binu. 9:15) Determinado si Pablo nga tumanon ang sugo sa iya bisan ano man ang matabo. Indi bala nga amo man sini ang aton determinasyon? Gani updan naton si Pablo sa iya paglakbay pa Roma kag binagbinagon naton kon paano kita makabenepisyo sa iya halimbawa.

4. Ano ang ginsakyan ni Pablo sa pagsugod sang iya paglakbay, kag sin-o ang iya mga upod?

⁴ Si Pablo kag ang iban pa nga priso gintugyan sa Romano nga opisyal nga si Julio. Nagdesisyon si Julio nga magsakay sa de-karga nga barko nga nagdungka sa Cesarea. Ini nga barko naghalin sa Adrumentina nga isa ka pantalan sa katundan nga baybayon sang Asia Minor sa tabok sang siudad sang Mitilene sa isla sang Lesbos. Ini nga barko magatulak pa aminhan kag dayon pa katundan, kag magadungka lamang para magdiskarga kag magkarga sang mga kargamento. Ining de-karga nga mga barko wala gindesinyo para mangin komportable ang mga pasahero, ilabi na ang mga priso. (Tan-awa ang kahon nga “ Pagpanakayon sa Dagat.”) Maayo lang kay indi lang si Pablo ang Cristiano nga nakasimpon sa grupo sang mga kriminal. May duha pa sia ka upod, si Aristarco kag siempre si Lucas nga nagsulat sang hitabo. Wala kita makahibalo kon bala nagplete ining duha ka matutom nga utod ukon ginpaupod sila para mangin timbang ni Pablo.—Binu. 27:1, 2.

5. Kay sin-o nakigkita si Pablo sa Sidon, kag ano ang matun-an naton sa sini?

⁵ Pagligad sang isa ka adlaw sa dagat kag paglakbay sing 110 kilometros pa aminhan, nagdungka sila sa Sidon, sa baybayon sang Siria. Maathag nga wala gintratar ni Julio si Pablo bilang kriminal, bangod Romano nga banwahanon sia kag wala pa masentensiahan. (Binu. 22:27, 28; 26:31, 32) Gintugutan ni Julio si Pablo nga makigkita sa iban nga mga Cristiano. Sigurado nga nalipay gid ang mga kauturan nga naatipan nila ang apostol pagkatapos sang iya malawig nga pagkapriso! May mahunahuna ka man bala nga mga kahigayunan nga puede mo mapakita ang pareho sini nga pagkamaabiabihon? Kon himuon mo ini, mapalig-on ka man.—Binu. 27:3.

6-8. Ano ang natabo sa paglakbay ni Pablo halin sa Sidon pa Cinido, kag ano nga kahigayunan ang ginkalitan ni Pablo para makabantala?

⁶ Pagtulak nila halin sa Sidon, nagpadayon ang barko sa baybayon kag naglabay sa Cilicia, malapit sa lugar nga gindak-an ni Pablo, ang Tarso. Wala na sing ginsambit si Lucas nga may iban pa sila nga ginhapitan, pero nagsiling sia nga posible nga makasumalang  sila sang katalagman kay “sumpong ang hangin” sa ila. (Binu. 27:4, 5) Pero bisan pa sang indi maayo nga kahimtangan, maimadyin gihapon naton nga ginakalitan ni Pablo ang tagsa ka kahigayunan sa pagpanaksi. Sigurado nga ginbantalaan niya ang pareho niya nga mga priso kag ang iban nga pasahero, ang mga tripulante kag mga soldado, pati man ang mga tawo sa pantalan nga ila madungkaan. Ginakalitan man bala naton ang kahigayunan sa pagbantala sa iban?

⁷ Sang ulihi, nagdungka ang barko sa pantalan sang Mira, sa nabagatnan nga baybayon sang Asia Minor. Diri, nagsakay liwat sanday Pablo kag ang ila mga kaupdanan sa lain nga barko, nga magadala sa ila sa Roma. (Binu. 27:6) Ang Egipto sadto amo ang ginakuhaan sang Roma sing pagkaon, kag ang mga barko sang Egipto nga nagakarga sing pagkaon nagadungka sa Mira. Amo sini nga barko ang ginpangita ni Julio kag ginpasakay niya ang mga soldado kag mga priso. Ini nga barko mas daku sangsa una nila nga ginsakyan. May karga ini nga trigo kag 276 ka tawo, nga nagalakip sang mga tripulante, soldado, priso, kag iban pa nga makadto sa Roma. Maathag nga nagdamo pa gid ang mabantalaan ni Pablo sang magsakay sila sa sini nga barko kag sigurado nga ginkalitan niya ini nga sitwasyon.

⁸ Ang masunod nga gindungkaan nila amo ang Cinido, sa bagatnan-katundan nga bahin sang Asia Minor. Kon ayon ang hangin, isa ka adlaw ang paglakbay sang barko. Pero nagreport si Lucas nga “mahinay ang amon pagpanakayon sa sulod sang pila ka adlaw kag binudlayan gid kami tubtob nakalab-ot kami sa Cinido.” (Binu. 27:7a) Nagbudlay ang paglayag. (Tan-awa ang kahon nga “ Ang Mamadlos nga Hangin sa Mediteraneo.”) Imadyina ang kahimtangan sang mga pasahero samtang nagalinggilinggi ang barko bangod sa mamadlos nga hangin kag mabaskog nga balod.

9, 10. Ano nga kabudlayan ang natabo sa ila sa Creta?

⁹ Plano sang kapitan sang barko nga magpakatundan halin sa Cinido, pero ang nakasaksi nga si Lucas nagsiling nga “indi kami makapadayon tungod sa hangin.” (Binu. 27:7b) Samtang nagapalayo sa takas ang barko, wala na ini ginadala sang sulog, kag ang mabaskog nga hangin nagtulod sini pa bagatnan, ayhan sing mas madasig. Sang nagapangalihid ang barko sa isla sang Cipre nalipdan sila sa mamadlos nga hangin, kag ginlipdan naman sila subong sang isla sang Creta. Sang nakalab-ot na ang barko sa siwil sang Salmone sa sidlangan nga punta sang Creta, nag-ayoayo ang kahimtangan. Ngaa? Ang barko nalipdan sa mamadlos nga hangin kay ara na ini sa bagatnan nga bahin sang isla. Daw nakaginhawa sing halog ang mga pasahero. Pero umalagi lang ini kay samtang indi pa sila makadungka, ara gihapon sila sa katalagman kay nagahilapit na ang tigtulugnaw. Gani, nabalaka gid sila.

¹⁰ Si Lucas nagsiling sing sibu: “Nangalihid lang kami sa pagpanakayon [sa baybayon sang Creta] kag binudlayan gid kami tubtob nakalab-ot kami sa lugar nga ginatawag Maayo nga Dulungkaan.” Bisan nalipdan na sang isla, mabudlay gihapon kontrolon ang barko. Sang ulihi, naghulog sila sang ila mga angkla sa isa ka gamay nga linaw nga ara sa lugar antes magliko pakadto sa aminhan nga baybayon. Daw  ano kadugay sila nga nagtener didto? Si Lucas nagsiling nga “malawig nga tion.” Pero samtang nagadugay sila sa sini nga lugar, mangin mas delikado man ang paglayag pag-abot sang Septiembre ukon Oktubre.—Binu. 27:8, 9.

11. Ano ang panugda ni Pablo sa iya mga kaupod sa barko, pero ano ang ila desisyon?

¹¹ Ang pila ka pasahero mahimo nga nangayo sing laygay kay Pablo bangod eksperiensiado sia sa paglakbay sa Mediteraneo. Ginpanugda niya nga indi magpadayon sa paglakbay. Kay kon magpadayon sila, ang “pagpanakayon mangin makahalalit,” kag basi mapatay pa sila. Pero gusto sang kapitan kag sang tag-iya sang barko nga magpadayon, kay posible para sa ila dapat sila makakita sing mas maayo nga dulungkaan. Ginkumbinsi nila si Julio, kag ang kalabanan sa ila nagapati nga dapat tinguhaan nila nga makalab-ot sa Fenice, isa ka pantalan sa unhan pa. Medyo dakudaku ini kag mas maayo nga pantalan kon magtigtulugnaw na. Gani sang maghuyop ang mahinay nga hangin halin sa bagatnan, nagtulak ang barko.—Binu. 27:10-13.

12. Paghalin sini sa Creta, ano nga katalagman ang gin-atubang sang barko, kag ano ang ginhimo sang mga tripulante para indi sila maglugdang?

¹² Dayon nag-abot pa gid ang dugang nga problema: isa ka “tuman kabaskog nga unos” halin sa aminhan-sidlangan. Nakapalipod sila sing makadali sa “gamay nga isla nga ginatawag Cauda” nga mga 65 kilometros halin sa Maayo nga Dulungkaan. Pero delikado gihapon nga anuron ang barko pa bagatnan kay basi magbara ini sa pasil sa baybayon sang Aprika. Para malikawan ini, dalidali nga ginbatak sang mga marinero ang bote nga ginaguyod sang barko. Binudlayan sila kay posible nga napuno na ini sang tubig. Dayon ginhigtan nila sing mga kalat ukon mga kadena ang barko para indi ini mawasak. Ginpapanaug nila ang layag sini, kag gintinguhaan nga mag-atubang sa hangin ang dulong para makapaayon ang barko. Imadyina kon daw ano ini ka makakululba nga kahimtangan! Pero indi pa ini bastante kay ang barko padayon gihapon nga ‘ginabulyabulya sang mabaskog kag dalagku nga mga balod bangod sang unos.’ Sang ikatlo nga adlaw, ginhaboy nila ang karga sang barko, posible para magtaas pa gid ang paglutaw sini.—Binu. 27:14-19.

13. Ano ayhan ang kahimtangan sa barko nanday Pablo samtang nagabagyo?

¹³ Posible nga grabe gid ang kahadlok sang mga pasahero. Pero nagasalig sanday Pablo kag ang iya mga kaupod nga maluwas sila. Ginpasalig sang Ginuo si Pablo nga manaksi ang apostol sa Roma, kag ginkompirmar ini sang ulihi sang anghel. (Binu. 19:21; 23:11) Pero wala nag-untat ang bagyo sa sulod sang duha ka semana. Bangod wala nagauntat ang ulan kag madamol ang gal-um, indi makita ang adlaw kag mga bituon, gani indi mahibaluan sang kapitan kon diin na ang barko kag kon diin ini mapadulong. Mabudlay gani bisan magkaon. Sin-o pa abi ang makahunahuna magkaon bangod sang katugnaw, ulan, kalingin sang ulo, kag kahadlok?

14, 15. (a) Sang nakighambal si Pablo sa iya mga kaupod sa barko, ngaa ginsambit niya ang iya paandam sang primero? (b) Ano ang matun-an naton sa mensahe ni Pablo parte sa paglaum?

¹⁴ Nagtindog si Pablo. Nagsiling sia nga nagpaandam sia, pero wala niya ginbasol ang mga marinero. Pero, ang mga natabo bag-o lang nagpamatuod nga dapat nila sia pamatian. Nagsiling sia: “Magpakaisog kamo, kay wala sing isa sa inyo nga madula, kundi ang barko lamang.” (Binu. 27:21, 22) Sigurado gid nga nalipay ang iya mga tagpalamati! Mahimo man nga nalipay gid si Pablo nga ginhatagan sia ni  Jehova sining makapaumpaw nga mensahe nga isugid sa iban. Importante nga dumdumon naton nga si Jehova nagaulikid sa kada tawo. Importante sa iya ang kabuhi sang kada isa. Si apostol Pedro nagsulat: ‘Si Jehova . . . indi luyag nga ang bisan sin-o malaglag kundi luyag niya nga ang tanan mahatagan sang kahigayunan nga maghinulsol.’ (2 Ped. 3:9) Gani importante gid nga panikasugan naton nga isugid ang mensahe ni Jehova parte sa paglaum sa tanan nga tawo kon posible! Nagadepende sa sini ang kabuhi sang mga tawo nga importante gid para kay Jehova.

¹⁵ Mahimo nga madamo ang ginpanaksihan ni Pablo sa barko parte sa ‘paglaum sa katumanan sang saad sang Dios.’ (Binu. 26:6; Col. 1:5) Pero subong nga daw malugdang na ang barko, makahatag si Pablo sing malig-on nga basihan nga maluwas sila sa sini. Sia nagsiling: “Kay kagab-i nagtindog malapit sa akon ang anghel sang Dios. . . . Nagsiling ang anghel: ‘Indi ka magkahadlok, Pablo. Kinahanglan mag-atubang ka sa Cesar, kag tungod sa imo luwason sang Dios ang tanan nga nagapanakayon kaupod mo.’” Ginsilingan sila ni Pablo: “Gani mga abyan, magpakaisog kamo, kay nagatuo ako sa Dios, nga matabo gid ang ginsiling sa akon. Apang, masampay kita sa isa ka isla.”—Binu. 27:23-26.

16, 17. (a) Ano ang kahimtangan sang nangamuyo si Pablo, kag ano ang epekto sini? (b) Paano natuman ang paandam ni Pablo?

¹⁶ Pagkatapos sang duha ka makahaladlok nga semana nga gin-anod ang barko  sing mga 870 kilometros, nabatyagan sang mga marinero ang pagbag-o, ayhan nabatian nila ang paghampak sang balod sa baybay. Ginpapanaug nila ang mga angkla sa ulin para magpundo ang barko kag ginpaatubang ang dulong sa takas kay basi pa lang mapadungka nila ang barko. Sa sini nga kahimtangan gintinguhaan sang mga marinero nga magbiya sa barko pero ginpunggan sila sang mga soldado. Ginsilingan ni Pablo ang kumander kag ang mga soldado: “Kon indi magpabilin sa barko ini nga mga lalaki, indi kamo maluwas.” Bangod daw nagtawhay diutay ang panahon, ginpalig-on ni Pablo ang tanan nga magkaon, kag ginpasalig sila nga makaluwas. Dayon, si Pablo “nagpasalamat sa Dios sa atubangan nila tanan.” (Binu. 27:31, 35) Paagi sa pagpangamuyo para magpasalamat, nangin maayo gid nga halimbawa si Pablo para kay Lucas, kay Aristarco, kag sa mga Cristiano subong. Makapalig-on bala kag makapaumpaw sa iban ang imo publiko nga mga pangamuyo?

¹⁷ Pagkatapos sang pangamuyo ni Pablo, “nagpakaisog sila tanan kag nagkaon.” (Binu. 27:36) Ginpamag-an pa gid nila ang barko paagi sa pagtagbong sang mga trigo, amo nga makalutaw sing maayo ang barko samtang nagapalapit sa baybayon. Pagkaaga, gin-utod sang mga tripulante ang mga higot sang mga angkla, ginhalugan ang mga higot sa mga timon sa ulin, kag ginpasaka nila ang layag sa unahan para paliron sila pabaybayon. Dayon nakabunggo kag nagbara ang dulong, ayhan sa balas ukon sa lutak, kag amat-amat nga ginguba sang mga balod ang ulin. Gusto sang pila ka soldado nga pamatyon ang mga priso para indi sila makapalagyo, pero ginpunggan sila ni Julio. Ginsugo niya ang tanan nga maglangoy ukon magpautaw-utaw pa higad. Nangin matuod ang gintagna ni Pablo, naluwas sila tanan nga 276. Huo, “ang tanan nakatakas nga luwas sa katalagman.” Pero, sa diin na sila?—Binu. 27:44.

18-20. Paano nagpakita sing “tumalagsahon nga kaayo” ang mga taga-Malta, kag ano nga milagro ang ginhimo sang Dios paagi kay Pablo?

¹⁸ Ang mga naluwas ara gali sa isla sang Malta, sa bagatnan sang Sicily. (Tan-awa ang kahon nga “ Sa Diin ang Malta?”) Ang mga tawo sa isla may lain nga lenguahe  kag ginpakitaan sila sing “tumalagsahon nga kaayo.” (Binu. 28:2) Nagdabok sila para sa mga estranghero nga nadagsa sa hunasan nga basa kag nagakurog. Nainit-initan sila bisan matugnaw kag nagaulan. May natabo man nga milagro.

¹⁹ Nagbulig si Pablo sa iban kag namulotpulot sia sing mga kahoy para ibutang sa dabok. Pagpudyot niya sang kahoy, may naggua nga dalitan nga man-ug, kag nag-ukob ini sa iya kamot. Abi sang mga taga-Malta silot ini halin sa mga dios. a

²⁰ Ang mga tumandok nga nakakita sa pagkagat kay Pablo naghunahuna nga “magapalamanog” sia. Base sa isa ka reperensia, ang orihinal nga tinaga nga gingamit diri “isa ka termino sa medisina.” Indi katingalahan nga ini nga ekspresyon madumduman dayon ni “Lucas nga hinigugma nga manugbulong.” (Binu. 28:6; Col. 4:14) Ano man ang kahimtangan, ginwaslik ni Pablo ang dalitan nga man-ug kag wala sia maano.

21. (a) Ano ang pila ka halimbawa sang insakto nga mga termino kag paglaragway nga mabasa naton sa sini nga bahin sang sinulatan ni Lucas? (b) Ano ang ginhimo nga mga milagro ni Pablo, kag ano ang epekto sini sa mga taga-Malta?

²¹ Nagaistar didto si Publio, isa ka manggaranon nga tag-iya sang mga kadutaan. Mahimo nga sia ang pinakamataas nga Romano nga opisyal sa Malta. Gintawag sia ni Lucas nga “pangulo sang isla,” nga nagagamit sing husto nga titulo base sa nakita nga duha ka sinulatan sa Malta. Maabiabihon niya nga gin-amuma si Pablo kag ang iya mga kaupod sing tatlo ka adlaw. Pero ang amay ni Publio nagamasakit. Insakto gid ang paglaragway ni Lucas sa iya ginabatyag. Nagsulat sia nga ang amay ni Publio “nagahigda sa katre bangod may hilanat sia kag ginabalaod,” nga husto gid base sa pagtawag sang medisina sa balatian. Nangamuyo si Pablo kag gintungtong ang iya mga kamot sa tawo, kag nag-ayo ini. Bangod nagdayaw gid sa sining milagro, gindala sang mga tumandok ang mga may balatian kay Pablo para ayuhon niya, kag nagdala sila sing mga dulot para kay Pablo kag sa iya mga kaupod.—Binu. 28:7-10.

22. (a) Paano gindayaw sang isa ka propesor ang pagsaysay ni Lucas sang pagpanakayon pa Roma? (b) Ano ang binagbinagon naton sa masunod nga kapitulo?

²² Ang bahin sang paglakbay ni Pablo nga ginbinagbinag naton insakto kag matuod gid. Ang isa ka propesor nagsiling: “Ang pagsaysay ni Lucas . . . isa sa pinakamaathag nga paglaragway nga mabasa sa bilog nga Biblia. Ang mga detalye sini parte sa unang siglo nga pagpanakayon sa dagat kag ang paglaragway sang mga kahimtangan sa nasidlangan sang Mediteraneo insakto gid” amo nga daw naghalin ini sa isa ka diary. Mahimo nga ginsulat ni Lucas ang mga hitabo samtang nagaupod sia sa apostol. Kon amo, madamo pa nga hitabo ang iya isulat sa masunod nga bahin sang ila paglakbay. Ano ang matabo kay Pablo pag-abot niya sa Roma? Tan-awon naton.