KAPITULO 23
“Pamatii Ninyo Ako Samtang Ginapaathag Ko sa Inyo Kon Ano ang Natabo”
Ginpangapinan ni Pablo ang iya pagtuo sa atubangan sang akig nga mga grupo kag sang Sanhedrin
Base sa Binuhatan 21:18–23:10
1, 2. Ngaa nagkadto si apostol Pablo sa Jerusalem, kag ano nga mga kabudlayan ang iya atubangon didto?
NAGALAKAT si Pablo sa makitid kag masako nga mga dalan sang Jerusalem. Sa sulod sang ginatos ka tuig, ang Jerusalem amo ang sentro sang pagsimba kay Jehova sa duta. Ginapabugal gid sang kalabanan nga pumuluyo sini ang kasaysayan sini nga siudad kag sang ila pungsod. Nahibaluan ni Pablo nga madamo nga Cristiano diri ang nagasunod gihapon sa ila paagi sang pagsimba sadto, kag nabudlayan magsunod sa bag-o nga paagi nga ginatudlo ni Jehova. Sang sa Efeso pa si Pablo, narealisar niya nga kinahanglan buligan sa materyal ang mga kauturan sa Jerusalem. Pero gusto man niya sila buligan nga mabag-o ang ila pagpati kay natalupangdan niya nga ang iban sa ila wala pa makahangop nga wala na ginapatuman ni Jehova ang Kasuguan. (Binu. 19:21) Bisan pa nga mabutang sia sa katalagman, determinado gid sia nga bisitahan liwat ang siudad.
2 Ano nga mga kabudlayan ang atubangon ni Pablo sa Jerusalem? Atubangon niya ang mga sumulunod sang Cristo, kay ang pila sa ila naapektuhan sang mga huringhuring parte kay Pablo. Pero mas mabudlayan sia sa pag-atubang sa mga kaaway sang Cristo. Magahimo sila sing sala nga akusasyon kay Pablo, bunalon sia, kag pahugon nga patyon. Ining magamo nga mga hitabo magahatag man sing kahigayunan kay Pablo nga mapangapinan ang iya pagtuo. Maayo gid nga halimbawa sa mga Cristiano subong ang iya pagkamapainubuson, kaisog, kag pagtuo sa pag-atubang sini nga mga kabudlayan. Tan-awon naton kon paano niya ini ginhimo.
“Ginhimaya Nila ang Dios” (Binuhatan 21:18-20a)
3-5. (a) Ano nga miting ang gintambungan ni Pablo sa Jerusalem, kag ano ang ila ginhambalan? (b) Ano nga mga leksion ang aton matun-an sa miting nanday Pablo kag sang mga gulang sa Jerusalem?
3 Pagkasunod nga adlaw nga nakaabot sila sa Jerusalem, nakigkita si Pablo kag ang iya mga kaupod sa mga gulang nga nagadumala sa kongregasyon. Wala sing ginsambit parte sa mga apostoles, gani basi nagsaylo sila sa mga kongregasyon sa iban nga lugar. Pero didto gihapon si Santiago nga utod ni Jesus. (Gal. 2:9) Posible nga si Santiago amo ang nagdumala sa miting nga gintambungan ni Pablo kag sang “tanan nga gulang.”—Binu. 21:18.
4 Gintamyaw ni Pablo ang mga gulang kag “ginsugid sa ila sing detalyado ang mga ginhimo sang Dios sa mga pungsod paagi sa iya ministeryo.” (Binu. 21:19) Sigurado gid nga napalig-on ang mga kauturan. Subong, nalipay man kita nga mabalitaan ang pag-uswag sang hilikuton sa iban nga lugar.—Hulu. 25:25.
5 Mahimo nga nasambit man ni Pablo ang mga amot nga dala niya halin sa Europa. Sang mabatian ini sang mga kauturan, nalipay gid sila kay nagakabalaka sa ila ang iban nga mga kauturan sa malayo nga mga lugar. Bilang reaksion sa report ni Pablo, ang rekord nagasiling: “Ginhimaya [sang mga gulang] ang Dios.” (Binu. 21:20a) Madamo man nga kauturan subong nga nakaeksperiensia sing mga kalamidad ukon may malala nga balatian ang nalipay gid kon buligan sila kag palig-unon sang ila mga kauturan.
Madamo Gihapon ang “Makugi sa Pagsunod sa Kasuguan” (Binuhatan 21:20b, 21)
6. Ano nga problema ang ginsugid kay Pablo?
6 Ginsugid dayon sang mga gulang kay Pablo nga may problema sa Judea kag may labot sia sa sini. Nagsiling sila: “Nakita mo na, utod ko, kon pila ka libo ang mga tumuluo nga mga Judiyo, kag sila tanan makugi sa pagsunod sa Kasuguan. Apang nabatian nila ang huringhuring tuhoy sa imo nga nagapanudlo ka sa tanan nga Judiyo sa mga pungsod nga talikdan kag indi na pagsundon ang Kasuguan ni Moises, kag nagasiling ka sa ila nga indi pagtulion ang ila mga anak kag indi pagsundon ang kinaandan na nga mga kinabatasan.” a—Binu. 21:20b, 21.
7, 8. (a) Ano ang sala nga pagpati sang madamo nga Cristiano sa Judea? (b) Ngaa indi apostasya ang sala nga pagpati sang pila ka Judiyo nga mga Cristiano?
7 Ngaa madamo gihapon nga Cristiano ang nagapamilit nga tumanon ang Mosaikong Kasuguan, bisan pa sobra sa 20 ka tuig na ini nga wala ginapatuman? (Col. 2:14) Sang 49 C.E., ang mga apostoles kag ang mga gulang nga nagmiting sa Jerusalem nakapadala na sing sulat sa mga kongregasyon, nga nagapaathag nga ang mga indi Judiyo indi na kinahanglan tulion kag indi na kinahanglan magtuman sang Mosaikong Kasuguan. (Binu. 15:23-29) Pero, sa sini nga sulat wala nasambit ang Judiyo nga mga Cristiano, amo nga madamo sa ila ang wala nakahangop nga wala na ginapatuman ang Mosaikong Kasuguan.
8 Bisan indi husto ang paghangop sining Judiyo nga mga Cristiano, matutom sila gihapon. Wala sila nagasimba sa butig nga mga dios ukon nagahimo sang sala nga mga kustombre sang relihion. Ang Kasuguan nga importante gid sa Judiyo nga mga kauturan naghalin kay Jehova. Wala ini sing labot sa demonyo kag indi ini sala. Pero ang Kasuguan naangot pa sa daan nga katipan, samtang ang mga Cristiano ara na sa bag-o nga katipan. Gani, indi na nila kinahanglan nga sundon ang Kasuguan para batunon ni Jehova ang ila pagsimba. Wala mahangpan sang Hebreo nga mga Cristiano nga mapisan sa pagsunod sa Kasuguan nga ara na sila sa bag-o nga katipan kag nadula man nila ang ila pagsalig sa Cristianong kongregasyon. May bag-o na nga paagi si Jehova kon paano sia simbahon, kag kinahanglan nila ini sundon. b—Jer. 31:31-34; Luc. 22:20.
“Indi Matuod ang Huringhuring” (Binuhatan 21:22-26)
9. Ano ang gintudlo ni Pablo parte sa Mosaikong Kasuguan?
9 Ano ang himuon ni Pablo sa huringhuring nga ginatudluan niya ang mga Judiyo sa mga pungsod nga “indi pagtulion ang ila mga anak kag indi pagsundon ang kinaandan na nga mga kinabatasan”? Ginbantalaan ni Pablo sang maayong balita ang mga Gentil, kag ginpaathag sa ila ang desisyon nga indi na nila kinahanglan sundon ang Kasuguan. Ginpakita man niya nga sala ang ginahimo sang bisan sin-o nga nagapilit sa Gentil nga mga kauturan nga magpatuli bilang tanda sang pagtuman sa Mosaikong Kasuguan. (Gal. 5:1-7) Ginbantala man ni Pablo ang maayong balita sa mga Judiyo sa mga siudad nga iya ginbisitahan. Sigurado nga ginpaathag niya sa ila nga bangod sang kamatayon ni Jesus wala na ginapatuman ang Kasuguan. Wala naman ginapaabot sang Dios nga sundon nila ang Kasuguan para mangin matarong.—Roma 2:28, 29; 3:21-26.
10. Ngaa masiling naton nga balanse si Pablo kon parte sa Kasuguan kag pagtuli?
10 Pero wala ginpakalain ni Pablo ang mga nanamian gihapon magsunod sa pila ka Judiyo nga mga kustombre, pareho sang indi pag-obra kon Adlaw nga Inugpahuway ukon paglikaw sa pila ka pagkaon. (Roma 14:1-6) Wala man sia maghimo sing mga pagsulundan parte sa pagtuli. Ang matuod, gintuli ni Pablo si Timoteo para indi masandad ang mga Judiyo, kay ang iya amay Griego. (Binu. 16:3) Ang pagpatuli personal nga desisyon. Ginsilingan ni Pablo ang mga taga-Galacia: “Wala sing kapuslanan ang pagtuli ukon ang indi pagtuli, kundi ang pagtuo nga nagapanghikot paagi sa gugma.” (Gal. 5:6) Pero, pagpakita sang kakulang sing pagtuo kon magpatuli ang isa para lang tumanon ang Kasuguan ukon iinsister nga kinahanglanon ini para malipay si Jehova.
11. Ano ang ginlaygay sang mga gulang kay Pablo, kag ano ang dapat himuon para masunod ini? (Tan-awa man ang footnote.)
11 Bisan pa indi gid matuod ang huringhuring, natublag gihapon ang Judiyo nga mga Cristiano. Bangod sini, ginlaygayan sang mga gulang si Pablo: “May apat ka lalaki sa amon nga may panaad. Upda ini nga mga lalaki kag tinlui ang inyo kaugalingon paagi sa seremonya. Bayaran mo ang ila mga gasto, agod mapakiskisan nila ang ila ulo. Sa amo mahibaluan sang tanan nga indi matuod ang huringhuring nga nabatian nila tuhoy sa imo, kundi makita nila nga nagakabuhi ka nga ginatuman ang Kasuguan.” c—Binu. 21:23, 24.
12. Paano nag-adjust kag nagkooperar si Pablo sa laygay sang mga gulang sa Jerusalem?
12 Puede tani magrason si Pablo nga ang matuod nga problema amo ang pag-insister sining Judiyo nga mga Cristiano nga sundon gihapon ang Mosaikong Kasuguan, indi ang mga huringhuring. Pero handa sia mag-adjust basta wala lang ini nagasumpakil sa mga prinsipio sang Dios. Antes pa sini, nagsulat sia: “Sa mga yara sa idalom sang kasuguan nangin subong ako sang yara sa idalom sang kasuguan, bisan ako mismo wala sa idalom sang kasuguan, agod madaug ko ang mga yara sa idalom sang kasuguan.” (1 Cor. 9:20) Gani sa sini nga sitwasyon, nagkooperar si Pablo sa mga gulang sa Jerusalem kag nangin “yara sa idalom sang kasuguan.” Sa paghimo sini, nangin maayo gid sia nga halimbawa sa aton nga magkooperar sa mga gulang kag indi mamilit nga sundon ang aton gusto.—Heb. 13:17.
Kon wala sing malapas nga mga prinsipio sa Kasulatan, naga-adjust si Pablo. Pareho ka man bala kay Pablo?
“Indi Sia Dapat Mabuhi!” (Binuhatan 21:27–22:30)
13. (a) Ngaa nagkinagamo ang mga Judiyo sa templo? (b) Paano naluwas si Pablo?
13 Indi maayo ang natabo sa templo. Sang madali na lang matapos ang panaad, nakita sang mga Judiyo halin sa Asia si Pablo. Gin-akusar nila si Pablo nga nagdala kuno sia sang mga Gentil sa templo, gani nagkinagamo ang mga tawo. Kon wala magpasilabot ang kumander sang Romano nga mga soldado, mahimo nga ginbunal si Pablo asta mapatay. Ginpriso sia sang Romano nga kumander. Apat pa ka tuig antes nahilway si Pablo. Pero wala pa matapos ang katalagman para kay Pablo. Sang ginpamangkot sang kumander sang militar ang mga Judiyo kon ngaa ginbunal nila si Pablo, sarisari nga akusasyon ang ila ginsinggit. Bangod sang kagahod, wala sing mahangpan ang kumander sang militar. Sang ulihi, dapat nila hakwaton si Pablo palayo. Sang manugsulod na si Pablo kag ang Romano nga mga soldado sa ila kuartel, si Pablo nagsiling sa kumander: “Nagapakiluoy ako sa imo, tuguti ako nga makahambal sa mga tawo.” (Binu. 21:39) Nagpasugot ang kumander, kag maisog nga ginpangapinan ni Pablo ang iya pagtuo.
14, 15. (a) Ano ang ginpaathag ni Pablo sa mga Judiyo? (b) Ano ang ginhimo sang Romano nga kumander para mahibaluan kon ngaa akig gid ang mga Judiyo?
14 “Pamatii ninyo ako samtang ginapaathag ko sa inyo kon ano ang natabo,” sugod ni Pablo. (Binu. 22:1) Naghambal sing Hebreo si Pablo, amo nga naghipos sila. Prangka niya nga ginpaathag kon ngaa sumulunod na sia subong sang Cristo. Sa paghimo sini, maalamon nga ginsambit ni Pablo ang mga punto nga puede nila mausisa kon gusto nila. Si Gamaliel mismo ang nagtudlo kay Pablo kag ginhingabot pa gani niya ang mga sumulunod sang Cristo, nga mahimo nahibaluan man sang pila nga nagapamati. Pero sang nagkadto sia sa Damasco, nakita niya sa palanan-awon ang ginbanhaw nga Cristo kag nakighambal sa iya. Nakita sang mga kaupod ni Pablo ang kasanag kag nabatian nila ang tingog, pero indi nila ini maintiendihan. (Tan-awa ang study note sang Binuhatan 9:7; 22:9, nwtsty-E.) Pagkatapos sini, si Pablo gindapit pa Damasco sang iya mga kaupod kay nabulag sia sang palanan-awon. Si Ananias, nga kilala sang mga Judiyo didto, amo ang nag-ayo kay Pablo paagi sa milagro.
15 Ginsugid pa ni Pablo nga pagbalik niya sa Jerusalem, nagpakita sa iya si Jesus sa templo. Naakig na gid sini ang mga Judiyo kag nagsinggit sila: “Patya ini nga tawo, kay indi sia dapat mabuhi!” (Binu. 22:22) Para maluwas si Pablo, gindala sia sang kumander sa kuartel sang mga soldado. Gusto sang kumander nga hibaluon kon ngaa akig gid ang mga Judiyo kay Pablo, gani ginsilingan sia sang kumander nga maghanda kay bunalon sia para magsugid. Pero ginpanginpuslan ni Pablo ang proteksion sang kasuguan paagi sa pagpahibalo nga banwahanon sia sang Roma. Ginagamit man subong sang mga sumilimba ni Jehova ang proteksion sang kasuguan para pangapinan ang ila pagtuo. (Tan-awa ang mga kahon nga “ Ang Romano nga Kasuguan kag ang Romano nga mga Banwahanon” kag “ Mga Kaso sa Korte Subong.”) Sang mabatian nga banwahanon sang Roma si Pablo, narealisar sang kumander nga dapat sia mangita sing iban nga paagi para makakuha sing dugang nga impormasyon. Sang masunod nga adlaw, ginsugo niya ang mga miembro sang Sanhedrin, nga amo ang korte suprema sang mga Judiyo, nga magtipon para hibaluon kon ano ang mga akusasyon kay Pablo kag gindala niya si Pablo didto.
“Isa Ako ka Fariseo” (Binuhatan 23:1-10)
16, 17. (a) Ilaragway ang natabo sang namulongpulong si Pablo sa Sanhedrin. (b) Sang gindapal si Pablo, paano sia nagpakita sing halimbawa sa pagpaubos?
16 Sa pagsugod sang iya pagpangapin sa atubangan sang Sanhedrin, si Pablo nagsiling: “Mga kauturan, nagkabuhi ako nga may matinlo gid nga konsiensia sa atubangan sang Dios tubtob karon nga adlaw.” (Binu. 23:1) Wala sia makapadayon. Ang rekord nagasiling: “Paghambal niya sini, ginmanduan sang mataas nga saserdote nga si Ananias ang mga nagatindog sa tupad niya nga dapalon sia.” (Binu. 23:2) Daw ano nga pagpakahuya! Maathag gid nga may pinilian kay pareho lang nga ginhukman na nila nga butigon si Pablo bisan wala pa sila sing ebidensia! Indi katingalahan nga nagsabat si Pablo: “Sakiton ka sang Dios, ikaw nga salimpapaw. Nagapungko ka bala dira agod hukman ako suno sa Kasuguan kag sa amo man nga tion ginalapas mo ang Kasuguan paagi sa pagsugo nga sakiton ako?”—Binu. 23:3.
17 Ang pila nga nagatindog nakibot, indi sa nagsugo nga dapalon si Pablo kundi sa iya reaksion! Nagsiling sila: “Ginainsulto mo bala ang mataas nga saserdote sang Dios?” Sa iya sabat, ginpakita ni Pablo ang halimbawa sa pagpaubos kag pagtahod sa Kasuguan. Sia nagsiling: “Mga kauturan, wala ako makahibalo nga sia ang mataas nga saserdote. Kay nasulat na, ‘Indi ka dapat maghambal sing malain sa manugdumala sang imo katawhan.’” d (Binu. 23:4, 5; Ex. 22:28) Ginbag-o ni Pablo ang iya pamaagi. Bangod nakita niya nga ang mga miembro sang Sanhedrin mga Fariseo kag mga Saduceo, sia nagsiling: “Mga kauturan, isa ako ka Fariseo, isa ka kaliwat sang mga Fariseo. Ginahukman ako kay nagapati ako sa pagkabanhaw sang mga patay.”—Binu. 23:6.
Pareho kay Pablo, nagapangita kita sang topiko nga maugyunan kon nagapakighambal sa mga tawo nga lain ang relihion
18. Ngaa gintawag ni Pablo ang iya kaugalingon nga Fariseo, kag paano naton magamit ini nga pangatarungan sa pila ka sitwasyon?
18 Ngaa gintawag ni Pablo ang iya kaugalingon nga Fariseo? Bangod sia “isa ka kaliwat sang mga Fariseo” halin sa pamilya nga miembro sini nga sekta. Gani madamo gihapon ang nagakabig sa iya bilang Fariseo. e Ngaa gintawag ni Pablo ang iya kaugalingon nga Fariseo bisan pa sala ang pagpati sang mga Fariseo parte sa pagkabanhaw? Ginasiling nga ang mga Fariseo nagapati nga ang kalag makalampuwas sa kamatayon kag ang kalag sang matarong mabuhi liwat bilang tawo. Wala nagapati sa sini si Pablo. Nagapati sia sa pagkabanhaw nga gintudlo ni Jesus. (Juan 5:25-29) Pero nagaugyon si Pablo sa pagpati sang mga Fariseo nga may paglaum pagkatapos mapatay, indi pareho sa mga Saduceo nga wala nagapati sa pagkabanhaw. Mailog man naton ini nga klase sang pagpangatarungan kon nagabinagbinag sini nga topiko sa mga Katoliko ukon mga Protestante. Masiling naton nga pareho sa ila, nagapati kita sa Dios. Ibutang ta nga nagapati sila sa Trinidad samtang kita ’ya nagapati sa Dios sang Biblia. Pero pareho gihapon kita nga nagapati nga may Dios.
19. Ngaa nagginamo sa miting sang Sanhedrin?
19 Natunga ang Sanhedrin sa ginhambal ni Pablo. Ang rekord nagsiling: “Nagsinggit sing mabaskog ang mga tawo, kag nagtindog ang pila ka escriba nga mga Fariseo kag mainit nga nakigbais, nga nagasiling: ‘Wala kami sing nakita nga sayop sa sini nga tawo, apang kon ang isa ka espiritu ukon anghel nakighambal sa iya—.’” (Binu. 23:9) Ang mga Saduceo wala nagapati sa mga anghel, gani sang nabatian nila ini, naakig pa gid sila! (Tan-awa ang kahon nga “ Ang mga Saduceo kag ang mga Fariseo.”) Nag-init pa gid ang ginamo amo nga ginluwas liwat ang apostol sang Romano nga kumander sang militar. (Binu. 23:10) Pero ara gihapon sa katalagman si Pablo. Ano ang matabo sa apostol? Mahibaluan naton ini sa masunod nga kapitulo.
a Mahimo nga madamo nga kongregasyon ang nagatipon sa mga balay para maatipan ang espirituwal nga mga kinahanglanon sang madamo nga Judiyo nga mga Cristiano.
b Pila ka tuig sang ulihi, ginhimo ni apostol Pablo ang iya sulat para sa mga Hebreo, kag ginpaathag niya nga labaw ang bag-o nga katipan. Sa sina nga sulat, ginpaathag niya sing maayo nga wala na ginapatuman ang daan nga katipan bangod may bag-o na nga katipan. Magluwas sa paghatag sang makapakumbinsi nga mga argumento nga magamit sang Judiyo nga mga Cristiano sa pagsabat sa mga Judiyo nga nagapamilit gihapon nga sundon ang Kasuguan, ang mabakod nga argumento ni Pablo nagpalig-on man sang pagtuo sang pila ka Cristiano nga nagapadaku gid sa Mosaikong Kasuguan.—Heb. 8:7-13.
c Nagapati ang mga scholar nga ang mga lalaki nanaad bilang mga Nazareo. (Num. 6:1-21) Matuod nga wala na ginapatuman ini nga panaad kay base pa ini sa Mosaikong Kasuguan. Pero mahimo nangatarungan si Pablo nga indi man sala nga tumanon sining mga lalaki ang ila panaad kay Jehova. Gani indi sala nga bayaran niya ang ila mga gasto kag updan sila. Wala naton mahibaluan kon ano ini nga klase sang panaad, pero bisan ano man ini, indi gid sila pagsuportahan ni Pablo kon maghalad sila sing sapat (pareho sang ginahimo sang mga Nazareo) sa pagpati nga tinluan sini ang sala sang mga tawo. Wala na sing pulos ang halad nga mga sapat bangod ara na ang perpekto nga halad sang Cristo. Wala ta kabalo kon ano ang ginhimo ni Pablo, pero sigurado kita nga indi sia maghimo sang mga butang nga supak sa iya konsiensia.
d Ang pila nagasiling nga mapigaw ang panulok ni Pablo amo nga wala niya makilala ang mataas nga saserdote. Ukon basi bangod madugay na nga wala sia sa Jerusalem, indi na niya kilala kon sin-o ang mataas nga saserdote. Ukon basi wala makita ni Pablo kon sin-o sa mga tawo ang nagsugo nga dapalon sia.
e Sang 49 C.E., sang ginbinagbinag sang mga apostoles kag mga gulang kon bala ang mga Gentil dapat magtuman sa Mosaikong Kasuguan, lakip sa mga Cristiano nga nagtambong amo ang pila ka tumuluo nga “halin sa sekta sang mga Fariseo.” (Binu. 15:5) Maathag nga ini nga mga tumuluo nakilala gihapon nga naghalin sa mga Fariseo.
