1, 2. Ano ang natabo sang gintinguhaan sang mga manugpamatok nga pauntaton ang pagbantala sang katawhan sang Dios sang unang siglo?

 NAGSUGOD ang paghingabot kag ginpintasan ni Saulo ang kongregasyon. (Binu. 8:3) Nalagyo ang mga disipulo, kag abi sang iban daw matuman gid ang tulumuron ni Saulo nga dulaon ang Cristianismo. Pero, sang nagpinalagyo ang mga Cristiano, may natabo nga wala ginapaabot. Ano ini?

² Ang mga Cristiano nga naghalin sa Jerusalem ‘nagbantala sang maayong balita sang pulong’ sa mga lugar nga ila ginpaamulyahan. (Binu. 8:4) Pensara ini! Imbes nga mag-untat ang pagbantala sang katawhan sang Dios bangod sa paghingabot, naglapnag pa gid ang mensahe! Bangod nag-alaplaag ang mga disipulo, indi hungod nga nakabulig ang mga manughingabot para mabantala ang Ginharian sa malayo nga mga teritoryo. Mabinagbinag naton karon kon paano man ini nagakatabo subong.

3. (a) Sin-o si Felipe? (b) Ngaa halos wala mabantalaan ang Samaria, kag ano ang gintagna ni Jesus nga matabo sa sina nga teritoryo?

³ Ang isa sa “nag-alaplaag nga mga disipulo” amo si Felipe. a (Binu. 8:4; tan-awa ang kahon nga “ Si Felipe ‘nga Ebanghelisador.’”) Nagkadto sia sa Samaria, isa ka siudad nga halos wala pa mabantalaan, kay si Jesus sadto nagsugo sa iya mga apostoles: “Indi kamo magkadto sa bisan ano nga siudad sang mga Samaritano; kundi magkadto lamang kamo sa nadula nga mga karnero sang panimalay sang Israel.” (Mat. 10:5, 6) Pero nahibaluan ni Jesus nga sa ulihi mabantalaan sing maayo ang Samaria, kay antes sia magkayab sa langit, sia nagsiling: “Mangin saksi ko kamo sa Jerusalem, sa bug-os nga Judea kag Samaria, kag tubtob sa pinakamalayo nga bahin sang duta.”—Binu. 1:8.

4. Ano ang reaksion sang mga Samaritano sa pagbantala ni Felipe, kag ngaa amo sini ang ila reaksion?

 ⁴ Nabal-an ni Felipe nga ang Samaria ‘maputi na kag alanihon na.’ (Juan 4:35) Nanamian gid ang mga taga-Samaria sa mensahe ni Felipe. Ngaa? Kay man, wala nagapakig-angot ang mga Judiyo sa mga Samaritano, kag ginakaugtan pa gani nila sila. Pero, natalupangdan sang mga Samaritano nga ang mensahe sang maayong balita ginasugid sa tanan, amo nga lain gid ini sa ginapatihan sang may pinasulabi nga mga Fariseo. Ginpakita ni Felipe nga wala niya ginailog ang mga nagapakanubo sa mga Samaritano paagi sa iya mapisan kag wala pinilian nga pagpanaksi. Gani indi katingalahan nga ang “bug-os nga kadam-an” sang mga Samaritano namati kay Felipe.—Binu. 8:6.

5-7. Maghatag sing pila ka halimbawa nga naglapnag ang maayong balita bangod sang pag-alaplaag sang mga Cristiano.

⁵ Subong, pareho sang unang siglo, wala mapauntat sang paghingabot ang pagbantala sang katawhan sang Dios. Nagakatabo pirme nga kon puersahon ang mga Cristiano nga magsaylo, sa prisuhan man ukon sa iban nga lugar, napanaksihan parte sa Ginharian ang mga tawo sa ila ginasayluhan. Halimbawa, nakabantala ang mga Saksi ni Jehova sa mga concentration camp sang mga Nazi sang World War II. Ang isa ka Judiyo nga may nakilala nga mga  Saksi didto nagsiling: “Ang kaisog sang ginpriso nga mga Saksi ni Jehova nagkumbinsi sa akon nga ang ila pagtuo base gid sa Kasulatan. Gani ako mismo nangin Saksi man.”

⁶ Kon kaisa, napanaksihan kag nagbaton pa gani bisan ang mga manughingabot. Halimbawa, sang ginsaylo sa concentration camp sang Gusen sa Austria ang isa ka Saksi nga si Franz Desch, na-Bible study niya ang isa ka opisyal sang SS. Imadyina ang ila kalipay sang magkit-anay sila nga duha pila ka tuig sang ulihi sa isa ka kombension sang mga Saksi ni Jehova kag pareho na sila nga manugbantala sang maayong balita!

⁷ Amo man sini ang natabo sang nagsaylo sa iban nga pungsod ang mga Cristiano bangod sang paghingabot. Halimbawa sang mga dekada ’70, nabantalaan sing maayo ang Mozambique sang napilitan nga magsaylo didto ang mga Saksi halin sa Malawi. Bisan pa nga sang ulihi ginhingabot man ang mga Saksi sa Mozambique, nagpadayon gihapon ang pagbantala. “Matuod, ang pila sa amon nadakpan kag naaresto sing pila ka beses bangod sang amon pagbantala,” siling ni Francisco Coana. “Pero, sang madamo ang nagbaton sa mensahe sang Ginharian, kumbinsido kami nga ang Dios nagabulig sa amon, pareho sang pagbulig niya anay sa mga Cristiano sang unang siglo.”

8. Ano ang epekto sa pagbantala sang mga pagbag-o sa pulitika kag sa ekonomiya?

⁸ Siempre, ang paglapnag sang Cristianismo sa iban nga lugar indi lang bangod sa paghingabot. Sang nagligad nga mga dekada, ang mga pagbag-o sa pulitika kag sa ekonomiya nagbukas man sing kahigayunan para mabatian ang mensahe sang Ginharian sang mga tawo nga sarisari ang lenguahe kag pungsod. Ang pila nga naapektuhan sang inaway kag kapigaduhon, nagsaylo sa mas maayo nga mga lugar kag didto nila natun-an ang Biblia. Ang pagdagsa sang mga nagbalakwit halin sa iban nga pungsod nagbukas sang bag-o nga mga teritoryo. Nagapanikasog ka bala nga manaksi sa mga tawo halin “sa tanan nga pungsod kag tribo kag katawhan kag hambal” sa inyo teritoryo?—Bug. 7:9.

9. Sin-o si Simon, kag ngaa nangin interesado sia kay Felipe?

⁹ Naghimo sing madamo nga tanda si Felipe sa Samaria. Halimbawa, gin-ayo niya ang mga may diperensia sa lawas kag nagpagua pa gani sia sing mga demonyo. (Binu. 8:6-8) Isa ka tawo ang nagdayaw gid sa mga milagro nga ginahimo ni Felipe. Sia si Simon, isa ka madyikero nga ginadayaw gid sang mga tawo nga nagasiling parte sa iya: “Ini nga tawo amo ang Gahom sang Dios.” Pero subong, nasaksihan ni Simon ang matuod nga gahom sang Dios, pareho sang mga milagro nga ginhimo ni Felipe, kag si Simon nangin tumuluo man. (Binu. 8:9-13) Pero sang ulihi, natilawan ang motibo ni Simon. Paano?

10. (a) Ano ang ginhimo nanday Pedro kag Juan sa Samaria? (b) Ano ang ginhimo ni Simon sang nakita niya nga nakabaton sing balaan nga espiritu ang bag-o nga mga disipulo nga gintungtungan nanday Pedro kag Juan sang ila mga kamot?

 ¹⁰ Sang nabatian sang mga apostoles ang pag-uswag sa Samaria, ginpadala nila didto sanday Pedro kag Juan. (Tan-awa ang kahon nga “ Gingamit ni Pedro ang ‘mga Yabi sang Ginharian.’”) Pag-abot sang mga apostoles, gintungtong nila ang ila mga kamot sa bag-o nga mga disipulo, amo nga nakabaton ang kada isa sa ila sing balaan nga espiritu. b Sang nakita ini ni Simon, natingala sia. “Hatagi man ako sini nga gahom,” siling niya sa mga apostoles, “agod ang bisan sin-o nga tungtungan ko sang akon mga kamot makabaton man sing balaan nga espiritu.” Gintanyagan pa gani sila ni Simon sing kuarta, kay abi niya mabakal niya ining gahom nga ginhatag sang Dios!—Binu. 8:14-19.

11. Ano ang ginlaygay ni Pedro kay Simon, kag ano ang reaksion ni Simon?

¹¹ Malig-on ang sabat ni Pedro kay Simon. “Kabay pa nga madula ka kag ang imo kuarta,” siling sang apostol, “bangod ginhunahuna mo nga mabakal mo ang wala sing bayad nga dulot sang Dios. Wala ka sing bisan ano man nga bahin sa sini nga butang, kay ang imo tagipusuon indi matarong sa panulok sang Dios.” Ginlaygayan dayon ni Pedro si Simon nga maghinulsol kag mangamuyo para patawaron. “Magpangamuyo ka sing hanuot kay Jehova,” siling ni Pedro, “kag bag-uha ang imo malain nga panghunahuna [ukon “ginahunahuna nga mahigko,” Ang Pulong sang Dios, APD] agod patawaron ka niya.” Maathag nga si Simon indi malain; gusto niya nga himuon ang husto, pero nadala  lang sia sang iya malain nga handum. Gani nakitluoy sia sa mga apostoles: “Palihug, magpangamuyo kamo sing hanuot kay Jehova agod indi matabo sa akon ang ginsiling ninyo.”—Binu. 8:20-24.

12. Ano ang “simoniya,” kag paano ini nangin siod para sa Cristiandad?

¹² Ang pagsabdong ni Pedro kay Simon isa ka paandam sa mga Cristiano subong. Ang matuod, ang tinaga sa English nga “simony” (ukon simoniya) nahimo bangod sini nga hitabo. Ang “simoniya” nagapatuhoy sa pagbakal ukon pagbaligya sing mga posisyon, ilabi na sa relihion. Makita sa kasaysayan sang apostata nga Cristiandad ang madamo nga halimbawa sini nga buhat. Ang matuod, ang ikasiam nga edisyon sang The Encyclopædia Britannica (1878) nagsiling: “Ang isa ka pagtuon sa kasaysayan sang pagpili sa mga Papa nagkumbinsi sa mga estudyante nga may simoniya gid sa tanan nga eleksion sa simbahan, kag sa madamo nga beses ang simoniya sa sini nga mga eleksion amo ang pinakamalain, pinakamakahuluya, kag pinakahayag.”

13. Paano malikawan sang mga Cristiano ang simoniya?

¹³ Dapat mag-andam ang mga Cristiano sa simoniya. Halimbawa, indi sila dapat mangayo sing mga pabor, pareho sang dugang nga pribilehiyo, sa mga nagadumala sa kongregasyon paagi sa paghatag sa ila sing madamo nga regalo ukon sobra nga pagdayaw. Kag ang mga may awtoridad sa kongregasyon dapat man maghalong nga indi magpakita sing paboritismo sa mga manggaranon. Mga halimbawa ini sang simoniya. Ang tanan nga alagad sang Dios dapat maggawi “nga kubos,” nga nagahulat sa espiritu ni Jehova nga magtangdo sang mga pribilehiyo sa pag-alagad. (Luc. 9:48) Wala sing lugar sa organisasyon sang Dios ang mga ‘nagatinguha sang ila kaugalingon nga kadungganan.’—Hulu. 25:27.

14, 15. (a) Sin-o ang “Etiopianhon nga eunuco,” kag paano sia nakita ni Felipe? (b) Ano ang reaksion sining Etiopianhon sa mensahe ni Felipe, kag ngaa ang iya bawtismo indi padasudaso nga desisyon? (Tan-awa ang footnote.)

¹⁴ Ginsugo sang anghel ni Jehova si Felipe nga maglakbay sa dalan nga nagapakadto sa Gaza halin sa Jerusalem. Ang tanan nga palamangkutanon sa hunahuna ni Felipe kon ngaa maagi sia didto nasabat dayon sang makita niya  ang Etiopianhon nga eunuco nga ‘nagabasa sing mabaskog sang libro ni Isaias nga manalagna.’ (Tan-awa ang kahon nga “ Ngaa Gintawag nga ‘Eunuco’?”) Ginpahulag sang espiritu ni Jehova si Felipe nga magpalapit sa kangga sang eunuco. “Nahangpan mo gid bala ang imo ginabasa?” pamangkot niya sa Etiopianhon samtang nagadalagan sa tupad sang kangga. Ang Etiopianhon nagsabat: “Paano ko ini mahangpan kon wala sing magpaathag sa akon?”—Binu. 8:26-31.

¹⁵ Gin-agda sang Etiopianhon si Felipe nga magsakay sa kangga. Imadyina ang ila pag-istoryahanay! Ang “karnero,” ukon ang “alagad,” sa tagna ni Isaias madugay na ginapaligban kon sin-o. (Isa. 53:1-12) Pero samtang nagalakbay sila, ginpaathag ni Felipe sa Etiopianhon nga eunuco nga ining tagna natuman kay Jesucristo. Pareho sa mga nabawtismuhan sang Pentecostes 33 C.E., naintiendihan dayon sang Etiopianhon, nga isa ka Judiyo nga proselita, kon ano ang iya himuon. Sia nagsiling kay Felipe: “Tan-awa! May tubig diri; ano ang nagapugong sa akon sa pagpabawtismo?” Ginbawtismuhan dayon ni Felipe ang Etiopianhon! c (Tan-awa ang kahon nga “ Bawtismo sa ‘Isa ka Lugar nga May Tubig.’”) Pagkatapos, gingiyahan sang espiritu ni Jehova si Felipe sa iya bag-o nga asaynment sa Asdod, diin nagpadayon sia sa pagbantala sang maayong balita.—Binu. 8:32-40.

16, 17. Paano nadalahig ang mga anghel sa pagbantala subong?

¹⁶ Pribilehiyo gid sang mga Cristiano subong nga makigbahin sa hilikuton pareho sa ginhimo ni Felipe. Sa masami, masugid nila ang mensahe sang Ginharian sing indi pormal, pareho kon nagabiyahe. Sa madamo nga beses, maathag nga wala lang matabuan nga naistorya nila ang mga interesado. Indi ini katingalahan, kay siling sa Biblia ginagiyahan sang mga anghel ang pagbantala nga hilikuton para makalab-ot ang mensahe sa “tagsa ka pungsod kag tribo kag hambal kag katawhan.” (Bug. 14:6) Ang paggiya sang mga anghel sa pagbantala gintagna gid  ni Jesus. Sa iya ilustrasyon parte sa trigo kag mga gamhon, nagsiling si Jesus nga sa tion sang tig-alani ukon sa hingapusan sang sistema sang mga butang, “ang mga mangangani amo ang mga anghel.” Nagdugang pa sia nga “kuhaon nila sa iya Ginharian ang tanan nga nagapasandad kag nagahimo sing malain.” (Mat. 13:37-41) Sa amo man nga tion, tipunon sang mga anghel ang mga may paglaum nga maggahom sa langit kag sa ulihi “ang daku nga kadam-an” sang “iban nga mga karnero” nga gusto ni Jehova nga pasudlon sa iya organisasyon.—Bug. 7:9; Juan 6:44, 65; 10:16.

¹⁷ Bilang pamatuod nga nagakatabo ini, ang iban nga naistorya naton sa ministeryo nagasiling nga nagapangamuyo sila para sa bulig sang Dios. Binagbinaga ang eksperiensia diin nag-upod ang isa ka bata sa duha ka manugbantala sang Ginharian. Sang manug-udto na, ang duha ka Saksi nagdesisyon nga mauntat na. Pero katingalahan gid nga gusto pa sang bata nga magkadto sa masunod nga balay. Nagkadto gid didto ang bata kag nanuktok! Sang ginbuksan sang bataon nga babayi ang puertahan, ginpalapitan sia kag gin-istorya sang duha ka Saksi. Sa ila kakibot, ginsugid sang babayi nga bag-o lang sia nangamuyo nga padal-an sia sang Dios sing matudlo sa iya para maintiendihan niya ang Biblia. Nagpasugot dayon ang babayi nga magpa-Bible study!

18. Ngaa nga indi gid naton dapat pagbalewalaon ang aton ministeryo?

¹⁸ Bilang bahin sang Cristianong kongregasyon, pribilehiyo mo nga magbantala upod sa mga anghel sa sining tion nga mas madamo pa gid ang masugiran sang maayong balita. Indi gid pagbalewalaa ini nga pribilehiyo. Malipay ka gid kon padayunon mo ang imo mga panikasog nga ibantala ang “maayong balita tuhoy kay Jesus.”—Binu. 8:35.