1-3. (a) Isaysay kon ano ang natabo sang gab-i nga napatay si Eutico. (b) Ano ang ginhimo ni Pablo, kag ano ang ginapakita sining hitabo parte sa iya?

 SI Pablo kag ang madamo nga kauturan sa kongregasyon sa Troas nagtipon sa isa ka kuarto sa ibabaw. Malawig ang iya pamulongpulong sa mga kauturan, kay amo na ini ang katapusan niya nga gab-i upod sa ila. Tungang-gab-i na. Madamo sing suga sa kuarto, amo nga naggin-ot pa gid kag ayhan nagapuog ang aso. Sa isa sang mga bintana, nagapungko ang pamatan-on nga si Eutico. Samtang nagapamulongpulong si Pablo, natulugan si Eutico kag nahulog sa bintana sang ikatlo nga panalgan!

² Bangod isa ka doktor si Lucas, posible nga isa sia sa mga una nga nagdalidali para tabangan ang pamatan-on. Pero maathag gid nga patay na si Eutico. (Binu. 20:9) Pero may milagro nga natabo. Naghapa si Pablo sa pamatan-on kag nagsiling sa mga tawo: “Untati ninyo ang pagkinagula, kay buhi sia.” Ginbanhaw ni Pablo si Eutico!—Binu. 20:10.

³ Ini nga hitabo nagapakita sang gahom sang balaan nga espiritu sang Dios. Indi mabasol si Pablo sa kamatayon ni Eutico. Pero indi niya gusto nga magpauli ang mga kauturan nga masubo halin sa sining importante nga miting ukon madula ang ila pagtuo kay Jehova bangod sang natabo. Paagi sa pagbanhaw kay Eutico, nalugpayan kag napapagsik gid ang kongregasyon nga padayunon ang ila ministeryo sang naghalin si Pablo. Maathag nga nahibaluan gid ni Pablo nga may salabton sia sa kabuhi sang iban. Ginapahanumdom kita sang iya ginsiling: “Wala ako sing salabton sa dugo sang bisan sin-o nga tawo.” (Binu. 20:26) Binagbinagon naton subong kon paano kita mabuligan sang halimbawa ni Pablo sa sini nga bahin.

4. Ano ang makahaladlok nga eksperiensia ni Pablo?

⁴ Pareho sa ginlaragway sa nagligad nga kapitulo, makahaladlok gid ang naeksperiensiahan ni Pablo. Daku nga kinagamo ang natabo sang nagbantala sia sa Efeso. Ang matuod, ang mga platero nga ang palangitan-an nasandig sa pagsimba kay Artemis amo ang nagsugod sang  kinagamo! “Sang nagpuas na ang kinagamo,” siling sang Binuhatan 20:1, “ginpatawag ni Pablo ang mga disipulo. Pagkatapos niya sila mapalig-on kag makapaalam sa ila, nagkadto sia sa Macedonia.”

5, 6. (a) Daw ano kadugay si Pablo sa Macedonia, kag ano ang iya ginhimo para sa mga kauturan didto? (b) Ano ang pagtan-aw ni Pablo sa iya mga kauturan?

⁵ Sang nagapakadto si Pablo sa Macedonia, naghapit anay sia sa pantalan sang Troas kag nagtener didto sing pila ka adlaw. Nagalaum si Pablo nga si Tito, nga ginpadala sa Corinto, magatabo sa iya didto. (2 Cor. 2:12, 13) Pero, sang sigurado na si Pablo nga indi mag-abot si Tito, nagdiretso sia sa Macedonia. Nagtener sia diri sing mga isa ka tuig ukon sobra pa kag ‘ginpalig-on ang mga disipulo paagi sa madamo nga laygay.’ a (Binu. 20:2) Sang ulihi, nag-apas si Tito kay Pablo sa Macedonia, dala ang maayong balita parte sa sabat sang mga taga-Corinto sa una nga sulat ni Pablo. (2 Cor. 7:5-7) Nagpahulag ini kay Pablo nga magsulat pa liwat sa ila, kag amo ini ang ginatawag subong nga 2 Corinto.

⁶ Matalupangdan naton nga naggamit si Lucas sing tinaga nga “mapalig-on” sa paglaragway sang pagbisita ni Pablo sa mga kauturan sa Efeso kag Macedonia. Ginapakita sini nga palangga gid ni Pablo ang mga kauturan! Indi pareho sa mga Fariseo nga nagapakanubo sa iban, nalipay si Pablo nga mag-alagad  sa Dios upod sa iya mga kauturan. (Juan 7:47-49; 1 Cor. 3:9) Wala gid nagbag-o ang pagtan-aw ni Pablo sa mga kauturan kay wala sia nagapensar nga mas maayo sia sangsa ila, bisan pa nga kon kaisa kinahanglan niya sila sawayon.—2 Cor. 2:4.

7. Paano mailog sang Cristiano nga mga manugtatap subong ang halimbawa ni Pablo?

⁷ Subong, ginatinguhaan sang mga gulang sa kongregasyon kag sang mga manugtatap sang sirkito nga ilugon ang halimbawa ni Pablo. Bisan nagasabdong, ginatinguhaan nila nga palig-unon ang mga nagakinahanglan sang bulig. Ginatinguhaan gid sang mga manugtatap nga magpalig-on imbes nga maghukom. Amo sini ang ginsiling sang isa ka eksperiensiado nga manugtatap sang sirkito: “Gusto sang kalabanan nga kauturan nga himuon ang insakto, pero pirme sila nagakapaslawan, nahadlok, kag indi sila kabalo kon ano ang ila himuon.” Mapalig-on gid sang mga manugtatap ini nga mga kauturan.—Heb. 12:12, 13.

8, 9. (a) Ngaa nagbag-o ang plano ni Pablo nga magpanakayon pa Siria? (b) Ngaa gindumtan sang mga Judiyo si Pablo?

⁸ Halin sa Macedonia, nagpa-Corinto si Pablo. b Pagkatapos makatener sing tatlo ka bulan didto, gusto na gid niya nga magkadto sa Cencrea, kay plano niya nga didto masakay sa barko pa Siria. Halin didto, makakadto na sia sa Jerusalem kag madul-ong ang mga amot para sa pigado nga mga kauturan sa Jerusalem. c (Binu. 24:17; Roma 15:25, 26) Pero nagbag-o ang plano ni Pablo bangod sa wala ginapaabot nga hitabo. Ang Binuhatan 20:3 nagareport: “Nagplano ang mga Judiyo nga patyon sia.”

⁹ Indi katingalahan nga gindumtan si Pablo sang mga Judiyo kay ginkabig nila sia nga apostata. Sang nagligad, nakumbertir si Crispo nga isa ka opisyal sa sinagoga sa Corinto bangod sang ministeryo ni Pablo. (Binu. 18:7, 8; 1 Cor. 1:14) Sa isa pa ka higayon, ang mga Judiyo sa Corinto nagsumbong kay Pablo sa atubangan ni Galio, ang proconsul sang Acaya. Pero ginpauntat ni Galio ato nga kaso kay wala ini sing basihan. Bangod sini nga desisyon, naakig pa gid ang mga kaaway ni Pablo. (Binu. 18:12-17) Ang mga Judiyo sa Corinto mahimo nakahibalo ukon naghaumhaum nga makadto sa Cencrea si Pablo sa indi madugay amo nga nagplano sila nga lambatan sia didto. Ano ang himuon ni Pablo?

10. Talawan bala si Pablo kay wala sia magkadto sa Cencrea? Ipaathag.

¹⁰ Para mahilway sa katalagman kag maamligan ang pondo nga gintugyan sa iya, nagdesisyon si Pablo nga indi magkadto sa Cencrea kundi magbalik na lang sa Macedonia. Ibutang ta nga may mga katalagman man ang paglakbay sa dalan. May mga tulisan nga nagapanglambat. Bisan ang mga dalayunan  makatalagam man. Pero ginpili ni Pablo ang mga risgo sa dalan sangsa katalagman nga nagahulat sa iya sa Cencrea. Maayo lang kay wala sia nagaisahanon sa paglakbay. Kaupod ni Pablo sa sini nga paglakbay bilang misyonero sanday Aristarco, Gayo, Segundo, Sopater, Timoteo, Trofimo, kag Tiquico.—Binu. 20:3, 4.

11. Ano ang ginahimo sang mga Cristiano subong para proteksionan ang ila kaugalingon, kag ngaa maayo nga halimbawa si Jesus parte sa sini?

¹¹ Pareho kay Pablo, ang mga Cristiano subong nagahimo man sang ila masarangan para proteksionan ang ila kaugalingon samtang nagabantala. Sa pila ka lugar, nagabiyahe sila bilang grupo, ukon tigduhaduha imbes nga mag-isahanon. Ano ang ginahimo nila kon hingabuton sila? Nahibaluan sang mga Cristiano nga matabo gid ini. (Juan 15:20; 2 Tim. 3:12) Pero wala sila nagapasayangsayang. Binagbinaga ang halimbawa ni Jesus. Isa ka bes, sang nagpamulot sang mga bato ang mga manugpamatok sa Jerusalem para batuhon sia, “nagpanago si Jesus kag naggua sa templo.” (Juan 8:59) Sang ulihi, sang nagplano ang mga Judiyo nga patyon sia, “wala na magsagad pakita si Jesus sa mga Judiyo, kundi nagkadto sia sa rehiyon nga malapit sa kamingawan.” (Juan 11:54) Ginhimo ni Jesus ang iya masarangan para proteksionan ang iya kaugalingon basta indi ini supak sa kabubut-on sang Dios. Amo man sini ang ginahimo sang mga Cristiano subong.—Mat. 10:16.

12, 13. (a) Ano ang epekto sa kongregasyon sang pagkabanhaw ni Eutico? (b) Ano nga paglaum nga ginatudlo sang Biblia ang nagapaumpaw sa mga namatyan sang ila mga pinalangga subong?

¹² Naglakbay sanday Pablo kag ang iya mga kaupod pa Macedonia kag sang ulihi nagbulagay sila. Maathag nga nagkitaay sila liwat sa Troas. d Ang rekord nagasiling: “Nakalab-ot kami sa ila sa Troas sa sulod sang lima ka adlaw nga biyahe.” e (Binu. 20:6) Diri natabo ang pagbanhaw sa pamatan-on nga si Eutico, nga ginsaysay sa umpisa sini nga kapitulo. Imadyina kon ano ang ginbatyag sang mga kauturan sang mabanhaw ang ila kaupod nga si Eutico! Base sa report, “nalipay gid sila.”—Binu. 20:12.

¹³ Siempre, ini nga milagro wala na nagakatabo subong. Pero ang namatyan sang mga pinalangga “nalipay gid” sa paglaum nga pagkabanhaw nga ginatudlo sang Biblia. (Juan 5:28, 29) Binagbinaga: Indi perpekto si Eutico, gani napatay sia liwat. (Roma 6:23) Pero ang mga banhawon sa bag-ong kalibutan sang Dios may paglaum nga mabuhi sing wala katapusan! Dugang pa, ang mga ginbanhaw para mangin kaupod ni Jesus nga maggahom sa langit makabaton sang imortalidad. (1 Cor. 15:51-53) Ang mga Cristiano subong, mga hinaplas man ukon “iban nga mga karnero,” may rason nga ‘malipay gid.’—Juan 10:16.

14. Ano ang ginsiling ni Pablo sa mga gulang sa Efeso sang nagkit-anay sila sa Mileto?

¹⁴ Halin sa Troas, sanday Pablo kag ang iya mga kaupod naglakbay pa Asos, dayon pa Mitilene, Kios, Samos, kag Mileto. Tuyo ni Pablo nga makalab-ot sa Jerusalem para makatambong sa Kapiestahan sang Pentecostes. Bangod gusto niya nga maabtan ang Pentecostes sa Jerusalem, nagsakay sia sa barko nga wala na nagahapit sa Efeso. Pero gusto gihapon ni Pablo nga makig-istorya sa mga gulang sa Efeso, gani ginpangabay niya sila nga tabuon sia sa Mileto. (Binu. 20:13-17) Sang nag-abot sila, ginsilingan sila ni Pablo: “Nahibaluan gid ninyo kon ano ang ginhimo ko sugod sang una nga adlaw nga nag-abot ako sa Asia. Nagpaulipon ako sa Ginuo nga may daku gid nga pagpaubos kag paghibi kag mga pagtilaw bangod sa mga plano sang mga Judiyo nga patyon ako, kag wala ako magpugong sa pagsugid sa inyo sing bisan ano nga butang nga mapuslanon ukon sa pagtudlo sa inyo sing dayag kag sa mga balay. Nagpanaksi ako sing maid-id sa mga Judiyo kag sa mga Griego nga dapat sila maghinulsol, magsimba sa Dios, kag magtuo sa aton Ginuong Jesus.”—Binu. 20:18-21.

15. Ano ang pila ka bentaha sang pagbantala sa mga balay?

¹⁵ Subong, madamo sing paagi para mabantalaan sing maayong balita ang mga tawo. Pareho kay Pablo, ginatinguhaan naton nga kadtuan kon diin ang  mga tawo, sa paradahan man, sa masako nga mga dalan, ukon sa mga tiendahan. Pero ang pagpamalaybalay amo gihapon ang panguna nga paagi sa pagbantala nga ginahimo sang mga Saksi ni Jehova. Ngaa? Kay ang pagbantala sa mga balay nagahatag sa tanan sing bastante nga kahigayunan para mabatian sing regular ang mensahe sang Ginharian. Ginapakita sini nga wala sing ginapasulabi ang Dios. Sa sini nga paagi, mabuligan man ang tanan nga sinsero nga mga tawo nga makilala ang Dios. Dugang pa, ginapabakod sini nga hilikuton ang pagtuo kag pagbatas sang mga manugbantala. Makilala gid kon sin-o ang matuod nga mga Cristiano subong paagi sa ila kapisan sa pagbantala “sing dayag kag sa mga balay.”

16, 17. Paano ginpakita ni Pablo nga wala sia nahadlok, kag paano ginailog sang mga Cristiano subong ang iya halimbawa?

¹⁶ Ginpaathag ni Pablo sa mga gulang sa Efeso nga wala niya mahibaluan ang mga katalagman nga nagahulat sa iya sa Jerusalem. “Apang, wala ko ginakabig nga importante ang akon kabuhi,” siling niya sa ila, “agod lamang matapos ko ang akon dalaganon kag ang ministeryo nga akon nabaton kay Ginuong Jesus, nga magpanaksi ako sing maid-id sa maayong balita tuhoy sa wala tupong nga kaayo sang Dios.” (Binu. 20:24) Wala gintugutan ni Pablo ang maluya nga panglawas, ang mapintas nga pagpamatok, ukon ang bisan ano, nga punggan sia sa pagkompleto sang iya asaynment.

¹⁷ Nagaantos man subong ang mga Cristiano sang sarisari nga mga kabudlayan. Ang pila ginadumilian kag ginahingabot sang gobierno. Ang iban mahimo nagamasakit ukon may problema sa emosyon, pero maisog sila nga nagapadayon. Ang mga pamatan-on nga Cristiano gina-pressure sang ila mga classmate nga maghimo sang malain. Bisan ano man ang ila sitwasyon, ang mga Saksi ni Jehova nagapabilin nga mabakod pareho kay Pablo. Determinado sila sa “pagpanaksi sing maid-id tuhoy sa maayong balita.”

18. Ngaa wala sing salabton sa dugo sang bisan sin-o nga tawo si Pablo, kag paano man ini mailog sang mga gulang sa Efeso?

¹⁸ Ginlaygayan dayon sing prangka ni Pablo ang mga gulang sa Efeso gamit ang iya mismo halimbawa. Una ginsugiran niya sila nga basi amo na ini ang katapusan nila nga pagkit-anay. Nagsiling sia dayon: “Wala ako sing salabton sa dugo sang bisan sin-o nga tawo, kay wala ako magpugong sa pagsugid sa inyo sang kabubut-on sang Dios.” Paano mailog sang mga gulang sa Efeso si Pablo para wala man sila sing salabton sa dugo sang bisan sin-o nga tawo? Sia nagsiling sa ila: “Bantayi ninyo ang inyo kaugalingon kag atipana ang bug-os nga panong, nga sa ila gintangdo kamo sang balaan nga espiritu subong mga manugtatap, agod bantayan ang kongregasyon sang Dios, nga ginbakal niya paagi sa dugo sang iya Anak.” (Binu. 20:26-28) Nagpaandam si Pablo nga sudlon sang “mapiguson nga mga lobo” ang panong kag “magahambal sing  tiko nga mga panudlo agod ipahilayo ang mga disipulo kag pasundon sa ila.” Ano ang dapat himuon sang mga gulang? “Padayon kamo nga magbantay,” paandam ni Pablo, “kag dumduma ninyo nga sa sulod sang tatlo ka tuig, sa adlaw kag gab-i, wala ako mag-untat sa paglaygay sa tagsatagsa sa inyo nga may paghibi.”—Binu. 20:29-31.

19. Ano nga apostasya ang natabo sang katapusan nga bahin sang unang siglo, kag ano ang resulta pagligad sang pila ka siglo?

¹⁹ May “mapiguson nga mga lobo” sa kongregasyon sa katapusan nga bahin sang unang siglo. Sang mga 98 C.E., si apostol Juan nagsulat: “Bisan karon pa lang madamo na ang anticristo, . . . Nagbiya sila sa aton, apang indi sila matuod nga katapo naton; kay kon matuod sila nga katapo naton, kuntani nagpabilin sila sa aton.” (1 Juan 2:18, 19) Sang ikatlo nga siglo, natukod ang klero sang Cristiandad bangod sang apostasya, kag sang ikap-at nga siglo, ginkilala ni Emperador Constantino ining mahigko nga klase sang “Cristianismo.” Paagi sa pagsunod sang pagano nga mga buhat kag paghimo sini nga daw “Cristiano,” ang mga lider sang relihion ‘nagahambal gid sing tiko nga mga panudlo.’ Ang epekto sining apostasya makita gihapon sa mga panudlo kag mga kustombre sang Cristiandad.

20, 21. Paano nagsakripisyo si Pablo, kag paano ini mailog sang mga gulang subong?

²⁰ Ang kabuhi ni Pablo lain gid sa mga magapamentaha sa ulihi sang panong. Nag-obra sia para indi mapabug-atan ang kongregasyon. Ginabuligan niya ang iya kauturan kag wala sia magpaabot sing balos. Ginpalig-on ni Pablo ang mga gulang sa Efeso nga magsakripisyo. “Dapat ninyo buligan ang mga maluya,” siling niya sa ila, “kag dapat ninyo dumdumon ang ginsiling ni Ginuong Jesus: ‘Mas malipayon ang nagahatag sangsa nagabaton.’”—Binu. 20:35.

²¹ Pareho kay Pablo, nagasakripisyo man ang Cristiano nga mga gulang subong. Indi pareho sa mga klero sang Cristiandad nga nagapanguarta sa ila panong, ang mga gintugyanan para “bantayan ang kongregasyon sang Dios” nagasakripisyo kag wala nagapabayad. Ang bugal kag ambisyon indi dapat makita sa Cristianong kongregasyon, kay ang nagatinguha sang ila “kaugalingon nga kadungganan” mapaslawan sa ulihi. (Hulu. 25:27) Ang kakahas nagaresulta lang sa kahuy-anan.—Hulu. 11:2.

22. Ngaa palangga sang mga gulang sa Efeso si Pablo?

²² Palangga sang mga kauturan si Pablo bangod ginpalangga man niya sila. Gani sang manuglakat na sia, “naghinibi sila tanan, kag ginhakos nila si Pablo kag mapinalanggaon nga ginhalukan sia.” (Binu. 20:37, 38) Ginaapresyar gid kag ginapalangga sang mga Cristiano ang mga pareho kay Pablo nga nagasakripisyo sang ila tion, kusog, kag materyal nga pagkabutang para buligan ang ila mga kauturan. Pagkatapos naton mabinagbinag ang maayo gid nga halimbawa ni Pablo, sigurado nga ugyon kita nga wala sia nagatinikal ukon nagapabugal sang sia nagsiling: “Wala ako sing salabton sa dugo sang bisan sin-o nga tawo.”—Binu. 20:26.