Gintiklod si Annette kag natumba sang narealisar niya kon ano ang nagakatabo. “Ginhimo ko ang akon masarangan para magbato,” hambal niya. “Nagsinggit ako, pero daw wala sing may nagagua nga tingog. Gintiklod ko sia, ginsipa, ginsumbag, kag ginkaros. Dayon nabatyagan ko nga ginbuno niya ako. Indi na ako makahulag.”

Kon ikaw ang ara sa iya sitwasyon, ano ang himuon mo?

Bisan pa alisto ka, ayhan kon nagalakat ka kon gab-i, mahimo may malain gihapon nga matabo. “Indi pirme ang madasig ang nagadaug sa palumba,” hambal sang Biblia, “ukon ang may ihibalo ang pirme nagamadinalag-on, bangod ang tion kag ang wala ginapaabot nga hitabo nagakatabo sa ila tanan.”—Manugwali 9:11.

Ang pila ka pamatan-on, pareho ni Annette, gin-abusuhan sang indi nila kilala. Ang iban naman gin-abusuhan sang kilala nila ukon pamilya pa gani. Napulo pa lang ka tuig si Natalie sang gin-abusuhan sia sang kaingod nila nga tin-edyer. “Nahadlok gid ako kag nahuya amo nga wala gid ako nanugid sang primero,” hambal niya.

Ginabasol gihapon ni Annette ang iya kaugalingon sa natabo sa iya. “Indi gid makuha sa akon pensar ang natabo sina nga gab-i,” hambal niya. “Tani may ginhimo pa gid ako para mabatuan sia. Pero sang ginbuno ako, grabe gid ang akon kahadlok. Wala na ako sing nahimo, pero pamatyag ko dapat may ginhimo pa ako.”

Ginabasol man ni Natalie ang iya kaugalingon. “Tani wala ako nagsobra ka salig,” hambal niya. “Ginhambalan kami sang amon mga ginikanan nga dapat updanay gid kami sang akon utod nga babayi kon maghampang sa gua, pero wala ako nagpati. Ano pa pamatyag ko ginhatagan ko sing kahigayunan ang amon kaingod nga abusuhan ako. Daku gid ang epekto sini sa amon pamilya kag pamatyag ko ako ang balasulon. Grabe gid ang epekto sini sa akon.”

Kon ang imo ginabatyag pareho kanday Annette kag Natalie, dumduma nga indi gusto sang ginalugos nga luguson sia. Para sa iban, indi ini serioso kay normal lang kuno ini nga ginahimo sang mga lalaki ukon gusto man ini sang mga ginalugos. Pero indi gusto sang bisan sin-o nga luguson sia. Kon biktima ka sining malain gid nga buhat, indi ikaw ang balasulon!

Siempre, mahapos lang ang paghambal nga “indi ako ang balasulon,” pero mabudlay kumbinsihon ang imo kaugalingon. Ginabasol sang iban ang ila kaugalingon kag nagaantos bangod ginakonsiensia sila. Pero sin-o ang dapat maghipos—ikaw nga biktima ukon ang nag-abuso sa imo? Maayo gid nga binagbinagon mo ang iban pa nga puede himuon.

Ang Biblia nagasugid sa aton nga sang grabe na gid ang pag-antos sang matarong nga si Job, nagsiling sia: “Ihambal ko ang akon kalain sing buot!” (Job 10:1) Mahimo man ini makabulig sa imo. Ang pagsugid sini sa ginasaligan mo makabulig sa imo nga batunon ang natabo kag mapahaganhagan ang imo ginabatyag.

Nangin matuod ini kay Annette. Naghambal sia: “Gin-istorya ko ini sa akon suod nga abyan, kag ginhambalan niya ako nga isugid ini sa Cristiano nga mga gulang sa kongregasyon. Maayo lang kay ginhimo ko ini. Mga pila ka beses nga gin-istorya nila ako kag ginhambalan nga indi ako ang balasulon. Indi ako ang may sala.”

Ginsugid ni Natalie sa iya mga ginikanan ang natabo. “Ginbuligan nila ako,” siling niya. “Ginhambalan nila ako nga ipautwas ini, kag nakabulig ini sa akon nga indi masubuan kag indi pagbasulon ang akon kaugalingon.”

Nakabulig man kay Natalie ang pangamuyo. “Nakabulig gid sa akon ang pagpakig-istorya sa Dios,” hambal niya, “ilabi na sa tion nga indi ko ini masugid sa iban nga tawo. Mapabutyag ko ang akon balatyagon sa pangamuyo. Nagahatag ini sa akon sing matuod nga kalinong.”

Mabatyagan mo man nga may “tion sa pag-ayo.” (Manugwali 3:3) Halungi ang imo balatyagon kag pisikal nga lawas. Magpahuway sing maayo. Kag labaw sa tanan, magsalig sa Dios nga nagahatag sang tanan nga sahi sang lugpay, si Jehova.—2 Corinto 1:3, 4.

Kon isa ikaw ka babayi kag ginapilit ka nga maghimo sing indi matinlo nga paggawi, wala sing malain kon maghambal ka, “Indi paghimua ina!” ukon, “Indi ako pagtanduga!” Indi mahadlok nga biyaan ka sang imo nobyo. Kon bulagan ka niya, pabay-i sia! Bagay sa imo ang matuod nga lalaki, ang isa nga nagarespeto sa imo kag sa imo mga prinsipio.

“Sang hayskul ako, ginabutong sang mga lalaki ang strap sang akon bra sa likod kag dayon hambalan ako sang binastos, pareho sang manamian kuno ako kon makig-sex ako sa ila.”—Coretta.

Sa banta mo, ano ang ginhimo sini nga mga lalaki?

1. Nagapanunlog?

2. Nagapa-flirt?

3. Sexual harassment?

“Sa bus, ginhambalan ako sang isa ka lalaki sang binastos kag gin-uyatan ako. Ginwakli ko ang iya kamot kag ginhambalan sia nga magpalayo. Gintulok niya ako nga daw natingala gid.”—Candice.

Ano ang ginhimo sang lalaki kay Candice?

1. Nagapanunlog?

2. Nagapa-flirt?

3. Sexual harassment?

“Sang nagligad nga tuig, pirme ako ginahambalan sang isa ka lalaki nga gusto niya ako kag gusto niya makig-deyt sa akon, bisan pa nagapangindi ako. Kon kaisa, ginahikaphikap niya ang akon butkon. Ginasaway ko sia, pero wala sia nagapamati. Dayon sang isa ka bes, samtang ginaliston ko ang akon sapatos, ginhampak niya ako sa buli.”—Bethany.

Sa imo opinyon, ano ang ginhimo sini nga lalaki?

1. Nagapanunlog?

2. Nagapa-flirt?

3. Sexual harassment?

Ang eksakto nga sabat sa tatlo ka pamangkot amo ang C.

Ano ang kinalain sang sexual harassment sa pagpa-flirt ukon sa pagpanunlog?

Ang mga nagahimo sang sexual harassment nanamian sini. Nagapadayon ini bisan pa maghambal ka nga untatan ini.

Ang sexual harassment isa ka serioso nga butang. Mahimo ini magresulta sa seksuwal nga pag-abuso.