1, 2. Ano ang pinakadaku nga inaway nga matabo sa palaabuton, kag ano nga mga pamangkot ang nagautwas parte sini? (Tan-awa ang piktyur sa umpisa sini nga kapitulo.)

SA SULOD sang linibo ka tuig, ini nga duta nabulit sang dugo sang mga tawo bangod sa inaway, lakip ang duha ka bug-os kalibutan nga inaway sang ika-20 nga siglo nga nagpaagay sang madamo nga dugo. Pero matabo pa sa palaabuton ang pinakadaku nga inaway sa kasaysayan sang tawo. Indi ini inaway sang tawo ukon inaway sang mga pungsod bangod sa makagod nga mga rason. Kundi, ining palaabuton nga inaway amo ang “inaway nga mahanabo sa daku nga adlaw sang Dios nga Labing Gamhanan.” (Bug. 16:14) Ang bugalon nga kaaway ang magasugod sini nga inaway paagi sa pagsalakay sa duta nga hamili sa Dios. Ina nga pagsalakay magapahulag sa Soberanong Ginuong Jehova nga ipakita ang pinakadaku nga pagpasundayag sang iya gahom sa paglaglag, nga wala pa gid matabo sa duta.

² Gani may pila ka importante nga pamangkot: Sin-o ini nga kaaway? Ano nga duta ang iya salakayon? San-o, ngaa, kag paano niya salakayon ini nga duta? Bilang putli nga mga sumilimba ni Jehova, nadalahig kita sa sining mga hitabo sa palaabuton. Gani importante nga mahibaluan naton ang mga sabat. Makita naton ang sabat sa makalilipay nga tagna sa Ezequiel kapitulo 38 kag 39.

3. Ipaathag ang panguna nga mga punto sang tagna ni Ezequiel parte sa Gog sang Magog.

 ³ Basaha ang Ezequiel 38:1, 2, 8, 18; 39:4, 11. Ari ang panguna nga mga punto sang tagna: “Sa ulihi, pagligad sang madamo nga tinuig,” ang kaaway nga ginatawag “Gog . . . sang Magog” magasalakay “sa duta” sang katawhan sang Dios. Ining mapintas nga pagsalakay ‘magapadabdab sang kaakig’ ni Jehova. Magapasilabot si Jehova kag pierdihon niya ang Gog. * Magadaug si Jehova, kag ihatag niya ang iya kaaway kag ang tanan nga nagasuporta sa sini bilang ‘pagkaon sa tanan nga sahi sang pispis nga nagapangdagit kag sa mabangis nga mga sapat.’ Dayon, hatagan ni Jehova ang Gog sing “lulubngan.” Para maintiendihan naton kon paano ini nga tagna matuman sa palaabuton, hibaluon anay naton ang identidad sang Gog.

4. Ano ang masiling naton parte sa Gog sang Magog?

⁴ Sin-o ang Gog sang Magog? Sa paglaragway ni Ezequiel, makasiling kita nga ang Gog isa ka kaaway sang putli nga mga sumilimba. Ang Gog bala nagapatuhoy kay Satanas—ang nagapanguna sa tanan nga kaaway sang matuod nga pagsimba? Sa sulod sang madamo nga tinuig, amo sina ang ginasiling sang aton mga publikasyon. Pero paagi sa dugang nga pag-usisa sa tagna ni Ezequiel, ginbag-o ini nga paghangop. Ang Lalantawan nagapaathag nga ang titulo nga Gog sang Magog wala nagapatuhoy sa indi makita nga espiritu nga tinuga, kundi sa makita nga kaaway nga tawo—ang paghimbon sang mga pungsod nga magapakig-away sa putli nga pagsimba. * Antes naton rebyuhon ang basihan sini nga pagpati, usisaon anay naton ang duha ka ebidensia sa tagna ni Ezequiel nga nagapakita nga ang Gog indi isa ka espiritu nga tinuga.

5, 6. Ano ang mabasa sa tagna ni Ezequiel nga nagapakita nga ang Gog sang Magog indi isa ka espiritu nga tinuga?

⁵ “Ipakaon ko ikaw sa tanan nga sahi sang pispis nga nagapangdagit.” (Ezeq. 39:4) Ang Kasulatan pirme nagasambit sang mga pispis nga nagapangdagit nga nagakaon sang mga bangkay bilang paandam sa paghukom sang Dios. Ginhatag sang Dios ini nga mga paandam sa pungsod sang Israel kag sa indi Israelinhon nga mga pungsod. (Deut. 28:26; Jer. 7:33; Ezeq. 29:3, 5) Talupangda nga ini nga mga paandam wala ginhatag sa espiritu nga mga tinuga, kundi sa mga tawo. Isa pa, ang mga pispis kag ilahas nga mga sapat nagakaon sing unod, indi sang espiritu. Gani ining paandam sang Dios sa tagna ni Ezequiel nagapakita nga ang Gog indi isa ka espiritu nga tinuga.

⁶ “Hatagan ko si Gog sing lulubngan sa Israel.” (Ezeq. 39:11) Indi mabasa sa Biblia nga ang espiritu nga mga tinuga ginlubong sa duta. Kundi, si Satanas kag ang iya mga demonyo itagbong sa kadadalman kag magapabilin sila sa sulod sang 1,000 ka tuig, kag sa ulihi itagbong sila sa simbuliko nga linaw nga kalayo, nga nagakahulugan sing dayon nga kalaglagan. (Luc. 8:31; Bug. 20:1-3, 10) Ginsambit nga ang Gog hatagan sing “lulubngan” sa duta, gani makasiling kita nga indi sia espiritu nga tinuga.

7, 8. San-o ang katapusan sang “hari sang aminhan,” kag ngaa pareho ini sa matabo sa Gog sang Magog?

 ⁷ Kon indi espiritu nga tinuga ang Gog, sin-o ukon ano ini nga kaaway nga magahimo sing katapusan nga pagsalakay sa putli nga mga sumilimba? Binagbinagon naton ang duha ka tagna sa Biblia nga makabulig sa aton nga makilala ang Gog sang Magog.

⁸ Ang “hari sang aminhan.” (Basaha ang Daniel 11:40-45.) Gintagna ni Daniel ang pagluntad sang mga kagamhanan sang kalibutan halin sa iya panahon asta sa aton tion. Ginsambit man sa tagna ang duha ka partido nga kontrahanay sa pulitika—ang “hari sang bagatnan” kag ang “hari sang aminhan”—ang kada isa sa ila nagabag-o ang identidad sa pagligad sang mga tinuig kay sarisari nga pungsod ang nagapakig-away para maggahom. Parte sa katapusan nga kampanya sang hari sang aminhan “sa tion sang katapusan,” si Daniel nagsiling: “Magapanalakay sia nga may daku nga kaakig agod papason kag laglagon ang madamo.” Ang mga sumilimba ni Jehova amo ang panguna nga puntariya sang hari sang aminhan. * Pero pareho sa Gog sang Magog, ang hari sang aminhan magadangat “sa iya katapusan” pagkatapos sia mapaslawan sa pagsalakay sa katawhan sang Dios.

9. Ano ang pareho nga matabo sa “mga hari sa bug-os nga duta” kag sa Gog sang Magog?

⁹ “Mga hari sa bug-os nga duta.” (Basaha ang Bugna 16:14, 16; 17:14; 19:19, 20.) Ang libro sang Bugna nagtagna parte sa pagsalakay sang “mga hari sa bug-os nga duta,” sa “Hari sang mga hari,” nga nagapatuhoy kay Jesus sa langit. Pero indi malab-ot sining mga rebelde ang langit, gani salakayon nila ang mga nagasakdag sa Ginharian diri sa duta. Mapierde ang mga hari sang duta sa inaway sa Armageddon. Talupangda nga malaglag sila sa tapos nga salakayon nila ang katawhan ni Jehova. Pareho ini sa matabo sa Gog sang Magog. *

10. Ano ang masiling naton sa identidad sang Gog sang Magog?

¹⁰ Base sa nabinagbinag na naton, ano ang masiling naton sa identidad sang Gog? Una, ang Gog indi isa ka espiritu nga tinuga. Ikaduha, ang Gog nagapatuhoy sa mga pungsod sang duta nga magasalakay sa katawhan sang Dios sa palaabuton. Sigurado nga magahiusa kag magahimbon ini nga mga pungsod. Ngaa? Ang katawhan sang Dios ara sa bilog nga kalibutan, gani kinahanglan maghiusa ang mga pungsod para masalakay nila ang katawhan sang Dios. (Mat. 24:9) Bisan pa ang mga pungsod ang magasalakay, sigurado nga si Satanas ang sa likod sini tanan. Madugay na nga ginaimpluwensiahan niya ang mga pungsod sa kalibutan para pamatukan ang matuod nga pagsimba. (1 Juan 5:19; Bug. 12:17) Pero ang tagna ni Ezequiel parte sa Gog sang Magog nagapokus sa papel sang mga pungsod sang duta nga magasalakay sa katawhan ni Jehova. *

11. Paano ginlaragway sang tagna ni Ezequiel ang “duta” nga salakayon sang Gog?

¹¹ Natun-an naton sa  parapo 3 nga ang Gog sang Magog ang magapadabdab sang kaakig ni Jehova paagi sa pagsalakay sa duta nga hamili kay Jehova. Ano ini nga duta? Balikan naton ang tagna ni Ezequiel. (Basaha ang Ezequiel 38:8-12.) Nagsiling ini nga ang Gog  ‘magasalakay sang duta sang katawhan nga naulian’ kag “gintipon halin sa mga pungsod.” Talupangda man ang ginasiling parte sa napasag-uli nga mga sumilimba nga nagaistar sa sini nga duta: ‘Magakabuhi sila sing malinong’; ang ila lugar “wala sing pader, trangka, ukon gawang”; kag ‘magatipon sila sing manggad.’ Amo ini ang duta nga ginaistaran sang putli nga mga sumilimba ni Jehova sa bilog nga kalibutan. Paano naton ini mabal-an?

12. Ano nga pagpasag-uli ang natabo sa duta sang Israel sang panahon sang Biblia?

¹² Makabulig gid kon binagbinagon naton ang pagpasag-uli nga natabo sa dumaan nga Israel, ang duta diin ang pinili nga katawhan sang Dios nag-istar, nag-obra, kag nagsimba sa sulod sang ginatos ka tuig. Sang nangin indi matutom ang mga Israelinhon, gintagna ni Jehova paagi kay Ezequiel nga ang ila duta mangin kagulub-an kag kamingawan. (Ezeq. 33:27-29) Pero nagtagna man si Jehova nga ang mahinulsulon nga nagkalabilin magabalik sa ulihi halin sa pagkatapok sa Babilonia kag ipasag-uli ang putli nga pagsimba sa duta. Pakamaayuhon liwat ni Jehova ang duta sang Israel “kaangay sang hardin sang Eden.” (Ezeq. 36:34-36) Nagsugod ini nga pagpasag-uli sang 537 B.C.E. sang nagbalik ang tinapok nga mga Judiyo sa Jerusalem para ipasag-uli ang matuod nga pagsimba sa ila pinalangga nga duta.

13, 14. (a) Ano ang espirituwal nga duta? (b) Ngaa ini nga duta hamili gid kay Jehova?

¹³ Sa moderno nga tion, ang putli nga mga sumilimba sang Dios nakaeksperiensia man sing pagpasag-uli. Natun-an naton sa Kapitulo 9 sini nga publikasyon nga sang 1919, ginhilway ang katawhan sang Dios sa madugay nga pagkabihag sa Babilonia nga Daku. Sa sina nga tuig, gindala ni Jehova ang iya napasag-uli nga mga sumilimba sa espirituwal nga duta. Ina nga duta amo ang espirituwal  nga paraiso—ang malinong, bugana sa espirituwal nga kahimtangan, ukon malaragwayon nga lugar diin masimba naton ang matuod nga Dios. Sa sini nga duta, ululupod kita nga nagaistar nga may seguridad, kag may kalinong sa hunahuna kag tagipusuon. (Hulu. 1:33) Bugana kita sa espirituwal nga pagkaon, kag madamo kita sing makalilipay nga hilikuton sa pagbantala sang Ginharian sang Dios. Naeksperiensiahan gid naton ang ginasiling sang hulubaton: “Ang pagpakamaayo ni Jehova amo ang nagapamanggad sa tawo, kag wala Sia nagadugang sing kasakit sa sini.” (Hulu. 10:22) Bisan diin man kita nagaistar, ara kita sa sini nga duta—ang espirituwal nga paraiso—kon aktibo naton nga ginasakdag ang putli nga pagsimba sa aton ginahambal kag ginahimo.

¹⁴ Ining espirituwal nga duta hamili gid kay Jehova. Ngaa? Para sa iya, ang mga pumuluyo sini “malahalon nga mga butang sang tanan nga pungsod,” mga tawo nga ginbuyok niya sa putli nga pagsimba. (Hag. 2:7; Juan 6:44) Ginatinguhaan gid nila nga isuklob ang bag-o nga personalidad, nga nagapabanaag sa dalayawon gid nga mga kinaiya sang Dios. (Efe. 4:23, 24; 5:1, 2) Bilang putli nga mga sumilimba, kinabubut-on nila nga ginaalagad si Jehova, nga nagahatag sing himaya kag nagapamatuod sang ila gugma sa iya. (Roma 12:1, 2; 1 Juan 5:3) Sigurado nga nalipay gid si Jehova nga makita ang iya mga sumilimba nga nagapangabudlay sa pagpatahom sang espirituwal nga duta. Pamensara ini: Kon unahon mo ang putli nga pagsimba, ginapatahom mo ang espirituwal nga paraiso, kag labaw sa tanan, ginapahalipay mo si Jehova!—Hulu. 27:11.

15, 16. San-o salakayon sang Gog sang Magog ang aton napasag-uli nga espirituwal nga duta?

¹⁵ Posible mabalaka gid kita kon pensaron naton nga sa indi madugay salakayon sang naghimbon nga mga pungsod ang aton hamili nga espirituwal nga duta. Bilang putli nga mga sumilimba ni Jehova, nadalahig kita, gani gusto naton mahibaluan ang dugang parte sa sini. Binagbinagon naton ang tatlo ka pamangkot nga nagautwas.

¹⁶ San-o salakayon sang Gog sang Magog ang aton napasag-uli nga espirituwal nga duta? Ang tagna nagsabat: “Sa ulihi, pagligad sang madamo nga tinuig, salakayon mo ang duta.” (Ezeq. 38:8) Ginapakita sini nga ang pagsalakay matabo sa hingapusan nga bahin sang katapusan sang sistema sini nga mga butang. Tandai nga ang dakung kapipit-an magasugod paagi sa paglaglag sa Babilonia nga Daku, ang bug-os kalibutan nga emperyo sang butig nga relihion. Sa tapos nga malaglag ang tanan nga butig nga institusyon sang relihion kag antes magsugod ang Armageddon, himuon sang Gog ang iya katapusan kag ubos-ubos nga pagsalakay sa matuod nga mga sumilimba.

17, 18. Paano maniobrahon ni Jehova ang mga hitabo sa tion sang dakung kapipit-an?

¹⁷ Ngaa salakayon ni Gog ang napasag-uli nga duta sang putli nga mga sumilimba ni Jehova? Duha ka rason ang ginhatag sang tagna  ni Ezequiel—una, maniobrahon ni Jehova ang mga hitabo kag, ikaduha, may malain nga motibo ang Gog.

¹⁸ Maniobrahon ni Jehova ang mga hitabo. (Basaha ang Ezequiel 38:4, 16.) Talupangda ang ginsiling ni Jehova sa Gog: ‘Kaw-itan ko ang imo sag-ang’ kag, “ipasalakay ko sa imo ang akon duta.” Buot bala silingon sini nga piliton ni Jehova ang mga pungsod para salakayon ang iya mga sumilimba? Indi! Wala gid sia nagahimo sing malain sa iya katawhan. (Job 34:12) Pero kilala ni Jehova ang iya mga kaaway. Ginadumtan nila ang putli nga mga sumilimba kag kalitan nila ang tanan nga kahigayunan para mapapas sila. (1 Juan 3:13) Pareho sa pagkaw-it sa sag-ang sang Gog kag pagguyod sa iya, maniobrahon ni Jehova ang mga hitabo para mahimo ini suno sa Iya kabubut-on kag tion. Pagkatapos nga malaglag ang Babilonia nga Daku, mahimo daw engganyuhon ni Jehova ang mga pungsod para himuon kon ano ang ara sa ila tagipusuon. Gani maniobrahon ni Jehova ang sitwasyon para sa pagsalakay nga magadul-ong sa Armageddon, ang pinakadaku nga inaway sa bilog nga duta. Dayon luwason niya ang iya katawhan, himayaon ang iya pagkasoberano, kag pakabalaanon ang iya ngalan.—Ezeq. 38:23.

19. Ano ang magapahulag sa Gog nga atihon ang putli nga pagsimba?

 ¹⁹ May malain nga motibo ang Gog. Ang mga pungsod “magabuko sing malain.” Mangita sila sing paagi para ipakita ang ila madugay na nga kaakig kag dumot sa mga sumilimba ni Jehova, nga daw “nagaistar sa mga baryo nga wala sing pader, trangka, ukon gawang” kag daw wala sing proteksion. Malipay man ang mga pungsod nga “mang-agaw sing mga pagkabutang kag magpang-ati” sa mga “nagatipon sing manggad.” (Ezeq. 38:10-12) Ano nga “manggad”? Ang katawhan ni Jehova madamo sing espirituwal nga manggad. Ang aton pinakahamili nga ginapanag-iyahan amo ang aton putli nga pagsimba, nga ginahatag lamang naton kay Jehova. Tinguhaan sang mga pungsod nga atihon ang putli nga pagsimba, indi bangod gusto nila ini, kundi bangod ginadumtan nila ini kag ang mga nagasakdag sini.

20. Paano salakayon sang Gog ang espirituwal nga duta, ukon paraiso?

²⁰ Paano salakayon sang Gog ang espirituwal nga duta, ukon paraiso? Mahimo tinguhaan sang mga pungsod nga pabudlayon ang aton pagkabuhi kag pauntaton kita sa aton pagsimba. Basi punggan pa nila ang pagbaton naton sing espirituwal nga pagkaon, dumilian kita sa pagtilipon, gub-on ang aton paghiusa, kag pauntaton kita sa pagbantala sing mensahe sang Dios. Tanan ini bahin sang espirituwal nga paraiso. Sugyuton ni Satanas ang mga pungsod para tinguhaan nga papason ang matuod nga mga sumilimba kag ang putli nga pagsimba sa duta.

21. Ngaa nagapasalamat ka nga ginpaandaman kita ni Jehova parte sa matabo sa palaabuton?

²¹ Ang tanan nga matuod nga sumilimba sa espirituwal nga duta nga ginhatag sang Dios maapektuhan gid sang palaabuton nga pagsalakay sang Gog sang Magog. Nagapasalamat gid kita kay Jehova kay ginpaandaman niya kita sa matabo sa palaabuton. Samtang ginahulat naton ang dakung kapipit-an, kabay mangin determinado kita nga pakataason ang putli nga pagsimba kag unahon ini sa aton kabuhi. Kon himuon naton ini, ginapatahom naton ang napasag-uli nga duta subong. Kag maeksperiensiahan naton ang makalilipay nga hitabo sa palaabuton: Kon paano amligan ni Jehova ang iya katawhan kag pakabalaanon ang iya ngalan sa Armageddon, nga matun-an naton sa masunod nga kapitulo.