1-3. (a) Ano ang isa sa maayo nga mga regalo ni Jehova sa aton? Paano magamit ini sing indi husto? (b) Paano naton dapat gamiton ang regalo sa paghambal?

GINHATAGAN sang isa ka amay sing bisikleta ang iya tin-edyer nga anak. Nalipay sia nga ihatag ining espesyal nga regalo. Pero ano abi kon wala nagahalong ang iya anak sa pagbisikleta, dayon may nabungguan sia, kag napilasan? Ano ang batyagon sang amay?

² Si Jehova ang Manughatag sang “tagsa ka maayo nga dulot kag tagsa ka himpit nga regalo.” (Santiago 1:17) Isa sa maayo nga mga regalo halin sa iya amo ang aton ikasarang sa paghambal. Paagi sa sini nga regalo mapabutyag naton ang aton mga panghunahuna kag balatyagon. Makahambal kita sang mga butang nga makabulig kag makapalipay sa iban. Pero ang aton ginahambal puede man nga makahalit kag makasakit sa ila.

³ Ang paghambal tuman ka gamhanan, kag ginatudluan kita ni Jehova kon paano gamiton sing maayo ini nga regalo. Ginasilingan niya kita: “Indi maggua ang dunot nga pinamulong sa inyo baba, kundi ang maayo lang nga pinamulong nga makapabakod suno sa kinahanglanon, agod mahatag sini ang maayo sa mga nagapamati.” (Efeso  4:29) Usisaon naton kon paano gamiton ini nga regalo halin sa Dios para mapahamut-an sia kag mapalig-on ang iban.

4, 5. Ano ang matun-an naton parte sa gahom sang paghambal sa mga hulubaton sang Biblia?

⁴ Ang mga pulong may gahom, gani dapat maghalong kita sa aton ginahambal kag sa aton paagi sa paghambal. Ang Hulubaton 15:4 nagasiling: “Ang malulo nga dila kahoy sang kabuhi, apang ang masakit nga hambal makapaluya sing buot.” Subong nga ang isa ka matahom nga kahoy makapaumpaw kag makapapagsik, ang maayo nga mga pulong makapaumpaw man sa makabati sini. Pero ang matigdas nga mga pulong makasakit kag makapasubo sa iban.—Hulubaton 18:21.

⁵ Ang Hulubaton 12:18 nagsiling: “Ang paghambal nga wala ginahunahuna sing maayo kaangay sang buno sang espada.” Ang masakit nga mga pulong makapilas sang balatyagon kag makaguba sang mga kaangtanan. Basi madumduman mo pa sang ginhambalan ka sang indi maayo kag nasakitan ka gid. Pero ina nga hulubaton nagpadayon: “Ang pulong sang maalamon makapaayo.” Kon ginahunahuna naton sing maayo ang aton ginahambal, makapaayo ini sang nasakitan nga balatyagon kag sang naguba nga mga pag-abyanay nga resulta sang indi pag-intiendihanay. (Basaha ang Hulubaton 16:24.) Kon dumdumon naton nga maapektuhan sang aton ginahambal ang iban, magahalong gid kita sa aton ginahambal.

6. Ngaa mabudlay gid kontrolon ang aton ginahambal?

⁶ Ang isa pa ka rason kon ngaa dapat maghalong kita sa aton paghambal amo nga tanan kita indi himpit. “Ang huyog sang tagipusuon sang tawo malain,” kag sa masami  ginapakita sang aton ginahambal ang yara sa aton tagipusuon. (Genesis 8:21; Lucas 6:45) Mabudlay gid kontrolon ang aton ginahambal. (Basaha ang Santiago 3:2-4.) Pero dapat padayon nga tinguhaan naton nga pauswagon ang aton paagi sa paghambal sa iban.

7, 8. Paano ang aton ginahambal makaapektar sa aton kaangtanan kay Jehova?

⁷ Dapat maghalong man kita kay manabat kita kay Jehova sa aton ginahambal kag ang paagi sa paghambal sini. Ang Santiago 1:26 nagasiling: “Kon ang bisan sin-o nagahunahuna nga sia sumilimba sang Dios, apang wala nagarenda sang iya dila, ginadaya niya ang iya tagipusuon, kag ang iya pagsimba wala sing pulos.” Gani kon wala kita nagahalong sa aton paghambal, mahalitan naton kag maguba pa gani ang aton kaangtanan kay Jehova.—Santiago 3:8-10.

⁸ May maathag kita nga mga rason nga maghalong sa aton ginahambal kag ang paagi sa paghambal sini.  Para mabuligan kita nga gamiton ang regalo sa paghambal sa paagi nga luyag ni Jehova, kinahanglan mahibaluan naton ang sahi sang paghambal nga dapat naton likawan.

9, 10. (a) Ano nga sahi sang paghambal ang kinaandan na lang subong? (b) Ngaa ginalikawan naton ang binastos nga paghambal?

⁹ Kinaandan na lang subong ang binastos, ukon malaw-ay nga paghambal. Madamo ang nagapati nga dapat sila magpamuyayaw kag maghambal sang binastos para lang pamatian sila. Ang mga komedyante masami nga nagagamit sing binastos nga mga lahog kag malaw-ay nga mga hambal para pakadlawon ang mga tawo. Pero si apostol Pablo nagsiling: “Dapat ninyo isikway ini tanan: kasingkal, kaakig, kalainan, masakit nga hambal, kag paghambal sing binastos.” (Colosas 3:8) Nagsiling man sia nga “indi gid paghinambitan sa tunga” sang mga Cristiano ang “malaw-ay nga linahog.”—Efeso 5:3, 4.

¹⁰ Ang binastos nga paghambal indi gid kalahamut-an kay Jehova kag sa mga nagahigugma sa iya. Mahigko ini. Sa Biblia, ang “kahigkuan” nalakip sa “mga buhat sang unod.” (Galacia 5:19-21) Ang “kahigkuan” nagalakip sang sarisari nga mga sala, kag ang isa ka mahigko nga batasan nagaresulta sa isa pa. Kon batasan na sang isa ang paghambal sang binastos, kag ginapadayon ini, indi na sia dapat mangin bahin sang kongregasyon.—2 Corinto 12:21; Efeso 4:19; tan-awa ang Endnote 23.

11, 12. (a) Ano ang makahalalit nga kutsokutso? (b) Ngaa ginalikawan naton nga pasipalahan ang iban?

¹¹ Dapat likawan man naton ang makahalalit nga kutsokutso. Natural lang nga mangin interesado sa iban kag  mag-istoryahanay parte sa mga abyan kag pamilya. Bisan sang una nga siglo, luyag mahibaluan sang mga Cristiano ang kahimtangan sang ila kauturan kag kon paano sila buligan. (Efeso 6:21, 22; Colosas 4:8, 9) Pero mahapos lang nga mangin makahalalit nga kutsokutso ang pag-istoryahanay parte sa iban. Kon palaptahon naton ang kutsokutso, posible nga makasiling kita sang mga butang nga indi matuod ukon dapat indi mahibaluan sang iban. Kon indi kita maghalong, ining negatibo nga pag-istoryahanay mangin butig nga panumbungon, ukon pagpasipala. Ginpasipalahan sang mga Fariseo si Jesus sang ginpasibangdan nila sia sang mga butang nga wala niya mahimo. (Mateo 9:32-34; 12:22-24) Ang pagpasipala nagaguba sang reputasyon sang isa ka tawo, nagaresulta sa pagbinaisay kag kasakit, kag nagaguba sang pag-abyanay.—Hulubaton 26:20.

¹² Luyag ni Jehova nga gamiton naton ang aton mga pulong para buligan kag palig-unon ang iban, indi para himuon nga magkaaway ang mga mag-abyan. Ginadumtan ni Jehova ang mga “nagatuga sing gamo sa tunga sang mag-ulutod.” (Hulubaton 6:16-19) Ang una nga manugpasipala amo si Satanas nga Yawa, nga nagpasipala sa Dios. (Bugna 12:9, 10) Kinaandan na lang subong nga ginabutigan sang mga tawo ang isa kag isa. Pero dapat indi amo sini sa Cristianong kongregasyon. (Galacia 5:19-21) Amo gani nga dapat maghalong kita sa aton ginahambal kag magpamensar anay antes maghambal. Antes mag-istorya parte sa iban, pamangkuta anay ang imo kaugalingon: ‘Matuod bala ang akon nga inug-istorya? Maayo bala ini? Makabulig? Mahambal ko bala ini kon yara ang tawo nga ginatumod ko? Ano ang batyagon ko kon amo sini ang isiling sang iban parte sa akon?’—Basaha ang 1 Tesalonica 4:11.

13, 14. (a) Ano ang epekto sang masakit nga hambal? (b) Ano ang pagtamay? Ngaa ginalikawan sang mga Cristiano ang pagtamay?

 ¹³ Kon kaisa, tanan kita makahambal sang mga butang nga ginahinulsulan naton. Pero indi naton luyag nga mangin batasan ang pagpakalain ukon paghambal sang indi maayo ukon masakit sa iban. Wala sing bahin sa aton kabuhi ang masakit nga hambal. Si Pablo nagsiling: “Isikway ninyo ang tanan nga sahi sang dumot, kaakig, kasingkal, sininggitanay, masakit nga hambal.” (Efeso 4:31) Ang iban nga bersion sang Biblia nag-translate sang “masakit nga hambal” nga “malaut nga mga tinaga,” “makahalalit nga pinamulong,” kag “pagpang-insulto.” Ginakuha sang masakit nga hambal ang dignidad sang tawo kag ginapabatyag sila nga wala pulos. Mas madali masakitan ang kabataan, gani dapat mas maghalong kita sa aton ginahambal para indi sila maluyahan sing buot.—Colosas 3:21.

¹⁴ Ang Biblia nagapaandam sa aton parte sa isa ka malala nga porma sang masakit nga hambal—ang pagtamay. Ang pagtamay amo ang padayon nga pag-insulto sa tuyo nga sakiton ang balatyagon sang iban. Masubo gid kon subong sini ang pagtratar sang isa sa iya tiayon ukon kabataan! Ang matuod, ang isa nga indi mag-untat sa pagtamay sa iban indi na kalipikado nga mangin bahin sang kongregasyon. (1 Corinto 5:11-13; 6:9, 10) Subong sang natun-an naton, kon maghambal kita sing binastos, binutig, ukon indi maayo, mahalitan naton ang aton kaangtanan kay Jehova kag sa iban.

15. Ano nga sahi sang paghambal ang makapabakod sang mga kaangtanan?

¹⁵ Paano naton gamiton ang regalo sa paghambal sa paagi nga luyag ni Jehova? Bisan pa wala sing espesipiko nga  ginsiling ang Biblia kon ano ang dapat ukon indi dapat naton ihambal, nagsiling ini nga maghambal kita sang “maayo lang nga pinamulong nga makapabakod.” (Efeso 4:29) Ang paghambal nga makapabakod matinlo, maayo, kag matuod. Luyag ni Jehova nga gamiton naton ang aton mga pulong para palig-unon kag buligan ang iban. Mabudlay gid ini. Mas mahapos magsiling sing negatibo sangsa positibo nga butang sa iban. (Tito 2:8) Binagbinagon naton ang pila ka paagi nga mapalig-on naton ang iban sa aton ginahambal.

16, 17. (a) Ngaa dapat naton komendahan ang iban? (b) Sin-o ang mahimo naton komendahan?

¹⁶ Sanday Jehova kag Jesus maalwan maghatag sing komendasyon. Luyag naton sila ilugon. (Mateo 3:17; 25:19-23; Juan 1:47) Para makapalig-on ang komendasyon dapat ginhunahuna ini sing maayo kag ginalakipan sang personal nga interes. “Ang tinaga nga ginhambal sa husto nga tion—tuman gid kaayo!” siling sang Hulubaton 15:23. Napalig-on kita kon makabaton kita sing sinsero nga komendasyon tungod sa aton pagpangabudlay ukon may nag-apresyar sang aton ginhimo.—Basaha ang Mateo 7:12; tan-awa ang Endnote 27.

¹⁷ Kon mangin batasan mo nga pangitaon ang maayo sa iban, mangin mahapos sa imo ang paghatag sing sinsero nga komendasyon. Halimbawa, natalupangdan mo ang isa ka utod nga naghanda sing maayo sang iya bahin ukon nagapanikasog nga makakomento. Posible, may isa ka pamatan-on nga mahimo nanindugan sa kamatuoran sa ila eskwelahan, ukon isa ka tigulang nga nagapakigbahin sing regular sa ministeryo. Mapalig-on gid sila kon apresyahon mo ang ila ginahimo. Tuman man ka importante nga silingan sang bana ang iya asawa nga palangga kag ginaapresyar niya sia. (Hulubaton 31:10, 28) Subong  nga kinahanglan sang tanom ang silak sang adlaw kag tubig, kinahanglan man nga mabatyagan sang mga tawo nga ginaapresyar sila. Matuod ini ilabi na sa kabataan. Mangita sing kahigayunan nga komendahan sila sa ila maayo nga mga kinaiya kag mga panikasog. Ang komendasyon nagadugang sang ila kaisog kag kompiansa kag makabulig sa ila nga tinguhaan pa gid ang paghimo sang husto.

18, 19. Ngaa dapat naton himuon ang aton pinakamasarangan nga palig-unon kag lugpayan ang iban? Paano naton ini himuon?

¹⁸ Kon ginapalig-on naton kag ginalugpayan ang iban, ginailog naton ang halimbawa ni Jehova. Nagaulikid gid sia sa mga “kubos” kag “nalisdan.” (Isaias 57:15) Luyag ni  Jehova nga padayon naton nga ‘palig-unon ang isa kag isa’ kag ‘lugpayan ang mga ginapung-awan.’ (1 Tesalonica 5:11, 14) Kon ginatinguhaan naton ini, makita kag apresyahon niya ang aton panikasog.

¹⁹ Basi may matalupangdan ka nga naluyahan sang buot ukon napung-awan sa kongregasyon. Ano ang puede mo masiling para makabulig? Posible nga indi mo masolusyunan ang problema, pero mapahibalo mo sa iya nga nagaulikid ka. Halimbawa, mahatagan mo sia sing tion, mabasahan sing makapalig-on nga bersikulo sa Biblia, kag makapangamuyo upod sa iya. (Salmo 34:18; Mateo 10:29-31) Pasaliga sia nga palangga sia sang kauturan sa kongregasyon. (1 Corinto 12:12-26; Santiago 5:14, 15)  Kag ipabatyag sa iya nga matuod gid kag kumbinsido ka sa imo ginasiling.—Basaha ang Hulubaton 12:25.

20, 21. Paano himuon nga mahapos batunon ang laygay?

²⁰ Mapalig-on man naton ang iban kon nagahatag kita sing maayo nga laygay. Bangod indi kita himpit, tanan kita nagakinahanglan sang laygay. Ang Hulubaton 19:20 nagsiling: “Pamatii ang laygay kag batuna ang disiplina, agod sa ulihi mangin maalamon ka.” Indi lamang mga gulang ang puede maglaygay. Dapat giyahan sang mga ginikanan ang ila kabataan. (Efeso 6:4) Kag ang kauturan nga babayi makalaygay man sa isa kag isa. (Tito 2:3-5) Bangod palangga naton ang kauturan, ginasiguro naton nga ang aton paagi sa paglaygay indi makapaluya sa ila. Ano ang makabulig sa aton?

²¹ Posible madumduman mo pa nga may naghatag sa imo sang laygay nga mahapos batunon. Ngaa epektibo ini? Mahimo nabatyagan mo nga nagaulikid gid sia sa imo. Ukon basi mainayuhon kag mahigugmaon ang iya paagi sa paghambal. (Colosas 4:6) Pat-od nga ang iya ginlaygay nabase sa Biblia. (2 Timoteo 3:16) Nagkutlo man kita sing direkta sa Biblia ukon wala, dapat nabase sa Kasulatan ang tanan naton nga laygay. Wala sing dapat magpilit sang iya opinyon sa iban ukon magpatiko sang kasulatan para suportahan ang iya mga ideya. Ang pagdumdom sa paagi nga ginhatag ang laygay sa imo makabulig kon maglaygay ka man sa iban.

22. Paano mo gamiton ang imo regalo sa paghambal?

²² Ang ikasarang sa paghambal regalo halin sa Dios. Ang aton gugma sa iya dapat magpahulag sa aton nga gamiton ini sing husto. Dumduma nga ang mga pulong may gahom sa pagpaluya ukon pagpabakod. Gani, himuon naton ang tanan para gamiton ang aton mga pulong sa pagpabakod kag pagpalig-on sa iban.