Ang Pagtamod sang Biblia

Isa ka Timbang nga Pagtamod sa Popular nga mga Kinabatasan

“WALA SING KINABATASAN NGA WALA ANAY GINPAKAMALAUT SA ISA KA TION KAG DUOG, KAG SA LAIN NAMAN NGA TION KAG DUOG GINPATUMAN SUBONG OBLIGASYON.”

SA SINI nga pagpanilag, ginsumaryo sang taga-Irlandiya nga istoryador nga si William Lecky ang nagabulubag-o nga kinaugali sang mga tawo. Mahimo man maaplikar ang iya mga komento sa mga kinabatasan kag mga tradisyon sa sulod sang mga dag-on. Sa katunayan, madamong kinabatasan nga gintamod anay subong kinahanglanon nga bahin sang matag-adlaw nga pagkabuhi ang ginpakamalaut sang ulihi nga mga tion. Indi ini makapakibot, kay subong sang ginsiling sang Cristianong si apostol Pablo, “ang danyag sining kalibutan nagabalhin.”—1 Corinto 7:31.

Huo, ang katilingban sang tawo padayon nga nagabag-o. Masami ini nga makita sa daku nga pagbag-o sa mga panimuot kag mga batasan sa pagpakig-angot sa iban. Ang mga Cristiano dapat “indi bahin sang kalibutan”—kon sayuron, nagapabilin sila nga tuhay sa katilingban sang tawo nga nahamulag sa Dios. Apang, ginabaton sang Biblia nga ang mga Cristiano yara “sa kalibutan,” kag wala ini nagasugo sa ila nga painon ang ila kaugalingon. Busa, ang isa ka timbang nga pagtamod sa mga kinabatasan kinahanglanon.—Juan 17:11, 14-16; 2 Corinto 6:14-17; Efeso 4:17-19; 2 Pedro 2:20.

Ano ang mga Kinabatasan?

Ang mga kinabatasan amo ang mga buhat nga naaplikar sa sosyal nga pagkabuhi kag kinaandan sa isa ka duog ukon grupo sang mga tawo. Ang iban nga kinabatasan, subong sang pagginawi sa tion sang pagkaon kag maayong pamatasan, mahimo nagtuhaw bangod sang kinahanglanon nga tuytuyan ang paggawi sang mga tawo sa grupo nga mga hilikuton, nagabulig sa ila nga makig-angot sa pormal kag matinahuron nga paagi. Sa sina nga mga kaso, ang pagkamatinahuron sa tunga sang katilingban mapaanggid sa lana, bangod nagapahulas ini sang pagpakig-angot sang mga tawo sa isa kag isa.

Naimpluwensiahan sing daku sang relihion ang mga kinabatasan. Sa pagkamatuod, madamo ang naghalin sa dumaan nga mga disparatis kag sa di-Biblikanhon nga relihiosong mga ideya. Halimbawa, ang paghatag sing mga bulak sa mga namatyan mahimo nga naghalin sa relihioso nga disparatis. * Dugang pa, ang duag nga asul—masami nga ginabuylog sa mga lapsag nga lalaki—ginhunahuna anay nga nagatabog sang mga demon yo. Ang maskara isa anay ka proteksion batok sa malaut nga panulok, samtang ang lip­stick gin­gamit anay agod indi magsulod ang mga demonyo sa baba sang isa ka babayi kag kontrolon sia. Bisan ang isa ka kinabatasan nga subong ka di-salapakon sang pagtabon sa baba samtang nagapanguy-ab mahimo nga naghalin sa ideya nga mahimo magguwa ang kalag sang isa sa naganganga nga baba. Apang, sa sulod sang malawig nga tion, ang relihioso nga mga kaangtanan nadula, kag karon ini nga mga buhat kag mga kinabatasan wala na sing relihioso nga kahulugan.

Ang Ginakabalak-an sang mga Cristiano

Kon dapat mamat-od ang isa ka Cristiano nga sundon ukon indi ang isa ka kinabatasan, ang una nga dapat niya kabalak-an amo, Ano ang pagtamod sang Dios subong sang ginapabutyag sa Biblia? Sang una ginpakamalaut sang Dios ang pila ka buhat nga mahimo nga ginpahanugutan sa iban nga mga komunidad. Naglakip ini sang paghalad sa mga bata, sayop nga paggamit sa dugo, kag lainlain nga mga buhat sa sekso. (Levitico 17:13, 14; 18:1-30; Deuteronomio 18:10) Sing kaanggid, ang pila ka kinabatasan nga kinaandan karon maathag nga wala nahisuno sa mga prinsipio sang Biblia. Lakip sa sini amo ang di-Biblikanhon nga mga tradisyon may kaangtanan sa relihioso nga mga selebrasyon subong sang Krismas kag Easter ukon sa disparatis nga mga buhat may kaangtanan sa espiritismo.

Apang kamusta naman ang mga kinabatasan nga mahimo naangot anay sa maduhaduhaan nga mga buhat apang ginatamod na karon subong maayong pamatasan sa katilingban? Halimbawa, madamong popular nga kinabatasan sa kasal—lakip ang pagbayluhanay sing mga singsing kag pagkaon sing keyk sa kasal—mahimo nga naghalin sa pagano. Nagakahulugan bala ini nga ginadumilian ang mga Cristiano sa pagsunod sini nga mga kinabatasan? Kinahanglan bala nga usisaon sing mauti sang mga Cristiano ang tagsa ka kinabatasan sa komunidad agod mapat-od kon bala sa isa ka lugar ukon sa isa ka tion may di-makasulatanhon ini nga mga kahulugan?

Ginsiling ni Pablo nga “kon diin ang espiritu ni Jehova, didto ang kahilwayan.” (2 Corinto 3:17; Santiago 1:25) Luyag sang Dios nga gamiton naton ining kahilwayan, indi subong sugyot sa makagod nga mga handum, kundi agod hanason ang aton mga ikasarang sa paghantop agod mapatuhay ang husto sa sayop. (Galacia 5:13; Hebreo 5:14; 1 Pedro 2:16) Busa, sa butang nga wala sing maathag nga paglapas sa mga prinsipio sang Biblia, wala nagahimo ang mga Saksi ni Jehova sing estrikto nga pagsulundan. Sa baylo, dapat tulutimbangon sang tagsa ka Cristiano ang mga kahimtangan nga ginaatubang niya kag maghimo sing personal nga desisyon.

Pangitaa ang Ikaayo sang Iban

Nagakahulugan bala ini nga nagakaigo pirme nga makigbahin sa isa ka kinabatasan kon wala ini nagasupak sing direkta sa mga panudlo sang Biblia? Indi. (Galacia 5:13) Ginpakita ni Pablo nga ang isa ka Cristiano dapat mangita indi lamang sang iya kaugalingon nga kaayuhan “kundi sang kaayuhan sang madamo.” Dapat niya ‘himuon ang tanan nga butang sa kahimayaan sang Dios’ kag indi mangin kasandaran. (1 Corinto 10:31-33) Gani ang isa ka tawo nga nagatinguha nga pahamut-an ang Dios dapat mamangkot sa iya kaugalingon: ‘Paano ginatamod sang iban ini nga kinabatasan? May gin-angot bala nga di-maayo nga kahulugan sa sini ang komunidad? Ang akon bala pagpakigbahin magapahangop nga nagaugyon ako sa mga buhat ukon mga ideya nga indi kalahamut-an sa Dios?’—1 Corinto 9:19, 23; 10:23, 24.

Bisan pa indi makahalalit sa kalabanan, ang iban nga mga kinabatasan mahimo nga ginahimo sa lokal sa mga paagi nga supak sa mga prinsipio sang Biblia. Halimbawa, sa espesipiko nga mga okasyon ang paghatag sing mga bulak mahimo nga may pinasahi na nga kahulugan nga supak sa mga panudlo sang Biblia. Gani, ano gid ang dapat nga kabalak-an sang isa ka Cristiano? Bisan pa may rason nga usisaon ang ginhalinan sang isa ka kinabatasan, sa pila ka kaso mas importante nga binagbinagon kon ano ang kahulugan sang kinabatasan para sa mga tawo sa tion kag sa duog nga ginaistaran sang isa karon. Kon ang isa ka kinabatasan may di-makasulatanhon ukon di-maayo nga mga kahulugan sa isa ka tion sang tuig ukon sa idalom sang pila ka kahimtangan, maalamon nga mamat-od ang mga Cristiano nga likawan ini sa sina nga tion.

Nangamuyo si Pablo nga ang mga Cristiano padayon nga magbugana sa ila gugma upod ang sibu nga ihibalo kag bug-os nga paghantop. Paagi sa paghupot sing isa ka timbang nga pagtamod sa popular nga mga kinabatasan, ang mga Cristiano ‘nagapat-od sang mas importante nga mga butang, agod mangin wala sila sing kasawayan kag indi masandad ang iban.’ (Filipos 1:9, 10) Subong man, ‘ipakilala nila sa tanan nga tawo ang ila pagkamakatarunganon.’—Filipos 4:5.

[Footnote]

[Mga laragway sa pahina 26]

Ang iban nga dumaan nga mga kinabatasan, subong sang pagtabon sang baba samtang nagapanguy-ab kag paghatag sing mga bulak sa mga namatyan, wala na sing orihinal nga kahulugan sini