Luyag Mo Bala Magtuon sing Dumuluong nga Hambal?

SANG KORESPONSAL SANG MAGMATA! SA BRITANYA

“Mas mahapos ini hambalon sangsa himuon!” Amo sina ang ginasiling sang madamo tuhoy sa pagtuon sing dumuluong nga hambal, ilabi na sa tapos nga matilawan ini. Ibutang ta, ang pagtuon sing lain nga hambal makahalangkat, sa pinakakubos nga paghambal. Apang ginasiling sang mga nagmadinalag-on nga takus gid ini sa panikasog.

MAY madamo nanuhaytuhay nga rason sa pagtuon sing bag-o nga hambal. Si An­drew, halimbawa, nagplano nga magbakasyon sa Pransia, kag luyag niya nga masugilanon ang mga tagadidto sa ila kaugalingon nga hambal. Si ­Guido natawo sa Inglaterra, apang Italyano ang iya pamilya. “Pamilyar lamang ako sa dialekto,” siling niya, “gani luyag ko tun-an ang paghambal sang Italyano sing nagakaigo.” Ang manghod nga lalaki ni Jonathan, nagsaylo kasan-o lang sa iban nga pungsod kag nakapangasawa sing Katsila. “Luyag ko makapakighambal sa akon bag-o nga mga paryente sa ila tumandok nga hambal kon magduaw ako sa akon magulang,” siling ni Jona­than.

Apang ang pagtuon sing dumuluong nga hambal may iban pa nga kapuslanan. “Nagtudlo ini sa akon nga mangin mahinuklugon,” siling ni ­Louise. “Nahangpan ko na karon ang ginabatyag sang mga dumuluong kon mag-abot sila sa isa ka pungsod diin ang lenguahe tuhay sa ila.” Para kay Pamela nakabenepisyo sia sing labi sa personal nga paagi. Bangod nagdaku sa Inglaterra, diutay lang ang nahibaluan niya nga Ininstik​—⁠ang lenguahe sang iya pamilya. Subong resulta, indi suod si Pamela sa iya iloy. “Halos wala sing komunikasyon sa ulot namon,” tu-ad ni Pamela. “Apang karon nga makahambal na ako sing Inintsik, mas suod na kami kag nag-uswag ang amon kaangtanan.”

Mga Bulig Agod Magmadinalag-on

Ano ang kinahanglan mo agod mangin madinalag-on sa pagtuon sing dumuluong nga hambal? Ginapadaku sang madamo nga naghimo sini ang masunod.

● Motibasyon. Kinahanglan mo ang insentibo—isa ka rason agod himud-usan ang imo tulumuron. Ang mga estudyante nga may mabaskog nga motibasyon kinaandan nga nagahimo sing labing maayo.

●Pagkamapainubuson. Indi magpaabot sing sobra sa imo kaugalingon—ang mga sayop indi malikawan, ilabi na sa umpisa. “Magakadlaw ang mga tawo,” siling ni Ali­son, “gani hupti ang imo pagkapalalahog!” Si Valerie nagaugyon: “Kaangay ikaw sa isa ka bata nga nagatuon sa paglakat. Masunson ka matumba, apang kinahanglan lamang nga magtindog ikaw kag magtilaw liwat.”

● Pagkamapailubon. “Para sa akon, ang nahauna nga duha ka tuig mabudlay, kag kon kaisa daw mauntat na ako,” ginabaton ni David. Apang, sia nagsiling: “Mas nagahapos ini!” Amo man sini ang ginbatyag ni Jill. “Indi mo mahunahuna nga nag-uswag ka kon indi  mo pagbalikdon ang nagligad,” siling niya.

● Paghanas. Ang regular nga rutina magabulig sa imo nga mangin talunsay sa bag-o nga hambal. Tinguhai nga maghanas adlaw-adlaw, bisan kon pila lamang ka minuto. Subong sang ginsiling sang isa ka libro, “ ‘ang diutay kag masunson’ mas maayo sa ‘madamo apang talagsa.’ ”

Mabuligon nga mga Galamiton

Handa ka bala nga batunon ang hangkat sang pagtuon sing dumuluong nga hambal? Kon amo, ang masunod nga mga galamiton makapadasig sang imo pag-uswag.

● Mga “flash card.” Ang kada isa may tinaga ukon prase sa atubangan kag ang badbad sa likod. Kon indi ini matigayon sa imo ginapuy-an, sarang ka makahimo sini, nga ginagamit ang mga file card.

● Nagatudlo nga mga “audio­cas­sette” kag “video­cassette.” Makabulig ini sa imo nga mabatian ang hambal nga ginamitlang sing nagakaigo. Halimbawa, samtang nagamaneho sang iya awto, natun-an ni David ang sadsaran sang Hapones nga hambal paagi sa pagpamati sa isa ka au­dio­cas­sette sang libro sang mga prase sang turista.

● Mga “interactive computer program.” Mahimo mo marekord ang imo tingog sa pila sini kag mapaanggid ang imo pagmitlang sa tumandok nga mga nagahambal sang len­guahe.

● Radyo kag telebisyon. Kon may palatuntunan sa radyo ukon telebisyon sa inyo duog nga nagagamit sing hambal nga imo ginatun-an, ngaa indi ini pagpamatian kag tan-awon kon daw ano kadamo ang imo nahangpan?

● Mga magasin kag mga libro. Tilawi nga magbasa sing naimprinta nga mga balasahon sa bag-o nga hambal, ginapat-od nga ang kasangkaron nga mahangpan ini indi tuman kabudlay ni tuman kahapos.⁠ *

Pagtuon sing Maayo sang Hambal

Sa pagkamatuod, dapat ka magpakighambal sa mga nagagamit sining hambal sa ulihi. Wala ini nagakinahanglan nga maglakbay ka sa malayo nga lugar. Sa baylo, ayhan maduaw mo ang isa ka kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova nga nagagamit sing dumuluong nga hambal sa inyo pungsod.

Sa ano man nga hitabo, ang imo tulumuron amo dapat ang pagtuon nga makahunahuna sa bag-o nga hambal, sa baylo nga makabadbad lamang sing mga tinaga kag mga prase gikan sa imo tumandok nga hambal. Mahimo nga makabulig man kon tinguhaan mo nga tun-an ang pila ka butang tuhoy sa mga kustombre kag kinabatasan sang mga tawo nga nagagamit sang imo bag-o nga hambal. “Indi gid matun-an sing maayo ang isa ka hambal kon wala anay ginahangop ang pila ka butang tuhoy sa mga kinaugali kag mga prinsipio sang kultura nga sa amo bahin ini,” siling sang eksperto sa hambal nga si Robert Lado.

Katapusan nga panghunahuna: Indi maluyahan sing buot kon ang imo pag-uswag daw mahinay. Kay man, ang pagtuon sing bag-o nga hambal isa ka nagapadayon nga proseso. “Wala gid ako nagauntat sa pagtuon,” siling ni Jill, nga nagtuon sing sign lan­guage 20 ka tuig na ang nagligad. “Ang lenguahe padayon nga nagauswag.”

Kon amo, luyag mo bala magtuon sing dumuluong nga hambal? Kon luyag mo, mangin handa sa pagsugod sa isa ka labing makahalangkat—apang makapaladya gid—nga panikasog.

[Footnote]

[Mga laragway sa pahina 12, 13]

Mapauswag mo ang imo bokabularyo paagi sa . . .

. . . pagpaanggid sang imo tumandok nga hambal sa isa nga imo ginatun-an