Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

Dapat Bala Ako Magkuha sing “Credit Card”?

“Una ako nga gintanyagan sing credit card sa koreo sang 16 anyos ako. . . . Sang nag-18 anyos ako, ang akon utang naglab-ot sa mga $60,000.”—Kristin.

SANG primero, plano ni Kristin nga gamiton ang iya credit card para sa mga emerhensia lamang—kag ayhan para sa mga butang nga luyag niya baklon sa pulupanag-on apang wala sing kuwarta nga inugbakal. Pagkatapos sina indi na ini makontrol. “Nagpagusa ako sa pagpamalaklon kag nagpinabuang sa pag-order gikan sa mga katalogo,” siling ni Kristin. “Nagbakal ako sing mga butang nga wala ko gani maluyagan.” Sa karon tuhay na ang pagtamod ni Kristin sa mga credit card. “Wala gid ako sing ideya kon daw ano kadaku nga gamuhon sining magamay plastik nga kard ang akon kabuhi,” siling niya.—Teen nga magasin.

Ang inagihan ni Kristin indi talagsahon. Nagadamo nga mga pamatan-on ang nagapadulong sa pinansial nga katalagman nga nagagamit sinang magamay nga plastik, ang credit card. Sa pila ka kahimtangan, agresibo nga ginapuntariya sang mga kompanya ang mga pamatan-on. Mahimo nga nahibaluan nila nga para sa madamong malangkagon nga gastador, ang credit card mahimo mangin “isa ka pinansial nga droga,” subong sang pagtawag sang manuglaygay sa pinansial nga si Jane Bryant Quinn. “Sa labi nga paggamit sini,” siling niya, “labi nga nagabudlay ang pag-untat sini.”

Matuod, ang pagtigayon sing credit card mahimo mangin mapuslanon—halimbawa, kon mag-utwas ang mga emerhensia ukon kon di-maalamon ang pagdala sing kuwarta. Amo sina ang isa ka rason kon ngaa nangin bantog gid ang mga credit card sa Estados Unidos kag sa iban man nga mga pungsod. Apang, kon wala ini ginagamit sing maayo, mahimo malubong sa utang sang credit card ang nagagamit sini. Sa amo, ginpatalupangod sang isa ka report nga ginbalhag sang Globe and Mail sa Toronto ang tatlo ka pilo nga pagdugang “sa kadamuon sang nalubong-sa-utang nga 20- tubtob 23-anyos nga nagpangayo sing bulig sa Credit Counselling Service of Toronto.” Ginsiling sang report nga madamo ang may utang tubtob sa $25,000, kag ang balayran sa credit card amo ang isa sang panguna nga mga kabangdanan sang utang.

Dapat ka bala magkuha sing credit card? Isa ina ka butang nga dapat desisyunan sang imo mga ginikanan. Kon ginahunahuna nila nga dapat ikaw maghulat, mangin mapailubon. Kon mapamatud-an mo nga maalamon ikaw sa paggasto, ayhan sa indi madugay hatagan ikaw sang imo mga ginikanan sing mas daku nga mga responsabilidad sa pinansial. (Ipaanggid ang Lucas 16:⁠10.) Samtang wala pa ini, dapat mo mahibaluan nga ang paggamit sing credit card—kaangay gid sa pagmaneho sing salakyan—lunsay may mga padya kag mga risgo.

Pag-isip sa Bili

Ang pagbakal nga nagagamit sing credit card pareho lang sa paghulam sing kuwarta. Subong  sang tanan nga kahimtangan sa paghulam, dapat mo bayaran ang ginpahulam sa imo. (Hulubaton 22:7) Apang paano mo ginabayaran ang mga butang nga ginbakal mo paagi sa credit card?

Sing kinaandan, ang naimprinta nga listahan sang imo utang ginapadala sa imo sa katapusan sang kada bulan, nga ginapakita ang mga pinamakal paagi sa card subong man ang kabug-usan nga kantidad sang imo utang. Ginapakita man sang listahan kon pila ang dapat mo bayaran sa gilayon. Sa masami, ini nga kantidad manubo lang. Subong resulta, mahimo mangatarungan ikaw, ‘Indi gid man ini malain. Kon bayaran ko lang ang pinakamanubo nga ginasukot kada bulan, sa ulihi maimpas gid ang akon utang.’ Apang, ang problema amo nga pagkatapos sang grace period (ginplaso nga tion sang pagbayad nga wala sing saka), sukton ikaw sing finance charge—saka—sa kantidad sang imo nabilin nga utang. Kag ang saka sa credit card mahimo mataas gid. *

Binagbinaga si Joseph, nga ang balanse sa isa ka bulan nga balayran mga $1,000. Sa pagkamatuod, dapat lamang bayaran ni Joseph ang minimum nga ginasukot, nga $20. Apang sang gin-usisa niya sing maayo ang iya balayran, nasapwan ni Joseph nga nalakip sa balanse para sa sina nga bulan ang saka nga halos $17! Nagakahulugan ini nga bisan pa nabayaran ni Joseph ang minimum nga $20, $3 lamang ang nabuhin niya sa iya $1,000 nga utang!

Daw ano kalawig mabayaran ang balayran sa credit card kon ginabayaran mo lamang ang minimum nga ginasukot nga kantidad? Nagahatag sing halimbawa, ang polyeto nga ginbalhag sang Fed­eral Trade Commission kag sang American Express nagsiling: “Kon may yara ikaw utang nga $2,000, nga may saka nga 18.5% kag may manubo nga minimum nga bulanan nga balayran, magalawig sing kapin sa 11 ka tuig agod mabayaran sing bug-os ang utang kag magabayad ikaw sing dugang pa nga $1,934 para sa saka lamang, nga halos doble sang kabug-usan nga bili sang imo orihinal nga ginbakal.”

Subong sang imo nakita, kon indi ka maghalong, mahimo ka mahulog sa pinansial nga siod paagi sa paggamit sing credit card. “Ang matuod nagabayad ako sing halos doble para sa tanan,” siling ni Kristin. “Sang indi ako makabayad, ang mga manugpahulam nagsukot sing dugang pa para sa ulihi nga pagbayad. Indi ko mahibaluan kon ano ang dapat himuon.”

Maalamon nga Paggamit sing Credit Card

Nakatuon si Kristin paagi sa mapait nga eksperiensia nga ang “magbakal karon, magbayad sa ulihi” nga paagi sang pagpamalaklon makatalagam. Ang mga utang madasig nga nagadaku,  kag antes mo mahibaluan ini, ginabayaran lamang sang imo pinakamanubo nga bulanan nga balayran ang imo balayran sa saka. Paano malikawan sang maalamon nga mga nagagamit sing card nga mahulog sa sinang pinansial nga siod?

● Ginabantayan nila ang ila mga ginapamakal kag ginausisa sing maayo ang ila bulanan nga balayran agod mapat-od nga ginasukot lamang sila sa ila mga ginbakal.

● Ginabayaran nila sa gilayon ang ila utang, nakahibalo nga ang maayo nga rekord sa pagbayad mahimo mangin mabuligon sa ulihi—ayhan kon nagaaplay sing trabaho ukon nagapaseguro ukon nagahulam para sa awto ukon balay.

● Kon posible, ginabayaran nila ang bug-os nga utang agod malikawan nila ang mataas nga saka sa balanse.

● Wala nila ginahatag ang numero sang ila credit card kag ang petsa nga matapos ini sa telepono luwas lamang kon kilala nila ang tawo ukon ang kompanya nga ila ginapakig-angutan.

● Wala gid nila ginapahulam ang ila credit card kay bisan sin-o, bisan pa sa isa ka abyan. Ti, ang kredito sang tag-iya sang card ang maapektuhan kon wala gingamit sing maayo ang card.

● Ginalikawan nila nga gamiton ang ila credit card subong paagi nga makatigayon gilayon sing kuwarta, subong bala nga daw isa ini ka bank card. Dumduma, ang mga cash advance masami nga may mataas nga saka sangsa ginabakal.

● Wala nila ginasulatan kag ginapadala ang tagsa ka aplikasyon sa credit card nga ila mabaton. Para sa kalabanan nga pamatan-on, ang isa ka card tuman na.

● Ginagamit nila ang ila credit card sing mahalungon, nakahibalo sing bug-os nga kon nagapamakal sila paagi sini, nagagasto sila gihapon sing matuod nga kuwarta, bisan pa wala sila nagagamit sing mga papelon ukon mga sensilyo.

Pagtigayon sing mga Benepisyo

May credit card man ikaw karon ukon nagaplano nga magkuha sing isa sa malapit nga palaabuton, hibalua sing maayo ang mga bentaha kag mga disbentaha. Pamangkuta ang imo kaugalingon sing masunod nga mga pamangkot: Ngaa ginabatyag ko nga kinahanglan ko ang credit card? Ini bala agod lamang makatigayon sing materyal nga mga butang, makatigayon sing pinakaulihi nga uso, makapadayaw sa akon mga abyan? Dapat ko bala tun-an nga mangin mas kontento sa panguna nga mga kinahanglanon, sa gintawag sang Cristianong si apostol Pablo nga “pagkaon kag panapton”? (1 Timoteo 6:8) Ang mga utang bala sa credit card magadul-ong sa akon sa masubo pinansial nga mga kabudlayan nga bangod sini malipatan ko ang labi pa ka importante nga mga butang sa kabuhi?—Mateo 6:33; Filipos 1:8-11.

Hunahunaa ining mga pamangkot, kag binagbinaga ini upod sa imo mga ginikanan. Kon himuon mo ini, nian may credit card ka man ukon wala, malikawan mo ang pinansial nga kasakit nga nahimo sang madamo sa ila kaugalingon.—Hulubaton 22:3.

[Footnote]

[Kahon sa pahina 22]

Ang Pagkaimportante sang Pagpasugot sang mga Ginikanan

Madamo nga pamatan-on ang una nga nahatagan sing kahigayunan nga makakuha sang ila kaugalingon nga credit card sang nakakuha sila sing aplikasyon paagi sa koreo. Sa katunayan, sa sulod sang isa ka hut-ong sang tion, ang iban nakabaton sing pila ka aplikasyon. “Mabaskog ang kompetensia sa tunga sang mga kompanya sang mga credit card nga magtupa ini sa mga kamot sang mga pamatan-on,” paathag ni Jane Bryant Quinn, “bangod ginapakita sang mga pagtuon nga may huyog kita nga huptan ang kard nga aton na nasugdan.”

Sa masami ang isa ka ginikanan ukon isa pa ka may edad na nga maayo magbayad sing utang dapat magpirma sing aplikasyon sa credit card agod ang nagahatag sing kard may pila ka kalig-unan nga ang gin-utang sa pagpamakal mabayaran. Sing makapasubo, madamo nga pamatan-on ang nagapangdaya agod malikawan ining tikang. Ginsulat sang isa ka pamatan-on ang ngalan sang iya lola subong ang panguna nga aplikante kag ang iya ngalan subong kaupod nga aplikante nga wala sing hinalung-ong ang iya lola. Handurawa lamang ang kakibot sang iya lola sang mahibal-an niya nga may utang gali sia nga linibolibo ka dolyar!

Ang pag-ilog sa pirma sang isa ka ginikanan ukon sang isa nga may edad na sa isa ka aplikasyon sa credit card indi bunayag, kag ang pagkadibunayag ginapakamalaut sang Dios. (Hulubaton 11:​1; Hebreo 13:18) Gani kon luyag mo sing credit card, ipakighambal ini sa imo mga ginikanan. Ang pagtigayon sang ila pagpasugot mas maayo para sa imo sa malawig nga tion. Dumduma, ang imo mga ginikanan mahimo nga may eksperiensia na sa pagbayad sing mga utang, kag makahatag sila sa imo sing maayo nga laygay. Gani magpakighambal sa ila, kag indi gid maghimo sing di-bunayag nga paagi sa pagkuha sing credit card.

[Laragway sa pahina 21]

Ang patarasak nga paggamit sa credit card makadul-ong sa pinansial nga kapahamakan