“Multiple Chemical Sensitivity”—Isa ka Makatalanhaga nga Balatian

Ang puluy-an ni Pam nahamtang sa kabalayan nga napalibutan sang talamnan sing bulak nga ginahimo algudon. Ang mga eroplano regular nga nagasabwag sa talamnan sing mga herbisidio kag mga pestisidio; kag masami nga ginapalid sang hangin ang mga kemikal sa malapit nga mga puluy-an, lakip ang kay Pam.

NAGSUGOD si Pam sa pagbatyag sing tuman nga mga pagsakit sang ulo kag kasukahon, kag naghugos sia. Sang ulihi, naapektuhan sia sang mga butang nga daw wala sing kaangtanan sa pestisidio: pahumot, deo­dor­ant, inugpanghaplas sa lawas, inugtinlo nga kemikal, pintura, bag-o nga alpombra, aso sang tabako, pahumot sa hangin, kag iban pa nga mga kemikal. Ang mga sintoma ni Pam nalakip sa ginapabangod sa isa ka makalilibog nga balatian nga ginatawag mul­ti­ple chem­ical sen­si­tiv­ity (MCS). *

“Kon mapadayag gani ako sa mga kemikal nga ginagamit sa adlaw-adlaw, nagapalangapoy gid ako kag nagasalangisag, nagalingin ang akon ulo, kag daw masuka ako,” paathag ni Pam sa Magmata! “Nagapalanghubawhubaw ako, kag kon kaisa ginakabos ang akon pagginhawa, ginanerbios ako kag indi ko mapunggan nga maghibi, nagakubakuba ang akon dughan, nagadasig ang pitik sang akon pulso, kag nagadamo ang tubig sa akon baga. Ginpulmonya pa gani ako bangod sini.”

Bisan pa nga ang mga sintoma nga nakita sa MCS wala nagapalareho sa lainlain nga mga tawo, mahimo ini maglakip sang pagsakit sang ulo, sobra nga kakapoy, pagpalanakit sang kaunuran, pagpalanakit sang mga lutalutahan, eksema, mga gurosguros, daw trangkaso nga mga sintoma, hapo, problema sa sinus, pagkahilas, kapung-aw, pagkamalipaton, kabudlayan sa pagkonsentrar, indi makatulog, indi regular nga pitik sang tagipusuon, pagpalanghubawhubaw, kasukahon, pagsuka, mga problema sa tiyan, kag atake. Sa pagkamatuod, madamo sini nga mga sintoma ang mahimo man nga ginatuga sang iban nga mga balatian.

MCS—Isa ka Nagadaku nga Problema

Sa Estados Unidos, ang mga pagsurbe sa nanuhaytuhay nga grupo sang pumuluyo nagapahangop nga ginakabig sang 15 tubtob 37 porsiento sang pumuluyo ang ila kaugalingon nga sensitibo gid ukon alerdyik sa kinaandan nga mga kemikal kag mga baho sang kemikal, subong sang aso sang tambutso, aso sang tabako, bag-o nga pintura, bag-o nga alpombra, kag mga pahumot. Apang, 5 porsiento lamang ukon diutay pa, depende sa edad  sang grupo nga ginsurbe, ang nagsiling nga suno sa panayasat may MCS sila. Mga tres-kuwarto sini mga babayi.

Madamo nga nagaantos sa MCS ang nagasiling nga ang kabangdanan sang ila kahimtangan amo ang mga pestisidio kag mga sol­vent. Ining duha ka produkto kinaandan sa palibot, ilabi na ang mga sol­vent. Ang mga sol­vent mga substansia nga madali mag-alisngaw nga nagalapta ukon nagatunaw sa iban nga mga substansia. Amo ini ang ingrediente nga ginagamit sa mga pintura, silak, adhesibo, pestisidio, inugtinlo nga mga solusyon.

Sa masunod nga mga artikulo, usisaon naton sing maayo pa ang MCS, binagbinagon naton kon ano nga bulig ang matigayon para sa mga nagaantos sa sini nga kahimtangan, kag tan-awon naton kon paano ang mga nagaantos sa sini kag ang indi apektado sini makabuligay agod mangin mas makalilipay ang kabuhi para sa mga tawo nga may MCS.

[Footnote]