Ang Pagtuo Gintilawan sa Poland

PANUGIRON NI JAN FERENC

BATA pa lang ako sang nagdabdab ang Bug-os Kalibutan nga Inaway II. Madumduman ko pa ang akon tiyo nga isa sang mga Saksi ni Jehova. Nagaduaw sia anay sa amon puluy-an kag ginabasahan niya kami sing Biblia. Ang akon mga ginikanan indi interesado, apang interesado kami sang akon mga magulang nga sanday Józef kag Janina. Sang ulihi ginsimbuluhan namon ang amon dedikasyon kay Jehova paagi sa bawtismo. Katorse anyos lamang ako sang ginbawtismuhan ako.

Bangod nakita nila ang maayong epekto sang pagtuon sa Biblia sa amon kabuhi, ang amon mga ginikanan nagsugod man sa pagpamati. Sang mahangpan sang akon amay nga ginapakamalaut sang Biblia ang idolatriya, sia nagsiling: “Kon amo sini ang ginasiling sang Pulong sang Dios, wala gali kita gintudluan sang mga pari. Anak, kuhaa ang tanan nga imahen sa dingding kag ihaboy sila!” Pagligad sang mga duha ka tuig, ang akon mga ginikanan ginbawtismuhan. Nag-alagad sila kay Jehova sing matutom tubtob sa ila kamatayon.

Mga Problema nga Gin-atubang Namon

Sang natapos ang inaway, ang mga Saksi ni Jehova nag-atubang sing mabudlay nga mga tion. Halimbawa, ginsalakay sang Office of Security ang opisina sa Lodz, kag ang mga nagatrabaho didto gindakop. Sa nasidlangan nga Poland wala kaluoy nga ginsalakay sang mga gerilya sang National Armed Forces, nga naimpluwensiahan sang Katolikong klerigo, ang mga Saksi ni Jehova. *

Sini man nga tion, ginbawi sang Komunista nga mga awtoridad ang permiso nga ginhatag na nila sa amon sa paghiwat sang amon mga asambleya, kag gintinguhaan nila nga tublagon ang mga asambleya nga ginahiwat na sadto. Apang, ang dugang nga pagpamatok labi pa nga nagpabakod sang amon determinasyon nga padayunon ang pagbantala sing Ginharian sang Dios. Sang 1949 nagreport kami sing kapin sa 14,000 ka Saksi sa Poland.

Wala magdugay, nangin payunir ako, isa ka bug-os tion nga ministro sang mga Saksi ni Jehova. Ang akon una nga teritoryo mga 500 kilometros ang kalayuon sa balay. Apang, sang ulihi gintangdo ako nga mag-alagad subong nagalakbay nga manugtatap sa isa ka lugar sa sidlangan sang Lublin, nga indi malayo sa puluy-an sang akon mga ginikanan.

Gindakop kag Ginhingabot

Sang Hunyo 1950, gindakop ako kag ginsumbong sang Komunista nga mga awtoridad nga nagapangespiya para sa Estados Unidos. Ginhunong ako sa isa ka mabasabasa nga bodega sa idalom-balay. Sa gab-i ginapaguwa ako agod usisaon sang isa ka imbestigador. “Ang relihioso nga asosasyon nga ginatapuan mo isa ka sekta kag kaaway sang aton Estado,” siling niya sa akon. “Ang inyo opisina nagatrabaho para sa ahensia sang Amerika sa pag-espiya sa amon. Mapamatud-an namon ini! Gin-ako na sang imo mga kauturan nga nagtabok sila sa pungsod kag nagkuha sing mga impormasyon tuhoy sa mga pasilidad kag mga pabrika militar.”

Siempre pa, ini nga mga panumbungon indi gid matuod. Walay sapayan sina, ginsilingan ako sang imbestigador nga pirmahan ang isa ka pahayag nga nagasikway sang ginatawag niya nga “inyo makahuluya nga organisasyon.” Sa liwat kag liwat, gintinguhaan niya nga papirmahon ako. Gintinguhaan pa gani niya nga ipasulat sa akon ang mga ngalan kag mga direksion sang tanan nga Saksi nga kilala ko kag ang mga lugar nga ginapanagtagan namon sang  amon mga publikasyon. Ang iya mga panikasog walay pulos.

Pagkatapos sadto, ginbatuta ako sang mga opisyal tubtob madulaan ako sing pangalibutan. Nian, ginbasyahan nila ako sing tubig agod maulian ako, kag pagkatapos sina ginpadayon ang interogasyon. Sang masunod nga gab-i, ginbunal ako sing grabe sa akon mga tikod. Nakitluoy ako sing mabaskog sa Dios nga hatagan ako sing kusog agod makabatas. Nabatyagan ko nga ginbuligan niya ako. Yadtong mga interogasyon sa gab-i masunson nga ginhimo sa halos isa ka tuig.

Ginpaguwa ako sa bilangguan sang Abril 1951, apang madamo nga Saksi ang nabilanggo gihapon. Nagkadto ako sa isa ka masaligan nga Saksi kag nangayo sing bag-ong teritoryo. “Wala ka bala nahadlok nga basi madakpan liwat?” pamangkot niya sa akon. “Labi pa gid ako nga determinado sa pagpangabudlay kon diin mas daku ang kinahanglanon,” sabat ko. Ginpadayon ko ang akon hilikuton subong nagalakbay nga manugtatap, kag sang ulihi gin-agda ako sa pag-organisar sang pag-imprinta kag pagpanagtag sang amon mga publikasyon sa Poland.

Sadto, nagagamit kami sing sinadto nga mimeograph machine kag mga wax stencil sa pagkopya sing Ang Lalantawan. Indi maayo ang kalidad sang amon pag-imprinta, kag nagabayad kami sing mahal para sa papel, nga sadto nga tion maiwat kaayo. Ang pagkopya dapat himuon sa naligwin nga mga lugar, subong sang kamalig, basement, kag alibungan. Kon madakpan, ang silot amo ang pagkabilanggo.

Madumduman ko ang isa ka namalhan nga bubon nga gingamit namon. Sa dingding sini, nga mga 35 pie sa idalom sang duta, may isa ka diutay nga ganhaan nga nagapadulong sa isa ka diutay nga hulot diin gina-mimeograph namon ang mga magasin. Agod makakadto didto, kinahanglan kami itunton paagi sa pisi. Isa ka adlaw, gintunton ako sa bubon paagi sa isa ka daku nga kahoy nga balde sang hingalagan lamang nabugto ang pisi. Nagtupa ako sa idalom kag nabali ang akon batiis. Pagkatapos maospital, nagbalik ako agod paandaron ang mimeograph machine.

Sini nga tion nakilala ko si Danuta, isa ka mapisan nga payunir nga ministro. Sang 1956 nagpakasal kami, kag sa masunod nga apat ka tuig, nagbuligay kami sa ministeryo sa sentro sang Poland. Sang 1960 nagbata kami sing isa ka babayi kag isa ka lalaki, kag namat-od kami nga mag-untat si Danuta sa bug-os tion nga ministeryo agod atipanon sila. Wala magdugay, gindakop ako liwat, kag sini nga tion ginhunong ako sa puno-sing-ilaga nga selda. Pagligad sang pito ka bulan, ginpamatbatan ako sing duha ka tuig nga pagkabilanggo.

Sulod-Guwa sa Bilangguan

May yara kapin sa 300 ka bilanggo sa bilangguan sang Bydgoszcz, kag nangamuyo ako kay Jehova nga mapaambit ko ang mensahe sang Ginharian sa mga bunayag sing tagipusuon. Ginsugilanon ko ang direktor sang bilangguan, nagapanugda nga mahimo ako magtrabaho subong barbero. Sa akon kakibot, nagpasugot sia. Wala magdugay kag nagapamarbas ako sang mga bilanggo, nagagunting sang ila buhok, kag nagapanaksi sa mga daw interesado.

Ang bilanggo nga kaupod ko nga barbero naghulag sang ulihi sa amon mga paghambalanay.  Nagsugod pa gani sia sa pagsugid sa iban sang mga butang nga natun-an niya sa Biblia. Sang ulihi, ginmanduan kami sang direktor sang bilangguan sa pag-untat sa pagpalapnag sang gintawag niya subong “subersibo nga propaganda.” Ang akon kaupod nga barbero nanindugan sing malig-on. Sia nagpaathag: “Nagapangawat ako anay, apang karon wala na. Nagiyan ako anay sa nikotina, apang nag-untat na ako sa pagpanigarilyo. Nakita ko ang katuyuan sa akon kabuhi, kag luyag ko mangin isa sang mga Saksi ni Jehova.”

Sang ginpaguwa ako sa bilangguan, ginpadala ako sa Poznan agod dumalahan ang “panaderya,” subong sang tawag namon sa amon tago nga mga imprintahan. Sang talipuspusan sang katuigan 1950, ang amon pag-imprinta nag-uswag sing daku. Nakatuon kami sa pagpagamay sang mga pahina​—⁠isa ka importante gid nga pag-uswag sa amon teknolohiya​—⁠kag sa pagpadalagan sang mga Rotaprint offset press. Sang 1960 nagsugod kami sa pag-imprinta kag sa paghimo sing mga libro.

Wala madugay pagkatapos sadto, ginsugid sang isa ka kaingod ang amon hilikuton, kag sa liwat gindakop ako. Sang ginbuy-an ako sang 1962, nakabaton ako sing asaynment nga mag-alagad sa Szczecin kaupod sang pila pa. Apang antes kami maglakat, nakabaton kami sang abi namon isa ka panuytoy gikan sa matutom nga Cristianong mga kauturan nga magkadto kami sa baylo sa Kielce. Apang, didto gindakop kami, kag ginpamatbatan ako sing isa pa ka tuig kag tunga nga pagkabilanggo. Ginluiban kami sang mga impostor sa sulod. Sang ulihi, nakilal-an sila kag ginsikway sa tunga namon.

Sang ginpaguwa ako sang ulihi sa bilangguan, gintangdo ako sa pagtatap sang amon hilikuton sa pag-imprinta sa bug-os nga Poland. Sang 1974, pagligad sang napulo ka tuig nga paglikaw nga mamutikan, ginsundan ako kag gindakop sa Opole. Wala madugay pagkatapos sadto ginpadala ako sa bilangguan sa Zabrze. “Ang imo mga katungdanan sa pagkaobispo natapos na,” siling sa akon sang direktor sang bilangguan. “Kon padayunon mo pa ang pagsugid sang imo propaganda, bartolinahon ka.”

Pagbantala sa Bilangguan

Siempre pa, ang akon hilikuton subong ministro wala pa matapos. Sa katunayan, nakasugod ako sing isa ka pagtuon sa Biblia sa akon duha ka kaupod nga bilanggo. Sang ulihi, nag-uswag sila tubtob sa punto nga ginbawtismuhan ko sila sa isa ka daku nga bathtub sa bilangguan.

Ang iban pa nga mga bilanggo nagpamati man sa amon pagbantala, kag sang Abril 1977, nagtipon kami agod saulugon ang Memoryal sang kamatayon ni Cristo. (Lucas 22:19) Pagligad sang duha ka bulan, sang Hunyo 1977, ginbuy-an ako, kag wala na ako liwat gindakop.

Nangin mas matinuguton na pagkatapos sadto ang mga awtoridad sa amon hilikuton. Wala duhaduha nga nakabulig sing daku ang mga pagduaw sang mga katapo sang Nagadumala nga Hubon sang mga Saksi ni Jehova. Sang 1977, tatlo sa ila ang nakigsugilanon sa mga manugtatap, mga payunir, kag madugay na nga mga Saksi sa lainlain nga mga siudad. Sang masunod nga tuig, ginduaw sang duha sa ila ang Office for Religious Affairs. Apang, nakuha lamang ang pagdumili sa amon hilikuton sang 1989. Sa karon, mga 124,000 ka Saksi ang aktibo sa Poland.

Bangod sang mapigaw nga panglawason, wala na makaupod sa akon si Danuta sining ulihi nga tinuig, apang ginapalig-on niya ako kag luyag niya nga padayunon ko ang pagduaw sa mga kongregasyon. Magapasalamat gid ako sa walay katubtuban tungod sa iya makapabakod nga bulig sa tion sang akon madamong pagkabilanggo.

Husto gid ang akon desisyon sang nagligad nga 50 ka tuig nga mag-alagad kay Jehova nga Dios. Nalipay gid ako sa pag-alagad sa iya sing bug-os tagipusuon. Nabatyagan namon nga mag-asawa ang kamatuoran sang mga pulong nga narekord sa Isaias 40:​29: “Nagahatag sia [si Jehova] sing gahom sa ginakapoy; kag sa isa nga wala sing dinamiko nga kusog ginapabugana niya sa bug-os nga kusog.”

[Footnote]

[Mga laragway sa pahina 13]

Naggamit kami sing isa ka mimeograph machine kag sang ulihi sing Rotaprint offset press sa pag-imprinta sang mga publikasyon

[Mga laragway sa pahina 14]

Kami sang akon asawa, si Danuta