Sin-o ang Nagahambal?

NAGBUKAS ang telon sa entablado para sa artista kag sa iya kikokiko. Samtang nagalahugay sila, daw nangin buhi ang kikokiko, nga may kaugalingon nga tingog kag personalidad. Sa pagkamatuod, ang artista gid man​—⁠isa ka bentrilokuwista⁠​—⁠​ang nagahambal para sa kikokiko, nga nagahalong gid nga indi maghulag ang iya mga bibig samtang ginahimo ini.

Luyag mo bala mahibaluan ang dugang pa tuhoy sining tumalagsahon nga sahi sang taliambong? Gin-interbyu sang Magmata! si Nacho Estrada, nga nangin propesyonal nga bentrilokuwista sa sulod sang mga 18 ka tuig.

Ano ang lainlain nga mga sahi sang bentrilokuwismo?

Sa ginatawag nga malapit nga bentrilokuwismo, ang tingog sang artista daw nagahalin sa malapit, subong sang halin sa isa ka kikokiko sa iya tuhod. Sa malayo nga bentrilokuwismo, ang tingog sang artista daw nagahalin sa malayo. Puwede man panubuon sang bentrilokuwista ang iya tingog agod nga daw naghalin ini sa isa ka sirado nga duog​—⁠ayhan sa sulod sang sirado nga kahon. Sarang mailog sang iban nga mga bentrilokuwista ang mga tunog, subong sang huni sang sapat ukon sang hibi sang lapsag. Kag wala nila ginahulag ang ila mga bibig samtang ginahimo ini.

Makakumbinsi gid ang batid nga bentrilokuwista. May isa kuno nga nagpangayo sing tabang samtang naglabay ang isa ka karo sang dagami. Ginpadulog matuod sang mga tawo ang karo kag ginhaw-as ang dagami, nagpaabot nga makita ang makaluluoy nga biktima sa idalom! Siempre pa, wala sila sing nakita.

Paano nagluntad ang bentrilokuwismo sa sulod sang mga tinuig?

Ginapatihan nga sang nagligad nga madamong tinuig gingamit anay ang bentrilokuwismo agod dayaon ang mapinatihon-sa-disparatis nga mga tawo nga nagapakighambal sila sa mga patay. Sang ulihi, nabuyagyag ang bentrilokuwismo subong isa lamang ka pagkasampaton sang tawo. Nian nangin bahin na ini sang kalingawan, kag karon ginagamit ini kon kaisa para sa pagtudlo kag sa pagtuon.

Sa sulod sang mga siglo lainlain nga mga kahimtangan ang gingamit agod lingawon ang mga tumalambong kag ipakita ang tumalagsahon nga mga abilidad sang bentrilokuwista. Sang ika-20 nga siglo, nangin popular ang pagpakighambal sang bentrilokuwista sa kikokiko.

Ano ang nagpukaw sang imo interes sa bentrilokuwismo?

Naganyat ako sa ikasarang sini nga pahalipayon kag pakadlawon ang mga tawo. Sang bata pa ako, isa ka manugbaligya sa amon lugar ang nagpukaw sang akon interes sa sini nga taliambong paagi sa pagsiling nga ang tinaga nga “bentrilokuwista” naghalin sa Latin nga mga tinaga nga venter kag loqui, nga nagakahulugan sing “paghambal paagi sa tiyan” ukon “paghambal halin sa tiyan.” Ini bangod ginhunahuna anay nga ang bentrilokuwismo resulta sang pinasahi nga paggamit sang tiyan. Nian gintudluan niya ako sang simple nga paagi sa paghimo sini.

Pagkadason nga adlaw gintilawan ko ini sa eskwelahan. Nagagamit sang pamaagi nga daw halin sa malayo ang tingog, ginhimo ko nga ang akon tingog daw naghalin sa sistema sa tunog sang eskwelahan, kag ginlawag ko nga magguwa  ako sa klase. Nagmadinalag-on ini! Sang ulihi, nagtuon ako sing dugang pa tuhoy sa bentrilokuwismo sa eskwelahan paagi sa sulat kag nangin propesyonal sa sini.

Ano ang nadalahig sa imo trabaho bilang isa ka bentrilokuwista?

Bisan pa nagsalida ako sa pulupanag-on sa mga sinalusalo kag sa mga kombension sang mga bentrilokuwista kag nagguwa pa gani sa telebisyon sing pila ka beses, ginagamit ko ang kalabanan sang akon tion sa pagtudlo sa mga bata sa mga pagtinipon sa eskwelahan. Ang pagpakadlaw isa ka daku nga bahin sang palaguwaon. Halimbawa, sa tion sang isa ka programa sa personal nga katinlo, ginsilingan ko si Maclovio, nga akon kikokiko, nga bangod wala sia makapanipilyo, nahibal-an ko nga itlog ang pamahaw niya sadto nga aga. Nagsabat si Maclovio, “Nagsala ka​—⁠kahapon yadto!”

Paano ginahimo ang bentrilokuwismo?

Ginagamit namon ang isa ka pinasahi nga posisyon sang dila agod makapatubas sing tal-us nga tunog para sa mga letra nga nagakinahanglan sang paghulag sang bibig, kag ang isa ka pamaagi sang pagginhawa halin sa suloksulok nagapatubas sing sayop nga paghantop sa kalayuon.

Epektibo ang bentrilokuwismo bangod wala nahanas sang kalabanan nga tawo ang ila mga palamatin-an sa pagmutik sa ginhalinan kag kalayuon sang tunog. Kinahanglan nila gamiton ang ila mga mata. Sa pag-ilustrar: Sa tunog sang sirena, ang imo palamatin-an nagasugid sa imo nga nagapadulong ang isa ka ambulansia kag naghalin ini sa malayo. Apang daw ano kalayo ang ambulansia? Halin sa diin nga direksion ini nagapadulong? Agod masabat ini nga mga pamangkot, ayhan pangitaon mo ang nagaigpat-igpat nga suga sang ambulansia.

Ginahimuslan ini sang isa ka bentrilokuwista paagi sa pagpatubas sing tunog sa nagakaigo nga kabaskugon kag sa pagpatuhoy sang igtalupangod sang tumalambong sa ginhalinan nga luyag niya nga hunahunaon nila nga ginhalinan sang tunog.

Ano nga mga panugda ang ihatag mo sa isa nga interesado sa pagtuon sang taliambong sang bentrilokuwismo?

Una, hibalua ang imo katuyuan, kag mangin handa nga likawan ang bisan ano nga nagasumpakil sa sini. Ginasambit ko ini bangod kaangay sang madamong iban pa nga porma sang kalingawan, ginagamit kon kaisa ang bentrilokuwismo sa indi maayo nga mga katuyuan. Para sa akon, naganyat ako sa bentrilokuwismo bangod sang posibilidad sini nga magpalig-on sing gugma kag kalipay. Ginalimitehan ko ang akon trabaho sa mga hambalanay kag mga okasyon nga nagakaigo sa sina nga katuyuan.

Agod mangin sampaton nga bentrilokuwista, kinahanglan mo ang tatlo ka butang​—⁠pamaagi, imahinasyon, kag paghanas. Mahimo matun-an ang pamaagi sa isa ka libro ukon video nga nagatudlo kon paano ini himuon. Masunod, gamita ang imo imahinasyon nga makapakita sing mapatihan nga personalidad para sa imo kikokiko, kag tun-i kon paano ini mangin daw buhi. Sa katapusan, maghanas. Kon tubtob sa ano nga kasangkaron ginahimo mo ini amo ang magapat-od kon daw ano na nga kasampaton ang natigayon mo.