Makakilibang nga Estadistika sang AIDS!

SUNO SA MANUNULAT SANG MAGMATA! SA BAGATNAN NGA APRIKA

SI Thembeka isa ka 12-anyos nga bata nga babayi nga nagapuyo sa isa ka uma sang bagatnan nga Aprika. Ang iya mga ginikanan napatay bangod sa AIDS, kag nabilin sia sa pag-atipan sa iya tatlo ka magamay nga manghod nga babayi nga nagaedad sing napulo, anom, kag apat. “Ang mga bata wala sing kuwarta kag bug-os nga nagasandig sa bulig sang ila mga kaingod . . . tinapay, pila ka patatas,” siling sang isa ka manugbalita. Ang retrato sang apat ka nailo nga bata nga babayi ginpakita sa una nga pahina sang isa ka pamantalaan sa Bagatnan nga Aprika nga nagreport tuhoy sa ika-13 nga International Aids Conference, nga ginhiwat sang Hulyo 2,000 sa Durban, Bagatnan nga Aprika.

Minilyon ka nailo bangod sa AIDS ang nagaatubang sang kahimtangan nga kaangay sang iya ni Thembeka kag sang iya mga manghod. Ginhinun-anunan sa komperensia ang mga pamaagi sa paglubad sa nagalubha nga krisis sa AIDS, subong sang edukasyon tuhoy sa pagtapna sa AIDS paagi sa paggamit sing mga kondom; paggamit sang indi tanto ka mahal nga pagbulong sa AIDS, nga matigayon na karon; kag dugang nga pundo para sa paghimo sing mga bakuna sa AIDS. Ginhatagan man sing igtalupangod ang tuhoy sa madali nga pagtapik sang HIV kag AIDS sa mga babayi, ilabi na sa lamharon nga mga babayi.

Sing makapasubo, madamo sang nailo bangod sa AIDS ang ginahingalitan sang mga lalaki nga nagapati nga ang pagpakigsekso sa isa ka ulay magabulong sa mga balatian nga ginliton paagi sa paghirupay. Dugang pa, madamo nga lalaki ang wala nagapakasal sa isa ka babayi magluwas kon manganak sia anay. Sa amo, ang paggamit sing mga kondom ginatamod subong isa ka balagbag sa pag-asawahay kag pagkailoy.

Makapasubo nga madamo nga dalagita ang wala sing hinalung-ong tuhoy sa katalagman sa AIDS. Ang pamantalaan sa Bagatnan nga Aprika nga Sowetan nagkomento tuhoy sa isa ka report nga ginhatag sa komperensia sang United Nations Children’s Fund (UNICEF): “Nasapwan sang surbe sang Unicef nga 51 porsiento sang mga dalagita nga nagaedad sing 15 tubtob 19 sa Bagatnan nga Aprika ang wala makahibalo nga ang isa ka mapagros tulukon nga tawo mahimo nga may HIV kag malaton ini sa ila.”

Ang isa pa ka rason sang paglapnag sang AIDS amo ang seksuwal nga pag-abuso sa mga babayi. Si Ranjeni Munusamy, nga nagtambong sa komperensia, nagreport sa Sunday Times sang Johannesburg, Bagatnan nga Aprika: “Ang kasingki batok sa mga babayi, ang labing makahalangawa nga porma sang kusog sang lalaki, nagapabilin nga isa ka daku nga sablag sa pagtapna kag pag-atubang sa HIV. Ang madamo nga porma sini​—⁠paglugos, incesto, pagkastigo kag seksuwal nga pag-abuso sa asawa​—⁠nagakahulugan nga ang sekso masunson nga ginapilit, nga isa mismo ka makatalagam nga kabangdanan sang paglaton sang HIV.”

Ang estadistika nga ginpaguwa sa komperensia makakulugmat, subong sang ginapakita sang kaupod nga tsart. Kada adlaw ginbulubanta nga 7,000 ka pamatan-on kag 1,000 ka lapsag ang natapikan sang HIV. Sa sulod sang isa ka tuig, sang 1999, mga 860,000 ka kabataan sa sub-Saharan nga Aprika ang namatyan sang ila mga manunudlo bangod sang AIDS.

Suno sa isa ka surbe nga ginbalhag sang Medical Research Council sang Bagatnan nga Aprika, 4.2 milyones ka taga-Bagatnan nga Aprika ang natapikan sang HIV, nga nagarepresentar sing 1 sa kada 10 ka banwahanon. Ang kahimtangan sa kaingod nga mga pungsod mas malain pa. Ang The Natal Witness nagreport tuhoy sa bulubanta nga ginhatag sang Census Bureau sang Estados Unidos: “Ang populasyon sang pila ka ginsalot-sang-AIDS nga mga pungsod sa Aprika magabuhin sing daku sa indi madugay bangod minilyon ang mapatay tungod sa balatian, kag ang ginapaabot nga kalawigon sang kabuhi sa katapusan sang dekada magausmod sa mga 30.”

Ang trahedya sa AIDS dugang nga pamatuod nga ang katawhan nagakabuhi sa “makahalanguyos nga mga tion nga mabudlay pakigbagayan” nga gintagna sang Biblia nga mahanabo “sa katapusan nga mga adlaw.” (2 Timoteo 3:​1-5) Ang mga mahigugmaon sang Pulong sang Dios, ang Biblia, malangkagon nga nagahulat sa isa ka bug-os kag permanente nga solusyon sa AIDS kag sa tanan iban pa nga mga problema nga nagasalot sa katawhan. Sa indi madugay, ang Ginharian sang Dios magadumala sang mga hilikuton sa duta. Sa bag-ong kalibutan sang pagkamatarong, ang kaimulon kag pagpamigos mangin mga butang sang nagligad. (Salmo 72:​12-​14; 2 Pedro 3:13) Sa baylo, ang mga pumuluyo sang duta ipasag-uli sa himpit nga panglawas, kag wala sa ila ang magasiling: “Nagamasakit ako.”​—⁠Isaias 33:⁠24.

[Blurb sa pahina 14]

Sa bug-os nga kalibutan mga 13,000,000 ang nailo bangod sang AIDS

 [Tsart/Mapa sa pahina 15]

(Para sa aktual nga pormat, tan-awa ang publikasyon)

KADAMUON SANG MGA HAMTONG (EDAD 15 tubtob 49) NGA MAY HIV/AIDS, SANG KATAPUSAN SANG 1999

Aminhan nga Amerika 890,000

Caribbeano 350,000

Latin Amerika 1,200,000

Nakatundan nga Europa 520,000

Nasidlangan kag Sentral nga Europa 410,000

Aminhan nga Aprika kag Natung-an nga Sidlangan 210,000

Sub-Saharan nga Aprika 23,400,000

Bagatnan kag Bagatnan-sidlangan nga Asia 5,400,000

Sidlangan nga Asia kag Pasipiko 530,000

Australia kag New Zealand 15,000

[Credit Line]

Ginhalinan: UNAIDS

[Graph/Retrato sa pahina 15]

(Para sa aktual nga pormat, tan-awa ang publikasyon)

PORSIENTO SANG MGA HAMTONG (EDAD 15 tubtob 49) NGA MAY HIV/AIDS SA 16 KA PUNGSOD SA APRIKA, SANG KATAPUSAN SANG 1999

1 Botswana 35.8%

2 Swaziland 25.2

3 Zimbabwe 25.0

4 Lesotho 23.5

5 Zambia 20.0

6 Bagatnan nga Aprika 20.0

7 Namibia 19.5

8 Malawi 16.0

9 Kenya 14.0

10 C.A.R. 14.0

11 Mozambique 13.2

12 Djibouti 11.7

13 Burundi 11.3

14 Rwanda 11.2

15 Côte d’Ivoire 10.7

16 Ethiopia 10.6

[Credit Line]

Ginhalinan: UNAIDS

[Retrato]

Si Thembeka upod sa iya mga manghod

[Credit Line]

Retrato: Brett Eloff